INSTALACJE BUDOWLANE

Skrypt z wykładów

Dr inż. Zbigniew Siuzdak

Opracowała Patrycja Piętka

Na podstawie:

Notatki własne z wykładów

PN-92B-01706

PN-92B-01707

http://www.instsani.webd.pl/projekt.htm

SPIS TREŚCI:

1. Instalacje kanalizacyjne sanitarne i deszczowe zewnętrzne

2. Instalacje sanitarne wewnętrzne

3. Instalacje deszczowe

4. Urządzenia przeciw zalewowe oraz urządzenia kanalizacyjne specjalne w kanalizacji sanitarnej

5. Obliczanie i wymiarowanie przewodów instalacji kanalizacyjnej

6. Instalacje wodociągowe wody zimnej

WPROWADZENIE

INSTALACJE obejmują całość urządzeń znajdujących się na terenach nieruchomości, nie bierze się tu pod uwagę, wielkości tych urządzeń, przeznaczenia, jak również źródła zapotrzebowania w wodę i sposobu odprowadzania ścieków.

W zależności, czy instalacja leży na części parceli zabudowanej, czy w budynku wyróżniamy instalacje:

- wewnętrzne

- zewnętrzne

W zależności od przeznaczenia:

- domowe

- przeciwpożarowe

- przemysłowe itd.

Instalacje są przedłużeniem sieci, ale podlegają odrębnym przepisom dotyczącym projektowania, czy budowy.

SIECI- urządzenia znajdujące się poza nieruchomością.

1. INSTALACJE KANALIZACYJNE SANITARNE I DESZCZOWE ZEWNĘTRZNE

Instalacje kanalizacyjne służą do odprowadzania wód zużytych i opadowych. Ścieki bytowo- gospodarcze i przemysłowe mogą być odprowadzane jedynie w stanie płynnym.

KANALIZACJA SANITARNA- służy do odprowadzania ścieków bytowo- gospodarczych i przemysłowych z budynków mieszkalnych

KANALIZACJA DESZCZOWA- odprowadza wodę opadową

Ścieki płyną przewodami podziemnymi do publicznej sieci kanalizacyjnej (a stamtąd do publicznej oczyszczalni ścieków) lub odprowadza się je do szamba (bezodpływowy zbiornik) albo do własnej oczyszczalni.

Rys. 1.1. Zewnętrzne instalacje kanalizacyjne i przykanaliki oraz przewody odpływowe poziome zewnętrznych instalacji kanalizacyjnych

Przewody prowadzimy równolegle i prostopadle do budynków. Instalację łączymy do sieci za pomocą trójników lub przez studzienkę rewizyjną. Między studzienkami zachowujemy jednakowy, liniowy spadek przewodów. Przewody umiejscawiamy w strefie bezpiecznej przy budynku, która zależy od: głębokości fundamentów i kąta naturalnego zsypu gruntu φ, po to by w wypadku głębokiego wykopu, uniknąć zsuwu gruntu.

ŚREDNICE PRZEWODÓW

Wyróżniamy 3 średnice przewodów:

- zewnętrzna (np. dla rur z tworzyw sztucznych)

- wewnętrzna

- nominalna (np. dla rur żeliwnych i kamionkowych) – taka sama dla rury i kolanka, by łatwo było je do siebie dobrać

Co więcej średnicę przewodów wykonanych z tworzyw sztucznych podajemy w [mm], natomiast rur kamionkowych i żeliwnych w [m]

Średnice podziemnych przewodów kanalizacji deszczowej (przykanalików) wynoszą 0,15 m.

Średnice przykanalików kanalizacji sanitarnej również muszą być ≥ 150 mm.

Najmniejsza średnica przewodów wypływowych (poziomów) z budynku kanalizacji sanitarnej i deszczowej wynosi min. 100 mm (φ100).

STUDZIENKI REWIZYJNE ZEWNĘTRZNE

Za każdym razem, gdy zmieniamy kierunek, średnicę spadek przewodu lub łączymy przewody odpływowe- musimy zastosować studzienkę rewizyjną. Odstępy między studzienkami na odcinkach prostych przewodów, przy średnicach 150 mm, nie powinny być większe niż 35 m, a przy średnicach większych- 50 m. Studzienka rewizyjna zewnętrzna powinna mieć średnicę min. 1 m, a przy głębokości większej niż 1,5 m- min. 1,2 m średnicy.

Rys. 1.2. Budowa studzienki

Studzienka składa się z:

- włazu żeliwnego ze stopniami złazowymi

- płyty betonowej

- płyty żelbetowej (pierścienia odciążającego)

- przewodów kanalizacyjnych przechodzących w koryta przepływowe.

GŁĘBOKOŚĆ UKŁADANIA PRZEWODÓW

Przewody kanalizacyjne wewnętrzne układamy na takiej głębokości, aby nie przemarzały, czyli o 0,2 m poniżej głębokości przemarzania gruntu (wyznaczanej do celów fundamentowania). W zależności od strefy klimatycznej głębokości ułożenia przewodów są różne.

h_z= 0,8 m -> h_{p min}=1 m

h_z= 1 m -> h_{p min}=1,2 m

h_z= 1,2 m -> h_{p min}=1,4 m

h_z= 1,4 m -> h_{p min}=1,6 m

Trzeba jednak pamiętać, że głębokość ułożenia przewodu mierzymy od powierzchni gruntu, do głębokości przekrycia przewodów

Rys. 1.3.Głębokość układania przewodów

Na terenie na którym odbywa się ruch pojazdów drogowych i nie ma specjalnych zabezpieczeń, przewody kanalizacyjne zewnętrzne powinny być ułożone na głębokości przekrycia nie mniejszej niż 1,4 m. W przeciwnym wypadku należy zastosować specjalne konstrukcje osłonowe- np. rury płaszczowe, o większej średnicy.

1. WEWNĘTRZNE INSTALACJE KANALIZACYJNE

Rys. 2.1. Rozwinięcie kanalizacyjne

1. Sieć kanalizacyjna

2. Przykanalik

3. (Główny) poziom kanalizacyjny

4. Pion kanalizacyjny ściekowy (od poziomu do najwyższego odpływu)

5. Rewizje kanalizacyjne

6. Podejścia kanalizacyjne do przyborów

7. Przybory kanalizacyjne

8. Pion kanalizacyjny wentylacyjny (rura wentylacyjna; od najwyższego odpływu do wywiewki)

9. Wywiewka (rura wywiewna; wyprowadzona ponad dach)

Wszędzie tam, gdzie przewody są narażone na zapychanie się montujemy czyszczaki.

