1. Definicja, rola tłuszczy:
Lipidy stanowią trzecią, po sacharydach i białkach, wielką klasę związków wielkocząsteczkowych
o zróżnicowanej strukturze, ale zbliżonych właściwościach fizykochemicznych.
Do lipidów zalicza się związki dobrze rozpuszczające się w rozpuszczalnikach organicznych.
W organizmach żywych tłuszcze spełniają ważne funkcje:
– stanowią materiał energetyczny,
– są materiałem budulcowym błon biologicznych,
– wiążąc kowalencyjnie białka, odpowiednio orientują je w błonach komórkowych,
– pełnią funkcje hormonów i informatorów międzykomórkowych,
– są nośnikami witamin rozpuszczalnych w tłuszczach,
– stanowią materiał ochronny i izolacyjny.
2. Podział tłuszczy na proste, złożone:
Lipidy dzielą się na:
– lipidy proste
*tłuszcze właściwe(materiał zapasowy w tkankach zwierzęcych, energetyczny, termoizolacyjny),
*woski(ochrona przed nadmiernym parowaniem wody i owadami)
– lipidy złożone
*fosfolipidy - podstawowy składnik błon cytoplazmatycznych (glicerofosfolipidy, sfingolipidy), *glikolipidy(glicero- i sfingoglikolipidy)
3. Podział kwasów tłuszczowych (nasycone, nienasycone, wzory strukturalne i sumaryczne):
KWASY NASYCONE:
- wszystkie wiązania miedzy atomami węgla są pojedyncze
- stały stan skupienia
Laurynowy CH3(CH2)10COOH
Mirystynowy CH3(CH2)12COOH
Palmitynowy CH3(CH2)14COOH
Stearynowy CH3(CH2)16COOH
Arachidowy CH3(CH2)18COOH
KWASY NIENASYCONE:
- podwójne wiązanie między atomami węgla
- ciekły stan skupienia
Oleinowy CH3(CH2)7CH=CH(CH2)7COOH (cis)
Linolowy CH3(CH2)4CH=CHCH2CH=CH(CH2)7COOH (cis, cis)
Linolenowy CH3CH2CH=CHCH2CH=CHCH2CH=CH(CH2)7COOH (cis, cis, cis)
Arachidonowy CH3(CH2)5CH=CHCH=CHCH2CH=CHCH2CH=CH(CH2)3-COOH (cis, cis, cis, cis)
4. Budowa fosfolipidów i glikolipidów:
Fosfolipidy- związki, w których dodatkową grupą jest reszta fosforanowa połączona z aminą, aminokwasem lub inną substancją. Są one głównymi składnikami budującymi błony komórkowe.
Do tej grupy związków zaliczamy: fosfatydylocholinę (lecytynę), fosfatydyloetanolaminę (kefalinę), fosfatydyloinozytol, fosfatydyloserynę i sfingomielinę.
Glikolipidy- związki składające się zazwyczaj z połączenia alkoholu - sfingozyny i kwasu tłuszczowego, z dodatkiem jednej (cerebrozydy) lub większej liczby (gangliozydy) cząsteczek monocukru.
Występują one w zewnętrznej części błon komórkowych i pełnią funkcję receptorowe. Szczególnie wysokie ich stężenie stwierdza się w mózgu.