FIZJOLOGIA EGZAMIN - OPRACOWANE ZAGADNIENIA

1. SCHARAKTERYZUJ FAZY PORODU___________________________________________________________

- poród jest proc. fizjologicznym, podczas którego następuje wydalenie płodu i łożyska z organizmu matki
- sygnały do rozpoczęcia porodu pochodzą z organizmu płodu

towarzyszą temu następujące procesy fizjologiczne: a. zakończenie dojrzałości płodu
b. charakterystyczne zachowanie samicy (poszukiwanie
ustronnego miejsca, ścielenie gniazda)
c. skurcze macicy
d. otwarcie kanału rodnego
e. wydalenie płodu
f. wydalenie łożyska
g. zapoczątkowanie laktacji

- czynnikiem decydującym o rozpoczęciu porodu jest osiągnięcie dojrzałości płodowej osi regulacyjnej
podwzgórze-przysadka-kora nadnerczy (uszkodzenie któregokolwiek elementu prowadzi do przenoszenia
ciąży i śmierci matki i płodu)
- podanie adrenokortykotropiny (ACTH) lub kortykosteroidów wywołuje przedwczesny poród
- podwzgórze płodu wydziela zwiększone ilości CRH (kortykoliberyny), pobudzającej wydzielanie ACTH w
przedniej części przysadki, pod wpływem którego wzrasta wydzielanie glikokortykosteroidów w korze
nadnerczy płodu
- ich zwiększone stężenie oddziałuje przez łożysko na organizm samicy
- następuje aktywacja enzymów przekształcających progesteron w estrogen

progesteron - warunkuje utrzymanie ciąży
- znosi wrażliwość mięśni gładkich macicy na oksytocynę, poprzez hamowanie jej receptora
(blok progesteronowy)

estrogen - pod wpływem estrogenu następuje 100x wzrost receptorów dla oksytocyny, synteza koneksyny i
wzrost liczby połączeń typu nexus i wzrost pobudliwości
- pobudza także wydzielanie prostaglandyny F2alfa, która powoduje luteolizę ciałka żółtego

oksytocyna - pobudza mięśniówkę macicy do skurczów

relaksyna - wydzielana na dwa dni przed porodem do krwi
- zwiększa aktywność enzymów proteolitycznych w tkance łącznej macicy, co powoduje zmiany w
jej spoistości i czyni ją bardziej podatną na rozciąganie

prolaktyna - bez wpływu na przebieg porodu, jednak niezbędna do laktogenezy

- wspólne działanie estrogenów, oksytocyny, relaksyny, PGF2alfa a także pobudzenie układu nerwowego
przywspółczulnego, wywołują skoordynowane, rytmiczne skurcze mięśniówki macicy i mięśni brzucha
- ucisk ścian macicy na pęcherz płodowy prowadzi do jego przesunięcia wraz z wodami płodowymi i do
rozszerzenia dróg rodych (przednie kończyny, głowa, tułów)
- czas trwania porodu: klacz i owca - kilkanaście minut krowa - 0,5-4h świnia - 2-5h
- ostatnią fazą porodu jest wydalenie łożyska



2. WYDALANIE MLEKA______________________________________________________________________


- mleko wytworzone w komórkach mlekotwórczych nie jest wydalane natychmiast, lecz skupia się w
pęcherzykach, przewodach mlekonośnych oraz zatokach, których opróżnienie następuje podczas doju
- wydalanie polega na przesunięciu mleka ze światła pęcherzyków do brodawki sutkowej lub strzyku, skąd
może być uwolnione na skutek ssania lub dojenia
- w miarę wzrostu ciśnienia zgromadzonego mleka następuje jego przesunięcie się z pęcherzyków i drobnych
przewodów mlecznych do szerszych przewodów i zatoki mlekonośnej
- z chwilą, gdy ciśnienie w gruczole mlekowym krowy przekroczy 0,33 kPa, następuje zmniejszenie przepływu
krwi przez wymię (zahamowanie procesu syntezy i filtracji)

- mleko znajdujące się w wymieniu składa się z mleka zatokowego i mleka pęcherzykowego
- podrażnienie receptorów podczas doju lub ssania powoduje powstanie impulsów nerwowych, które
włóknami czuciowymi przewodzone są do odcinka lędźwiowego i krzyżowego rdzenia kręgowego, skąd
(drogami wstępującymi rdzeniowo-wzgórzowymi) przekazywane są do jąder przykomorowych podwzgórza,
które wytwarza oksytocynę
- oksytocyna spływa do tylnego płata przysadki i drogą krwionośną dociera do pęcherzyków mlecznych, gdzie
działa kurcząco na komórki nabłonkowo-mięśniowe, powodując ich skurcz
- dochodzi do wydalenia mleka z pęcherzyków do przewodów mlecznych, z których mleko usuwane jest
przez ssanie lub dój
- odruch wydalania mleka pod wpływem oksytocyny jest prawie natychmiastowy
- na komórkach nabłonkowo-mięśniowych znajdują się receptory dla adrenaliny i oksytocyny
- adrenalina hamuje oddawanie mleka (zmniejsza przepływ krwi przez gruczoł mlekowy i rozluźnia komórki
nabłonkowo-mięśniowe), może do tego dość np. z powodu bólu, niewłaściwego traktowania
- odruch warunkowy oddawania mleka - przyzwyczajenie do określonych sygnałów towarzyszących udojowi
(np. dźwięk wiader, mycie wymienia…)




3. RODZAJE ŁOŻYSKA (PLACENTY) I JEGO FUNKCJE_______________________________________________

Podział łożysk ze względu na budowę kosmówki

a. łożysko rozproszone - Su, Eq
- kosmki rozrzucone na całym obszarze kosmówki

b. łożysko wielokrotne (liścieniowate) - Ru
- kosmki ułożone na tzw. liścieniach (cotyleda)

c. łożysko popręgowe - Car
- kosmki układają się w postaci pierścienia otaczającego zarodek w połowie ciała

d. łożysko tarczowe - naczelne, ludzie
- kosmki ułożone na tarczowatej powierzchni na kosmówce





Podział łożysk ze względu na stopień wnikania kosmków w głąb ściany macicy

a. łożysko prawdziwe (placenta vera) - kosmki sięgają głęboko w śluzówkę, aż do naczyń
- przy porodzie dochodzi do krwawienia

łącznotkankowo-kosmówkowe (Ru)
- kosmki wchodzą w tkankę łączną błony śluzowej macicy


śródbłonkowo-kosmówkowe (Car)
- kosmki wchodzą w kontakt ze śródbłonkiem naczyń krwionośnych

krwio-kosmówkowe (naczelne)
- kosmki niszczą śródbłonek i krew z naczyń wylewa się do przestrzeni
międzykosmkowych

krwio śródbłonkowe (szczury, myszy, świnki morskie, króliki)
- pod koniec porodu nabłonek kosmówki zostaje zniszczony i krew
matki od krwi płodu oddziela jedynie śródbłonek naczyń
włosowatych kosmków

b. łożysko rzekome - podczas porodu brak krwawienia (Eq, Su)
- krew matki od krwi płodu oddziela 6 warstw

- śródbłonek naczyń włosowatych macicy
- tkanka łączna błony śluzowej macicy
- nabłonek błony śluzowej macicy
- nabłonek kosmówki (trofoblast)
- mezenchyma kosmówki omoczniowej
- śródbłonek naczyń włosowatych płodu


