OPRACOWANE ZAGADNIENIA 1. KOLOKWIUM IMMUNOLOGIA

1. Pojęcie odporności i oporności_____________________________________________________________

RESISTENTIA = OPORNOŚĆ odporność wrodzona	IMMUNITAS = ODPORNOŚĆ odporność nabyta
nieswoista	swoista
brak pamięci immunologicznej	pamięć immunologiczna
czynniki pozakomórkowe
bariery biologiczne: - mechaniczne - fizyczne - chemiczne - ekosystemy bakteryjne - ciągłość błon!
czynniki komórkowe
fagocyty: - monocyty - makrofagi - granulocyty PMG - plymorphonuclear neutrophil - neutrofile komórki NK (natural killer) = LGL	Limfocyty - Th, Tc, Ts, Tm - B -> komórki plazmatyczne - Bm - APC
produkty komórek danej odporności (czynniki humoralne)
lizozym - w jajkach! - w płynach ustrojowych (ślina, łzy, mleko) - rozkłada ścianę komórkową bakterii gramdodatnich układ dopełniacza (kaskada dopełniacza) - grupa 9 zasadniczych białek, które pod wpływem antygenu (czy kompleksu immunologicznego) ulegają kolejno zaktywowaniu - zaktywowany dopełniacz prowadzi do ułatwienia przebiegu immunologicznej, jej ograniczania i do zniszczenia komórki docelowej BOFZ - białka ostrej fazy zapalnej - fibrynogen, CRP, haptoglobina, transferryna IFN - interferony - substancje uwalniane przez komórki - regulacja infekcji wirusowych inne cytokiny	przeciwciała = immunoglobuliny IgA - ochrona pow. błon śluzowych IgM - szybko się pojawiają (pierwotna odpowiedź) IgG - wtórna odpowiedź IgD - nie u wszystkich gatunków IgE - alergiczne, w niskich stężeniach część z nich jest fiksowana do receptora na mastocycie

2. Rodzaje odporności nabytej, cechy odróżniające_______________________________________________________

- rozpoczęcie reakcji trwa dłużej, rozwija się w ciągu kilkunastu dni
- reakcja jest bardzo precyzyjna
- filogenetycznie młodsza
- swoista odporność immunologiczna jest uwarunkowana funkcją limfocytów B i T

a. czynna - organizm, reagent musi wyprodukować przeciwciała (po chorobie, szczepienie)
- na podłożu komórkowym lub humoralnym

b. bierna - przeciwciała są podawane wprost (siara, łożysko, podanie surowicy)


3. Przykłady nabycia odporności czynnej w sposób naturalny i sztuczny_______________________________________

nabyta w sposób naturalny: - gdy szczęśliwie przechorujemy i wrócimy do zdrowia (potrzeba dni)
nabyta w sposób sztuczny: - podanie antygenu w formie szczepionki

4. Przykłady nabycia odporności biernej w sposób naturalny i sztuczny_______________________________________

nabyta w sposób naturalny: - przeciwciała przekazywane najpierw z siarą a później z mlekiem (krew
noworodka jest chroniona przed bakteriami); transfer przez łożysko

nabyta w sposób sztuczny: - podanie pacjentowi surowicy od osobników przechorowanych lub
szczepionych i ta surowica zawiera przeciwciała (na podłożu
humoralnym) lub kiedy przetaczamy krew ze wszystkimi elementami, w
tym z przeciwciałami

5. Dlaczego przy sprawnym układzie immunologicznym przy reinfekcji choroba nie występuje lub jej przebieg jest
łagodniejszy?

Powtórne zetknięcie z tym samym antygenem wywołuje wtórną odpowiedź immunologiczną o wiele szybszą i silniejszą niż pierwotna. Jest to możliwe dzięki komórkom pamięci, które pozostają w organizmie przez wiele lat i w razie potrzeby potrafią szybko uruchomić reakcje obronne na ponowne zetknięcie z antygenem.
We wtórnej odpowiedzi: przeciwciała mają większą swoistość
powstaje więcej przeciwciał IgG, IgA, IgE
powstaje mniej przeciwciał IgM

Zwiększenie liczebności długo żyjących limfocytów pamięci będące następstwem pierwotnej reakcji immunologicznej jest podstawą PAMIĘCI IMMUNOLOGICZNEJ, która trwa do końca życia

Dwa etapy odpowiedzi:

a. faza indukcji - limfocyty łączą się z antygenem, zaczynają proliferować i różnicować się w komórki efektorowe
- limfocyty kooperują z komórkami prezentującymi antygen i innymi populacjami limfocytów

b. faza efektorowa - nowo wytworzone komórki efektorowe odpowiadają na antygen
- limfocyty B odpowiadają uwolnieniem przeciwciał
- limfocyty T bezpośrednio łączą się z antygenem na powierzchni komórki prezentującej antygen,
uwalniają cytokiny (efekt cytotoksyczny)



6. Charakterystyka przeciwciała monoklonalnego________________________________________________________

- przeciwciała monoklonalne (mAb - monoclonal antibodies)
- są to przeciwciała rozpoznające jeden epitop na danym antygenie, a więc wykazują jednakową swoistość
- nazwa wywodzi się stąd, że wszystkie takie przeciwciała pochodzą z jednego klonu limfocytów B

- antygeny są z reguły wielodeterminantowe i angażują wiele klonów komórek do produkcji przeciwciał
- produkcja przeciwciał monoklonalnych zakłada uzyskanie 1 klonu komórkowego produkującego przeciwciała
skierowane przeciwko 1 determinancie antygenowej

- nie ulegają precypitacji

podział przeciwciał monoklonalnych (ze względu na różny udział białka ludzkiego w budowie przeciwciała):
a. białka mysie
b. białka chimeryczne - 50-90% białka ludzkiego
c. białka humanizowane (uczłowieczone) - ok 95% białka ludzkiego
d. białka ludzkie - zbudowane w całości z białka odpowiadającego ludzkiemu
e. przeciwciała skoniugowane

- przy tworzeniu nazw PM lub ich pochodnych zaleca się użycie końcówki -mab, przy czym jeśli PM pochodzi od myszy
to końcówka powinna być poprzedzona literą „o” (np. edrecolomab), dla PM chimerycznych - poprzedzona wstawką „xi” (np. infliksymab), humanizowanych - „zu” (np. bewacyzumab) i wreszcie dla ludzkich - „u” (np. adalimumab)

przeciwciała chimeryczne - większość łańcucha polipeptydowego stanowi białko ludzkie, natomiast część zmienna lub
jej najważniejsze fragmenty są pochodzenia mysiego
przeciwciała uczłowieczone - jeśli wymienione zostały tylko regiony hiperzmienne

7. Schemat uzyskania przeciwciał monoklonalnych_______________________________________________________


HAT - mieszanina hipoksantyny, aminopteryny i tymidyny
PEG - glikol polietylenowy
- metoda produkcji przeciwciał monoklonalnych dotyczy przeciwciał monoklonalnych mysich
- immunizacja myszy, powstają komórki zaangażowane w odpowiedź (w węzłach chłonnych śledzionie)
- w śledzionie powstają splenocyty (limfocyty ze śledziony), które będą produkowały określone przeciwciała
- doprowadza się do fuzji limfocytów B (splenocytów), które wytwarzają swoiste przeciwciała, i komórek
szpiczaka (nowotworu wywodzącego się z szeregu rozwojowego limfocytów B)
- stworzone sztucznie w wyniku fuzji komórki wytwarzające przeciwciała monoklonalne określa się mianem
hybrydomy
- limfocyt B z którego powstaje hybrydoma określa swoistość przeciwciał wytwarzanych przez tę hybrydomę,
natomiast komórka szpiczaka, jako komórka nowotworowa, nadawa hybrydzie „nieśmiertelności”,
umożliwiającą dowolnie długą hodowlę in vitro
- poza tym komórka szpiczaka dostarcza hybrydzie wielu rybosomów i dobrze rozwiniętego aparatu Golgiego

- dzięki inżynierii genetycznej możliwe jest również tworzenie PM w pełni ludzkich

- umożliwiają to aktualnie dwie techniki: 1) Phage display
2) Technika tworzenia zwierząt transgenicznych

1. Pierwszym krokiem w pozyskiwaniu przeciwciał jest immunizacja myszy antygenem, a następnie pobranie po kilku tygodniach śledziony. Mieszaninę limfocytów i komórek plazmatycznych ze śledziony poddaje się in vitro fuzji z komórkami szpiczaka. Komórki szpiczaka mnogiego są komórkami nowotworowymi, odznaczającymi się zaburzoną produkcją przeciwciał. Ten rodzaj raka charakteryzuje się tym, że pojedynczy zmieniony limfocyt lub komórka plazmatyczna dzieli się w niekontrolowany i nieograniczony sposób, przez co mówi się o nieśmiertelności tego typu komórek. W rezultacie powstaje bardzo wiele komórek jednego rodzaju. Stanowią one klon, ponieważ pochodzą od jednej komórki i mają identyczne właściwości. Jeśli teraz nastąpi fuzja komórek szpiczaka i limfocytów, cytozol oraz organelle pochodzące z tych komórek ulegną „wymieszaniu”. Glikoproteina lub glikol polietylenowy stymulują ową fuzję. Każda z powstałych komórek hybrydowych, zwanych komórkami hybrydoma, stale wytwarza homogenne przeciwciała o swoistości określonej przez macierzystą komórkę śledziony.

2. Drugim krytycznym krokiem w produkcji przeciwciał monoklonalnych jest selekcja komórek hybrydoma i komórek, które nie podległy fuzji. Tego typu separacja odbywa się zwykle na tzw. podłożu selekcyjnym HAT (posiada blokery biosyntezy zasad azotowych, a zatem same szpiczaki nie są zdolne do przeżycia), które pozwala na wzrost jedynie sfuzjowanym komórkom. Przed dokonaniem fuzji, komórki szpiczaka uszkadza się w ten sposób, żeby nie mogły produkować np. niezbędnego do funkcjonowania enzymu. Fuzja dostarczy im tego enzymu, gdyż użyte do niej limfocyty B będą go zawierać. Najczęściej stosuje się linie z uszkodzonym genem fosforybozylotransferazy hipoksantynowo-guaninowej (HGPRT), która jest zaangażowana w syntezę puryn. Komórki hybrydowe hoduje się w selektywnym płynie hodowlanym, który nie zawiera substancji będącej produktem uszkodzonego enzymu. W ten sposób komórki szpiczaka, które nie uległy fuzji z limfocytem B z pewnością zginą. W przypadku zastosowania komórek HGPRT należy dodać do podłoża aminopterynę, która uniemożliwia zajście syntezy puryn alternatywną drogą metaboliczną. Płyn hodowlany nie może zawierać cytokin, które utrzymują przy życiu limfocyty B. Dzięki temu limfocyty B, które nie uległy fuzji, ulegną apoptozie.

3. W końcowym etapie wyselekcjonowane populacje komórek hybrydowych przeszukuje się w celu wyszukania komórek produkujących przeciwciała o określonej swoistości. Po paru dniach hodowli komórki rozmieszcza się w osobnych naczynkach tak, że przeciwciała w danym naczynku pochodzą tylko i wyłącznie z jednego klonu komórek szpiczakowych, są zatem przeciwciałami monoklonalnymi








8. Zastosowanie przeciwciał monoklonalnych w diagnostyce (in vivo, in vitro)_________________________________

- wykrywanie i określanie stężenia różnych czynników: hormonów, enzymów, leków w testach R/A i ELISA (np.
gonadotropiny łożyskowej w ciąży)
- oczyszczanie czynników i hormonów
- diagnostyka różnicowa i lokalizacja nowotworów
- wykrywanie antygenów HLA (MHC ludzkie) podczas doboru dawców przeszczepów
- prognozowanie nowotworów
- neutralizacja toksyn
- zastosowanie w diagnostyce chorób zakaźnych

9. Próby wykorzystania przeciwciał monoklonalnych w terapii______________________________________________

- aktualnie w klinice stosowane są w większości PM humanizowane i w pełni ludzkie - stosunkowo sporo w onkologii
- PM stosowane terapeutycznie mogą działać na drodze immunologicznej - zabijając komórki docelowe w procesie
ADCC lub cytotoksyczności zależnej od dopełniacza
- niektóre przeciwciała mogą modyfikować funkcję komórek układu odpornościowego - ograniczać ich migrację,
stymulować proliferację limfocytów lub odwrotnie - zabijać je
- wiele PM wywiera efekt w mechanizmie blokowania funkcji komórek (neutralizacja czynników wzrostowych,
hamowanie przekazywania sygnału) lub nakierowania czynników toksycznych, w tym izotopów promieniotwórczych na
struktury docelowe

leczenie nowotworów - zabijanie komórek docelowych w procesie ADCC lub cytotoksyczności zależnej od dopełniacza
immunosupresja - zmniejszenie reaktywności immunologicznej; immunosupresja w transplantologii i chorobach o
podłożu zakaźnym
zmniejszenie infekcyjności mikroorganizmów
regulacja odpowiedzi immunologicznej
immunosupresja w chorobach o podłożu zapalnym
neutralizacja toksyn - lepsze od surowic, ponieważ brak balastu białkowego
blokowanie krzepnięcia krwi - blokowanie receptorów płytek wiążących się z fibrynogenem