Jeżeli ścieki płyną przewodem o danej średnicy to nie można zmniejszać tej średnicy. Można ją powiększyć, oczywiście z zastosowaniem studzienki.

Najmniejsza średnica pionu to 0,07 m (z miską ustępową 0,10 m). Średnicę zwiększa się po to by przewód nie pracował ciśnieniowo (bo wzrasta jego napełnienie). Najmniejsza średnica poziomu to 0,10 m, a przykanalika to 0,15 m. Na pionie możemy stosować trójniki i czwórniki, musimy jednak pamiętać, że misek ustępowych nie wolno łączyć przez czwórniki. Do misek ustępowych stosujemy tylko trójniki! Średnica rury wentylacyjno kanalizacyjnej musi być taka jak średnica pionu.

Rys. 2.2. Rzut wewnętrznej sieci kanalizacyjnej.

Wyróżniamy główny poziom kanalizacyjny- łączący najdalej położony pion z czyszczakiem. Ma on najmniejszy spadek. Drugorzędne poziomy kanalizacyjne mają większe spadki. Główny poziom kanalizacyjny rzutuje na zagłębienie całości instalacji. W poziomach stosujemy kolanka i trójniki 45°. Nie wolno stosować kąta rozwartego np. zamiast 90°- 70°. W pionach można. /Przewód poziomy prowadzimy około 1-1,5 m. od ściany./

Przykanalik łączymy do sieci za pomocą trójnika, a jeżeli przewód jest długi to za pomocą studzienki. Jeżeli odległość rewizji głównej do kanału ulicznego jest mniejsza niż 15 m dla średnicy 0,15 m lub mniejsza niż 25 m dla średnic 0,20 i 0,30 m to włączamy przykanalik za pomocą trójnika. Jeżeli odległość jest większa niż 15 m dla średnicy 0,15 m i większa niż 25m dla średnic 0,20 i 0,30 m to stosujemy studzienkę kanalizacyjną rewizyjną.

SPADKI PRZEWODÓW

Dla kanalizacji bytowo gospodarczej lub ogólnospławnej minimalny spadek dla średnicy wynosi:

0,10 m -2%

0,15 m- 1,5%

0,20 m- 1%

0,25 m- 0,8%

0,30 m- 0,67%

Dla kanalizacji deszczowej dla średnicy:

0,15 m- 0,8%

0,20 m- 0,5%

0,30 m- 0,4%

Spadki są mniejsze, bo woda czystsza.

Spadki minimalne podawane są ze względu na prędkość samooczyszczania się przewodu która wynosi 0,7 m/s. Można zmniejszać spadki, ale trzeba wykazać odpowiednią prędkość samooczyszczania.

Największe dopuszczalne spadki:

-dla rur betonowych, kamionkowych, z tworzyw sztucznych:

15%≤ 0,15 m

10%= 0,2 m

8% ≥ 0,25 m

-dla rur żeliwnych

40% ≤ 0,15 m

25% ≥ 0,20 m

Spadki maksymalne podawane są ze względy na to, że szybko płynące zanieczyszczenia mogę ścierać ścianki.

Przewody kanalizacyjne prowadzone pod podłogą w piwnicy, gdzie temperatura spada poniżej 0°C powinny być ułożone w taki sposób aby odległość od wierzchu podłogi do wierzchu przewodu wynosiła 0,30 m dla rur żeliwnych, a dla pozostałych rur była nie mniejsza niż 0,50 m.

Na rysunkach rozwinięć przewód rysujemy jedną kreskę- jego dno. Czyli w wypadku rur żeliwnych φ15- powinna ona być na głębokości 45 cm.

Przy przeprowadzaniu przewodów przez przegrody budowlane- przeprowadzamy je przez rury osłonowe- wypełnione materiałem trwale elastycznym. Nie wolno nam tego zabetonowywać.

Dla budynku, wyższego niż 15 m w połowie pionu wykonujemy odsadzkę kanalizacyjną, celem zmniejszenia energii przepływu. Powyżej odsadzki montujemy rewizjer, bo to miejsce narażone na zanieczyszczenia.

Instalację zaczynamy montować, gdy jest już gotowa połowa budynku w stanie surowym.

Łączenie rur:

Rys. 2.3. Szczegół połączenia rur

Rury łączymy wkładając bosy koniec w kielich następnej rury.

WYWIEWKA

Służy do tego, by gazy kanałowe wydostawały się z instalacji.

Przewody spustowe powinny być wyprowadzane powyżej okien i drzwi (chyba 1,5 m) znajdujących się w odległości 4 m. Wywiewki służą dodatkowo przeciwko wysysaniu wody z syfonów. Wywiewki wyprowadzamy ponad dach, a średnica wywiewki jest większa od średnicy pionu o co najmniej 50 mm (bo zimą skraplająca się w niej woda zamarza i zmniejsza średnicę) W przypadku większej liczby rur kanalizacyjno wentylacyjnych dopuszcza się ze względów estetyki i oszczędności połączenie kilu przewodów w 1 i wyprowadzenie jednej wywiewki, ale wtedy średnicę trzeba obliczyć. W niektórych przypadkach wywiewki, trzeba zastąpić zaworami napowietrzającymi (pion kończy się wtedy w budynku). Można te zawory stosować do 5 kondygnacji, przy czym   najdalej położony pion w kanalizacji oraz co piąty z pozostałych powinien być w takim przypadku zakończony wywiewką.

Zabrania się wprowadzania rur wentylacyjnych do przewodów wentylacyjnych.