Funkcje łożyska

a. transportowa - wybiórcze przekazywanie z krwi matki do krwi płodu tlenu, składników energetycznych i
budulcowych, wody, elektrolitów, substratów do syntezy białek
- z krwi płodu do krwi matki natomiast CO2, wody, końcowych metabolitów
- w łożyskach prawdziwych dochodzi do transportu bezpośredniego, na drodze biernej
dyfuzji lub ułatwionego/czynnego transportu (homotrofae)
- u zwierząt z łożyskami rzekomymi przekazywane są one pośrednio przez płyn maciczy
(mleko macicze, histotrofae), tworzony przez wydzieliny gruczołów maciczych i nabłonka
błony śluzowej macicy (występuje u wszystkich zwierząt we wczesnym okresie ciąży)
- hormony białkowe (ACTH, GH, insulina itd.) nie przekraczają bariery łożyskowej, za to
przekraczają ją hormony steroidowe i hormony tarczycy

b. gruczoł dokrewny - wytwarza szereg hormonów, które regulują procesy fizjologiczne matki w kierunku
utrzymania ciąży
- gonadotropina łożyskowa reguluje wydzielanie progesteronu
- laktogen (hormon somatomammotropowy) pobudza wzrost gruczołu mlekowego a
następnie laktację
- relaksyna wpływa na rozluźnienie więzadeł macicy i skurcze mięśniówki macicy
c. ochrona immunologiczna - w łożysku bezpośrednio stykają się tkanki matki z odmiennymi genetycznie
tkankami zarodka
- mimo to nie dochodzi do reakcji odrzucenia zarodka
- zahamowanie reakcji immunologicznych ciężarnej samicy dotyczy jej
odpowiedzi na antygeny płodowe, lecz nie są one zahamowane przeciwko
czynnikom chorobotwórczym i ciężarna samica może produkować odpowiednie
przeciwciała
- przeciwciała mogą przechodzić z krwi matki do krwi płodu, co przyczynia się do
powstania tzw. biernej odporności noworodków, ważnej w pierwszych dniach
życia osobnika


4. MECHANIZM WYTWARZANIA MLEKA________________________________________________________

- jest zależne od współdziałania czynników hormonalnych, nerwowych i krążenia

- gruczoły mlekowe są bogato ukrwione
- u Bo: dwie tętnice sromowe zewnętrzne dostarczają krew bogatą w tlen oraz składniki niezbędne do
biosyntezy mleka
następnie rozgałęziają się na dwie tętnice gruczołu mlekowego
następnie dzielą się na coraz mniejsze odnogi - naczynia włosowate, oplatając pęcherzyk

- komórki mlekotwórcze pęcherzyków wykorzystują substancje pobrane z krwi do syntezy składników mleka
w cytoplazmie
- pewne składniki obecne w osoczu (glukoza, albuminy), są nieobecne w mleku i na odwrót (laktoza, kazeina)

Synteza kwasów

- gruczoł mlekowy ma dużą zdolność wykorzystywania substancji lipidowych krwi (octan, β-hydroksymaślan,
lipoproteiny)
- głównym źródłem kwasów o krótkich łańcuchach są związki powstające podczas procesów fermentacyjnych
w przedżołądkach
- duża zdolność komórek mlekotwórczych do syntezy acetylo-CoA pozwala na zapoczątkowanie syntezy
kwasów tłuszczowych
- zakończenie ich wydłużania odbywa się dzięki obecnej w gruczole tioestrazie II

- tłuszcz jest syntetyzowany w ER

Synteza białek

- biosynteza białek mleka odbywa się w gruczole mlekowym ze składników dostarczonych przez krew
- zachodzi w rybosomach
- nie wszystkie aminokwasy z paszy są wykorzystywane bezpośrednio do syntezy białek mleka
- niektóre są metabolizowane w gruczole mlekowym (arginina do proliny)
- inne, o rozgałęzionych łańcuchach (Val, Leu, Ile) są wykorzystywane do syntezy kwasów endogennych bądź
w celach energetycznych
- w biosyntezie białek wykorzystywane są składniki mineralne
- w kazeinach w procesie potranslacyjnym dobudowywane są łańcuchy fosforanowe i cukrowe
- w mleku kobiecym kazeina β, stanowiąca główne białko, ufosforylowana jest w niewielkim stopniu, co
powoduje że koagulat jest luźniejszy i łatwiej trawiony w żołądku dziecka niż koagulat mleka krowiego
(5 grup fosforanowych)

Synteza cukrów (laktozy)

- laktoza tworzy się wewnątrz Aparatu Golgiego
- jej synteza musi być poprzedzona syntezą α-laktoalbuminy
- prekursorem jest glukoza
- laktoza ściąga wodę do pęcherzyków
- przy obniżonym poziomie laktozy transport wody jest zmniejszony i powstaje niewielka ilość bardzo
skoncentrowanego mleka


5. CYKL PŁCIOWY__________________________________________________________________________

- cykl rujowy
- okres między jedną a następną rują

dzieli się na: a. fazę ciałka żółtego (lutealną)
b. fazę pęcherzykową

- pierwszy dzień rui przyjmuje się jako dzień zerowy cyklu
- w tym czasie pęcherzyk jajnikowy jest u szczytu rozwoju, a więc w stadium przedowulacyjnym
- w 1-2 dniu cyklu musi nastąpić owulacja a po niej tworzenie ciałka żółtego

Faza ciałka żółtego (lutealna)

- występuje zaraz po rui
- rozróżnia się okres tworzenia i rozwoju ciałka żółtego i pełnej aktywności wydzielniczej kom. lutealnych
- po tym okresie następuje 1-2 dniowy okres luteolizy, w czasie którego następuje gwałtowny spadek
stężenia progesteronu we krwi
- po luteolizie następuje krótka (kilkudniowa) faza pęcherzykowa
- luteoliza i gwałtowny spadek stężenia progesteronu we krwi stają się bodźcem dla podwzgórza, do
wzmożonej pulsacji wydzielania gonadoliberyny
- powoduje to zwiększone pulsacyjne uwalnianie FSH i LH
- gonadotropiny gwałtownie przyspieszają rozwój pęcherzyków jajnikowych, przygotowując je do owulacji

Faza pęcherzykowa

- dochodzi do rozwoju i osiągnięcia dojrzałości przez jeden z pęcherzyków jajnikowych
- pozostałe pęcherzyki o zaawansowanym rozwoju podlegają atrezji
- pęcherzyki rosną i dojrzewają także w fazie ciałka żółtego, jest to jednak rozwój zwolniony
- faza pęcherzykowa jest jedynie krótką fazą przygotowania pęcherzyka do owulacji po jego długim
wcześniejszym rozwoju









Ruja

- jest to objaw gotowości samicy do rozrodu
- różny okres trwania: Bo: 18-19h Eq: 2-11 dni Su: 50h Fe: 4-11 dni Ca: 7-9 dni

- estrogeny powodują: wzrost ukrwienia narządów rozrodczych
rozrost i wytworzenie urzęsienia w nabłonku macicy
rozrost mięśni macicy
wytworzenie receptorów dla oksytocyny
rozrost przewodów mlekowych
zmiany w zachowaniu (obskakiwanie, ruchliwość, charakterystyczne odgłosy)
u Bo wyciek nitkowatego śluzu z pochwy

- pojawia się ona cyklicznie w ciągu roku, z częstotliwością zależną od gatunku zwierzęcia i warunków środ.

a. zwierzęta poliestralne - ruje występują cyklicznie, wielokrotnie w ciągu roku
- Bo co 21 dni; Su co 21 dni; mysz co 4 dni
b. zwierzęta poliestralne sezonowo - cykle powtarzają się kilkakrotnie ale tylko w określonych porach roku
- w pozostałej części roku ruja nie występuje (anestrus sezonowy)
- Ov na wiosnę, 17 dni, Fe na wiosnę-lato, 14-21 dni
c. zwierzęta monoestralne - jeden cykl w roku
d. zwierzęta diestralne - dwa cykle w roku