10. Charakterystyka przeciwciał poliklonalnych__________________________________________________________

- jak wskazuje nazwa pochodzą z więcej niż jednego klonu komórek plazmatycznych
- różnią się między sobą składem łańcuchów ciężkich i lekkich
- mają odmienne powinowactwo do epitopów antygenu - mogą się wiązać do różnych epitopów i z odmienną siłą

- przeciwciała poliklonalne można otrzymać poprzez ich izolację ze zwierzęcia immunizowanego antygenem
- przeciwciała poliklonalne są łatwiejsze i tańsze do otrzymania niż monoklonalne.
- są produktem różnych populacji limfocytów B













11. Klasy immunoglobulin - charakterystyka i występowanie_______________________________________________

IgA - wytwarzane w organizmie w największych ilościach
- w osoczu ludzi 80-90% stanowią formy monomeryczne, reszta to formy polimeryczne (głównie dimery)
- łańcuch łączący J łączy się mostkami dwusiarczkowymi z odcinkiem ogonowym IgA
- wiążą się z FcR na niektórych komórkach
- nie wiążą dopełniacza
- jest ich mniej w surowicy niż IgG

- wydzielnicze IgA (S-IgA) - wydzieliny surowicze i śluzowo-surowicze: łzy, pot, wydzieliny gruczołów przewodu
pokarmowego, dróg oddechowych i dróg moczowych; forma dimerów związanych z
fragmentem wydzielniczym
- stanowią główny element obrony błon surowiczych i śluzowych przed mikroorganizmami



IgD - immunoglobuliny powierzchniowe limfocytów B, głównie tych, które nie zetknęły się jeszcze z antygenem
- nie występują w surowicy w stanie wolnym
- posiadają bardzo długi region zawiasowy, co pozwala na dużą ruchliwość fragmentów Fab względem siebie
- nie wiążą dopełniacza
- u koni i kotów najprawdopodobniej nie występują






IgE - 4 domeny w częściach stałych łańcuchów ciężkich (CH1-CH4)
- brak regionu zawiasowego
- wiążą się z FcεR na komórkach tucznych; po związaniu antygenu następuje degranulacja (uwolnienie zawartości
ziaren)
- biorą udział w reakcji anafilaktycznej (przeciwciała reakcji alergicznej)
- bardzo mało lub brak ich w surowicy
- uczestniczą w inwazjach pasożytniczych
- udział we wczesnych etapach zapalenia
- nie wiążą dopełniacza



IgG - IgG3 - wydłużony region zawiasowy, 11 wiązań dwusiarczkowych
- wiążą się z białkiem A gronkowca złocistego (Staphylococcus aureus) z wyjątkiem IgG3
- wszystkie wiążą się z białkiem G paciorkowca
- dominuje w surowicy i płynie komórkowym
- u kobiet przekracza barierę łożyskową (aktywnie, z udziałem FcγR)
- wiąże dopełniacz (z wyjątkiem IgG4)
- wiąże się z FcγR (IgG2, IgG4), następuje immunofagocytoza (makrofagi, neutrof.) i cytotoksyczność zależna od Ig
- dominują we wtórnej odpowiedzi immunologicznej
- odpowiednikiem i prekursorem IgG u ptaków, gadów i płazów są IgY



IgM - w surowicy występuje w formie pentameru
- konformacja „płatka śniegu” (forma wolna) lub „kraba” - po związaniu z Ag
- 4 domeny w częściach stałych łańcuchów ciężkich (CH1-CH4)
- syntetyzowane w początkowej fazie pierwotnej odpowiedzi immunologicznej
- stosunkowo małe powinowactwo (jeszcze niedopasowane dobrze do antygenu), ale dużą awidność
- jako pierwsze syntetyzowane w życiu płodowym
- najefektywniej wiążą dopełniacz
- silne właściwości aglutynacyjne
- wiążą się z FcR na niektórych komórkach
- jako monomer występuje jako immunoglobulina na limfocytach B



IgY - główne immunoglobuliny surowicy kurcząt
- budowa podobna do IgG ssaków
- łańcuchy ciężkie nazywane ypsilon (ν) zwykle zbudowane z 1 domeny zmiennej i 4 stałych (180 kDa)
- niektóre ptaki mają skróconą izoformę IgY (ΔFc) - dwie domeny stałe (120 kDa)
- kaczki i gęsi posiadają obie izoformy
- skrócona izoforma traci region Fc - nie aktywuje dopełniacza i nie wiąże się z receptorami dla fragmentu Fc
- obie izoformy nie posiadają regionu zawiasowego
- prawdopodobnie biorą udział w reakcji anafilaktycznej u kurcząt



12. Rola fragmentu Fab i Fc___________________________________________________________________________

Zastosowanie papainy umożliwia rozcięcie przeciwciała i uzyskanie z pojedynczej cząsteczki dwóch fragmentów Fab (ang. Fragment, antigen binding – wiążących antygen) oraz jednego fragmentu Fc (ang. Fragment, crystallizable – krystalizującego).


Fab - miejsce wiążące antygen (tzw. paratop - utworzony przez dwa fragmenty Fab)
- stanowią „ramiona litery Y”
- mieszczą się na nim regiony hiperzmienne
- utworzone przez domenę zmienną łańcucha ciężkiego i lekkiego (VL i VH)
- w obrębie tych domen znajdują się 3 regiony hiperzmienne (CDR), zarówno w łańcuchu lekkim i ciężkim
- części stałe są identyczne dla przeciwciał danej klasy
- części zmienne są różne dla przeciwciał wiążących różne epitopy

Fc - stanowi „nóżkę litery Y”
- pełni funkcję efektorową, czyli odpowiada za łączenie się i współpracę z innymi komórkami układu
odpornościowego i za aktywację dopełniacza
- zbudowany tylko z łańcuchów ciężkich
- jest związany z cytofilnością przeciwciał
- posiada zdolność wiązania się z receptorami limfocytów i makrofagów

region zawiasowy - znajduje się w pobliżu miejsca trawionego przez papainę
- pozwala na różne ustawienie się fragmentów Fab względem Fc


13. Efektorowe funkcje przeciwciał____________________________________________________________________

- czyli różne zjawiska, które zapoczątkowują związanie antygenu, np. immunofagocytoza
- współpraca z innymi komórkami układu odpornościowego
- funkcje efektorowe zależą jedynie od fragmentu Fc

a. aglutynacja
b. opsonizacja - opłaszczanie antygenu przez przeciwciała
- ułatwiają fagocytozę antygenu (immunofagocytoza) i sprzyja występowaniu reakcji ADCC
- zopsonizowanie przeciwciałem, a potem dodatkowo jeszcze dopełniaczem (przez receptor
dla C4) potęguje możliwości immunofagocytozy
c. immunofagocytoza
d. neutralizacja toksyn
e. neutralizacja wirusów
f. wiązanie dopełniacza - kompleks Ag-Ab aktywuje kaskadę dopełniacza na drodze klasycznej

g. cytotoksyczność zależna od przeciwciał (ADCC) - makrofagi, monocyty, NK, neutrofile, limfocyty Tc z
receptorem TCRγδ, biorące udział w ADCC, mają
receptory dla fragmentu Fc (FcγRI/CD64, FcγRII/CD32,
FcγRIII/CD16)
- zaktywowany granulocyt ma dwie możliwości zabijania:
fagocytuje (mechanizm z użyciem reaktywnej
formy tlenu i mechanizm enzymatyczny), a gdy nie może
sfagocytować, jego ziarnistości ulegają polaryzacji i są
uwalniane na zewnątrz (uszkodzeniu mogą ulec również
komórki gospodarza

h. transfer przez łożysko (poli-IgR) - u noworodków (przede wszystkich zwierząt, które są zaopatrywane w
przeciwciała za pomocą siary, bo nie ma możliwości przechodzenia przez
łożysko), występują receptory, które ułatwiają wychwytywanie z siary
tych immunoglobulin i ich transfer do układu krążenia
- ten receptor, który ułatwia transfer określany jest jako receptor poli-IgR
- u zwierząt naczelnych i mięsożernych immunoglobuliny przechodzą przez
łożysko dlatego, że są tam receptory dla Fc immunoglobuliny IgG,
następnie przechodzą do płodu

14. Cechy pierwotnej i wtórnej (anamnestycznej) odpowiedzi humoralnej, czas pojawiania się przeciwciał__________

odpowiedź pierwotna - odpowiedź immunologiczna występująca po pierwszym kontakcie z antygenem
- w ciągu 3-14 dni (IgM 2-5 dni; IgG ok 7 dni)
- odpowiedź ta po kilku tygodniach wygasa
- limfocyty B produkujące IgG pozostawiają komórki pamięci

odpowiedź wtórna - występuje po uprzednim kontakcie z antygenem (limfocyty dziewicze nie ulegają pobudzeniu)
- dominują IgG
- jest o wiele szybsza (1-2 dni) i silniejsza
- jest to możliwe dzięki komórkom pamięci, które pozostają w organizmie przez wiele lat i w razie
potrzeby potrafią szybko uruchomić reakcje obronne na ponowne zetknięcie z antygenem

15. Pojęcie izotyp, allotyp, idiotyp immunoglobuliny______________________________________________________

izotypy - rozróżnia się je na podstawie zasadniczych różnić w planie budowy łańcuchów lekkich i ciężkich
- zmienność izotypowa polega na podziale na klasy i podklasy oraz typy i podtypy przeciwciał

allotypy - są to drobne zmiany w obrębie danego izotypu (czyli tej samej klasy), warunkowane zmiennością genetyczną
- są to różnice pomiędzy przeciwciałami różnych osobników tego samego gatunku
- przeważnie chodzi tutaj o występowanie takiego czy innego aminokwasu w określonej pozycji łańcucha części
stałej

idiotypy - to grupy przeciwciał o takiej samej swoistości
- różnią się one budową części zmiennej (fragmentu Fab), mimo posiadania tej samej części stałej (czyli mogą
to być te same izotypy, choć nie muszą)






16. Główne cechy identyfikujące komórki T i B___________________________________________________________

cecha	limfocyt B	limfocyt T
rozwój	szpik kostny torba Fabrycjusza kępki Peyera	grasica
umiejscowienie	węzeł chłonny (strefa korowa) śledziona (grudki)	węzeł chłonny (strefa przykorowa) śledziona (okołotętniczkowe pochewki limfatyczne - PALS)
krążenie	tak	tak
receptor Ag (receptor komórek APC)	BCR - immunoglobulina - rozpoznaje antygen w tzw. formie natywnej (w formie niezmienionej)	TCR - białkowy heterodimer połączony z CD3, CD4 lub CD8
ważny powierzchniowy antygen	immunoglobuliny	CD2, CD3, CD4 lub CD8
mitogeny	lipopolisacharyd (LPS) mitogen szkarłatki (PWM)	fitohemaglutynina (PHA) konkanawalina A (ConA) szczepionka BCG (Mycobacterium tuberculosis) PWM
Ag rozpoznawany	obce białko	przetworzone obce białko z antygenem MHC
wywołanie tolerancji	trudne	łatwe
komórki potomne	komórki plazmatyczne komórki pamięci	elektroforowe komórki T, komórki pamięci
wydzielany produkt	immunoglobuliny	cytokiny

17. Główne cechy identyfikujące komórki B_____________________________________________________________

j.w.