Rys. 2.4. Wywiewka

NAPEŁNIENIA PRZEWODÓW KANALIZACYJNYCH

Rys. 2.5.

dla kanalizacji bytowo- gospodarczej $\frac{h}{D}$= 0,5

dla kanalizacji ogólnospławnej ( na zewnątrz) i deszczowej $\frac{h}{D}$= 0,7

Jeżeli zwiększa się długość podejścia od przewodu sanitarnego do pionu, to również zwiększa się możliwość wyssania zamknięcia wodnego przez powstanie w tym przewodzie większego ciśnienia. Piony kanalizacyjne przeprowadzamy po wierzchu ściany, np. w piwnicy, a w mieszkaniu we wnękach i potem osłaniamy np. płytami karton-gips. Gdy na przewodzie jest rewizjer, np. nad odsadzką na ścianie- wtedy mamy metalowe drzwiczki. Piony najlepiej układać przy ścianach nośnych, (zwłaszcza te żeliwne i kamionkowe- bo są ciężkie i ściana może częściowo przenieść ich ciężar) ale też przy ścianach działowych. Jeżeli pion jest mocowany przy ścianie to odległość między tynkiem a przewodem powinna być taka, żeby kielichy stykały się punktowo z wyprawioną ścianą. Przy przejściach przewodów przez przegrody budowlane oś rury powinna być prostopadła, w ścianie umieszczamy wtedy rurę osłonową z materiału z którego jest rura, a w środku materiał izolacyjny. Staramy się projektować przewód tak, by kielich nie wypadł w murze. Przechodząc przez strop, przewód też znajduję się w rurze osłonowej, która wystaje ponad podłogę ~3-4 cm- by woda nie podmywała.

MOCOWANIE RUR

Rury żeliwne i kamionkowe mocujemy za pomocą haków stalowych w ścianie. Uchwyty na przewody dajemy pod kielichami.

Rury z tworzyw sztucznych (PCW) obejmujemy skręcanymi płaskownikami, kotwionymi w murze.

PRZEWODY W PIWNICY

W ścianach sytuujemy je następująco:

- Najniżej jest kanalizacyjny

- Wyżej przewód wodociągowy wody zimnej

-Nad nim przewód CO

-Najwyżej przewód elektryczny- by w przypadku przecieków nie wystąpił pożar

3. KANALIZACJA DESZCZOWA

Odprowadzanie wód z połaci dachowej zależy od konstrukcji dachu:

-Jeżeli spadek dach jest na zewnątrz- stosujemy rynny i piony

- Jeżeli spadek dachu jest do środka to tylko piony przebiegające wewnątrz budynku.

Do 5 kondygnacji budynki mają spadek na zewnątrz- pion deszczowy zewnętrzny. Woda spływa z połaci do rynien (φ min. 15 cm i spadek min. 1,5% w kierunku do pionu). Rozstaw pionów kanalizacji deszczowej (rynien a właść. rur spustowych ;>) jest nie większy niż 25 m, ale większy niż 10 m.

Rys. 3.1. Szczegół pionu deszczowego

SPADEK DACHU NA ZEWNĄTRZ- RYNNY I PIONY

Pion może być z np. blachy, ale 2 m nad poziomem terenu przechodzi w rury żeliwne, ponieważ ten odcinek jest bardziej narażony na zgniecenia, więc stosujemy materiał bardziej wytrzymały. Na minimalnej głębokości przekrycia (przemarzania) pion przechodzi w poziom również żeliwny. W odległości 5 m przechodzi w rurę betonową. Tak było dawniej. Teraz wszystko jest z PCW. 0,5 m nad powierzchnią ziemi dajemy odsadnik deszczowy- by zanieczyszczenia z dachu (liście, kawałki papy) nie dostały się do instalacji. Zanieczyszczenia trafiają na ukośną kratę, a my okresowo otwieramy pokrywę, usuwamy zanieczyszczenia i przykręcamy. Średnica pionu to 0,07 m, może być 0,05 m, ale zależy czy odprowadzi taką ilość wody. Czasem wypływ kończy się 30 cm nad ziemią- powierzchniowo- gdy nie ma kanalizacji ulicznej. (Jeżeli kanalizacja uliczna jest to mamy obowiązek odprowadzania wody z tej strony z której jest ulica.) Wtedy piony kończymy kolankiem. Na powierzchni terenu stosujemy (np. betonowe) koryto odpływowe pod kolankiem. Woda odpływa od budynku i dalej może się już rozlewać. Przy projektowaniu trzeba brać pod uwagę budowę terenu- np. czy podłożem jest glina czy piasek.

Pion kanalizacji deszczowej montujemy do ściany tj. przy sanitarnej- płaskownikiem, ale pion musi być oddalony od ściany oprawionej tynkiem o min. 5 cm, ponieważ zimą nasz przewód pęknie- ściana nie będzie zalewana- woda popłynie po pionie w dół. Uchwyty są w odległościach 1,35 m od siebie.

SPADEK DACHU DO ŚRODKA- PION KANALIZACJI DESZCZOWEJ

Wlot do tego pionu jest chroniony wpustem dachowym. Nad wpustem znajduje się kosz z rusztem, który chroni przed zanieczyszczeniami. Na dachu powinny być co najmniej dwa wpusty dachowe, gdy jeden się zapcha, a napełnienie będzie duże- woda spłynie do drugiego. Pion wewnętrzny musi być z rur wytrzymujących wysokie ciśnienie- ciśnienie słupa wody równe 1,5 h wysokości budynku. Pion przebiega w klatce schodowej, nie w mieszkaniu, schodzi do piwnicy i przechodzi w poziom. W miejscu przejścia pion- poziom montujemy rewizjer.

ODPROWADZANIE WODY OPADOWEJ Z PODWÓRZA I DZIEDZIŃCÓW

Woda spływa do wpustu podwórzowego (podobny do wpustu ulicznego). Przez żeliwną kratę wpływa do studzienki, też żeliwnej. Wpust jest z osadnikiem (może być bez), który jest gotowym wyrobem zamawianym. W osadniku może znajdować się pojemnik na zanieczyszczenia mineralne, który okresowo czyścimy, a jeżeli nie ma pojemnika, to co jakiś czas przyjeżdża wóz serwisowy i wyciąga te zanieczyszczenia na podciśnieniu. Odpowiednie zagłębienie to min. 1,5 m, by woda nie zamarzała, a średnica np. 300, 600 mm, bo nie wchodzimy tam. Czasem tworzymy zamknięcie wodne (syfonowe) i część wody pozostaje, po to by nie wydostawały się gazy kanałowe, np. w wypadku kanalizacji ogólnospławnej.

4. URZĄDZENIA PRZECIWZALEWOWE W KANALIZACJI SANITARNEJ ORAZ URZĄDZENIA KANALIZACYJNE SPECJALNE

URZĄDZENIA PRZECIWZALEWOWE

By nie dopuścić, szczególnie w wypadku kanalizacji ogólnospławnej do zalania piwnic cofającymi się ściekami kanalizacyjnymi stosujemy specjalne urządzenia przeciwzalewowe instalowane w budynku- zamknięcia burzowe.