- psy mają różne cykle płciowe w zależności od gatunku
- Eq w 25% są poliestralne (21dni), reszta jest sezonowo poliestralna (największa aktywność od maja do
września)
- u zwierząt wolno żyjących sezonowa aktywność rozrodcza ma na celu zapewnienie jak najlepszych
warunków do rozwoju potomstwa
- za regularne pojawianie się i zanikanie cykli rujowych odpowiada głównie gonadoliberyna (GnRH)
- jest wytwarzana w neuronach podwzgórza i uwalniania do krwi
- ma na to wpływ oddziaływanie środowiska, głównie światło i żywienie
- informacje świetlne w formie impulsów o różnej częstotliwości i kształcie docierają do śródmózgowia i
stamtąd do podkorowych i korowych ośrodków nerwowych oraz do szyszynki
- szyszynka działa hamująco na wytwarzanie GnRH w podwzgórzu
- jest ona najbardziej aktywna w ciemności, gdy zwierzę nie jest stymulowane światłem
- wydłużanie dnia hamuje czynność szyszynki, co pobudza czynność wydzielniczą podwzgórza
- aktywność rozrodcza samic jest również hamowana podczas laktacji wskutek częstego drażnienia
gruczołów mlecznych co prowadzi do wydzielania oksytocyny i prolaktyny
- u Su i Ov nazywamy to niepłodnością laktacyjną











6. SIARA_________________________________________________________________________________

- produkowana w ciągu kilku pierwszych dni po porodzie
- krowy pierwiastki produkują ok. 30kg siary, wieloródki 40kg

immunoglobuliny:

IgG - najwięcej
- u Su 80%
- u Ru 65-90%
- pochodzą z osocza krwi
IgA - wytwarzana w gruczole mlekowym
IgM - wytwarzana w gruczole mlekowym i pobierana z osocza

- w procesie transportu immunoglobulin z osocza uczestniczą hormony: prolaktyna, estrogeny i progesteron
- najwięcej immunoglobulin w siarze jest tuż po porodzie
- ponieważ budowa łożyska u Ru, Su i Eq nie sprzyja przekazywaniu immunoglobulin przez łożysko (dużo
warstw dzieli krew matki od krwi dziecka), dlatego dostają je w siarze - odporność siarowa
- brak aktywnych enzymów w żołądku do 24h po porodzie sprzyja wchłanianiu immunoglobulin

skład w porównaniu z mlekiem: - 4x więcej białka
- 6-7% więcej lipidów
- wyższa zawartość witamin rozpuszczalnych w tłuszczach, wit. B₁₂ i Fe
- wśród białek dominują albuminy i immunoglobuliny
- duże ilości składników mineralnych: Ca, P, K, Na, jony magnezowe
(oczyszczenie układu pokarmowego ze smółki, czyli złuszczonych komórek
nabłonka jelitowego i żółci) i jony chlorkowe
- mikroelementy: Fe, Cu, kobalt, mangan, selen, jod
- zawiera wiele enzymów: katalazę, lipazy, laktazę, proteinazy, peptydazy,
fosfatazy, reduktazy
- większe stężenie witaminy C w siarze macior
- inne substancje bakteriobójcze: lizozym - działa bakteriobójczo na gram+,
gram- i niektóre wirusy
dopełniacz
laktoferyna - niszczy E.coli
laktoperoksydaza - hamuje zakażenia
jelitowe u noworodków














7. REGULACJA CIŚNIENIA KRWI_______________________________________________________________

- zależy od regulacji pracy serca i regulacji światła naczyń (na drodze nerwowej i humoralnej)

1. Regulacja na drodze nerwowej

a. baroreceptory

- z baroreceptorów przez włókna czuciowe nerwu IX i X impuls dociera do ośrodka hamującego ciśnienie
krwi, powodując wzrost impulsacji

wzrost impulsacji-> spadek akcji serca->spadek ciśnienia->spadek impulsacji->wzrost akcji serca-> wzrost impulsacji ośrodka hamującego

- receptory te występują m. in. w naczyniach kończyn, tętnicy krezkowej, naczyniach krążenia płucnego,
dużych żyłach, naczyniach wątroby i nerek
- dwa najważniejsze i największe skupiska występują w łuku aorty i w zatoce tętnic szyjnych

- w warunkach prawidłowego krążenia baroreceptory utrzymują zrównoważony stan pracy serca i napięcia
mięśniówki naczyniowej

zmniejszenie ciśnienia

- dochodzi do przyspieszenia akcji serca, wzrasta impulsacja, dochodzi do skurczu mięśniówki
- jeśli spadek ciśnienia jest długotrwały, odruchowe zwężanie naczyń oporowych powoduje spadek ciśnienia
w naczyniach włosowatych i przewagę procesów resorpcji nad filtracją
- w ten sposób w krótkim stosunkowo czasie dochodzi do wzrostu objętości osocza, kosztem zmniejszenia
objętości płynów międzykomórkowych i do kompensacyjnego wzrostu ciśnienia

wzrost ciśnienia

- wyzwala się szereg odruchów depresyjnych, przywracających w krótkim czasie równowagę

b. chemoreceptory

- znajdują się w łuku aorty, zatoce tętnic szyjnych
- wrażliwe na: wzrost prężności CO2
spadek prężności O2
wzrost stężeń jonów H+
- dochodzi do ich pobudzenia i wzrostu akcji serca

2. Regulacja na drodze humoralnej

adrenalina i noradrenalina - wzrost akcji serca
- wzrost ciśnienia krwi

noradrenalina, wazopresyna, PGF2alfa, angiotensyna - zwężenie naczyń krwionośnych
bradykinina, histamina, acetylocholina, kwas mlekowy, CO2 - rozszerzenie naczyń



8. ELEKTROKARDIOGRAM EKG_______________________________________________________________



załamek P - depolaryzacja przedsionków
zespół QRS - depolaryzacja komór
załamek T - repolaryzacja komór

odcinek PQ - przejście pobudzenia z węzła zatokowego przez węzeł i pęczek przedsionkowo-komorowy do
mięśnia komór

odcinek ST - okres początkowej repolaryzacji mięśnia komór

- w czasie skurczu serca występuje w nim elektryczny potencjał czynnościowy
- pobudzony odcinek mięśnia sercowego w porównaniu z odcinkiem niepobudzonym przybiera wskutek
depolaryzacji potencjał elektryczny ujemny
- w miarę szerzenia się fali pobudzenia z przedsionków na komory, wędruje z nią fala elektroujemna,
obejmując kolejne odcinki serca
- po przejściu fali dany odcinek ulega repolaryzacji, przyjmując wyjściowy potencjał elektryczny dodatni
- stan pobudzenia nie pojawia się równocześnie we wszystkich częściach serca
- powstają w nim różnice potencjałów i prądy elektryczne (potencjały czynnościowe), które szerzą się dzięki
dobremu przewodnictwu płynów ustrojowych, a mała ich część dociera do powierzchni ciała
- elektrokardiografia polega na rejestracji zmian potencjałów na powierzchni ciała, powstających pod
wpływem depolaryzacji i repolaryzacji serca


9. SCHARAKTERYZUJ GRUPY KRWI Rh+ I Rh-. OPISZ KONFLIKT SEROLOGICZNY________________________

- poza klasycznym podziałem grup krwi na grupy A,B,0 wyróżnia się także podział ze względu na obecność
czynnika Rh
- osobniki, u których stwierdza się obecność w otoczce krwinek antygen D, określa się jako Rh+
- osobniki, u których brak takowego antygenu, określamy Rh-