18. Antygeny własne „self” i obce „non-self”____________________________________________________________

- u podstaw działania układu odpornościowego leży jego zdolność do rozróżniania, które cząsteczki w organizmie są
własne, a które obce

antygeny „self” - antygeny własne
- integralne antygeny gospodarza, głównie antygeny transplantacyjne zaliczane do głównego układu
zgodności tkankowej (MHC)
- dzielimy je na nieimmunogenne i immunogenne

antygeny „non-self” - antygeny niewłasne, obce
- antygen konwencjonalny
- każdy antygen pochodzący z zewnątrz organizmu, różnego pochodzenia, (np. biologiczne,
chemiczne) lub zmienione antygeny własne np. komórki nowotworowe


19. Antygeny T-zależne i T-niezależne__________________________________________________________________


a. antygeny T-zależne (grasiczozależne) - APC prezentuje antygen
- Limfocyt Th - rozpoznaje antygen, produkuje cytokiny
- Limfocyt B - pobudzony przez cytokiny produkuje przeciwciała

- są to antygeny, które mogą wzbudzić limfocyty B do wydzielania przeciwciał
dopiero po uprzednim obudzeniu limfocytów Th
- mają zdolność tworzenia pamięci immunologicznej
- należą do nich praktycznie wszystkie białka

b. antygeny T-niezależne (grasiczoniezależna) - antygeny, które mogą wywołać produkcję przeciwciał bez wcześniejszej
prezentacji przez komórkę prezentującą antygen i pobudzenia
limfocytów Th
- są polimerami
- ich działanie oparte jest na tym, że mogą one wiązać jednocześnie wiele
przeciwciał na powierzchni limfocytu B, co powoduje z kolei wysłanie
silnego sygnału do wnętrza komórki i jej pobudzenie
- nie mają zdolności tworzenia pamięci immunologicznej
- pod ich wpływem są wydzielane tylko przeciwciała IgM
- typowymi są polisacharydy i lipopolisacharyd (LPS)

20. Antygeny konwencjonalne________________________________________________________________________

- każdy antygen spoza danego organizmu (niezależnie od jego pochodzenia)

podział: wg. cech biologicznych - bakteryjne, wirusowe, grzybicze
wg. cech chemicznych - białka, tłuszcze, LPS, kwasy nukleinowe
wg. cech fizycznych - rozpuszczalne, korpuskularne
na antygeny egzogenne i endogenne
wg. grasicozależności - T zależne i T niezależne

antygeny reagujące krzyżowo
antygeny heterofilne - występujące u wielu filogenetycznie odrębnych gatunków
antygeny homologiczne - antygen, który wywołał daną odpowiedź immunologiczną
antygeny heterologiczne - antygen, który nie brał udziału w danej odpowiedzi immunologicznej

21. Antygeny o właściwościach immunogennych i nie immunogennych_______________________________________

antygeny - substancje mające: a. immunogenność - zdolność wywoływanie przeciw sobie swoistej odpowiedzi
immunologicznej
b. antygenowość - zdolność do swoistego łączenia się z immunoglobulinami i
receptorami limfocytów T

hapteny - antygeny posiadające tylko antygenowość
- nie immunogenne
- immunogenność zyskują dopiero po połączeniu się z nośnikiem, którym może być np. cząsteczka białka

immunogenne: alloantygeny, Ag ksenogeniczne
nie immunogenne: autoantygeny, izoantygeny


22. Antygeny reagujące krzyżowo i antygeny heterofilne___________________________________________________

antygeny heterofilowe - występują u gatunków różnych królestw
- antygen Forssmana - występuje w erytrocytach wielu gatunków zwierząt, np. konia, myszy,
psa
- antygen krwinkowy B - jest zbliżony do antygenów szczepów E.coli
- antygen paciorkowców hemolitycznych gr. A - zbliżony do antygenu m. sercowego

antygeny reagujące krzyżowo - mają wiele różnych epitopów lub podobne epitopy
- część z tych epitopów jest identyczna dla dwóch antygenów, dlatego mogą wiązać się z
przeciwciałami reagującymi krzyżowo

reaktywność krzyżowa przeciwciał - drobnoustroje mają pewien wspólny element, dlatego przeciwciała mogą reagować
na coś, czego jeszcze w organizmie nie było, bo już rozpoznał coś podobnego

23. Autoantygeny, izoantygeny, alloantygeny i antygeny ksenogeniczne______________________________________

autoantygeny - antygeny własne danego osobnika

izoantygeny (antygeny izogeniczne/syngeniczne) - antygeny np. bliźniąt, klonów (osobników o tej samej konstytucji
gentycznej)
- w normalnych warunkach to antygeny własne

alloantygeny - różne pomiędzy osobnikami tego samego gatunku, odmiennymi genetycznie

ksenoantygeny - różnice w antygenowości różnych gatunków
- większość antygenów spotykanych normalnie


24. Komórki APC prezentujące antygen z udziałem i bez udziału MHC. Która prezentacja angażuje limf. B a która T?

APC - komórki prezentujące antygen (antigen presenting cells)

- są nimi makrofagi, limfocyty B, komórki dendrytyczne (grudek chłonnych, langerhansa, splatające)
- prezentacja antygenów w połączeniu z cząsteczkami MHC I prowadzi najczęściej do rozpoznania komórki przez
limfocyty Tc, natomiast w połączeniu z cząsteczkami MHC II antygeny są na ogół prezentowane limfocytom Th

angażują limfocyty B: FDCs, Komórki Langerhansa,
angażują limfocyty T: Limfocyty B, Komórki Langerhansa, IDCs

Makrofagi - brak cząsteczek MHC II, ale w trakcie aktywacji syntetyzują je pod wpływem interferonu γ
- odgrywają ważną rolę w prezentacji antygenów pochodzących np. z dużych fagocytowanych cząsteczek lub
bakterii (czego nie są zdolne inne komórki)

Limfocyty B - prezentują antygen przede wszystkim po to, aby uzyskać pomoc od limfocytów T w wytwarzaniu
przeciwciał (poprzez wydzielanie cytokin)
- ich zdolność do prezentacji wybitnie usprawnia odpowiedź humoralną
- ważne są również sygnały pomocnicze, otrzymywane od cząsteczek kostymulujących (CD40, CD154)
- dany limfocyt B najskuteczniej prezentuje antygeny, które rozpoznawane są przez jego immunoglobuliny
powierzchniowe (BCR), czyli antygeny swoiste
- pobudzony limfocyt prezentuje antygen około 10x sprawniej niż niepobudzony
- związane jest to z większą ekspresją cząsteczek MHC II

Komórki dendrytyczne - są tak nazywane z powodu długich wypustek przypominających dendryty
- charakterystycznymi cechami dojrzałych komórek dendrytycznych są dendrytyczne wypustki,
ziarna Birbecka w cytoplazmie, markery powierzchniowe (CD1a, CD4, CD11c, CD40, CD54,
CD58, CD80, CD83, CD86, CD205, CD207, CD209, CCR7), duża ekspresja cząsteczek MHC klasy I i
II, słabe zdolności fagocytarne

komórki dendrytyczne grudek chłonnych (FDCs) - obecne w strefach B-zależnych
- prezentują antygen komórkom B
- komórki osiadłe (nie migrują)
- brak MHC klasy II
- zatrzymują długo na swojej powierzchni antygen w formie
kompleksów immunologicznych (Ag-Ab) - iccosomy
- wiążą Ag przez receptory dla dopełniacza CR1 (CD35) i CR2 (CD21)
- posiadają receptory dla Fc

komórki dendrytyczne Langerhansa - struktury MHC I i II klasy, receptor dla Fc, wchodzi w reakcję z B i T
(„prostytutka immunologiczna”)
- główna grupa komórek w skórze
- gdy wejdą do krążenia stają się zupełnie niewrażliwe na nic, traci potencjał
wchodzenia w interakcje z limf. B
- kiedy przekształcają się w tzw. kom. welonowate tracą receptory dla Fc
- jak dotrą do węzła chłonnego wchodzą przez śródbłonek wysoki żyłek

komórki dendrytyczne splatające (IDCs) - rodzaj komórek dendrytycznych
- obecne w strefach T-zależnych
- prezentują antygen komórkom T
- komórki migrujące (mogą w różnych miejscach się osiedlić)
- struktura MHC klasy II
- prezentują antygen przetworzony (fragment Ag związany z MHC)

25. Prezentacja antygenu restrykcji MHC klasy I__________________________________________________________

- polega na związaniu peptydów przez cząsteczki MHC klasy I po przeniesieniu do błony komórkowej i prezentowaniu
ich na powierzchni komórkowej limfocytów T
- prezentowane są antygeny syntetyzowane we wnętrzu komórki prezentującej, tzw. antygeny endogenne:

a. białka cytoplazmy
b. białka przeznaczone do wydzielenia
c. białka błonowe

- są to antygeny mikroorganizmów i pasożytów rozwijających się wewnątrzkomórkowo, głównie wirusów

etapy prezentacji: a. pocięcie na fragmenty - proteoliza zachodzi w cytoplazmie, częściowo w ER
- poprzedza ją wiązanie ubikwityny do białek przeznaczonych do
fragmentacji
b. przyłączenie do lizyn białek pojedynczych ubikwityn/rozgałęzionych łańcuchów ubikwitynowych
- ubikwitynacja aktywowana przez enzymy
- ligazy łączą ją z białkiem

c. białka poliubikwitynowane są kierowane do proteasomu
proteasom - kompleks nielizosomalnych enzymów proteolitycznych
- występuje w cytoplazmie i w jądrze komórek eukariotycznych
- nie są otoczone błoną

interferon-gamma -> zmiany strukturalne proteasomów (do aminokwasów i oligopeptydów) -> transporter (TAP1, TAP2) -> przenoszone do ER -> łączy się z MHC I


26. Prezentacja antygenu restrykcji MHC klasy II_________________________________________________________

- uczestniczą w niej głównie komórki dendrytyczne, limfocyty B, makrofagi
- prezentowane są antygeny egzogenne

prezentowane są: - antygeny pochłonięte przez komórkę prezentującą peptydy, polisacharydy
- antygeny zewnątrzpochodne np. bakteryjne
- autoantygeny z różnych tkanek , czasem fragmenty samych MHC

etapy prezentacji: endocytoza antygenu - zarówno rozpuszczalnych jak i nierozpuszczalnych przez kom. prezentującą
proteoliza - do peptydów
związanie pozostałych peptydów przez MHC klasy II
egzocytoza i prezentacja antygenów związanych z MHC klasy II w błonie komórkowej

- prezentacja ta jest wydajna, bo zaledwie 0,1% MHC na powierzchni komórki prezentującej wystarcza do pobudzenia
limfocytu T

27. Jaki związek jest pomiędzy komórką Langerhansa w komórką splatającą się?_______________________________

- obie są komórkami dendrytycznymi
- występowanie (węzeł chłonny i śledziona)
- rola (komórki prezentujące antygen)

28. Jaka jest rola żyłek z wysokim śródbłonkiem (HEV) w migracji limfocytów i leukocytów?______________________

- brak ich w śledzionie
- znajdują się w obwodowych narządach limfatycznych
- ich zadaniem jest przepuszczanie tylko limfocytów
- są miejscem przechodzenia limfocytów krążących we krwi do grudek chłonnych lub do węzła chłonnego (narządów
obwodowych)
- uczestniczą w recyrkulacji limfocytów!
- przechodzenie przez HEV regulowane jest przez cząsteczki adhezyjne:
a. selektyny
b. integryny
c. chemokiny - wytwarzane w narządach limfatycznych


29. Co oznacza termin emperipoleza?__________________________________________________________________

- obecność nienaruszonej komórki w cytoplazmie innej komórki
- jest związana z peripolezją, która jest przyłączeniem się jednej komórki do drugiej
- taka sytuacja zachodzi np. podczas choroby Rosai-Dorfmana, autoimmunologicznego zapalenia wątroby, gdy
megakariocyty zawierające neutrofile z jądrem segmentowanym, które przez nie przechodzą podczas migracji ze
szpiku kostnego, migracji leukocytów z krwiobiegu przez komórki śródbłonka

- kiedy komórka Langerhansa spotyka antygen, staje się komórką welonowatą i przedostaje się do strefy korowej
grasicy w obrębie HEV

30. Zdefiniuj limfocyty dziewicze i pamięciowe___________________________________________________________

limfocyty dziewicze - limfocyty, które nie miały kontaktu z antygenem
- mogą być pobudzone jedynie przez APC
- biorą udział w pierwotnej odpowiedzi immunologicznej
- z nich powstają limfocyty pamięciowe
- mają na powierzchni IgM (lub IgD)
- ich procentowy udział w krążeniu to 10%
- posiadają receptory o niższym powinowactwie do antygenu niż limfocyty pamięci

limfocyty pamięciowe - powstają z limfocytów dziewiczych podczas pierwotnej odpowiedzi immunologicznej
- wyróżniamy limfocyty B pamięci i T pamięci
- ich procentowy udział w krążeniu to 90%
- na powierzchni mają IgA, IgE, IgG
- mają zdolność przemiany w komórki plazmatyczne, wytwarzające przeciwciała
- po przebytym zakażeniu w ustroju komórki pamięci pozostają i są przygotowane do
wytworzenia dużej ilości przeciwciał w krótkim czasie, jeśli ponownie pojawi się w organizmie
ten sam rodzaj chorobotwórczego drobnoustroju.
- limfocyt B może ulec podziałowi na 4 komórki plazmatyczne lub 2 komórki pamięci


31. Komórkowe i humoralne elementy odpowiedzi nieswoistej_____________________________________________

a. bariery anatomiczne - skóra (rogowaciejący naskórek , pot, łój)

b. bariery fizjologiczne - drogi oddechowe (ruch rzęsek, kaszel, kichanie, śluz)
- przewód pokarmowy (wymioty, biegunka, kwas solny, flora bakteryjna)

c. składniki komórkowe - komórki dendrytyczne (należą do komórek odporności wrodzonej i są
najważniejszym ogniwem pomiędzy odpornością wrodzoną i nabytą)
- monocyty
- makrofagi
- granulocyty
- mastocyty

d. składniki humoralne - układ dopełniacza
- białka ostrej fazy zapalnej (BOFZ)
- lizozym
- interferony
- laktoferryna


32. Komórkowe i humoralne elementy odpowiedzi swoistej________________________________________________

składniki komórkowe: - komórki dendrytyczne
- limfocyty T i B
- jednojądrzaste fagocyty (makrofagi…)
- komórki NK

składniki humoralne - przeciwciała



33. Struktura (organizacja) układu immunologicznego_____________________________________________________

centralne narządy limfatyczne: grasica
kaletka (torba) Fabrycjusza
szpik kostny

obwodowe narządy limfatyczne: śledziona
grudki limfatyczne samotne i skupione
migdałki
węzły chłonne
wyrostek robaczkowy

naczynia limfatyczne

limfocyty krążące


34. Struktura i funkcja centralnych i obwodowych narządów immunologicznych_______________________________

grasica, kaletka Fabrycjusza, szpik kostny - odgrywają zasadniczą rolę w czynnościowym dojrzewaniu limfocytów i dlatego nazywane są centralnymi narządami

kępki Peyera - najczęściej znajdują się w przewodzie pokarmowym, drogach oddechowych i moczowo-płciowych
- uczestniczą w produkcji limfocytów i obronie przed inwazjami drobnoustrojów