Wymaga się instalowania zamknięć burzowych jeżeli poziom podłogi w piwnicy znajduje się 2,5 m nad wlotem do kanału ulicznego.

Urządzenia te mogą być uruchamiane ręcznie np. zasuwy burzowe lub działać automatycznie- urządzenia przeciwzalewowe klapowe.

Urządzenia przeciwzalewowe nie mogą hamować ścieków z wyżej położonych przyborów sanitarnych, więc są montowane tylko przed przyborami sanitarnymi w piwnicy.

Zasuwa burzowa składa się z zastawki i trzpienia podłogowego. Lepszym rozwiązaniem jest urządzenie przeciwazlewowe klapowe. Woda ze zmywania posadzki trafia do odpływu i pod jej naporem klapa się otwiera. Gdy woda płynie odwrotnie klapa się nie podnosi.

Czasem stosujemy i zasuwę i urządzenie klapowe- gdy duże przecieki i przecieka przez klapę to dodatkowo montujemy zasuwę.

URZĄDZENIA KANALIZACYJNE SPECJALNE

ODTŁUSZCZACZE (TŁUSZCZOWNIKI)- mają za zadanie zatrzymywać w większej ilości tłuszcze płynące ze ściekami. Szczególnie ważne jest używanie ich w kuchniach żywienia zbiorowego, rzeźniach, mydlarniach. Małe odtłuszczacze (pod podłogą?) lub odtłuszczacze centralne- poza budynkiem pod powierzchnią terenu o dużej pojemności- okresowo wymieniamy ten tłuszcz.

Działanie odtłuszczacza:

Najpierw przed komorą główną ścieki trafiają do studzienki osadowej, skąd okresowo usuwamy piasek. Następnie ścieki trafiają do odtłuszczacza, gdzie woda płynie wolno, tłuszcz się ścina i wypływa na wierzch bo jest lżejszy. Komora wystaje ponad teren by nie wpływała do niej woda i musi być wentylowana przez rurę zakończoną wywiewką.

ODBENZYNIACZE- zatrzymują płynącą ze ściekami benzynę, oleje i smary, które odpływają wraz z wodą z garaży, warsztatów, myjni samochodowych i pralni chemicznych. Działają podobnie jak odtłuszczacze- wykorzystując właściwości benzyny również lżejszej od wody) Też musi mieć wywiewki i również okresowo czyścimy.

NEUTRALIZATORY- ścieki zawierające kwasy lub ługi o dużym stężeniu (pH<4 lub >11) powinny być przed wpuszczeniem ich do kanalizacji zobojętnione w neutralizatorach. Najczęściej spotykany i mający największe zapotrzebowanie jest neutralizator ścieków kwaśnych. Instalowany na zewnątrz budynku w komorze podziemnej np. w akumulatorniach. Ścieki przepływają prze z złoże wapnia lub grysiku marmurowego i zmieniają swoje pH. W wyniku reakcji powstają trujące gazy, dlatego też neutralizator musi być wentylowany i posiadać wywiewkę. Na odpływie sprawdza się pH.

DEZYNFEKCJA ŚCIEKÓW- ścieki z oddziałów zakaźnych szpitali przed ich odprowadzeniem do kanalizacji publicznej muszą być zdezynfekowane. Jako środek dezynfekcyjny używa się najczęściej wapno chlorowane, podchloryn wapnia lub sodu, czy też chlor w postaci gazowej. Dezynfekcja odbywa się w dwóch komorach. Do pierwszej komory doprowadzamy środek dezynfekcyjny- wodę chlorowaną i potem doprowadzamy tam też ścieki. Po min. 2 h zaczyna się wypełniać druga komora. Wtedy z pierwszej opróżniamy ścieki.

4. OBLICZANIE I WYMIAROWANIE PRZEWODÓW INSTALACJI KANALIZACYJNEJ

Podstawą wymiarowania przewodów kanalizacyjnych jest przepływ obliczeniowy wg. Normy PN- 92/B- 01707

Wymiarowanie przewodów polega na dobraniu średnicy tak, aby przepływ ścieków był mniejszy od obliczonego.

PRZEPŁYWY:

KANALIZACJA BYTOWO- GOSPODARCZA

q_S= K$\sqrt{\text{ΣAWs}}$ [dm³/s]

gdzie:

K- odpływ charakterystyczny [dm³/s]

Np. dla budynków mieszkalnych, hoteli, restauracji, budynków biurowych K= 0,5

Szkoły, szpitale K= 0,7

AW_S- równoważnik odpływu zależny od rodzaju podłączanego przyboru sanitarnego (wanna, pralka, itp.)

Np. dla umywalki AW_S= 0,5 (od razu podajemy też średnice podejścia) 0,04 [m]

KANALIZACJA DESZCZOWA

q_d= ψAI/10000 [dm³/s]

gdzie:

ψ- współczynnik spływu powierzchniowego (zawsze <1)- zmniejsza ilość wody

dla dachów o nachyleniu <15⁰- ψ= 0,8

dla ogrodów ψ= 0,10- 0,15

dla dachów o nachyleniu > 15⁰ ψ= 1

A- powierzchnia odwadniania [m²]

I- miarodajne natężenie deszczu

Dla nieruchomości przyjmujemy 300 [dm³/s ha]

KANALIZACJA OGÓLNOSPŁAWNA

q_og= q_s + q_d [dm³/s]

WYMIAROWANIE PODEJŚĆ POJEDYŃCZYCH

Średnicę podejść należy dobierać w zależności od rodzaju przyboru sanitarnego

Np. umywalka 0,04 m

Miska ustępowa 0,10 m

Długość podejścia nie powinna przekraczać 3 m dla średnic 0,04 i 0,05, oraz 5 m dla średnic 0,07 m. Można oddalić przewód, ale trzeba zwiększyć średnicę o 1 wymiar, np. umywalka oddalona o 4 m-> średnica 0,05. Im dłuższe podejście tym szybciej może nastąpić wessanie zamknięcia wodnego, ponieważ wzrasta podciśnienie. Podejście od miski ustępowej o średnicy 0,10, niewentylowane nie może być oddalone od pionu o więcej niż jeden metr. Miska ustępowa, może być dalej, ale wtedy przewód musi być zakończony zaworem napowietrzającym.