- najczęściej występuje grupa Rh+ (85%ludzi)
- cechą charakterystyczną układu Rh, jest pojawienie się swoistych przeciwciał anty-D, dopiero po zadziałaniu
antygenu D
- przeciwciała anty-D są zawsze wynikiem uczulenia na wprowadzony antygen
- typowym schorzeniem związanym z układem Rh jest choroba hemolityczna noworodków


Konflikt serologiczny

- osoba z czynnikiem Rh-, której przetoczy się krew z czynnikiem Rh+, wytworzy przeciwciała anty-D, na
drodze reakcji immunologicznej

- może dojść do tego również w przypadku, gdy matka ma czynnik Rh- a dziecko Rh+
- przy porodzie lub w czasie ciąży przedostanie się nawet nielicznych krwinek płodu do krwi matki powoduje
wytworzenie u niej przeciwciał skierowanych przeciwko krwinkom płodu
- w każdej następnej ciąży poziom przeciwciał we krwi matki staje się coraz wyższy, mogą one przenikać
przez łożysko do krwi płodu i hemolizować jego krwinki (tzw. żółtaczka hemolityczna noworodków)
- w skrajnych sytuacjach może dojść do poronienia


10. KRYSZTAŁKI HEMOGLOBINY I KRYSZTAŁKI TEICHMANNA_______________________________________


1. Kryształki Teichmanna - romboidalne, koloru brunatnego
- wykrystalizowana chlorohemina
- chlorohemina jest pochodną hemu
- hem jest jednakowy dla wszystkich gatunków (pozbawiony swoistości
gatunkowej)
- dlatego kryształki uzyskane z krwi różnych gatunków są jednakowe
- pozytywna próba na kryształki Teichmanna wykazuje obecność krwi

2. Kryształki hemoglobiny - skrystalizowana hemoglobina
- hemoglobina krystalizuje się trudniej niż chlorohemina
- łatwość jej krystalizacji jest odwrotnie proporcjonalna do jej rozpuszczalności
- najłatwiej uzyskuje się kryształki z hemoglobiny szczura i świnki morskiej, gdyż
ich hemoglobina jest trudno rozpuszczalna
- kryształki hemoglobiny otrzymane od różnych gatunków zwierząt różnią się pod
względem wielkości i kształtu
- przyczyną różnic jest różny skład aminokwasowy globiny
- są specyficzne gatunkowo i mogą służyć do rozpoznania gatunku zwierzęcia


11. TON SKURCZOWY I ROZKURCZOWY SERCA. MIEJSCA ICH OZNACZANIA___________________________

- skurczom i rozkurczom serca towarzyszą zjawiska akustyczne, czyli dźwięki o różnej częstotliwości

1. Ton skurczowy (systoliczny)

- jest pierwszym tonem
- niski, długi, głuchy
- spowodowany jest początkowym skurczem komory, kiedy pod wpływem uderzenia spowodowanego przez
cofającą się krew, zamykają się zastawki przedsionkowo-komorowe
- ich płaty i dochodzące do nich struny ścięgniste wpadają w drgania





2. Ton rozkurczowy (diastoliczny)

- drugi ton
- krótki, wysoki
- powodowany jest zamknięciem zastawek półksiężycowatych aorty i tętnicy płucnej
- na początku rozkurczu krew w aorcie i tętnicy cofa się w kierunku komór
- uderza o zamykające się zastawki, powodując krótki, wysoki dźwięk

- ton drugi następuje wkrótce po pierwszym
- między drugim tonem a następnym pierwszym występuj pauza spoczynkowa

3. Oznaczanie tonów

- badanie tonów serca ma znaczenie praktyczne, gdyż mogą informować o pracy serca oraz funkcjonowaniu
zastawek
- np. patologiczne szmery mogą informować o niedomykalności zastawek, bądź przewężeniach przepływu
krwi

- tony sercowe najlepiej słyszalne są na powierzchni klatki piersiowej, w tzw. punktach głównych tonów
serca (puncta optima)
- odpowiadają one rzutom miejsc powstawania tonów na powierzchnię klatki piersiowej

Ca: zastawka dwudzielna - lewa V przestrzeń międzyżebrowa, powyżej linii środkowej 1/3 klatki piersiowej
zastawka trójdzielna - prawa IV przestrzeń międzyżebrowa, w linii przejścia żeber w chrząstki
zastawka aorty - lewa IV przestrzeń międzyżebrowa, bezpośrednio pod linią stawu barkowego
zastawka tętnicy płucnej - lewa III przestrzeń międzyżebrowa, bezpośrednio za krawędzią mostka

Ov: zastawka dwudzielna - lewa IV przestrzeń międzyżebrowa, w okolicy środkowej 1/3 klatki piersiowej
zastawka trójdzielna - prawa III przestrzeń międzyżebrowa, tuż nad mostkiem
zastawka aorty - lewa IV przestrzeń międzyżebrowa, bezpośrednio pod linią stawu barkowego
zastawka tętnicy płucnej - lewa II-III przestrzeń międzyżebrowa, nad mostkiem


12. ZASADNICZE RÓŻNICE W BUDOWIE ERYTROCYTA CZŁOWIEKA I ŻABY____________________________

erytrocyt człowieka - okrągły
- średnica 6-7 μm
- wypełniony czerwonym barwnikiem, hemoglobiną, która przenosi tlen
- dwuwklęsły, pozbawiony jądra komórkowego i organelli
- brak jądra jest wynikiem ograniczania zużycia transportowanego tlenu do własnych
potrzeb, poza tym uelastycznia to błonę erytrocytów i pozwala na przyjmowanie
kształtu gruszkowatego, ułatwiającego przeciskanie się przez naczynia włosowate o
mniejszej średnicy

erytrocyt żaby - owalny
- posiada jądro
- jądro w centralnej części komórki powoduje dwustronną wypukłość
- również zawiera hemoglobinę, jednak transportuje tlen mniej wydajnie



13. CZAS KRWAWIENIA, CZAS KRZEPNIĘCIA_____________________________________________________

czas krwawienia - czas upływający od zranienia skóry, do chwili ustania krwawienia
- jest m. in. miarą zdolności skórnych naczyń włosowatych do zatamowania krwawienia

czas krzepnięcia - okres, jaki upłynął między pobraniem krwi a wytworzeniem się w niej skrzepu
- jest miarą wieloenzymatycznego procesu prowadzącego do przejścia rozpuszczalnego
fibrynogenu w nierozpuszczalną fibrynę


14. DEPOLARYZACJA I REPOLARYZACJA BŁONY__________________________________________________

1. Depolaryzacja

- następuje w czasie działania bodźca na komórki pobudliwe
- dochodzi do depolaryzacji ich błony
- warunkiem zajścia depolaryzacji jest obecność napięciozależnych kanałów dla Na+ i K+
- kanały te cechują się zdolnością do szybkiego przechodzenia ze stanu zamkniętego na otwarty pod
wpływem określonego napięcia elektrycznego
- kanały Na+ otwierają się wcześniej, po osiągnięciu potencjału progowego (-50mV)
- w wyniku tego następuje ułatwiony napływ kationów Na, zgodny z gradientem stężeń
- w tym czasie błona staje się dla nich łatwo przepuszczalna (nawet 500x bardziej)
- w związku z tym powierzchnia w miejscu pobudzenia staje się elektroujemna, a wnętrze elektrododatnie w
stosunku do części jeszcze niepobudzonej
- stan depolaryzacji jest krótkotrwały i zaraz potem następuje okres repolaryzacji