śledziona - odpowiedź na antygeny, które docierają do niej z krwią
- fagocytoza zużytych krwinek białych, czerwonych i płytek, bakterii i kom. nowotworowych
- funkcja krwiotwórcza

35. Komórka immunologicznie kompetentna­­­­­­­­­­____________________________________________________________

- komórka zdolna do rozpoznania antygenu oraz do odpowiedzi immunologicznej na dany antygen
- zaliczamy do nich limfocyty B i T, ale wyłącznie te, które nie są w danej chwili zaangażowane w odpowiedź
immunologiczną tak więc chodzi o:

limfocyty B i T dziewicze
efektorowe Th, Tc, Tr i B (plazmocyty)
komórki pamięci B i T


36. Obszary czynnościowe w obrębie węzła chłonnego i śledziony___________________________________________

śledziona - pochewki wokół tętniczki środkowej zawierają limfocyty T, dlatego zaliczamy je do obszaru T-zależnego
- pierwotne i wtórne grudki chłonne zawierają limfocyty B (obszar B-zależny)
- strefa brzeżna zawiera limfocyty B i T oraz komórki dendrytyczne

węzeł chłonny - kora zawiera limfocyty B i komórki dendrytyczne grudek (obszar B-zależny)
- strefa przykorowa zawiera limfocyty T i liczne komórki dendrytyczne splatające (obszar T-zależny)
- rdzeń zawiera komórki plazmatyczne, limfocyty T, B oraz makrofagi




37. Pojęcie antygenu (rodzaje antygenów) i haptenu______________________________________________________

antygen - substancja, która cechuje się: a. immunogennością - zdolnością do wywołania przeciwko sobie odpowiedzi
immunologicznej
b. antygenowością - zdolnością swoistego łączenia się z przeciwciałami

hapten - niepełny antygen
- posiada tylko cechę antygenowości
- immunogenność zyskuje dopiero po połączeniu się z nośnikiem

rodzaje antygenów: a. własne - immunogenne/nie immunogenne
b. nie własne (konwencjonalne)
c. ciągłe - kiedy aminokwasy Ag białkowego kontaktujące się z przeciwciałem zawarte są w 1
odcinku łańcucha białkowego
d. nieciągłe - kiedy aminokwasy Ag białkowego kontaktujące się z przeciwciałem są oddalone od
siebie w łańcuchu białkowym, ale zbliżone przy danej konformacji białka

38. Budowa immunoglobulin_________________________________________________________________________

- są zbudowane z 4 łańcuchów polipeptydowych: 2 ciężkich (H) i 2 lekkich (L) połączonych ze sobą wiązaniami
disiarczkowymi
- w obu łańcuchach wyróżnia się część zmienną (V) i stałą (C)
- formy polimeryczne mają jeszcze dodatkowy łańcuch łączący (J)

łańcuchy L - mogą występować w formie κ i λ (kappa i lambda)
- składają się z domeny zmiennej V_L i stałej C_L

łańcuchy H - składa się z 1 domeny zmiennej V_H i wielu domen stałych C_H
- domeny stałe określają izotyp immunoglobulin: IgM (C_μ), IgG (C_γ), IgA (C_α), IgE (C_ε), IgD (C_δ)
- IgM i IgE mają 4 domeny stałe łańcuchów ciężkich
- IgG, IgA i IgD mają 3 domeny stałe łańcuchów ciężkich

- część zmienna każdego z łańcuchów składa się z 3 regionów hiperzmiennych i przylegających do nich regionów
zrębowych (FR)
- regiony zmienne determinują dopasowanie do epitopów (CDR)





39. Czynności poszczególnych fragmentów drobiny immunoglobuliny________________________________________

Fab - miejsce wiążące antygen (tzw. paratop - utworzony przez dwa fragmenty Fab)
- stanowią „ramiona litery Y”
- mieszczą się na nim regiony hiperzmienne
- utworzone przez domenę zmienną łańcucha ciężkiego i lekkiego (VL i VH)
- w obrębie tych domen znajdują się 3 regiony hiperzmienne (CDR), zarówno w łańcuchu lekkim i ciężkim
- części stałe są identyczne dla przeciwciał danej klasy
- części zmienne są różne dla przeciwciał wiążących różne epitopy

Fc - stanowi „nóżkę litery Y”
- pełni funkcję efektorową, czyli odpowiada za łączenie się i współpracę z innymi komórkami układu
odpornościowego i za aktywację dopełniacza
- zbudowany tylko z łańcuchów ciężkich
- jest związany z cytofilnością przeciwciał
- posiada zdolność wiązania się z receptorami limfocytów i makrofagów

region zawiasowy - znajduje się w pobliżu miejsca trawionego przez papainę
- pozwala na różne ustawienie się fragmentów Fab względem Fc

40. Jakie regiony w budowie cząsteczki Ig (immunoglobuliny) decydują o jej swoistości?_________________________

- swoistość przeciwciał zależy/wynika z konfiguracji przestrzennej części zmiennych łańcuchów H i L
- konfiguracja ta zależy od kolejności aminokwasów w tych częściach łańcuchów
- części zmienne wchodzące w skład fragmentu Fab przeciwciała są różne dla przeciwciał o różnej swoistości, natomiast
części stałe tych fragmentów są identyczne dla przeciwciał danej klasy
- wśród przeciwciał o tej samej swoistości mogą jeszcze występować różnice pod względem dopasowania czyli
powinowactwa do antygenu
- od dopasowania zależy siła wiązania antygenu przez przeciwciało

41. Wartościowość, powinowactwo i zachłanność immunoglobulin__________________________________________

wartościowość przeciwciała - potencjalna liczba wiązanych epitopów/ile epitopów może przyłączyć
- monomeryczna jednostka wiąże dwa antygeny
- IgG, IgD, IgE - II-wartościowe
- IgA - II-wartościowe lub IV-wartościowe (zależnie od tego czy jest monomerem czy
dimerem)
- IgM - X-wartościowe

powinowactwo przeciwciała - siła wiązania pojedynczego epitopu z paratopem (częścią zmienną przeciwciała)
- określony antygen łączy się z miejscem wiążącym przeciwciała z tym większą siłą, im
bardziej antygen i miejsce wiążące są do siebie dopasowane

zachłanność/awidność przeciwciała - łączna siła wiązania przeciwciał z epitopami
- zależna od powinowactwa poszczególnych miejsc wiążących
- nie jest to proste sumowanie (zazwyczaj wychodzi więcej niż normalna suma)







42. Rozpoznanie immunologiczne______________________________________________________________________

- rozpoznanie immunologiczne w warunkach prawidłowych zawsze prowadzi do odróżnienia „self” od
„non self”
- receptory rozpoznania immunologicznego uczestniczą w procesach odporności nieswoistej i swoistej
- receptory rozpoznania immunologicznego to cząsteczki związane z komórkami, decydujące o tym, że organizm
rozpoznaje to co obce

43. Receptory nieswoistego rozpoznania immunologicznego________________________________________________

- PRR: - TLR
- NOD
- CTLRs
- -RLRs
- Scavenger receptors
- inne (kolektyny , pentraxyny, składowe dopełniacza, defensyny)


44. Funkcje i rodzaje receptorów PRR__________________________________________________________________

- należą do nich receptory związane z komórkami, czyli błonowe (z reguły na pow. błony kom.
odporności nieswoistej) i takie, które są produkowane przez komórki i uwalniane do środowiska
(rozpuszczalne)

błonowe: - TLR , NLR, CTLR, -RLRs, Scavenger receptors
rozpuszczalne: - kolektyny (białka surfaktantu, MBL), składowe dopełniacza, pentraxyny (białko C-
reaktywne, surowiczy amyloid P), LBP

- receptory, które znajdują się na komórkach mogą mieć różne funkcje, np. opsonizacji (ułatwianie
fagocytozy), inicjują fagocytozę lub regulują odpowiedź odpornościową
- regulacja jest ważna, ponieważ od samego rozpoznania przez receptor odpowiedź odpornościowa
utrzymuje pewien kierunek
- ten kierunek jest utrzymywany dopóki nie pojawi się odpowiedź swoista
- rozpoznanie nieswoiste jest zatem ważnym momentem całego procesu odpowiedzi odpornościowej

	opsonizacja	fagocytoza	regulacja
rodzaj	kolektyny, pentraxyny	lektyny typu C, integryny, receptory zmiatacze	TLRs, NLRs, RLRs
występowanie na APC	Mo, MF, DCs	Mo, MF, DCs	limf. B, Mo, MF, DCs

45. Oddziaływanie PRR-PAMP________________________________________________________________________

Drobnoustroje zagrażające zdrowiu i życiu zwierząt charakteryzują struktury ewolucyjnie konserwatywne (niezmienne) o strategicznym znaczeniu dla ich przeżycia
Są to tzw. cząsteczki PAMP - wzorce molekularne związane z patogenami (pathogen associated molecular paterns).

Komórki odporności nieswoistej mają na swojej powierzchni receptory, które potrafią rozpoznawać PAMP.
Drobinami rozpoznania immonologicznego (jako obce), które rozpoznają selektywnie PAMP są receptory rozpoznające wzorce PRR (pattern recognition receptors)


46. Skutki rozpoznawania antygenów przez receptory TLR_________________________________________________

co rozpoznają:

TLR 1,2 - diacylowane lub triacylowane glikopeptydy charakterystyczne dla bakterii gram+
TLR 5 - białko (flagenina)
TLR 4 - LPS
TLR 3,7 - dwuniciowe lub jednoniciowe RNA
TLR 9 - rozpoznaje DNA

- te TLR które znajdują się wewnątrz komórek rozpoznają produkty degradacji, lub uwolnienia
materiału genetycznego wirusów

- powstaje kompleks trzech cząsteczek: antygen związany przez MHC i receptor zakotwiczony w błonie limfocytu (TCR)
- do rozpoznania konieczne są cząsteczki MHC
- nie mogą rozpoznawać antygenów rozpuszczalnych (tylko peptydy związane z MHC i lipidy związane z CD1)

Rozpoznanie antygenu przez PRR prowadzi do aktywacji komórki i sekrecji cytokin prozapalnych

interakcja PAMP-PRR -> przekazanie sygnału -> aktywacja i rekrutacja czynników transkrypcyjnych -> produkcja i sekrecja cytokin (IL-1β, TNF-α, IL-6, IL-12, IL-18, IL-8, interferony IFNα i β)

47. W jaki sposób komórka NK rozpoznaje antygeny?_____________________________________________________

- komórki NK są limfocytami mającymi właściwości spontanicznego zabijania komórek docelowych
(bez uprzedniej immunizacji), obejmujących niektóre komórki nowotworowe i komórki zakażone wirusem
- efekt cytotoksyczny komórek NK nie podlega restrykcji MHC
- zaliczamy je do komórek odpowiedzi nieswoistej, ale są ważnym elementem rozpoznania swoistego
(wykazano że niektóre klony wykazują cechy typowe dla odpowiedzi swoistej)
- mają swój unikatowy system rozpoznawania
- cytotoksyczny efekt komórek NK jest regulowany przez dwa rodzaje przeciwstawnych sygnałów:
aktywujące i hamujące, przekazywane przez odpowiednie receptory na powierzchni tych komórek
- za pośrednictwem receptorów aktywujących wyzwalane są mechanizmy lityczne, prowadzące do
śmierci komórki docelowej
- interakcja receptorów hamujących prowadzi do blokowania reakcji cytotoksycznej i oszczędzenia komórki
- sygnały przekazywane przez receptory hamujące z reguły dominują

48. Skutki rozpoznania antygenów przez komórkę NK_____________________________________________________

- za pośrednictwem receptorów aktywujących wyzwalane są mechanizmy lityczne, prowadzące do
śmierci komórki docelowej
- interakcja receptorów hamujących prowadzi do blokowania reakcji cytotoksycznej i oszczędzenia
komórki

49. Znaczenie receptorów rozpoznających własne MHC____________________________________________________

- mogłoby to skutkować uznaniem komórek własnego organizmu za obce

Pozostawiane przy życiu i "wypuszczane" z grasicy do układu odpornościowego są takie limfocyty T, których receptory rozpoznają własne MHC z własnym peptydem w stopniu niewystarczającym do zapoczątkowania reakcji odpornościowej przeciw własnym strukturom ciała (autoagresji), lecz wystarczającym, aby były zdolne do reakcji obronnych przeciw patogenom
50. Nadrodzina immunoglobulin: BCR, TCR, MHC klasy I i II, cząsteczki pomocnicze komórek T (CD2, CD3, CD4, CD8)__

BCR - w jego skład wchodzi cz. immunoglobuliny zakotwiczona w błonie limfocytu oraz dwa heterodimery Igα i Igβ
- przekazuje sygnał aktywacji do wnętrza limfocytu B
- umożliwia wchłonięcie przez limfocyt B swoistego antygenu, by po jego obróbce zaprezentować go limfocytowi
Th, po to, by otrzymać pomoc przy proliferacji i różnicowaniu się komórek uwalniających przeciwciała
- mają identyczne części zmienne z wolnymi immunoglobulinami - ta sama swoistość, różnią się budową cz. stałej
- funkcje białek przekazujących sygnał pełnią łańcuchy Igα i Igβ, nie wiążą się bezpośrednio z antygenem, lecz
odbierają zmiany konformacyjne przeciwciała błonowego i pobudzają kinazy odpowiedzialne za przekazywanie
sygnału