WYMIAROWANIE PODEJŚĆ ZBIOROWYCH

(kilka przyrządów łączonych w 1 podejście)

Średnicę podejść należy dobrać z względu na ilość przyborów.

Długość podejścia wentylowanego nie powinna przekraczać 6 m dla średnicy 0,04 i 10 m dla średnic 0,07 i 0,10 m.

Jeśli chcemy zwiększyć długość to musimy zawór wentylować.

ŚREDNICE PIONÓW

Dopuszczalne obciążenia pionów ze względu na przepływ

Średnica pionu z miską ustępową nie może być mniejsza niż 0,10 m. najmniejsza średnica pionu wynosi 0,07 m, poziomu 0,10 m, a przykanalika 0,15 m. Średnica pionu wentylacyjno kanalizacyjnego ma być równa średnicy pionu w którym płyną ścieki. Piony wentylacyjno kanalizacyjne można łączyć, ale wtedy pole przekroju przewodu zbiorczego można przyjmować jako połowę sumy przekrojów pojedynczych pionów. Średnica przewodu zbiorczego musi być ponadto o 1 średnicę większa od przewodu największego.

Gdy łączymy do przewodu miskę ustępową to na danej kondygnacji łączymy ją najniżej. Wszystkie inne przewody łączymy wyżej. Miska ustępowa ma duży odpływ ścieków, gdyby była wyżej byłby duży przepływ powodujący wysokie nadciśnienie. Pion kanalizacyjny spustowy jest większy od 10 m to na ostatnich 2 m przed połączeniem poziomu kanalizacyjnego- nic nie można podłączać. (ewentualnie można łączyć, ale trzeba napowietrzać) Dopuszcza się pominięcie wykonania wentylowania- wywiewki, ale trzeba dać pionowy odcinek zakończony zaślepieniem (np. gdy mamy zlew w piwnicy)

INNE SYSTEMY KANALIZACYJNE

KANALIZACJA CIŚNIENIOWA- (tylko pod ulicami, nie wolno stosować w budynkach)- ścieki z budynków spływają do zbiornika podziemnego, gdy on się wypełni, to włącza się pompa i tłoczy te ścieki do przewodu, gdy poziom się obniża, to przestaje. Musi mieć wywiewkę.

KANALIZACJA PODCIŚNIENIOWA- w ulicy przewód pracuje na podciśnienie, ścieki z budynków trafiają do zbiornika podziemnego, a gdy zbiornik jest pełen to zostają wessane przez przykanalik do sieci ulicznej.

SZAMBO- gdy w sieci ulicznej nie ma kanalizacji- ścieki odprowadzamy do szczelnego zbiornika podziemnego, wentylowanego. Gdy zbiornik jest pełny, dzwonimy po wóz asenizacyjny- ze zbiornikiem na podciśnienie, który wywozi ścieki do oczyszczalni ścieków, lub odprowadza do sieci ulicznej.

WYMAGANIA OGÓLNE DOTYCZĄCE KANALIZACJI

Do kanalizacji nie wolno odprowadzać:

1. twardego osadu, śmieci, pisaku, żwiru itp.

2. stałych odpadów gospodarstwa domowego np. kości, skorupy, wata

3. stałych i płynnych produktów, które na skutek swojego składu chemicznego i temperatury >40°C mogłyby uszkadzać przewody, lub wpływać szkodliwie na skuteczność działania lokalnej oczyszczalni ścieków (pH)

PRÓBA SZCZELNOŚCI I ODBIÓR INSTALACJI KANALIZACYJNEJ

Próbę szczelności wykonujemy oddzielnie dla pionów i dla poziomów kanalizacyjnych.

PRÓBA SZCZELNOŚCI NA PIONACH

- przez wytworzenie dymu- spalamy substancję w najniższej rewizji na pionie, zamykamy wylot wentylacyjny i sprawdzamy czy dym nie wydostaje się przez połączenia rur.

- przez płyn aromatyczny- np. olejek miętowy? Zalany gorącą wodą, wlany przez wywiewkę

- w instalacji wywołujemy przepływ wody.

PRÓBA SZCZELNOŚCI DLA POZIOMÓW

W najwyższym punkcie poziomej sieci montujemy kolanko skierowane przewodem do góry i wkładamy tam rurę o długości 2 m. Potem uszczelniamy wszystkie boczne wyloty- korkujemy je. Wlewamy do rury wodę i po 2 h uzupełniamy wodę w rurze dwumetrowej do górnej krawędzi tej rury. Jeżeli zwierciadło wody nie obniży się przez 10- 15 min. To sieć uznajemy za szczelną.

Jeżeli są jakieś nieszczelności to je usuwamy i przeprowadzamy jeszcze jedną próbę szczelności.

Przed oddaniem przewodów nie malujemy ich, ani nie zasypujemy.

Próbę na szczelność pionów i poziomów przeprowadza kierownik budowy i zapisuje to w Dzienniku Budowy. Próba ta jest komisyjna. Inspektor zapisuje, że instalacja została oddana do odbioru.

4. INSTALACJE WODOCIĄGOWE WODY ZIMNIEJ

Instalacje wodociągowe- służą do doprowadzania wody do budynku i do przyborów. Składają się z rur i kształtek, uzbrojenia, zasuw i zaworów…

Przewody wodociągowe nie mogą wpływać ujemnie na jakość wody, muszą być wykonane z odpowiedniego materiału.

Instalacja wodociągowa- wszelkie przewody, urządzenia i armatura służące do dostarczania wody- wszystko to, co jest umiejscowione na terenie nieruchomości.

Przyłącze wodociągowe nie wchodzi w zakres instalacji. Jest ono własnością dostawcy wody.

Podłączenie nieruchomości z uliczną siecią wodociągową można wykonać za pomocą trójnika lub za pomocą opaski nałożonej na rurociąg i przewiercenia ścianki rurociągu (połączenie przy pomocy nawiertki) Trójnik zakładamy, gdy mamy projekt i wiemy gdzie będzie podejście, i albo podłączamy od razu, albo kawałek podejścia zaślepiamy. Można trójnik wstawiać w istniejący rurociąg, ale wtedy odcinamy innych odbiorców wody. Za pomocą nawiertaki nie odcinamy innych odbiorców od dostawy wody. Zakładamy metalową opaskę z zaworem przewiertnym. Opaska przyciąga zawór nawiertny i przewierca, po czym zawór przewiertny zamykamy.