2. Repolaryzacja

- powrót do stanu wyjściowego, w którym powierzchnia komórki jest elektrododatnia w stosunku do jej
wnętrza
- w okresie zapoczątkowującym repolaryzację (gdy przepuszczalność dla Na+ jest już mała), zgodnie z
kierunkiem spadku stężeń, jony K+ masowo opuszczają wnętrze komórki
- przepuszczalność dla K+ zwiększa się 10x
- wraz z jonami K+ komórkę opuszczają ładunki dodatnie, co przywraca ujemny potencjał w jej wnętrzu

- jednak kanały potasowe zamykają się wolniej i z komórki wypływa więcej jonów niż jest potrzebne do
przywrócenia potencjału spoczynkowego (-70 mV)
- potencjał wnętrza komórki chwilowo spada poniżej potencjału spoczynkowego = hiperpolaryzacja
następcza
- następnie pompa sodowo-potasowa przywraca stężenie jonów do stanu początkowego











15. OD CZEGO ZALEŻY SZYBKOŚĆ OPADANIA KRWINEK, ODCZYN BIERNACKIEGO (OB)__________________

- opad krwinek jest tendencją do samoistnej sedymentacji krwinek czerwonych w pobranej krwi ze środkiem
przeciwkrzepliwym
- zjawisko to zostało nazwane odczynem Biernackiego

- właściwość ta zmienia się w czasie choroby
- szybkość opadania krwinek czerwonych jest cechą gatunkową, zależy od właściwości erytrocytów oraz
podlegającego wahaniom składu białek w osoczu
- u osobników zdrowych krwinki czerwone opadają wolniej, ponieważ ładunki ujemne na ich błonach są
większe i warunkują wzajemne odpychanie się (w stosunku do krwinek osobników chorych)

- ujemny ładunek błonowy krwinek może ulegać częściowej neutralizacji pod wpływem podwyższonej
zawartości białek odpornościowych, mających ładunek dodatni
- powoduje to większą skłonność krwinek czerwonych do agregacji, a w konsekwencji do szybszego ich
opadania

na OB mogą mieć wpływ: zmiana kształtu krwinek, zmniejszona elastyczność krwinek, płeć, stan fizjologiczny


16. SPOCZYNKOWY POTENCJAŁ BŁONOWY_____________________________________________________

- błona żywych komórek w spoczynku jest elektrycznie spolaryzowana
- to znaczy, że w tym stanie istnieje różnica potencjału elektrycznego pomiędzy wewnętrzną i zewnętrzną
powierzchnią błony komórkowej
- jest to spowodowane różnym stężeniem anionów i kationów w komórce i płynie międzykomórkowym
- ta istniejąca różnica potencjałów nazywana jest potencjałem spoczynkowym
- w spoczynku wnętrze komórki jest o kilkadziesiąt miliwoltów (-70mV) bardziej ujemne niż zewnętrzna
powierzchnia błony komórkowej

- w organizmie zwierząt wyższych utrzymanie potencjału spoczynkowego związane jest przede wszystkim z
przemieszczaniem się kationów sodu i potasu oraz anionu chloru
- pompa sodowo-potasowa (aktywne przenikanie jonów z wydatkowaniem energii) powoduje stałe
usuwanie z komórki na zewnątrz jonów Na+ i równoczesny przepływ takiej samej liczby jonów K+ do jej
wnętrza
- ze względu na to, że w spoczynku przepuszczalność błony komórkowej dla jonów K+ jest większa, pewna
liczba tych jonów dyfunduje (przenikanie bierne bez nakładu energii, spowodowane różnicą stężeń) z
powrotem na zewnątrz komórki.

- jony Na+ dyfundują do komórki, mimo różnicy stężeń w znacznie mniejszej ilości, ponieważ błona
komórkowa jest dla nich mniej przepuszczalna
- w ten sposób wytwarza się na zewnątrz błony komórkowej pewien wypadkowy ładunek dodatni









17. GRUPY KRWI U LUDZI I ZWIERZĄT_________________________________________________________

- podział na grupy krwi jest uzależniony od obecności w otoczce krwinek czerwonych antygenów
- osocze poszczególnych grup wykazuje obecność przeciwciał skierowanych przeciwko antygenom nieobecnym w krwinkach własnej grupy
- do reakcji antygenu z przeciwciałem dochodzi podczas transfuzji niezgodnej grupowo krwi

grupy krwi ludzi: - wyróżnia się 6 grup krwi: A1, A2, B, 0, A1B, A2B
- grupa krwi A posiada w otoczce antygen A, w osoczu przeciwciała anty-B
- grupa krwi B posiada w otoczce antygen B, w osoczu przeciwciała anty-A
- grupa krwi AB posiada w otoczce antygeny A i B, w osoczu brak przeciwciał
- grupa krwi 0 nie posiada antygenów, w osoczu posiada przeciwciała anty-A i anty-B

- poza głównymi antygenami występują jeszcze np. antygeny D (układ Rh)
- krwinki z antygenem D oznaczamy jako Rh+ a bez niego jako Rh-
- grupy Rh- posiadają przeciwciała anty-D
- najczęściej występującą krwi jest A Rh+

grupy krwi psów: - wyróżnia się grupy: DEA 1.1/1.2, 3, 4, 5, 6, 7, 8
- grupa 1.1 jest silnie immunogenna (powoduje silną hemolizę)
- grupa 1.2 jest również immunogenna (lekka aglutynacja)
- idealny dawca: DEA 4+, DEA 1.1, 1.2,3,5,6,7,8 -

grupy krwi kotów: - wyróżniamy grupy A, B, AB
- grupa B posiada przeciwciała anty-A
- niewielka część grupy A posiada przeciwciała any-B

grupy krwi koni (7): A, C, D, K, P, Q, U
grupy krwi bydła (11): A, B, C, F, J, L, M, S, T’, Z, R’
grupy krwi świni (16): A-P


18. UKŁAD BODŹCZO-PRZEWODZĄCY SERCA SSAKA______________________________________________

- mięsień sercowy charakteryzuje się samowytwarzaniem rytmicznie występujących stanów pobudzenia
czynnościowego
- powstają dzięki temu rytmiczne skurcze przedsionków i komór
- wynika to z obecności w mięśniu wyspecjalizowanej tkanki mięśniowej
- jest to tkanka bodźcotwórcza, mająca zdolność do rytmicznej, spontanicznej depolaryzacji
- tworzy ona w sercu układ bodźczo-przewodzący
- tkanka bodźcotwórcza zbudowana jest z komórek o małej ilości miofibryli o dużych jądrach i słabo
zaznaczonym poprzecznym prążkowaniu

- pobudzenie, które powstaje w tej tkance, rozprzestrzenia się na całe serce

skupiska tkanki bodźcotwórczej: a. węzeł zatokowy - w przedsionku prawym, naważniejszy
b. węzeł przedsionkowo-komorowy
c. pęczek przedsionkowo-komorowy (przedłużenie węzła)
- na terenie komór pęczek dzieli się na dwie odnogi