TCR - receptor glikoproteinowy
- składa się z łańcuchów α i β, rzadziej γ i δ, posiadających część stałą i zmienną (3 regiony hiperzmienne CDR)
- jego białkowa część przenika przez błonę - jest białkiem transbłonowym
- wiążą i odpowiadają najczęściej na antygeny peptydowe, powstałe z białek pociętych przez enzymy hydrolityczne,
połączone z MHC w błonie komórek APC (tak więc wiążą antygen w restrykcji MHC)
- największe znaczenie przy kontakcie z antygenem ma CDR 3 α i β -> największa zmienność

MHC I - występują na powierzchni kom. jądrzastych (brak na plemnikach i erytrocytach)
- zbudowane z 2 łańcuchów: lekki β2-mikroglobulina - 100 aminokwasów
- u ludzi identyczny we wszystkich MHC I
ciężki - fragment zewnątrzkomórkowy
- złożony z 3 domen tworzących pętle α1, α2, α3
- α1 i α2 zbudowane są z 1 helisy i 4 pasm β tworzących rowek, w którym
zakotwiczone są peptydy antygenu prezentowanego limfocytom
- krótki fragment hydrofobowy przechodzący przez błonę komórkową
- krótki fragment hydrofilowy położony wewnątrz komórki
- prezentują antygeny endogenne
- prezentują antygeny z ok. 8-10 aminokwasów

MHC II - występują głównie na limfocytach B, makrofagach, kom. dendrytycznych, u Ho też na kom. śródbłonka
- prezentują antygeny egzogenne
- prezentują antygeny z nawet ponad 20 aminokwasami i mogą one wystawać poza rowek
- cząsteczki mają skłonność do łączenia się w pary - superdimery
- budowa: - 2 łańcuchy α i 2 łańcuchy β połączone wiązaniami niekowalencyjnymi
- występuje rowek na α1 i β1
- część zewnątrzkomórkowa (N-końcowa) jest zbudowana w obydwu łańcuchach z dwóch domen
- krótki odcinek śródbłonowy
- odcinek wewnątrzbłonowy

CD2 - występuje na tymocytach, limfocytach T i komórkach NK
- funkcja: adhezja limfocytu T do APC
kostymulacja aktywacji dojrzewania limfocytów T
bezpośredni kontakt między komórkami przez związanie ligandu
dojrzewanie kontrolowane przez komórki zrębu grasicy
- jest więc wczesnym markerem dojrzewania limfocytów T

CD3 - na limfocytach T
- przekazują sygnał z TCR

CD4 - na tymocytach i limfocytach Th (na 90% populacji dojrzałych limf. T)
- koaktywacja limfocytów Th
- łączy się przez MHC klasy II

CD8 - na tymocytach (90%) i limfocytach Tc
- koaktywuje limfocyty Tc
- łączy się przez MHC klasy I

51. Drobiny (receptory) rozpoznania immunologicznego: na limfocycie T i limfocycie B__________________________

Limfocyt T - receptory TCR
- MHC I
- CD 2-5, CD 7-8, CD18, CD28, CD 154, ligand dla CD40

Tc - MHC I, CD 4
Th - MHC II, CD 8

Limfocyt B - receptory BCR
- MHC I/II
- CD 19-22, CD32 (FCR II), CD35, CD40, CD72, CD80, CD86

52. Główny układ zgodności tkankowej MHC - znaczenie biologiczne_________________________________________

- podstawową funkcją MHC jest wiązanie i prezentacja antygenów limfocytom T
- brak odpowiedzi na dany antygen może wynikać nie tylko z braku limf. T zdolnych do jego rozpoznania, ale także z
braku odpowiednich cz. MHC mogących go rozpoznać
- cząsteczki MHC są glikoproteinami i wsytępują na powierzchni komórek
- dana cząsteczka charakteryzuje się ogromnym polimorfizmem, co powoduje dużą zmienność alleli w obrębie
określonego genu a to umożliwia zdolność danej cz. MHC do prezentacji grupy peptydów nieco odmiennych od
prezentowanych przez inne cz. MHC
- najważniejszym źródłem ich polimorfizmu i zmienności są konwersja genów, mutacje punktowe, crossing-over i
rekombinacje genowe

53. Budowa i charakterystyka cząsteczki MHC I, MHC II i MHC III____________________________________________

MHC I - występują na powierzchni kom. jądrzastych (brak na plemnikach i erytrocytach)
- zbudowane z 2 łańcuchów: lekki β2-mikroglobulina - 100 aminokwasów
- u ludzi identyczny we wszystkich MHC I
ciężki - fragment zewnątrzkomórkowy
- złożony z 3 domen tworzących pętle α1, α2, α3
- α1 i α2 zbudowane są z 1 helisy i 4 pasm β tworzących rowek, w którym
zakotwiczone są peptydy antygenu prezentowanego limfocytom
- krótki fragment hydrofobowy przechodzący przez błonę komórkową
- krótki fragment hydrofilowy położony wewnątrz komórki
- prezentują antygeny endogenne
- prezentują antygeny z ok. 8-10 aminokwasów

MHC II - występują głównie na limfocytach B, makrofagach, kom. dendrytycznych, u Ho też na kom. śródbłonka
- prezentują antygeny egzogenne
- prezentują antygeny z nawet ponad 20 aminokwasami i mogą one wystawać poza rowek
- cząsteczki mają skłonność do łączenia się w pary - superdimery
- budowa: - 2 łańcuchy α i 2 łańcuchy β połączone wiązaniami niekowalencyjnymi
- występuje rowek na α1 i β1
- część zewnątrzkomórkowa (N-końcowa) jest zbudowana w obydwu łańcuchach z dwóch domen
- krótki odcinek śródbłonowy
- odcinek wewnątrzbłonowy

MHC III - białka układu dopełniacza (C2, C4) i szoku termicznego
- niepodobne do poprzednich klas
- związane z procesem prezentacji antygenu


54. Źródła różnorodności antygenów MHC______________________________________________________________

- konwersja genów
- mutacja punktowa
- crossing-over
- rekombinacje genowe

55. Znaczenie antygenów MHC w przeżyciu gatunków_____________________________________________________

- są to białka, uczestniczące w rozpoznaniu self-non self
- są bardzo różnorodne
- przy wyborze partnera, jest preferowany taki, który ma odmienne MHC
- kobiety wybierają partnerów o odmiennych allelach MHC, kierując się zapachem

56. Budowa i rola kompleksu TCR-CD3__________________________________________________________________

- łączy antygen za pomocą receptora TCR, jednocześnie tworząc synapsę
- synapsie pomagają cząsteczki kostymulacyjne i cząsteczki stabilizujące tę strukturę
- receptor TCR , żeby doszło do przekazania sygnału i aktywacji Th, musi współdziałać ze swoim
korepresorem, czyli kompleksem CD3
- cząsteczki CD 3 są markerem wszystkich limfocytów T







57. Skutki stymulacji Th i Tc__________________________________________________________________________

Th:
Th 1 - hamują proliferację i czynność limfocytów Th2
- wydzielają: IL-2 (stymulująca cytotoksyczność limf. B), IL3, INF-γ (aktywuje makrofagi), GM-CSF, INF-β, IL-1, IL-3
- po ich pobudzeniu wydzielają cytokiny (zdolność modulowania odpowiedzi odpornościowej)
- ułatwiają limfocytom B proliferację i różnicowanie
- działają prozapalnie
- wspomagają odpowiedź komórkową

Th 2 - wydzielają IL-4,5,10,13 (czynniki wzrostu i różnicowania limf. B), IL-9, IL-10 (hamuje wytwarzanie cytokin przez
kom. dendrytyczne, makrofagi i limfocyty Th1)
- działają przeciwzapalnie
- wspomagają odpowiedź humoralną

Tc:
- niszczą komórki zakażone przez wirusy i inne mikroorganizmy, oraz komórki nowotworowe
- wydzielają cytokiny, Il-4,5 (podstawa do podziału na Tc1 i Tc2)
- są limfocytami zdolnymi do efektu cytotoksycznego
- limfocyty TcCD8+ zabijają komórki rozpoznające obce cząsteczki MHC klasy I lub antygeny połączone z własnymi
cząsteczkami MHC I
- mechanizm zabijania komórek poprzez indukcję apoptozy

58. Co oznacza, że Ag rozpoznawany jest w restrykcji MHC?________________________________________________

Oznacza to, że limfocyty T do rozpoznania antygenu potrzebują cząsteczek MHC (nie są w stanie rozpoznawać samodzielnie)

60. Organizacja genów głównego układu zgodności tkankowej______________________________________________

- promotor genów dla cząsteczek MHC I i II składa się z szeregu sekwencji regulatorowych, które obejmują między
innymi wzmacniacze A i B
- w genach dla cz. MHC klasy II opisano wzmacniacze leżące na końcu 5’ i w obrębie samych genów w granicach
intronów
- cięcie i składanie pierwotnego transkryptu może się odbywać drogą alternatywną


61. Klasyczne i nieklasyczne antygeny MHC u człowieka___________________________________________________

MHC klasy I: klasyczne : HLA- A, B, C
nieklasyczne: HLA - E, F, G

MHC klasy II: klasyczne: HLA - DR, DP, DQ
nieklasyczne: HLA - DM, DO

62. Struktura i funkcja receptora BCR___________________________________________________________________

BCR - w jego skład wchodzi cz. immunoglobuliny zakotwiczona w błonie limfocytu oraz dwa heterodimery Igα i Igβ
- przekazuje sygnał aktywacji do wnętrza limfocytu B
- umożliwia wchłonięcie przez limfocyt B swoistego antygenu, by po jego obróbce zaprezentować go limfocytowi
Th, po to, by otrzymać pomoc przy proliferacji i różnicowaniu się komórek uwalniających przeciwciała
- mają identyczne części zmienne z wolnymi immunoglobulinami - ta sama swoistość, różnią się budową cz. stałej
- funkcje białek przekazujących sygnał pełnią łańcuchy Igα i Igβ, nie wiążą się bezpośrednio z antygenem, lecz
odbierają zmiany konformacyjne przeciwciała błonowego i pobudzają kinazy odpowiedzialne za przekazywanie
sygnału

- skutkiem rozpoznania przez ten receptor jest podział komórki i powstanie klonu limfocytu
- następnie te limfocyty przekształcają się w komórkę plazmatyczną
- ta komórka plazmatyczna produkuje receptor dla antygenu w postaci wydzielniczej

- do pełnego rozpoznania antygenu receptor BCR potrzebuje jeszcze dodatkowych cząsteczek, CD 21 i
CD19 (to są dodatkowe koreceptory w rozpoznaniu antygenu a jednocześnie są charakterystyczne
dla wszystkich limf B i są używane jako antygeny różnicowania limfocytów B

63. Rozpoznanie Ag przez receptor BCR_________________________________________________________________

- limfocyty B za pomocą swojego receptora rozpoznaje antygeny w postaci natywnej, czyli takie, jakie są
- w większości jednak wymagają ścisłej współpracy z limfocytami T

- do rozpoczęcia aktywacji limfocytu B niezbędne jest rozpoznanie antygenu przez kompleks BCR
- BCR składa się z dwóch głównych części funkcyjnych:

a. receptor immunoglobulinowy (błonowa forma immunoglobuliny) - odpowiada za rozpoznanie Ag
b. heterodimer - składający się z łańcuchów Ig-α i Ig- β posiadające ogony, na których znajdują się ITAM
- jest odpowiedzialny za przekazanie sygnału do wnętrza komórki
- Ig-α i Ig- β = CD79a i CD79b

- motywy ITAM, niezbędne do aktywacji komórki, pozostają ukryte
- po związaniu komórki dochodzi do ich odsłonięcia i uruchomienia szlaków przekazywania sygnału we
wnętrzu komórki




przekazywanie sygnału: - we wczesnym etapie przekazywania sygnału, dochodzi do aktywacji kinaz
tyrozynowych
- aktywacja kinaz SRC-podobnych powoduje fosforylację tyrozyn w obrębie sekwencji
ITAM, oraz fragmentów receptora Ig-α i Ig- β
- do ufosforylowanych cząsteczek ITAM przyłączają się kolejne białka z różnych
szlaków biorące udział w przekazywaniu sygnału do wnętrza komórki




udział cząsteczek powierzchniowych: - ostateczny efekt działania na receptor jest regulowany przez wiele
cząsteczek powierzchniowych
- do najważniejszych cząsteczek kostymulujących należą CD40,
kompleks CD19/21/81, cząsteczka CD 22 oraz FCγRIIB, która posiada
działanie supresyjne
- na tym etapie limfocyt B łączy się z limfocytem Th
- cząsteczki kostymulujące pozwalają na wytworzenie synapsy
immunologicznej i wzajemnej współpracy obu komórek
- oprócz wydzielania dużej ilości cytokin, dochodzi wtedy do
prezentacji antygenu limfocytowi T, który pobudzony dodatkowo
stymuluje komórkę do aktywacji