WYMAGANIA:

- gdy są okna odległość przewodu do linii regulacyjnej wynosi 4 m

- gdy nie ma okien to 3 m

- budynek z oknami- szambo – min. 15 m

- linia regulacyjna- szambo- 7,5 m

- budynki z oknami- odpady satałe- 6 m

- ogrodzenie- odpady stałe- 3 m

LOKALIZACJA ZASUW

- na każdym przewodzie wodociągowym

- ok 1 m. przed linią regulacyjną => nie na terenie nieruchomości, by można było odciąć dopływ wody.

LOKALIZACJA WODOMIERZA

- na każdym połączeniu (przyłączu wodociągowym) -> przyłącze i wodomierz są własnością dostawcy wody.

- tuż za ścianą, w wydzielonym pomieszczeniu powinien być wodomierz główny oraz kratka (pomieszczenie wodomierza)

- gdy odległość jest większa od 15 m to wodomierz dajemy w studzience wodomierzowej

- w dnie studzienki powinno być załączenie do czerpania wody

LOKALIZACJA PRZYŁĄCZA WODOCIĄGOWEGO

- przyłącze wodociągowe powinno być prostopadłe do linii regulacyjnej

- „wchodzimy” nim tak by wchodzić centralnie do budynku (przy klatce schodowej)

- gdy budynek jest rozciągnięty- np. ma część produkcyjną i administracyjną, to przyłącze prowadzimy do miejsca o większym przepływie (większa średnica rur)

PODZIEMNA INSTALACJA WODOCIĄGOWA

Przewody montujemy na głębokości chroniącej przed przemarazniem- na zewnątrz budynku, czyli na głębokości przekrycia 0,4 m poniżej głębokości przemarzania gruntu.

h_z= 0,80 m -> min h_p= 1,20

1,00- 1,40

1,20- 1,60

1,40- 1,80 m

Uwzględniamy też wpływ izolacyjności- możemy zmniejszyć głębokość. Przechodzenie przez ścianę wygląda tak samo jak w przypadku przewodów kanalizacyjnych. Przewody w budynku są równoległe do innych przewodów, a minimalna odległość od przewodów gazowych i kanalizacyjnych wynosi 1,5 m, 0,8 m- od kabli elektrycznych i 0,5 m od kabli telekomunikacyjnych. Jeżeli odległość m. przewodami (krzyżującymi się) jest mniejsza niż 0,5 m to stosujemy rury ochronne na przewodzie wodociągowym.

Minimalny spadek przyłącza 3‰ do przewodu ulicznego. Poziomy też ze spadkiem min 3‰, by powietrze mogło się zbierać, a przewody były odpowietrzone. Zabrania się wszelkich odprowadzań wody przed wodomierzem. Wysokość montażu wodomierza głównego min. 0,4- 1,8 m

WEWNĘTRZNA INSTALACJA WODOCIĄGOWA

Zaczyna się za wodomierzem i zaworem głównym. Składa się z sieci rur rozdzielczych (poziomów) rozprowadzających wodę do pionów, następnie z rozgałęzień- podłączy dostarczających wodę do poszczególnych punktów poboru. Wewnętrzne przewody układane są równolegle lub prostopadle do najbliższych ścian- z odpowiednimi spadkami. Poziomy wodociągowe i piony staramy się prowadzić przy ścianach wewnętrznych. Takie przewody możemy prowadzić razem np. z przewodem kanalizacyjnym lubna ścianie wenętrznej- okryte płytą karton- gips z metalowymi drzwiczkami do zaworu.

Ponadto przewody te możemy prowadzić na stropie pod posadzką- np. w warstwie izolacyjnej- w styropianie. Rury wykonane z rur warstwowych- musimy uważać na wydłużalność, żeby się nie przepracowały. Muszą być zabezpieczone przed urządzeniami (zwłaszcza w piwnicy), bo tam układane nadtynkowo i przed przemarzaniem. Minimalna odległość p. wodociągowych metalowych do elektrycznych układanych równolegle powinna wynosić min. 0,5 m, a w przecięciu min. 0,05 m, a od rur gazowych 0,15 m. Również jak przechodzimy przez ścianę- rura ochronna grubości ściany. Przez strop tak samo jak przy gazowych- 3-4 cm wystaje. Rury są mocowane w ścianie płaskownikami metalowymi. Rury z tworzywa sztucznego- obejma musi mieć podkładkę elastyczną z PCV.

OBLICZANIE HYDRAULICZNE WODOCIĄGOWEJ SIECI INSTALACYJNEJ

Sieć instalacyjna wodociągowa powinna zapewnić dostawę wody do każdego punktu czerpalnego w odpowiedniej ilości i pod odpowiednim ciśnieniem.

Wymiarowanie (określanie średnic) przewodów powinno być oszczędne, bo każde zwiększenie przewodu powoduje zwiększenie kosztów inwestycyjnych.

Ciśnienie robocze w wodociągowej sieci miejskiej powinno zapewniać pobór wody nawet w najniekorzystniejszych warunkach rozbioru ( w czasie maksymalnego rozbioru godzinowego) z najniekorzystniej połączonego punktu czerpalnego, czyli ciśnienie to powinno być równe lub większe od tzw. ciśnienia dostatecznego- min. wymaganego ciśnienia obliczeniowego dla danej sieci wodociągowej ulicznej w miejscu przyłączenia.

Po pokonaniu oporów ruchu minimalne ciśnienie dla poszczególnych wylotów powinno wynosić 5-10 m H₂O.

Obliczanie hydrauliczne instalacyjnej sieci wodociągowej polega na:

- ustaleniu tzw. miarodajnego natężenia przepływu wody- przepływu obliczeniowego w poszczególnych odcinkach sieci.

-przepływ wyznaczamy z podanych w normie wzorów oraz przy znanych normatywnych wypływach z punktów czerpalnych [dm³/ s]

- wybieramy odpowiadające tym przepływom śednice przewodów, dla których prędkość przepływu powinna się mieścić w 1- 1,5 m/s.

