Anna Orlińska

Pedagogika, s. stacjonarne

Stopień II, rok I

Przedmiot: Problemy wychowawcze w szkole

Analiza przypadku dziecka z nadpobudliwością ruchową z deficytem uwagi

Analiza przypadku - dziecko z nadpobudliwością psychoruchową z deficytem uwagi

Praktykę studencką realizowałam w różnych placówkach i instytucjach w których mniej lub bardziej można było zaobserwować podopiecznych z niewielkimi lub nieco większymi deficytami. Odbywając praktykę pedagogiczką w szkole przy pedagogu na świetlicy szczególnie zapadł mi w pamięci jeden przypadek chłopca o imieniu Darek. Darek miał zdiagnozowane ADHD. Ponieważ wcześniej nie spotkałam się z takim przypadkiem postanowiłam obserwować pod okiem Pani pedagog, jak będzie się chłopiec zachowywał oraz zgłębić nieco wiedzę na ten temat.

1. Identyfikacja problemu

1. Istota problemu:  Typowym przykładem dziecka ze wzmożoną pobudliwością i brakiem koncentracji uwagi, z jakim spotkałam się podczas praktyk studenckich jest Darek to uczeń II klasy szkoły podstawowej. Chłopiec dał się zapamiętać ponieważ często przychodzi po zajęciach do świetlicy szkolnej. Obserwując zachowanie tego chłopca, łatwo można stwierdzić u niego symptomy tejże nadpobudliwości psychoruchowej. Uważam że bardzo ważnym aspektem jest to że mogłam poznać Darka , co uważam za bardzo duży plus właśnie tych badań i obserwacji. Dzięki inicjatywie Pani pedagog poznał też rodziców chłopca oraz środowisko w jakim się wychowuje. Dzięki temu doszłam do wniosku i zrozumiałam jak istotnym jest dla wychowawcy szkolnego, świetlicy szkolnej, środowiskowej lub też innej poznanie wychowanka ponieważ pozwala to na lepsze i głębsze zrozumienie jego sytuacji i problemów z którymi się zmaga a także wiem skąd wynikają jego problemy w zachowaniu, które często nie SA jasne na pierwszy rzut oka. Znając problem można pomóc wtedy dziecku z bardzo dużą dokładnością oraz taktem .

2. Objawy problemu: Na początku klasy II pedagog w współpracy z wychowawcą Darka przeprowadzili analizę promów chłopca ukazujące się w klasie oraz świetlicy. Do najważniejszych należą:

• Ciągłe kręcenie się w ławce, wychodzenie z niej,

• Rozpraszanie uwagi przez najmniejsze bodźce zewnętrzne,

• Pomimo siedzenia w pierwszej ławce i kontroli nauczyciela, chłopiec odwracał się i rozśmieszał dzieci

• Rzucanie gąbką lub kredą w dzieci

• Bicie po twarzy, gryzienie, plucie, drapanie a brak oczekiwanych efektów sygnalizował płaczem okazując histerię

• Stałe komentowanie nauczyciela, przedrzeźnianie

• Obrażanie matki podczas spotkań integracyjnych w klasie

• Niechęć do wykonywania zadań na lekcji w-f, złość po przegranej, ucieczki z zajęć na Sali gimnastycznej,

• Chowanie ubrań innych dzieci podczas ćwiczeń,

• Bardzo niecierpliwy, potrzeba bycia w centrum uwagi

• Płynne wyrażanie zdania w formie pisemnej, trudności w formie ustnej

• miał problemy z pracami manualnymi, prace plastyczne wykonywał niestarannie,

• jako jedyny w klasie posiadający wadę wymowy

• znudzenie i nie chęć na zajęciach logopedycznych

• brak podporządkowania dyscyplinie, zasadom bezpieczeństwa i regułą panującym na różnych obiektach szkolnych

• wprawianie w zakłopotanie kolegów i nauczycieli,

• zbyt duże absorbowanie własną osoba co prowadziło do braku odpowiedniej uwagi na innych wychowankach

• każde wyjścia czy wycieczki wymagały również uczestnictwa któregoś z rodziców

• brak odpowiedniego zachowanie w kinie czy teatrze

• zapominanie o odrabianiu zadań domowych, chaos w plecaku

1. Geneza i dynamika zjawiska

Do zbadania genezy posłużyły: wywiad z rodzicami i rozmowa z wychowawca klasowym.