- wszystkie komórki tej tkanki mają zdolność do pobudzania, jednak w warunkach fizjologicznych, jedynie
tzw. komórki rozrusznikowe węzła zatokowego inicjują swój rytm
- wynika to z tego, że komórki te depolaryzują się najszybciej w stosunku do pozostałych komórek układu
- dlatego cały węzeł zatokowy uważany jest za punkt rozrusznikowy serca
- stan pobudzenia wyzwolony przez węzeł zatokowy rozprzestrzenia się w mięśniu przedsionków z
prędkością 1m/s
- z tego powodu przedsionek prawy (w którym znajduje się węzeł zatokowy) kurczy się pierwszy, a dopiero
po nim przedsionek lewy
- pobudzenie z mięśni przedsionków dociera do węzła przedsionkowo-komorowego, pokonując tzw. strefę
graniczną (otaczająca węzeł przedsionkowo-komorowy warstwa licznie rozgałęzionych włókien
mięśniowych związanych z elementami tkanki łącznej)
- pokonanie strefy granicznej powoduje zmniejszenie szybkości depolaryzacji do 0,05m/s, co powoduje
wystąpienie skurczu komór serca dopiero po zakończeniu skurczu przedsionków

- węzeł przedsionkowo-komorowy podporządkowany jest rytmowi pobudzeni narzuconych mu przez węzeł
zatokowy tylko w pewnych granicach
- gdy rytm pobudzenia z węzła zatokowego nie dociera, jest bardzo szybki lub wolny, węzeł przedsionkowo-
komorowy może wytwarzać impulsy pobudzające mięsień serca samodzielnie

- pomiędzy mięśniem sercowym przedsionków a mięśniem komór leży pierścień włóknisty, więc pobudzenie
z węzła przedsionkowo-komorowego do ścian komór przemieszcza się wyłącznie przez układ bodźczo-
przewodzący, a więc przez pęczek przedsionkowo-komorowy (pęczek Hisa)

19. PĘCZEK PRZEDSIONKOWO-KOMOROWY (HISA)______________________________________________

- jest elementem układu bodźczo-przewodzącego
- przewodzi impulsy z węzła przedsionkowo-komorowego
- utworzony jest przez pień oraz prawą i lewą odnogę
- odnogi biegną do komory prawej i lewej wzdłuż przegrody międzykomorowej
- odnogi pęczka dzielą się na odgałęzienia zwane włóknami Purkyniego, które dochodzą do włókien mięśnia
prawej i lewej komory
- przejście włókien pęczka we właściwą mięśniówkę odbywa się u podstawy mięśni brodawkowatych

- pęczek ten stanowi jedyną drogę przewodzenia pobudzenia na komory


20. KRWINKI W ROZTWORZE HIPERTONICZNYM I HIPOTONICZNYM_________________________________

- otoczka krwinek czerwonych ma właściwości błony półprzepuszczalnej, przez którą mogą dyfundować
cząsteczki wody i niektóre substancje chemiczne
- osocze krwi jest roztworem izotonicznym, panuje w nim takie samo ciśnienie osmotyczne jak wewnątrz
krwinek
- ciśnienie osmotyczne jest siłą, z jaką dany roztwór przyciąga cząsteczki wody oddzielone od niego błoną
półprzepuszczalną


1. Krwinki w roztworze hipertonicznym

- roztwór o wyższym stężeniu cząsteczek osmotycznie czynnych (czyli o mniejszej ilości wody) niż wewnątrz
krwinek
- następuje przenikanie cząsteczek wody z krwinek do roztworu w celu wyrównania stężeń
- krwinki zmniejszają swą objętość, a ich otoczka ulega pomarszczeniu

2. Krwinki w roztworze hipotonicznym

- roztwór o niższym stężeniu cząsteczek osmotycznie czynnych (czyli o większej ilości wody) niż wewnątrz
krwinek
- cząsteczki wody wnikają do wnętrza komórki w celu wyrównania stężeń
- erytrocyty zwiększają zwoją objętość a ich otoczka się rozciąga
- może dojść do pęknięcia otoczki z uwolnieniem hemoglobiny z wnętrza komórki (hemoliza)

21. JAKIE KORZYŚCI WIĄŻĄ SIĘ Z UTRATĄ JĄDRA KOMÓRKOWEGO PRZEZ ERYTROCYTY SSAKÓW?________

- podstawową funkcją erytrocytów jest rozprowadzanie tlenu
- erytrocyty nie mają jądra komórkowego ani organelli

- skutkiem tego jest niezdolność do przeprowadzania własnych przemian metabolicznych, a to oznacza, że
transportowany przez nie tlen nie jest zużyty po drodze na potrzeby krwinki i w całości dociera do tkanek
- brak jądra uelastycznia błonę erytrocytów i pozwala na przyjmowanie kształtu gruszkowatego,
ułatwiającego przeciskanie się przez naczynia włosowate o mniejszej średnicy
- brak dużych organelli w komórce daje więcej miejsca wewnątrz dla hemoglobiny

- ze względu na brak jądra krwinki nie dzielą się
- nie mogą pełnić normalnych funkcji komórki, nie mają także mechanizmu, który mógłby naprawić w nich
powstające uszkodzenia i po kilku miesiącach erytrocyty ulegają zniszczeniu
- organizm nieustannie produkuje nowe erytrocyty

22. CZYNNIKI PODWYŻSZAJĄCE CIŚNIENIE TĘTNICZE KRWI ________________________________________

- noradrenalina i adrenalina (przyspieszają akcję serca)
- noradrenalina, wazopresyna, PGF2alfa, angiotestyna - zwężają naczynia krwionośne
- wzrost CO2
- spadek prężności O2
- wzrost stężeń jonów H+

23. GRUPA KRWI A I 0______________________________________________________________________

grupa A - zawiera antygeny A
- zawiera w osoczu przeciwciała anty-B

grupa 0 - nie posiada antygenów (aglutynogenów)
- zawiera w osoczu przeciwciała anty-A i anty-B
- osoby s tą grupą krwi są uniwersalnymi dawcami, ponieważ nie wywołują izoaglutynacji

24. POTENCJAŁ SPOCZYNKOWY I CZYNNOŚCIOWY_______________________________________________

1. Spoczynkowy potencjał błony

- błona żywych komórek w spoczynku jest elektrycznie spolaryzowana
- to znaczy, że w tym stanie istnieje różnica potencjału elektrycznego pomiędzy wewnętrzną i zewnętrzną
powierzchnią błony komórkowej
- jest to spowodowane różnym stężeniem anionów i kationów w komórce i płynie międzykomórkowym
- ta istniejąca różnica potencjałów nazywana jest potencjałem spoczynkowym
- w spoczynku wnętrze komórki jest o kilkadziesiąt miliwoltów (-70mV) bardziej ujemne niż zewnętrzna
powierzchnia błony komórkowej

- w organizmie zwierząt wyższych utrzymanie potencjału spoczynkowego związane jest przede wszystkim z
przemieszczaniem się kationów sodu i potasu oraz anionu chloru
- pompa sodowo-potasowa (aktywne przenikanie jonów z wydatkowaniem energii) powoduje stałe
usuwanie z komórki na zewnątrz jonów Na+ i równoczesny przepływ takiej samej liczby jonów K+ do jej
wnętrza
- ze względu na to, że w spoczynku przepuszczalność błony komórkowej dla jonów K+ jest większa, pewna
liczba tych jonów dyfunduje (przenikanie bierne bez nakładu energii, spowodowane różnicą stężeń) z
powrotem na zewnątrz komórki.