OBLICZENIA WG. NORMY PN-92/B-01760

Tok wymiarowania przewodów:

1. Podzielenie instalacji na odcinki obliczeniowe

2. Wyznaczenie przepływów obliczeniowych dla odcinków

3. Dobór średnicy przewodów na odcinku obliczeniowym, tak by była odpowiednia prędkość

4. Wyznaczenie strat ciśnienia

5. Wyznaczenie minimalnego ciśnienia wody dla instalacji

Przepływ obliczeniowy wody dla budynków mieszkalnych:

Ad. 2.

q= 0,682*(∑q_n)^0,45- 0,14 [dm³/s]

dla 0,07≤ ∑q_n≤ 20 dm³/s oraz dla armatury o q_n< 0,5 dm³/s

q_n- normatywny wypływ z punktów czerpalnych dm³/s

q= 1,7*(∑q_n)^0,21- 0,7 [dm³/s]

dla ∑q_n> 20 dm³/s oraz dla armatury o q_n≥ 0,5 dm³/s

Ad. 3.

Prędkość przepływu wody w przewodzie wodociągowym nie powinna być większa niż:

- w pionach oraz w połączeniach do punktów czerpalnych 1,5 m/s

- w przyłączu wodociągowym i w poziomach nie większa niż 1 m

Średnicę dobieramy z nomogramami i od razu określamy jednostkową stratę ciśnienia na 1 mb.

Ad. 4.

Strata ciśnienia [mH₂O/mb]* długość przewodu- straty liniowe

Straty miejscowe- zawory, kolanka, trójniki, itp. do obliczeń przybliżonych przyjmujemy pewien procent strat liniowych np. rury stalowe o 30%, z tw. Sztucznych o 50%

Hn≥ H_d [mH₂O]

H_n- minimalne ciśnienie w przewodzie ulicznym

H_d- ciśnienie obliczeniowe

H_d= H_g+ ∑h_śr+ H_wyl [mH₂O]

H_g- wysokość geometryczna

H_wyl- wysokość wypływowa

∑h_śr- suma strat

Możemy manipulować jedynie ∑h_śr- średnicami przewodów

ĆWICZENIA Z P. SIUZDAKIEM

1. OZNACZENIA

- Spadki przewodów podajemy w ‰

- Średnicę przewodów podajemy w [mm]

- Średnice przewodów zaizolowanych termicznie podkreślamy

- Przejścia przez przegrody budowlane

- Przewody bez wzajemnego połączenia

- Przewody połączone np. czwórnikiem

- Opisy

- Przewód wodociągowy przelotowy odcinający

- Przewód wodociągowy przelotowy odcinający z kurkiem spustowym od strony odwadnianej

- Wodomierz

- Zawór czerpalny ze złączką do węża

- Bateria ścienna umywalkowa z ruchomą wylewką

- Bateria czerpalna natryskowa z ręcznym natryskiem

- Bateria czerpalna natryskowa ze stałym natryskiem

- Zasuwa kielichowa wodociągowa

- Zawór przewiertny w połączeniu wodociągowym za pomocą opaski

1. WYSOKOŚCI USTAWIENIA ARMATURY WODOCIĄGOWEJ

Zawory czerpalne ze złączką do węża do zlewów, oraz baterie ścienne do zlewozmywaków – 0,25- 0,35 m nad przyborami (mierząc od górnej krawędzi przedniej ścianki przyboru do osi wylotu podejścia wodociągowego)

Wysokość montażu przyboru- od podłogi do górnej krawędzi przyboru.

Od podłogi 0,75- 0,95 m w piwnicy dla zlewów

Bateria zlewozmywakowa 1,05- 1,25 nad podłogą.

Baterie ścienne do umywalek 1- 1,10 nad podłogą

Bateria wannowa ścienna- 0,10- 0,15 m nad górną krawędzią wanny (nad podłogą 0,70- 0,75 m) i w odległości poziomej w 1/3 od spustu

Podgrzewacz gazowy wody- 1,3 m od podłogi do dołu podgrzewacza

Zawory do węży (punkty czerpalne ze złączką do węża np. zmywarki, pralki)- 1 m nad podłogą

Bateria czerpalna w kabinie natryskowej- 1 m od podłogi

1. RURY I KSZTAŁTKI WODOCIĄGOWE

- rury o przekroju kołowym

- kształtki (trójnik, czwórnik)

- uzbrojenie (zawory, zasuwy)

1. PODZIAŁ RUR ZE WZGLĘDU NA MATERIAŁ:

- żeliwne wodociągowe rury ciśnieniowe

- kielichowe- w kielichu, w rowku jest gumowy pierścień uszczelniający- tam się wkłada koniec i to zaciąga

- kołnierzowe- z jednej i drugiej strony ma kołnierz. Uszczelka jest płaska. Kołnierze przykręcamy śrubami

- rury stalowe instalacyjne

- ocynkowane- chroniące przed korozją (w instalacjach wodociągowych) tzw. rura biała

- nieocynkowane- tzw. rura czarna- w instalacjach gazowych- bo można ją spawać, rur białych nie spawamy

1. POŁĄCZENIA

- rozłączne- kielichowe, kołnierzowe, gwintowe

- nierozłączne- spawanie, lutowanie

1. POŁĄCZENIE GWINTOWE

Za pomocą zewnętrznego, stożkowego gwintu na rurze i wewnętrznego cylindrycznego gwintu w łącznikach (kształtkach), które nakręca się na rurę

Gwinty są prawoskrętne

1. OKREŚLANIE ŚREDNIC PRZEWODÓW (w calach)

1”~ 25,4 mm

15 [mm] -> ½”

20 -> ¾”

25 -> 1”

32 -> 1 ¼”

40 -> 1 ½”

50 -> 2”

65 -> 2 ½”

80 -> 3”

100 -> 4”

Rury stalowe mogą być ze szwem (zwija się blachę w spawa wdłóż, nie w instalacjach gazowych), albo bez szwu (rura ciągniona)

Końce tych rur są płaskie, lub mają „sztangi” gwintowane

KSTAŁTKI INSTALACYJNE

- złączka nakrętna równoprzelotowa

- kolanko nakrętne równoprzelotowe

- trójnik nakrętny równoprzelotowy

- czwórnik nakrętny równoprleotowy

- złączka wkrętna równoprzelotowa (tzw. nypel)

- korek wodociągowy (zaślepka)

RURY Z TWORZYW SZTUCZNYCH

- PCW

- rury z nieplastyfikowanego (twardego) polichlorku winylu

- przewody wodociągowe 0⁰C- 50⁰C

- współczynnik rozszerzalności cieplnej 7 krotnie większy od stali

POŁĄCZENIA

- nierozłączne- klejone dla rur o średnicy zewnętrznej 20- 50 mm

Lub za pomocą złączki dwukielichowej od 63- 160 mm- do tego służą rury kielichowe (bosy koniec smarujemy klejem z PCV, wsuwamy w drugą rurę i czekamy aż klej odparuje)