64. Budowa i funkcja receptora TCR____________________________________________________________________

TCR - receptor glikoproteinowy
- składa się z łańcuchów α i β, rzadziej γ i δ, posiadających część stałą i zmienną (3 regiony hiperzmienne CDR)
- jego białkowa część przenika przez błonę - jest białkiem transbłonowym
- wiążą i odpowiadają najczęściej na antygeny peptydowe, powstałe z białek pociętych przez enzymy hydrolityczne,
połączone z MHC w błonie komórek APC (tak więc wiążą antygen w restrykcji MHC)
- największe znaczenie przy kontakcie z antygenem ma CDR 3 α i β -> największa zmienność


- rozpoznaje tylko antygeny związane przez cząsteczki, które określamy jako cząsteczki głównego
układu zgodności tkankowej
- te cząsteczki znajdują się na innych komórkach (limf. T rozpoznaje antygen, który jest pokazywany
przez cząsteczki układu zgodności tkankowej, które znajdują się na innych komórkach)
- limfocyt T zawsze musi wchodzić w fizyczny kontakt z inną komórką, która mu ten antygen może
pokazać, żeby doszło do rozpoznania (rozpoznaje antygen prezentowany)
- te inne komórki muszą mieć na sobie cząsteczki układu zgodności tkankowej

65. Rozpoznanie Ag przez receptor TCR_________________________________________________________________

- powstaje kompleks 3 cząsteczek: antygenu związanego przez cz. MHC i receptora zakotwiczonego w błonie limf. (TCR)
- do rozpoznania konieczne są cz. MHC (restrykcja)
- nie mogą rozpoznawać antygenów rozpuszczalnych (tylko peptydy związane z MHC lub lipidy związane z cz. CD1)
- nigdy samodzielnie nie rozpoznaje antygenu (wymaga obecności koreceptora CD3 - składa się z
dwóch heterodimerów i jednego homodimeru, mają długie odcinki cytoplazmatyczne z możliwością
dołączenia białek odpowiedzialnych za wysyłanie sygnału )
- limfocyt T zawsze musi wchodzić w fizyczny kontakt z inną komórką, która mu ten antygen może
pokazać, żeby doszło do rozpoznania (rozpoznaje antygen prezentowany)





66. Podobieństwa i różnice pomiędzy receptorem BCR i TCR________________________________________________

- wywnioskować

67. Aktywacja limfocytów T i B (podłoże molekularne aktywacji limfocytów)__________________________________

AKTYWACJA Th:

1. sposób

- łączy antygen za pomocą receptora TCR, jednocześnie tworząc synapsę
- synapsie pomagają cząsteczki kostymulacyjne i cząsteczki stabilizujące tę strukturę
- receptor TCR , żeby doszło do przekazania sygnału i aktywacji Th, musi współdziałać ze swoim
korepresorem, czyli kompleksem CD3
- cząsteczki CD 3 są markerem wszystkich limfocytów

- korepresory posiadają motywy ITAM (Immunoreceptor Tyrosine-based Activation Motive)
- motywy ITAM uczestniczą w aktywacji limfocytów i przekazywaniu sygnału
- motywy ITAM posiadają tyrozyny, które ulegają łatwej fosforylacji i ta właśnie fosforylacja umożliwia
przekazywanie sygnału
- kiedy receptor TCR rozpoznaje antygen za pośrednictwem MHC klasy II to zmienia się jego konfiguracja a to
umożliwia przyłączenie się do niego kolejnych enzymów, które biorą udział w ścieżce aktywowania sygnału,
która wiedzie do aktywacji bardzo ważnego czynnika transkrypcyjnego - NFKB

NFKB (NF-ƙB) - czynniki jądrowe- ƙB
- są dimerami białek z rodziny Rel
- regulują ekspresję wielu genów zaangażowanych w proliferację komórek i apoptozę oraz
pełnią szczególnie istotną rolę w regulacji procesów odpornościowych
- wszyscy przedstawiciele mają w pewnym stopniu wpływ na proliferację limfocytów T

2. sposób

- prowadzi przez kinazy proteinowe C i przez kalmodulinę i kalcyneurynę
- prowadzi do aktywacji czynnika transkrypcyjnego: NFAT

NFAT - czynniki jądrowe aktywowanych komórek T
- odgrywają decydującą rolę w różnicowaniu komórek T
- rodzina ta obejmuje 5 czynników: NFAT1/2/3/4/5, z czego NFAT3 nie jest ekspresjonowany w
limfocytach T
- zawierają konserwatywną, homologiczną do Rel domenę regulatorową oraz domenę wiążącą DNA
- wszystkie NFAT (z wyjątkiem NFAT5) podlegają regulacji przez wewnątrzkomórkowe stężenie jonów
wapnia, które aktywują zależną od wapnia fosfatazę - kalcyneurynę

- ta ścieżka jest ważna, ponieważ inhibitory kalcyneuryny są lekami, które stosuje się w celach
immunosupresyjnych
- konsekwencją pobudzenia tych dwóch ścieżek jest aktywacja czynników transkrypcyjnych
- czynniki transkrypcyjne wpływają bezpośrednio na zachowanie się limfocytu, który rozpoznaje antygen

- komórki mobilizują się i zaczynają produkować cytokinę IL-2 i receptor CD25
- limfocyt zaczyna proliferować: zaczyna rekrutować białka, które są potrzebne do podziału komórki (wchodzi
w cykl komórkowy), rekrutuje białka
- limfocyt zaczyna zmieniać swoją powierzchnię i pojawiają się cząsteczki, które umożliwiają ruch i migrację
- w związku z tym pokazuje na swojej powierzchni antygeny, integryny i receptory dla chemokin

- w aktywacji limfocytów biorą udział jeszcze dwie cząsteczki, które są aktywowane w aktywacji limfocytu
dziewiczego (ta inicjacja może występować tylko w skupiskach tkanki limfatycznej)

- limfocyt dziewiczy do pełnej aktywacji wymaga dwóch sygnałów
- przekazanie drugiego sygnału zachodzi przez pary cząsteczek: ze strony limfocytu T jest to cząsteczka CD28
ze strony komórki prezentującej antygen jest to cząsteczka kostymulacyjna B7.1- B7.2 (CD80/86)
- to oddziaływanie jest niezbędne do tego żeby limf mógł zostać zaktywowany
- aktywacja cząsteczki CD28 biegnie przez kompleks kinaz białkowych NAP i prowadzi do aktywacji kolejnego
czynnika transkrypcyjnego- AP1

- ten drugi sygnał jest ważny dlatego, że on zapewnia to, że limfocyt T dziewiczy nie zostanie zaktywowany w
sposób przypadkowy
- pomimo tego, że limfocyty T w trakcie swojego dojrzewania są uczone tego, aby nie rozpoznawać
antygenów własnych, ale może się zdarzyć, że na obwodzie znajdą się limfocyty rozpoznające własne
antygeny
- i aby uniknąć takich sytuacji są wprowadzone zabezpieczające mechanizmy, i to jest właśnie jeden z nich
- gdyby się zdarzyło, że limfocyt T rozpozna antygen własny, to prowadziło by to do chorób
autoimmunizacyjnych

AKTYWACJA Tc:

- działają wobec komórki docelowej
- głównym problemem jest to, że zanim limfocyt stanie się komórką efektorową musi „uzyskać licencję na
zabijanie” (license to killing)
- licencja jest udzielana limfocytom Tc przez komórki dendrytyczne przy udziale limf Th
- dzieje się to w skupiskach tkanki limfatycznej (węzłach chłonnych i śledzionie) i tylko tam może do tego
dość
- mechanizm nie jest dość dobrze zrozumiany
- dziewiczy limfocyt CD8, żeby mógł zostać zaktywowany i stać się komórką efektorową, musi otrzymać 2
sygnały od komórki prezentującej antygen (w przypadku limfocytów CD8 są to komórki dendrytyczne)

- komórka dendrytyczna (jak każda inna komórka jądrzasta) ma na swojej powierzchni MHC klasy I
- komórka dendrytyczna pokazuje w śledzionie antygen w kontekście MHC klasy I, ale jednocześnie jest tam
wspomagana przez limfocyty Th

- drugi sygnał pochodzi od komórek kostymulacyjnych, które mają na swojej powierzchni komórki
dendrytyczne
- jest to ważne, bo gdyby taki limfocyt Tc przez przypadek rozpoznał swoje antygeny to zabijał by własne
komórki
- gdyby Tc nie uzyskał licencji to stał by się komórką apoptotyczną, do niczego nie zdolną

- limfocyty Tc rozpoznają antygeny w restrykcji MHC klasy I










AKTYWACJA B:

- limfocyty B za pomocą swojego receptora rozpoznaje antygeny w postaci natywnej, czyli takie, jakie są
- w większości jednak wymagają ścisłej współpracy z limfocytami T
- do rozpoczęcia aktywacji limfocytu B niezbędne jest rozpoznanie antygenu przez kompleks BCR
- BCR składa się z dwóch głównych części funkcyjnych:

a. receptor immunoglobulinowy (błonowa forma immunoglobuliny) - odpowiada za rozpoznanie Ag
b. heterodimer - składający się z łańcuchów Ig-α i Ig- β posiadające ogony, na których znajdują się ITAM
- jest odpowiedzialny za przekazanie sygnału do wnętrza komórki
- Ig-α i Ig- β = CD79a i CD79b


- motywy ITAM, niezbędne do aktywacji komórki, pozostają ukryte
- po związaniu komórki dochodzi do ich odsłonięcia i uruchomienia szlaków przekazywania sygnałóu we
wnętrzu komórki

przekazywanie sygnału: - we wczesnym etapie przekazywania sygnału, dochodzi do aktywacji kinaz
tyrozynowych
- aktywacja kinaz SRC-podobnych powoduje fosforylację tyrozyn w obrębie sekwencji
ITAM, oraz fragmentów receptora Ig-α i Ig- β
- do ufosforylowanych cząsteczek ITAM przyłączają się kolejne białka z różnych
szlaków biorące udział w przekazywaniu sygnału do wnętrza komórki

udział cząsteczek powierzchniowych: - ostateczny efekt działania na receptor jest regulowany przez wiele
cząsteczek powierzchniowych
- do najważniejszych cząsteczek kostymulujących należą CD40,
kompleks CD19/21/81, cząsteczka CD 22 oraz FCγRIIB, która posiada
działanie supresyjne
- na tym etapie limfocyt B łączy się z limfocytem Th
- cząsteczki kostymulujące pozwalają na wytworzenie synapsy
immunologicznej i wzajemnej współpracy obu komórek
- oprócz wydzielania dużej ilości cytokin, dochodzi wtedy do
prezentacji antygenu limfocytowi T, który pobudzony dodatkowo
stymuluje komórkę do aktywacji

68. Udział składników dopełniacza w aktywacji limfocytów B_______________________________________________

- dopełniacz to system enzymów w formie nieaktywnej krążący w surowicy
- wzmaga odpowiedź humoralną - C3b i C4b połączone kompleksem Ag-Ab wiązane przez receptory CR2 na limf. B

69. Limfocyty B jako komórka prezentująca antygen______________________________________________________

- prezentują antygen przede wszystkim po to, aby uzyskać pomoc od limfocytów T w wytwarzaniu przeciwciał (poprzez
wydzielanie cytokin)
- ich zdolność do prezentacji wybitnie usprawnia odpowiedź humoralną
- ważne są również sygnały pomocnicze, otrzymywane od cząsteczek kostymulujących (CD40, CD154)
- dany limfocyt B najskuteczniej prezentuje antygeny, które rozpoznawane są przez jego immunoglobuliny
powierzchniowe (BCR), czyli antygeny swoiste
- pobudzony limfocyt prezentuje antygen około 10x sprawniej niż niepobudzony
- związane jest to z większą ekspresją cząsteczek MHC II


71. Skutki aktywacji limfocytów T helperowych i T cytotoksycznych__________________________________________

Th:

Th 1 - hamują proliferację i czynność limfocytów Th2
- wydzielają: IL-2 (stymulująca cytotoksyczność limf. B), IL3, INF-γ (aktywuje makrofagi), GM-CSF, INF-β, IL-1, IL-3
- po ich pobudzeniu wydzielają cytokiny (zdolność modulowania odpowiedzi odpornościowej)
- ułatwiają limfocytom B proliferację i różnicowanie
- działają prozapalnie
- wspomagają odpowiedź komórkową

Th 2 - wydzielają IL-4,5,10,13 (czynniki wzrostu i różnicowania limf. B), IL-9, IL-10 (hamuje wytwarzanie cytokin przez
kom. dendrytyczne, makrofagi i limfocyty Th1)
- działają przeciwzapalnie
- wspomagają odpowiedź humoralną

Tc:

- niszczą komórki zakażone przez wirusy i inne mikroorganizmy, oraz komórki nowotworowe
- wydzielają cytokiny, Il-4,5 (podstawa do podziału na Tc1 i Tc2)
- są limfocytami zdolnymi do efektu cytotoksycznego
- limfocyty TcCD8+ zabijają komórki rozpoznające obce cząsteczki MHC klasy I lub antygeny połączone z własnymi
cząsteczkami MHC I
- mechanizm zabijania komórek poprzez indukcję apoptozy