Według wywiadu chłopiec wychowuje się w pełnej rodzinie. Jego rodzice są małżeństwem o zróżnicowanym wieku ponieważ ojciec chłopca jest o wiele starszy oraz jest po jednym rozwodzie z pierwszą żoną. Z tamtego związku ma już dorosłą Córkę. Rodzina Darka mieszka w małym mieszkaniu dlatego też chłopiec dzieli pokój z młodszym o 2 lata bratem. Od urodzenia chłopiec był dzieckiem bardzo niespokojnym i płaczliwym. Jego matka miała problemy z opieką dziecka z tego właśnie powodu w okresie gdy był niemowlakiem.

Darek podczas dorastania okazał się być inteligentnym chłopcem, był chętny nabywać nową wiedzę, ciekawił go świat. Rodzice więc chcieli posłać go do przedszkola wcześniej jednak to było nie możliwe ponieważ próby edukacji nie powiodły się. Głównym czynnikiem było zagrażanie swym agresywnym zachowaniem innym dzieciom. Chłopiec więc musiał poczekać z edukacją i w wieku 6 lat poszedł do zerówki. Wtedy też nastąpiło ukrycie się nieodpowiedniego zachowania. Darek miał jedną Panią którą tolerował i liczył się z jej zdaniem a poza tym nikogo innego.

Na placu zabaw chłopiec niestety nie może pozostać sam z innymi dziećmi i bawić się z nimi gdyż występuje duże ryzyko zagrożenia z jego strony. Może taka zabawa skończyć jakimś konfliktem albo rywalizacja by pokazać kto jest lepszy. Koniecznie należy dodać że matka Darka-jak sama przyznała- w wieku dziecięcym również miała objawy nadruchliwości.

Jeżeli chodzi o postawę rodziców do tego problemu to nie można im zarzucić zaniedbania. Dbali oni o swoje dzieci, wspierali się nawzajem, nie stosowali kar cielesnych jednak kary zakazu oglądania czegoś w telewizji lub grania na komputerze pojawiały się. Cierpliwie wysłuchiwali uwag wychowawcy i nauczycieli w szkole. Zasięgali informacji z Poradni psychologiczno-Pedagogicznej.

Darek został przebadany w Warszawie przez specjalistę w tym zakresie. Nie zlecił on stosowania farmakologii ale opracował szczególne zasady pracy z chłopcem dla rodziców. Do tych zasad należał ustalony szczegółowy harmonogram dnia chłopca a rodzice mieli nie ingerować w jego przebieg. Zalecił ograniczenie oglądania telewizji, gier komputerowych które wzmacniają agresję, kontaktów z innymi agresywnymi dziećmi oraz ograniczenie w spożyciu słodyczy.

Gdy Darek przygotowywał Siudo pójścia do klasy II jego zachowanie było konfliktowe jednak z zainteresowaniem opowiadał o szkole. W pierwszych tygodniach nauki chłopiec zaczął sprawiać problemy, przeszkadzał na zajęciach i rozpraszał uczniów. Często prowadził do nieporozumień między uczniami i był prowodyrem bójek. Pomimo aktywnej współpracy rodziców z wychowawcą klasy i świetlicy problemy nasilały się. Darek był uparty i wybuchowy.

Apogeum okazała się hospitalizacja podczas której chłopiec starał się być tak bardzo spokojny i opanowany że zaraz po niej dostał niekontrolowanego ataku histerii. Poradnia przebadała chłopca jeszcze raz i obieła go wzmożoną opieką pedagogiczną wychowawcy, pedagoga oraz wychowawcy świetlicy.