- jony Na+ dyfundują do komórki, mimo różnicy stężeń w znacznie mniejszej ilości, ponieważ błona
komórkowa jest dla nich mniej przepuszczalna
- w ten sposób wytwarza się na zewnątrz błony komórkowej pewien wypadkowy ładunek dodatni

2. Potencjał czynnościowy

- w czasie działania bodźca na komórki pobudliwe, następuje depolaryzacja ich błony
- spowodowane jest to głównie przemieszczaniem się kationów Na+ do wnętrza komórki, ponieważ w tym
czasie błona komórkowa staje się dla nich łatwo przepuszczalna (przepuszczalność wzrasta 500 razy)
- w związku z tym powierzchnia w miejscu pobudzenia staje się elektroujemna a wnętrze elektrododatnie w
stosunku do części jeszcze nie pobudzonej
- stan depolaryzacji jest krótkotrwały i zaraz po nim następuje okres repolaryzacji błony i powrót do stanu
wyjściowego, w którym powierzchnia komórki jest elektrododatnia w stosunku do jej wnętrza
- w okresie zapoczątkowującym repolaryzację (w czasie gdy przepuszczalność błony dla jonów Na+ jest już
mała) zgodnie z kierunkiem spadku stężeń, jony potasowe masowo opuszczają wnętrze komórki
(przepuszczalność dla tych jonów zwiększa się w tym czasie 10x)
- doprowadza to do szybkiej repolaryzacji. Następnie pompa sodowo-potasowa przywraca rozmieszczenie
jonów sodu i potasu do stanu spoczynkowego.

- w związku z wyżej opisanymi zmianami związanymi z pobudzeniem w tkankach pobudliwych powstają
prądy czynnościowe (przepływ prądu pomiędzy częścią pobudzoną a jeszcze niepobudzoną), które mają
charakter prądu dwufazowego, co można wykazać za pomocą galwanometru
- prądy te odgrywają zasadniczą rolę w przewodzeniu pobudzenia







25. POŁĄCZENIE HEMOGLOBINY Z TLENEM_____________________________________________________

- hemoglobina jest zbudowana z dwóch zasadniczych komponentów: białka globiny i barwnika krwi hemu
- globina zbudowana jest z czterech łańcuchów peptydowych (2 alfa i 2 beta)
- między pętlami zwiniętego łańcucha aminokwasów tkwi jedna cząsteczka hemu
- w ten sposób jedna cząsteczka globiny przyłącza 4 cząsteczki hemu, tworząc hemoglobinę
- cząsteczka hemu jest zbudowana z centralnie położonego dwuwartościowego Fe, połączonego z czterema
wzajemnie powiązanymi pierścieniami pyrolowymi

- najważniejszą czynnością hemoglobiny jest wiązanie gazów oddechowych (O2, CO2)
- każda cząsteczka hemu ma zdolność luźnego, nietrwałego przyłączenia jednej cząsteczki tlenu
- tlen wchodzi w nietrwałe połączenia między żelazem zawartym w grupie hemowej a jedną z reszt histydyny
zawartej w peptydowej pętli

- przyłączenie tlenu powoduje przestrzenne zmiany konformacyjne cząsteczki - łańcuchy równoimienne
zbliżają się do siebie, co zwiększa dostępność pozostałych grup hemowych i tlen się łatwiej z nimi łączy
(zwiększenie powinowactwa)

- proces przyłączania tlenu do hemoglobiny zachodzi w płucach
- utlenowana hemoglobina nosi nazwę oksyhemoglobiny
- w tkankach, w warunkach obniżonego parcjalnego ciśnienia tlenu, oksyhemoglobina dysocjuje, uwalniając
tlen cząsteczkowy

26. HOMEOSTAZA UKŁADU KRWIONOŚNEGO i GOSPODARKI WODNO-MINERALNEJ___________________

homeostaza - stałość środowiska wewnętrznego mimo ciągłej wymiany składników
- jest efektem wielu mechanizmów fizjologicznej regulacji i wyrazem dynamicznej równowagi
toczących się w organizmie przemian


1. Homeostaza układu krwionośnego

- stałość ciśnienia osmotycznego
- stałość odczynu krwi
- stałość liczby krwinek
- stałość poziomu cukru, białka i składników mineralnych we krwi

a. stałość ciśnienia osmotycznego -










33. BUDOWA ŁUKU ODRUCHOWEGO, ŁUK ODRUCHOWY
Odruchem nazywamy reakcję efektora (najczęściej ruchową lub wydzielniczą) występującą przymusowo na bodźce zewnętrzne lub wewnętrzne, zachodzącą przy udziale układu nerwowego. Podłożem morfologicznym reakcji odruchowej jest łuk odruchowy, który składa się z mięciu części:

a. receptor - wyspecjalizowane zakończenie czuciowego włókna, który jest swego rodzaju transformatorem
przemieniającym energię bodźca w impuls nerwowy
b. droga dośrodkowa - tworzona przez nerwowe włókna czuciowe przewodzące impuls nerwowy do ośrodka
danego odruchu
c. ośrodek danego odruchu - najczęściej zlokalizowany w OUN
- odbiera i analizuje czuciowy impuls nerwowy i zamienia go na odpowieni impuls
motoryczny lub wydzielniczy
d. droga odśrodkowa - tworzona przez włókna nerwowe ruchowe lub wydzielnicze przewodzące impuls
nerwowy z ośrodka do efektora
e. efektor - mięśnie lub gruczoły

35. CZYNNOŚCI WĄTROBY___________________________________________________________________

- wątroba jest największym gruczołem w organizmie zwierzęcym
- wydziela żółć do przewodu pokarmowego
- ta funkcja stanowi jednak tylko nieznaczną część zadań, jakie stanowi w organizmie
- przez wątrobę przepływa około 35% krwi
- około 80% tej krwi dopływa do wątroby z przewodu pokarmowego, bogatej we wchłaniane tam produkty
- resztę stanowi krew doprowadzana tętnicą wątrobową
- oba strumienie krwi mieszają się w zatokach wątrobowych, wysłanych nabłonkiem naczyniowym,
umożliwiającym wymianę składników między krwią, hepatocytami, przestrzeniami międzykomórkowymi i
przewodzikami żółciowymi
- w ściankach zatok wątrobowych występują komórki siateczkowo-śródbłonowe gwiaździste, stanowiące
część systemu siateczkowo-śródbłonkowego, o zdolnościach fagocytarnych, powodujących rozpad krwinek
czerwonych
- poza zdolnością wytwarzania i wydzielania żółci wątroba spełnia następujące funkcje:

a. synteza glikogenu - w zakresie przemiany pośredniej węglowodanów, wątroba syntetyzuje glikogen
- w razie potrzeby uwalnia z niego glukozę, wytwarza glukozę z produktów nie
cukrowych lub innych cukrów (np. galaktozy)

b. przemiany tłuszczowe - wątroba syntetyzuje kwasy tłuszczowe z octanów i cukrów
- zamienia nienasycone kwasy tłuszczowe w kwasy nasycone
- syntetyzuje cholesterol oraz wiele jego pochodnych, np. kwasy żółciowe, wit. D3

c. przemiany białkowe - wątroba bierze udział w syntezie albumin, α i β-globulin, heptaglobuliny,
transferryny, ceruloplazminy
- ma właściwości proteolityczne
- jest tzw. czynnym magazynem białka i aminokwasów
- ma zdolność prowadzenia wszystkich pośrednich przemian aminokwasów

d. przemiany nukleotydów - wątroba ma zdolność wytwarzania kwasu moczowego i innych puryn, a także
pirymidyn, jako produktów końcowej przemiany nukleotydów
- przekształca kwas moczowy w alantoinę

e. funkcja obronna - zdolność fagocytozy przez komórki siateczkowo-śródbłonkowe gwiaździste
- inaktywowanie wchłanianych w przewodzie pokarmowym trucizn (fenol) przez ich
łączenie z siarczanami i kwasu benzoesowego z glikolem (powstaje kwas hipurowy)
- syntetyzuje mocznik z NH3 i O2, chroniąc organizm przed zatruciem amoniakiem
- wydala wiele toksyn i leków dostających się do organizmu z pokarmem
- inaktywuje hormony (steroidowe, insulinę, wazopresynę, tyroksynę), biorąc tym samym
udział w utrzymaniu równowagi hormonalnej w organizmie