72. Prezentacja antygenów limfocytom T helperowym

74. Kluczowe cytokiny odpowiedzi typu humoralnego i komórkowego

75. Koncepcja dwóch sygnałów w aktywacji limfocytów___________________________________________________

koncepcja drugiego sygnału:

sygnał pierwszy bez sygnału drugiego = wygaszenie reakcji (anergia)
sygnał pierwszy + sygnał drugi = aktywacja
- dla komórek dziewiczych sygnał drugi może pochodzić tylko od aktywowanych profesjonalnych APC
- pozostające w stanie aktywacji lub wcześniej aktywowane komórki T (komórki pamięci) mogą uzyskać drugi
sygnał od każdej komórki lub w ogóle nie wymagają drugiego sygnału

- w trakcie odpowiedzi odpornościowej, kiedy limfocyt jest aktywowany, zaczyna proliferować i rozwija się
odpowiedź odpornościowa, to jego „entuzjazm” jest hamowany
- hamowany jest tak, że na powierzchni tego limfocyta zaktywowanego pojawia się cząsteczka CTLA-4,
bardzo podobnie zbudowana do CD28, która też reaguje z CD80/83, z tą różnicą, że powinowactwo CTLA-4
do CD80/83 jest znacznie wyższe niż CD28
- CTLA-4 wysyła także do komórki sygnały hamujące, powodujące, że odpowiedź odpornościowa stopniowo
jest wyciszana
- zaburzenia CTLA-4 prowadzą do występowania choroby autoagresji

76. Cząsteczki powierzchniowe uczestniczące w aktywacji limfocytów

77. Przełączanie klas syntetyzowanych immunoglobulin

78. Interakcje międzykomórkowe w grudce limfatycznej. Znaczenie komórek dendrytycznych grudki

79. Równowaga Th1/Th2

80. Wzorce molekularne związane z patogenem (PAMP)___________________________________________________

Drobnoustroje zagrażające zdrowiu i życiu zwierząt charakteryzują struktury ewolucyjnie konserwatywne (niezmienne) o strategicznym znaczeniu dla ich przeżycia
Są to tzw. cząsteczki PAMP - wzorce molekularne związane z patogenami (pathogen associated molecular paterns).

należą do nich:
- LPS (fragmenty ścian komórek bakterii gram+ i gram-)
- lipoproteiny
- peptydoglikany
- kwas lipotejchojowy
- dwuniciowy RNA
- niemetylowane sekwencje CpG
- polisacharydy bakteryjne
- lipoarabinomanan
- zymosan
- n-formylowana metionina
- mannany
- białka ścian bakterii

81. Drobiny rozpoznania immunologicznego komórek odporności nieswoistej_________________________________

Komórki odporności nieswoistej mają na swojej powierzchni receptory, które potrafią rozpoznawać PAMP.
Drobinami rozpoznania immonologicznego (jako obce), które rozpoznają selektywnie PAMP są receptory rozpoznające wzorce PRR (pattern recognition receptors)

Należą do nich receptory związane z komórkami, czyli błonowe (z reguły na pow. błony kom. odporności nieswoistej) i takie, które są produkowane przez komórki i uwalniane do środowiska (rozpuszczalne)

błonowe: - TLR , NLR, CTLR, -RLRs, Scavenger receptors
rozpuszczalne: - kolektyny (białka surfaktantu, MBL), składowe dopełniacza, pentraxyny (białko C-
reaktywne, surowiczy amyloid P), LBP

82. Jakie są skutki rozpoznania antygenu przez receptory TLR i NLR

- aktywacja komórek, produkcja cytokin

83. Zasada wykonania, czułość i przykłady zastosowań metod immunoprecypitacyjnych (ID, RID, IE, RIE,
immunoelektroforeza krzyżowa)

84. Przygotowanie rozcieńczeń Ag i Ab










85. Warunki powstania precypitatu Ag-Ab



86. Jakie siły decydują o trwałości kompleksu Ag-Ab______________________________________________________

- siły elektrostatyczne
- wiązania wodorowe
- oddziaływania hydrofobowe
- siły van der Waalsa

87. Miano badanej surowicy__________________________________________________________________________

- największe rozcieńczenie surowicy (najmniejsze stężenie przeciwciał w surowicy), które jeszcze daje nam reakcję z badanym antygenem

88. Zasada wykonania, czułość i przykłady zastosowań metod immunoenzymatycznych fazy stałej (ELISA, immunoblotting)

89. Czym charakteryzuje się rozdział elektroforetyczny antygenów w żelu poliakrylamidowym?

90. Elektroforeza jedno- i dwuwymiarowa

91. Jak dochodzi do wystąpienia choroby hemolitycznej noworodków u ludzi?

92. Choroba hemolityczna noworodków (HDN). U których gatunków ma znaczenie?____________________________

- największe znaczenie u kotów, psów, koni
- u psów występuje rzadko
- koty są szczególnie wrażliwe

93. Jak dochodzi do wystąpienia choroby hemolitycznej u źrebiąt?__________________________________________

- najczęściej dochodzi do tego, że podczas pierwszej ciąży dochodzi do rozpoznania antygenów krwinkowych
odziedziczonych po ojcu (prawdopodownie w czasie ostatniego miesiąca ciąży lub bardziej
prawdopodobnie, przy porodzie)
- przy kolejnych ciążach, doszło już do wytworzenia przeciwciał przez matkę i do anemii hemolitycznej
noworodka dochodzi po absorpcji immunoglobulin siarowych

- HDN może wystąpić u źrebiąt, których matki zostały uczulone przez transfuzję krwi lub szczepionki
zawierające tkanki koni (kiedyś)

- jeżeli nie wiemy jaką grupę krwi ma matka a dojdzie do choroby hemolitycznej, to pierwsze 8h picia siary
jest kluczowe
- objawy pojawiają się już po drugim dniu

objawy: - osłabienie
- bladość błon śluzowych
- narasta żółtaczka
- spleno- i hepatomegamia


- choroba o najcięższym przebiegu ma miejsce przy produkcji przeciwciał anty-Aa (pokrycie przez ogiera Aa+,
młode jest Aa+, matka Aa-)
- łagodniejsze objawy występują przy Ab anty-Qa


94. Skutki przetaczania krwi niezgodnej grupowo_________________________________________________________

1) Skutki wczesne

anemia hemolityczna poprzetoczeniowa (krótki okres przeżycia erytrocytów z gwałtowną hemolizą)

- przeciwciała antyerytrocytarne pojawiają się, dochodzi do zaktywowania białek dopełniacza, dochodzi do
lizy części erytrocytów
- im więcej przeciwciał tym masywniejsza liza

objawy: - hemoglobinemia
- hemoglobinuria
- żółtaczka
- fagocytoza erytrocytów
- leukocytoza
- może wystąpić systemowa anafilakcja (spadek ciśnienia bradykardia

2) Skutki późne

- tworzenie się zaglutynowanych kompleksów (erytrocyt+przeciwciało)
- jeśli powstają w dużych ilościach powodują zatory (embolus) w naczyniach włosowatych (brzeżna martwica
uszu lub ogona)











95. Test aglutynacji_________________________________________________________________________________

- pobieramy krew na antykoagulant (EDTA, heparyna, cytrynian sodu, hirudyna - u pijawek, ocet - w kuchni)
- po pobraniu, krew należy zwirować
- wyrzucić osocze
- dodać PBS w nadmiarze ok. dziesięciokrotnym
- kilka razy powtarzać
- uzyskujemy „opłukane” erytrocyty

- opłukane erytrocyty, po 3. wirowaniu odsączamy supernatant
- to co pozostaje jako wartość stała ma ok . 50% gęstość
- z tego należy zrobić zawiesinę 1% erytrocytów (rozcieńczyć 50 razy)

wykonanie: - kroplę zawiesiny erytrocytów zmieszać na szkiełku podstawowym z kroplą surowicy
anty-erytrocytarnej (inaktywowanej w 56°C, 30 min - brak C = dopełniacza)
- obserwować czas pojawienia się oraz charakter aglutynatów

- gdybyśmy nie inaktywowali surowicy, i obecny by był dalej dopełniacz, to po aglutynacji doszło by od razu
do lizy komórek docelowych (erytrocytów)
- w przypadku erytrocytów dochodzi do aglutynacji grudkowej

miano badanej surowicy - najwyższe rozcieńczenie, które powoduje nam jeszcze reakcję (aglutynacji,
precypitacji)

WADY	ZALETY
- znacznie zależą od warunków zewnętrznych (głównie temperatura) - znaczny wpływ sposobu przygotowania surowic (powinny być przygotowywane w identyczny sposób) - ograniczona powtarzalność	- tani i prosty test - stosunkowo wysoka czułość

96. Test hemolityczny_______________________________________________________________________________

- robimy test na to, żeby zobaczyć co robi dodanie surowicy anty-SRBC, właściwości aglutynacyjne i skutki
dodatnia dopełniacza (powinna nastąpić liza)



- do 4 dołków damy po 20μl zawiesiny erytrocytów
- do dołka 1. i 2. dodajemy po 20 μl surowicy hemolitycznej (dobrze wymieszać)
- inkubacja w temperaturze pokojowej (30 minut)
- do dołka 1. i 3. dodajemy po 20 μl dopełniacza (surowica królika jako źródło)
- inkubacja w temperaturze pokojowej (30 min)
- do dołka 4. dodajemy 80 μl wody (warunki hipotoniczne)

- hemolizę powinniśmy zobaczyć tam gdzie daliśmy erytrocyty, surowicę hemolityczną i przeciwciał,
ponieważ powstał kompleks erytrocytów i przeciwciał anty-erytrocytarnych z surowicy, do tego kompleksu
przyłącza się C3b, dochodzi do aktywacji kaskady dopełniacza i dochodzi do lizy części komórek
- jeżeli nie ma reakcji aglutynacyjnej, erytrocyty stoczą się po brzegach i opadną w dołeczkach (kropki)
- aglutynacja chmurkowa
- jest podobne do testu Coombsa, tak samo to wygląda, ale nie jest to to samo, dlatego że nie mamy ani
erytrocytów ani krwi psa, tylko pracujemy na tzw. zestawie modelowym

97. Opsonizacja, opsoniny i immunofagocytoza__________________________________________________________

- opłaszczanie antygenu przez przeciwciała
- ułatwiają fagocytozę antygenu (immunofagocytoza) i sprzyja występowaniu reakcji ADCC
- zopsonizowanie przeciwciałem, a potem dodatkowo jeszcze dopełniaczem (przez receptor
dla C4) potęguje możliwości immunofagocytozy - IgG (FcγRI/CD64, FcγRII/CD32, FcγRIII/CD16)

- IgE (FcεRII)
- składniki dopełniacza C3b, C4b, C3d
- CRP (białko C-reaktywne)
- jest jednym z najczęściej określanych parametrów przy określaniu stanu zapalnego (naturalnie nie
występują w ogóle, albo w ilościach śladowych, po zadziałaniu bodźca to białko zwiększa poziom nawet
1000x w stosunku do stanu pierwotnego)
- reaguje z otoczką C Pneumokoków
- nieswoisty wskaźnik stanu zapalnego
- LPbS (białko wiążące dopełniacz)
- część struktury bakterii gram-

- BPI - bakteriobójcze białko zwiększające przepuszczalność naczyń krwionośnych

- kolektyny (MBP - mannose binding protein, białko wiążące mannozę)
- białka posiadające kolagenopodobne ogonki
- podobnie jak u lektyn, ich działanie jest zależne od Ca2+
- są zdolne do wiązania oligosacharydów na powierzchni różnych mikroorganizmów

a. MBL (lektyna wiążąca mannozę
b. konglutynina (tylko u bydła)
c. białka A i D surfaktantu płucnego (ułatwiona fagocytoza bakterii przez makrofagi pęcherzyków
płucnych i granulocyty)
- surfaktant to są białka, które występują w pęcherzykach płucnych (w momencie porodu zmieniają
napięcie powierzchniowe pęcherzyka płucnego i powodują, że pęcherzyki się nie zapadają; chronią
komórki pęcherzyka przed patogenami)
d. C1q (pierwsza składowa dopełniacza)





98. Aktywacja dopełniacza i jej skutki


99. Grupy krwi u zwierząt____________________________________________________________________________

koty: A, B, AB
- typ B posiada naturalne przeciwciała anty-A
- ok. 35% kotów z grupą A posiada Ab anty-B powodujące aglutynację a 40% powodujące hemolizę
- typ AB nie posiada Ab powodujących aglutynację lub hemolizę

psy: 9 grup DEA
- idealny dawca DEA4+ DEA1-

konie: 7 grup krwi A, C, D, K, P, Q, U

bydło: 11 grup krwi A, B, C, F, J, L, M, S, T’, Z, R’

świnie: 16 grup krwi A-P


100. Aglutynacja jako efekt reakcji Ag-Ab_______________________________________________________________

- dochodzi do wytworzenia dużych, zlepionych, wytrącających się kompleksów
- przeciwciała IgM są najlepszymi aglutyninami, już chociażby dlatego, że są wielowartościowe i łatwiej im
wytworzyć sieć, aglutynat

aglutynacja bakteryjna:

- typ aglutynacji zależy od antygenu (rzęskowy czy somatyczny)
- jeżeli są wykrywane bakterie z antygenami somatycznymi (O) , to dochodzi do aglutynacji grudkowej
(zbite, wyraźne grudki)
- jeżeli są wykrywane bakterie z antygenami rzęskowymi (H), to dochodzi do aglutynacji obłoczkowej
(luźniejsze, powstaje taka chmureczka)