1. Znaczenie problemu

Darek od urodzenia przejawiał zaburzenia procesów nerwowych. Z opisu tego przypadku wynika że początek tej przypadłości upatrywać można w zaburzeniach rozwoju matki w okresie dojrzewania ponieważ też podejrzewano u niej tą nadpobudliwość. Dziecko nigdy nie miało problemów z rozwojem fizycznym, zawsze było bardzo ruchliwe, wspinał się na meble, trzeba było chować niektóre niebezpieczne przedmioty. Darek miał problemy z zaakceptowaniem młodszego brata którego traktował jak rywala, natomiast w grupie rówieśników lubił być przywódcą. Wyśmiewał innych porażki lecz na wyśmiewanie swoich reagował złością, agresją, płaczem, odchodził z zabawy.

1. Prognozy

   1. Negatywna – nie rozpoznanie i nie wyrównanie w porę braków i wywołane nimi trudności w edukacji doprowadzić mogą do zaburzeń wtórnych w rozwoju. Jeżeli w porę wychowawca świetlicy i klasy Darka nie podjęliby się rozwiązania problemu, mogłoby to się tak zakończyć: zaniżoną samooceną, buntowaniem przeciwko normom społecznym, nieakceptowaniem przez rówieśników, osiągnięcie dużo niższych wyników w nauce aniżeli byłby w stanie osiągnąć, próbowanie różnych używek, wpadnięcie w depresję

   2. Pozytywna – w odpowiednim i wczesnym momencie może przynieść szybkie i widoczne rezultaty. Nauczyciel nakreślił prognozę biorąc pod uwagę wczesną interwencję: akceptowanie i postępowanie według przyjętych norm społecznych oraz akceptacją przez rówieśników, obniżenie poziomu napięcia nerwowego oraz pobudzenia ruchowego, system pozytywnej motywacji; pochwały, gesty, aprobaty rówieśników i dorosłych podnoszące samoocenę dziecka

Od początku pracy z darkiem starałam się pokazać ze akceptuję jego pomysły i włączam się aktywnie do tych działań. Nie pouczałam ani też nie krytykowałam jego poczynań. Kierowałam przebiegiem zabaw w taki sposób aby wywołać u chłopca motywację do zachowań konstruktywnych. Starałam się przydzielać Darkowi rolę, dyżurnego od podlewania kwiatków lub dyżurnego przy ustawianiu stolików gdy kończyły się zajęcia na świetlicy. Odrabianie lekcji staram się urozmaicać co jakiś czas wprowadzając element ruchowy.

1. Propozycje rozwiązań

Celem pracy wychowawcy klasy, wychowawcy świetlicy i pedagoga szkolnego jest doprowadzenie do tego by darek był akceptowany przez rówieśników, mógł prawidłowo funkcjonować w grupach i przestrzegał norma i zasad społecznych. Działa naprawcze i profilaktyczne jakie zastosowano:

- pomoc wolontariuszki z poradni psychologiczno- Pedagogicznej i mnie jako praktykantki co miało pomóc chłopcu w koncentracji na lekcjach by był niej impulsywny

- stała obecność rodzica podczas zajęć co daje poczucie bezpieczeństwa

- przydzielenie funkcji dyżurnego

- przygotowanie specjalnego miejsca w klasie by mógł się rozluźnić nie przeszkadzając innym

- wypisanie zasad postępowania np. nie przezywamy się, nie biegamy, nie krzyczymy

- nie stosowanie wyrazu ”nie” podczas naprowadzania do dobrego zachowania

- okazywanie miłych gestów wobec Darka

- założenie zeszytu ocen ( każda lekcja oceniania kolorem: złe, zielone-dobre, czerwone-umiarkowane)