f. hemopoeza - budowa erytrocytów i leukocytów w okresie życia wczesnoembrionalnego
- udział w rozkładaniu krwinek czerwonych
- udział w syntezie wielu czynników krzepnięcia krwi (fibrynogen, protrombina, cz. osoczowe)
- udział w syntezie heparyny

g. funkcja magazynująca - glikogenu, białek, witamin, Fe, Cu, Zn, Mn





36. ŻÓŁĆ - RODZAJE, SKŁAD I ZNACZENIE_______________________________________________________

- należy do soków uczestniczących w procesach trawienia (choć zawiera tylko śladowe ilości enzymów)
- wydzielana przez wątrobę do jelita cienkiego (bezpośrednio lub po zmagazynowaniu przez pęcherzyk
żółciowy)
- jest stale wydzielana do kanalików żółciowych przez hepatocyty
- w miarę przepływu przez drogi żółciowe, objętość żółci wzrasta, dzięki przewadze procesów sekrecyjnych w
drogach żółciowych
- żółć gromadzi się w pęcherzyku żółciowym, który opróżnia się najefektywniej po posiłku
- brak pęcherzyka u koni, szczurów, gołębi
- żółć wątrobowa omija pęcherzyk płynąc przewodami wątrobowymi prosto do jelita cienkiego

rodzaje żółci: a. żółć wątrobowa - rodzaj żółci bezpośrednio wydzielanej przez wątrobę
- żółć przed zmagazynowaniem w pęcherzyku żółciowym lub żółć
dostarczana do jelita cienkiego bezpośrednio z wątroby
- jest jaśniejsza i rzadsza niż żółć pęcherzykowa, ponieważ nie podlega
procesowi zagęszczania w pęcherzyku
- jest zasadowa (w odróżnieniu od żółci pęcherzykowej)

b. żółć pęcherzykowa - rodzaj żółci zmagazynowanej przez pęcherzyk żółciowy a następnie
wydzielanej do jelita cienkiego
- ciemniejsza i bardziej gęsta od żółci wątrobowej
- lekko kwaśna

skład: - żółć pęcherzykowa ani wątrobowa nie zawierają wszystkich kwasów żółciowych wykorzystywanych w
trawieniu, gdyż część z nich powstaje dopiero w wyniku przemian pierwotnych kwasów żółciowych w
jelicie

- woda
- fosfolipidy
- cholesterol
- WKT
- barwniki żółciowe: bilirubina i biliwerdyna
- pierwotne kwasy żółciowe - cholowy i chenodeoksycholowy
- głównie w postaci soli, u wszystkożernych głównie kwas glikocholowy
- elektrolity
- wodorowęglany

znaczenie: - wspomaga trawienie i wchłanianie tłuszczów oraz witamin rozpuszczalnych w tłuszczach
- wpływa na aktywność niektórych enzymów w świetle jelita
- uczestniczy w regulacji ruchów przewodu pokarmowego i procesów sekrecyjnych bezpośrednio
lub przez wpływ na uwalnianie hormonów jelitowych (VIP, CCK, sekretyna)
- fosfolipidy wraz z kwasami żółciowymi przyczyniają się do rozpuszczania cholesteroli i innych
substancji hydrofobowych, tworząc mieszane micele
- wodorowęglany neutralizują głównie kwaśne treści napływające z żołądka
- razem z żółcią wydalany jest cholesterol, kwasy żółciowe, leki, toksyny, barwniki żółciowe i
substancje nieorganiczne (związki miedzi, cynku, rtęci)

39. TERMOGENEZA DRŻENIOWA I BEZDRŻENIOWA _________ ____________________________________

- termogeneza to zespół zjawisk (przemian) w organizmie, których celem jest wytworzenie ciepła w celu
przywrócenia bądź zachowania bilansu cieplnego organizmu
- zrównoważony bilans cieplny jest to zasada, na której opiera się utrzymanie niezmiennej temperatury
wewnętrznej u zwierząt stałocieplnych
- temperatura jest stała, gdy ciepło wytwarzane na drodze przemian metabolicznych równoważy ilość ciepła
oddanego do otoczenia

organizm narażony na zimno może wyprodukować ciepło na dwa podstawowe sposoby:
a. termogenezę drżeniową - opartą na mechanizmie kurczenia się mięśni szkieletowych, niezależnie od woli
zwierzęcia
b. termogenezę bezdrżeniową - opartą na pozyskiwaniu ciepła ze wzrostu przemian metabolicznych

- najczęściej te dwa sposoby działają jednocześnie, wzajemnie się uzupełniając

Termogeneza bezdrżeniowa (metaboliczna)

- efekt reakcji chemicznych zachodzących w mitochondriach wielu narządów takich jak wątroba, nerki, serce,
mięśnie, układ nerwowy, tkanka tłuszczowa brunatna (u noworodków i zwierząt hibernujących)
- polega na ustaleniu się gradientu protonowego w poprzek błony mitochondrium i następującym po nim
wydostawaniu się protonów na zewnątrz
- przebiega to bez wytworzenia ATP, gdyż nie przechodzą przez kompleks ATP-azy tylko przez białko
kanałowe, termogeninę
- proces ten jest regulowany przez adrenalinę, noradrenalinę, hormony tarczycy (tyroksyna i
trójjodotyronina) oraz ośrodek termoregulacyjny w podwzgórzu
- za pomocą tych hormonów następuje wzmożony metabolizm w tkankach docelowych, czego skutkiem jest
wydzielanie ciepła


Termogeneza drżeniowa (mięśniowa)

- polega na niezależnym od zwierzęcia mechanizmie synchronicznych skurczów mięśni szkieletowych w
obrębie głowy (mięśnie żwaczowe), kończyn i tułowia
- przy słabej intensywności jest możliwy do zahamowania siłą woli, w istocie jednak jest to proces
mimowolny, niezależny od kory mózgowej
- drżenie mięśni wywołane jest drażnieniem niską temperaturą termoreceptorów skóry, rdzenia kręgowego
czy podwzgórza
- ośrodki w rdzeniu i podwzgórzu wyzwalają tonus mięśniowy i drżenie


62. PIERWSZY I DRUGI UKŁAD SYGNAŁÓW_____________________________________________________

- wg teorii I.P. Pawłowa to ogół bodźców warunkowych (sygnałów) odbieranych przez organizm i
wywołujących odpowiednie reakcje (odruchy)

Pawłow wyróżnił dwa układy sygnałowe:
1. pierwszy układ - obejmuje ogół bodźców pochodzących z otoczenia (np. światło, dźwięk, przedmiot), z
samego organizmu oraz reakcji na nie spowodowanych
- pozwala odbierać wrażenia i spostrzeżenia, poznawać bezpośrednio przyrodę i
środowisko, w którym żyje

2. drugi układ - składa się na niego ogół bodźców słownych, określanych jako „sygnały sygnałów”,
zastępujących konkretne bodźce otoczenia
- sygnały abstrakcyjne, opisują przedmioty i zdarzenia za pomocą symboli, tj. mowa, sztuka,
matematyka

- pierwszy układ sygnałowy funkcjonuje również u zwierząt, drugi natomiast tylko u ludzi
- oba układy są wytworem tkanki nerwowej, dlatego podstawowe prawa rządzące nimi są takie same