- rozłączne tj. w rurach żeliwnych

-PE

- rury z polietylenu

- lekkie

- gładkie

- odporne na działanie kwasów i zasad

- odporne na niskie temperatury (bo rury „miękkie”)

- łatwo ulegają uszkodzeniom twardymi przedmiotami

- łatwopalne

- najczęściej produkowane średnice 40- 75 mm

- dostarczane w odcinkach prostych lub w kręgach 25 m

POŁĄCZENIA

- nieorzłączne zgrzewanie (czołowe)

- rozłączne- metalowe łączniki zaciskowe

RURY OŁOWIANE- nie wolno stosować w instalacjach wodociągowych, ale za to można w laboratoriach, bo są kwasoodporne

RURY MIEDZIANE C.O. wodociągowe

MOSIĘŻNE

ALUMINIOWE

SZKLANE

ARMATURA- UZBROJENIE INSTALACJI WODOCIĄGOWEJ I WODOIERZE- umożliwiają właściwą obsługę, kontrolę i eksploatację

Instalacje budowlane

Skrypt z ćwiczeń

Część z p. Majtacz

1. ELEMENTY KANALIZACJI SANITARNEJ:

- pion kanalizacyjny

- poziom kanalizacyjny

- syfon

- podejście

- rewizjer (czyszczak)

- wywiewka

1. JAK ROZPLANOWUJEMY ELEMENTY WYPOSAŻENIA SANITARNEGO POMIESZCZEŃ?

Pamiętamy, aby zachować:

- odpowiednie odległości między przyrządami

- odpowiednie symbole na rzucie i rozwinięciu

- zastosować odpowiednie wymiary przyborów sanitarnych

- odpowiednią wysokość zamontowania

- zachować minimalne powierzchnie użytkowe (ergonomia)

1. MINIMALNE POWIERZCHNIE UŻYTKOWE:

- umywalka 0,7 [m²]

- zlewozmywak 0,7 [m²]

- wanna 0,7 [m²]

- miska ustępowa 0,5 [m²]

- pralka 0,6 [m²]

- zmywarka 0,6 [m²]

- bidet 0,6 [m²]

1. ODLEGŁOŚCI PRZYBORÓW KANALIZACYJNYCH OD PIONÓW:

- miska ustępowa- 1 [m] od pionu

- pozostałe przybory do 3 [m]

- inne przybory ze wspólnym podejściem do 6 lub 10 [m] (zależnie od średnicy)

1. SPADEK SYFONU:

- 2-5 %

1. CO TO JEST I JAK DZIAŁA SYFON KANALIZACYJNY?

Element instalacji, w którym znajduje się zamknięcie wodne uniemożliwiające przedostawanie się gazów i przykrych zapachów z instalacji kanalizacyjnej do otoczenia. Przybory sanitarne powinny być łączone do instalacji za pomocą syfonów.

Dzięki swojemu kształtowi zatrzymują wodę w czasie każdego odpływu ścieków. Ciecz zaporowa jest szczelną przegrodą pomiędzy rurami kanalizacyjnymi, a pomieszczeniami mieszkalnymi. Ze względu na trzykrotnie mniejszą gęstość, powietrze i gazy kanałowe nie są w stanie sforsować tej bariery wodnej. Ciecz ta tłumi dodatkowo odgłosy odpływu docierające z pionów kanalizacyjnych.

1. CO TO SĄ I DO CZEGO SŁUŻĄ WYWIEWKI?

Rury wywiewne są przedłużeniem pionu kanalizacyjnego, ponad najwyżej położonym podejściem kanalizacyjnym stanowiąc jego zakończenie i mające połączenie z atmosferą. Rury wywiewne mogą być wyprowadzone ponad połać dachową oddzielnie przy zastosowaniu odpowiednich kształtek, lub we wspólnym ciągu z murowanymi przewodami wentylacyjnymi. Zależnie od konstrukcji rury wywiewnej jej średnica może być równa lub o jeden wymiar większa od średnicy pionu, ponieważ na wewnętrznej stronie skrapla się woda, która zimą zamarza zmniejszając średnicę. W dachach użytkowych wywiewka powinna być 2-3 [m] wyżej

1. CO TO SĄ I DO CZEGO SŁUŻĄ REWIZJE KANALIZACYJNE (CZYSZCZAKI)?

Przed wyjściem przewodu odpływowego z budynku montuje się czyszczak dla umożliwienia przepychanie i czyszczenia przewodów. Czyszczak umieszcza się w studzience zamkniętej włazem żeliwnym. Przewody wbudowane pod podłogami w piwnicy budynku muszą mieć wbudowane czyszczaki w odległościach nie większych niż co 15 [m]. Główny czyszczak powinien być ogólnodostępny, odległy od ściany o ok. 1-1,5 [m]. Pownniśmy go montować na odcinkach prostych przewodów.

Mniejsze czyszczaki (rewizje) umieszczamy:

- na odcinkach prostych przewodów co 15m dla średnicy 0,1-0,15

co 25m dla średnic 0,2-0,3

- na pionach- przed przejściem w poziomy

-na podejściach o długości > 2,5m bezpośrednio przed włączeniem do przewodu spustowego

-na pionach deszczowych na wysokości 0,5m

-nie stosuje się czyszczaków w pomieszczeniach o szczególnych warunkach sanitarno- higienicznych.

1. PROWADZENIE PRZEWODÓW ODPŁYWOWYCH:

- w odcinkach prostych

- prostopadle/ równolegle do budynku

- w odpowiedniej odległości od ściany ( z uwagi na zachowanie równowagi fundamentu, 1 m)

- jeżeli pion znajduje się w narożniku, to poziom powinien być prowadzony w równej odległości od obu prostopadłych ścian, aż do uzyskania odpowiedniej odległości

- przejścia przewodów przez otwory drzwiowe- w osiach otworów

- zmiany kierunku przewodów za pomocą kolanek lub kolanek podwójnych

- łączenie przewodów bocznych z głównymi- pod kątem nie większym niż 60⁰

- na poziomach stosować należy wyłącznie trójniki, nie stosujemy czwórników

1. CO TO JEST GŁÓWNY POZIOM KANALIZACYJNY?

…..