- chwalenie za nawet małe przejawy dobrego zachowania

- zasada nagradzania żetonem z uśmiechem

- prowadzenie zajęć integrujących grupę

- nie wprowadzanie istotnych i nagłych zmian w klasie

- zaznaczanie w książce pracy domowej i dopilnowanie by sam to zrobił

- prowadzenie zajęć teatralnych, malowanie i rysowanie – odróżnianie zła i dobra

- przygotowanie dodatkowych pomocy dydaktycznych które zaspokoją potrzebę szukania

1. Wdrażanie oddziaływań

Z pośród wielu metod wychowawczych do tego typu przypadku wybrałam metodę kar i nagród Krzysztofa Konarzewskiego gdyż wydaje mi się najbardziej skuteczna do zastosowania.

Przebieg oddziaływań: 1.wyjaśnienie zasad panujących na świetlicy szkolnej. 2. Przedstawienie Darkowi jakie profity może osiągnąć poprzez dobre zachowanie a jakie przez złe. 3. Za dobre zachowanie chłopiec zostanie odpowiednio wynagrodzony np. dostanie pochwałę słowną, żeton z uśmiechem który ma zbierać a za określoną ich liczbę czeka go przywilej, może dostać pochwałę pisemną do dziennika bądź zeszytu, nagroda w postaci czegoś małego słodkiego ( batonik, soczek). 4. Za złe zachowanie uczeń karany będzie zabraniem żetonu, słowną naganą a w ramach bardzo złego zachowania pisemną, odebranie przywileju bycia dyżurnym.

Skutki oddziaływań: skutkami tej metody powinno być staranie się Darka aby osiągać jak najwięcej pochwał i przywilejów bo dzięki nim będzie czuł się ważny, doceniany i a każdy przecież lubi być wyróżniony na tle innych. Kolejnym skutkiem będzie podwyższona samoocena chłopca , będzie chciał przestrzegać norma i zasad bo będzie widział że przynoszą one dla niego pozytywny efekt.

Przykład oddziaływania – podczas przeprowadzania prób na świetlicy szkolnej do przedstawienia można powiedzieć chłopcu że jeżeli będzie pomagał przy tworzeniu dekoracji oraz będzie pomocy innym uczestnikom to w nagrodę weźmie udział w przedstawieniu jako jedna z postaci ( jeżeli interesuje go to) lub dostanie przydział na stanowisko dyrektora artystycznego ( Darek lubi być przywódcą)

1. Efekty oddziaływań

Działa wspólne wychowawcy Darka, rodziców, pedagoga szkolnego, wychowawcy świetlicy i moja pomoc jako praktykantki przyniosły pozytywne efekty. Zachowanie chłopca złagodziło się w dużym stopniu. Darek osiągnął równowagę emocjonalną, kontroluje emocje, ma dłuższy czas koncentracji w czasie zajęć, odrabia prace domowe, system kar i nagród jak najbardziej się sprawdza bo ponieważ zależy mu na przyjemnościach i dąży do pozytywnej oceny nauczyciela i wychowawcy świetlicy, rozgranicza dobro i zło, chętnie uczestniczy w zabawach i grach z kolegami, potrafi żartować, wzrosła organizacja działań, wybuchy złości złagodniały.

Prognoza pozytywna a skutki oddziaływań: prognoza jak i skutki okazały się być niemalże identyczne, chłopiec w znacznym stopniu podniósł swoją samoocenę, spadło napięcie nerwowe, darek ma więcej kolegów i jest akceptowany przez nich, wzmocnienia pozytywne zachęcają go do dalszego działa tak jak przewidywała prognoza.

Bibliografia

1. T. Bohner „Zabawy ułatwiające nawiązanie kontaktów”, Jedność, Kielce 2002. str. 34-42.

2. Konarzewski K „Podstawy oddziaływań wychowawczych”, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1987. str.75-79

3. Łobocki M „Teoria wychowania w zarysie”, Oficyna Wydawnicza "Impuls", Kraków 2005. str. 90.