101. Immunologiczne podłoże choroby poprzetoczeniowej_________________________________________________

1) Skutki wczesne

anemia hemolityczna poprzetoczeniowa (krótki okres przeżycia erytrocytów z gwałtowną hemolizą)

- przeciwciała antyerytrocytarne pojawiają się, dochodzi do zaktywowania białek dopełniacza, dochodzi do
lizy części erytrocytów
- im więcej przeciwciał tym masywniejsza liza

objawy: - hemoglobinemia
- hemoglobinuria
- żółtaczka
- fagocytoza erytrocytów
- leukocytoza
- może wystąpić systemowa anafilakcja (spadek ciśnienia bradykardia


2) Skutki późne

- tworzenie się zaglutynowanych kompleksów (erytrocyt+przeciwciało)
- jeśli powstają w dużych ilościach powodują zatory (embolus) w naczyniach włosowatych (brzeżna martwica
uszu lub ogona)


102. Cytotoksyczność zależna od przeciwciał (ADCC)______________________________________________________

- należą tu komórki z receptorem FcgR dla immunoglobulin
- konórki K, NK, makrofagi, monocyty, neutrofile ,eozynofile, trombocyty
- również receptor dla immunoglobuliny IgE (FCeR) występuje na eozynofilach i trombocytach (zwalczanie
pasożytów)

- komórki Fc rozpoznają i niszczą komórki opłaszczone swoistymi przeciwciałami



TC - target cell, komórka docelowa
- komórka, która podlega atakowi
- jest albo zainfekowana wirusem, albo ma ekspresję antygenów nowotworowych
- stanowią główny cel zainteresowania komórek NK

- komórka NK zbliżyła się do komórki docelowej
- tworzy się synapsa immunologiczne
- synapsa może powstać pomiędzy kom. prezentującą antygen a Th, wtedy chodzi o pobudzenie Th
- lub synapsa może powstawać gdy dochodzi do zabijania komórki docelowej (ginie na drodze
apoptozy)

po utworzeniu synapsy:

- neutrofile niszczą komórkę docelową za pomocą ziarnistości
- eozynofile niszczą komórkę za pomocą enzymów i perforyn (perforny prowadzą do dziurawienia błony
komórki docelowej)
- makrofagi głównie rozpoznanie grupy TNF i za pomocą ziarnistości
- komórki NK niszczą komórkę docelową za pomocą perforyn i enzymów uwalnianych z ziarnistości
(granzymy)
- granzymy uruchamiają szlak kaspaz we wnętrzu komórki, który kończy się apoptozą komórki docelowej

druga możliwość działania komórek NK:

- mogą również rozpoznać obecność receptorów z nadrodziny TNF
- jeśli dojdzie do połączenia TNF i ligand dla TNF , dochodzi również do zaktywowania szlaku kaspaz w
obrębie komórki atakowanej

- po utworzeniu synapsy, w komórce atakującej dochodzi do przemieszenia ziarnistości w komórce
(polaryzacji)
- po polaryzacji zawartość ziarnistości jest uwalniana
- perforyny robią dziury
- przez dziury dostają się granzymy
- granzymy aktywują szlak kaspaz, który prowadzi do apoptozy i segmentacji DNA komórki atakowanej



103. Trzy drogi aktywacji dopełniacza__________________________________________________________________

1) Droga klasyczna

- przebieg ze wszystkimi składowymi

- na początku musi powstać połączenie patogenu i przeciwciał (IgG - z wyjątkiem IgG4, lub IgM)
- jeżeli taki kompleks znajduje się w krążeniu, to do kompleksu przyłącza się C1 składowa dopełniacza
(kolektyna)
- w warunkach fizjologicznych C1 znajduje się w formie odwracalnie łączących się ze sobą podjednostek
(pojedyncza C1q i tetramer C1r2s2)
- przyłączenie składowej C1 powoduje, że do tego kompleksu przyłącza się kolejna składowa - C4
- przyłączenie składowej C4, powoduje że ulega ono podziałowi na podjednostki: C4a i C4b
- C4a wraca do obiegu, ma silne właściwości chemotaktyczne
- C4b przyłącza się do powierzchni komórki zaatakowanej i powoduje przyłączenie się C2
- C2b wraca do obiegu (wyjątek!)
- C2a przyłącza się do powierzchni atakowanej komórki (wyjątek!) i powstaje kompleks C4b2a (C3
konwertaza), który nabiera cech enzymu
- konwertaza C3 będzie cięła białko C3 po przyłączeniu
- C3a wraca do obiegu
- C3b przyłącza się do powierzchni atakowanej komórki i powstaje kompleks 4b2a3b, który staje się jeszcze
intensywniejszym enzymem (C5 konwertaza)
- C5 kowertaza będzie cięła składnik C5 po przyłączeniu
- C5a wraca do roztworu
- C5b przyłącza się do komórki
- po przyłączeniu zaktywowanej składowej C5b, dochodzi do szybkiego przyłączenia C6, C7 i C8 (C5b6789)
- te białka niszczą warstwę fosfolipidową komórki (robią dziurę)
- kiedy do kanału dostają się składowe C9, dochodzi do ich szybkiej polimeryzacji, co sprawia, że kanał nie
może już zostać zamknięty, jest „wybetonowany”)
- po powstaniu setek a nawet tysięcy takich kanałów na powierzchni komórki dochodzi do zaburzenia
przepływów pomiędzy przestrzenią wewnątrzkomórkową i zewnątrzkomórkową (masywny odpływ z
komórki Mg i K a wchodzenie do komórki Ca, co prowadzi do zniszczenia komórki)

- kompleks C5b6789 = kompleks ataku na błonę (MAC - membrane atack complex)
- C5b678 dziurawią a C9 sprawia , że kanał staje się jakby wybetonowany



2) Droga alternatywna

- znacznie częstsza w aktywacji naturalnej
- aktywacja zaczyna się bezpośrednio poprzez czynniki pobudzające przez przyłączenie składowej C3
- ma znaczenie dla szybkiej odpowiedzi przeciw inwazji mikroorganizmów, zanim rozwinie się bardziej
precyzyjna i skuteczne (ale wolniejsza) swoista odpowiedź immunologiczna i pojawią się swoiste
przeciwciała

czynniki biorące udział w tej odpowiedzi: I, D, B, H, P (properdyna) i C3

- inicjowana bez udziału swoistych przeciwciał połączonych z antygenem
- do aktywatorów zalicza się wiele czynników zakaźnych i niektóre komórki nowotworowe, kompleksy
immunologiczne (z IgA, IgG, IgE)

- okazało się jednak, że aktywacja zachodzi w zasadzie spontanicznie
- C1 i C3 mają właściwości powolnej aktywacji spontanicznej, czyli autoaktywacji i atakowania „na ślepo”
wszystkich komórek wokół (komórki własne posiadają szereg mechanizmów obronnych przed
dopełniaczem, a komórki obce nie)
- propydyna może również inicjować alternatywną drogę aktywacji dopełniacza, rozpoznając określone
struktury na mikroorganizmach lub komórkach apoptotycznych
- ułatwiając fagocytozę i eliminując komórki apoptotyczne, properdyna i C1q mogą zmniejszyć ryzyko
autoimmunizacji

- inicjującym enzymem jest konwertaza C3 drogi alternatywnej
- aktywuje się ona spontanicznie w wolnym tempie w osoczu

- podczas aktywacji drogi alternatywnej czynnik B wiąże się w obecności jonów magnezu z formą C3
określaną jako C3(H2O)
- C3(H2O) jest C3b-podobną pobudzoną formą C3

- umożliwia to czynnikowi D (w surowicy występuje głównie w formie aktywowanej) rozłożenie czynnika B
na Bb i Ba
- powstaje aktywowany C3(H2O)Bb, który wydaje się początkowym kompleksem konwertazy
- rozkłada C3 do C3b
- powstaje C3bBb, czyli ostateczna i przymocowana już do błony komórkowej konwertaza C3 drogi
alternatywnej, która rozkłada kolejne C3 i jest stabilizowana przez propydynę (czynnik P), chroniąc ją przed
czynnikami H i I

- kompleks C3bBb przyłącza następnie C3b i staje się kompleksem C3bBb3b, który jest konwertazą C5 drogi
alternatywnej, która rozkłada C5
- od momentu rozszczepienia C5 dalsza aktywacja jest taka sama jak w przypadku drogi klasycznej

- powstały w wyniku spontanicznej aktywacji C3b mógłby uszkadzać własne komórki
- na komórkach własnych czynnik H jednak wiąże się z C3b, uwrażliwiając C3b na inaktywację przez czynnik I
- tym samym wychodzi na to, że aktywacja drogi alternatywnej jest w dużym stopniu nie tyle wynikiem
aktywacji dopełniacza, ile wynikiem braku naturalnego hamowania aktywacji zachodzącej spontanicznie







3) Droga lektynowa

- inicjowana jest głównie przez białko (lektynę) wiążące mannozę - MBL
- MBL należy do kolektyn, które są białkami zdolnymi do wiązania oligosacharydów na powierzchni różnych
mikroorganizmów
- nazwano je kolektynami, gdyż mają ogonki kolagenowe i domeny mające właściwości lektyn zależnych od
jonów wapnia
- MBL przypomina budową cząsteczkę C1q (która nie należy do kolektyn)

- MBL wykazuje dwie zasadnicze funkcje: aktywuje dopełniacz
ułatwia fagocytozę (lektynofagocytozę) opłaszczonych przez siebie
mikroorganizmów (dzięki odpowiednim receptorom dla tego białka
na makrofagach)

- MBL wiąże mannozę, fukozę i N-acetyloglukozaminę na wielu organizmach
- aktywuje proteazy serynowe (MASP-1 i MASP-2) (membrane-associated serine protease)
- proteazy te przypominają czynnościowo składniki C1r i C1s
- w wyniku aktywacji, MASP-2 ma zdolność rozkładania C4 i C2, natomiast MASP-1 C2 i bezpośrednio C3
- MASP-3 spełnia rolę regulatorową w tej aktywacji

- następstwem niedoboru MBL jest zmniejszona odporność przeciwzakaźna i nawracające infekcje
- paradoksalnie, niedobór MBL może zwiększyć odporność przeciwko takim mikroorganizmom, które
wykorzystują opłaszczenie przez dopełniacz do wnikania przez receptory CR (np. prątki gruźlicy czy
pierwotniaki wywołujące leiszmaniozę)

- tak jak MBL, zdolność do aktywacji dopełniacza mają też w połączeniu z MASP obecne w osoczu fikoliny
- fikoliny są lektynami zdolnymi do wiązania N-acetyloglukozaminy
- u człowieka występują fikoliny L, H (antygen Hakata) i M
- do aktywacji dopełniacza są zdolne L i H a L i M mają zdolność opłaszczania

- zarówno MLB jak i fikoliny zalicza się do cząsteczek rozpoznających wzorce (APC)
- MBL jest czasem określane mianem praprzeciwciała, choć w przeciwieństwie do przeciwciał jest ono
elementem odporności nieswoistej



104. Funkcje immunologiczne składowych dopełniacza____________________________________________________

a. rozpuszczenie i rozpad (bakterioliza, cytoliza) - kompleks atakujący błonę - MAC (C5b6789)
b. opsonizacja - C3b i C4b
c. chemotaksja i aktywacja leukocytów - C5a (neutrofile)
- C3a, C5a (monocyty)
d. degranulacja (komórki tucznej i bazofili), indukcja syntezy metabolitów kwasu arachidonowego,
zwiększenie przepuszczalności naczyń i skurcz mm. gładkich (reakcja anafilaktyczna, wstrząs)
- C3a, C4a, C5a (anafilatoksyny)

e. wzmacnianie odpowiedzi humoralnej - C3b i C4b połączone z kompleksem Ag-Ab wiązane przez receptor
CR2 na limfocytach B
f. rozwój pamięci immunologicznej - C3b i C4b połączone z kompleksem Ag-Ab, wiązane przez receptory CR2
i CR3 na komórkach dendrytycznych grudek
g. poprawiają skuteczność usuwania kompleksów immunologicznych oraz komórek apoptotycznych
- C1q, fragmenty składników C3 i C4, czynnik P (properdyna)






105. Kolektyny_____________________________________________________________________________________

- są opsoninami

- kolektyny (MBP - mannose binding protein, białko wiążące mannozę)
- białka posiadające kolagenopodobne ogonki
- podobnie jak u lektyn, ich działanie jest zależne od Ca2+
- są zdolne do wiązania oligosacharydów na powierzchni różnych mikroorganizmów

a. MBL (lektyna wiążąca mannozę
b. konglutynina (tylko u bydła)
c. białka A i D surfaktantu płucnego (ułatwiona fagocytoza bakterii przez makrofagi pęcherzyków
płucnych i granulocyty)
- surfaktant to są białka, które występują w pęcherzykach płucnych (w momencie porodu zmieniają
napięcie powierzchniowe pęcherzyka płucnego i powodują, że pęcherzyki się nie zapadają; chronią
komórki pęcherzyka przed patogenami)
d. C1q (pierwsza składowa dopełniacza)