Sylabowa metoda nauki czytania i pisania.
http://eduseek.interklasa.pl/artykuly/artykul/ida/3103/idc/1/
Sylabowa metoda nauki czytania i pisania w reedukacji dzieci dyslektycznych - Wstęp
Czytanie jest sposobem porozumiewania się, przekazywania informacji między dwiema osobami.
Czytanie płynne, poprawne, wyraziste i ze zrozumieniem jest podstawowym warunkiem zdobywania wiadomości i dalszego opanowywania wiedzy we wszystkich dziedzinach. Oto, dlaczego zdobycie umiejętności czytania jest tak ważne w początkowym etapie nauki dziecka.
Naukę czytania rozpoczyna się od analizy głoskowo-literowej i sylabowej wyrazów. Dziecko uczy się spostrzegania różnych znaków graficznych, porównywania, różnicowania dźwięków i liter, kojarzenia ich ze sobą. O ile u większości uczniów klas początkowych proces nauki czytania przebiega bez zakłóceń i trwa około jednego roku, o tyle u dzieci ze stwierdzoną dysleksją zdobywania umiejętności czytania i pisania staje się olbrzymim problemem i trwa nawet kilka lat.
W postępowaniu korekcyjno-wyrównawczym i reedukacyjnym z dziećmi dyslektycznymi, pozytywne efekty w nauce czytania i pisania uzyskuje się stosując metodę sylabową obok innych form pracy terapeutycznej i kompensacyjnej. Reedukacja dzieci dyslektycznych w zakresie nauki czytania i pisania metodą sylabową realizowana jest poprzez konsekwentnie po sobie następujące etapy pracy - od wyrazów o bardzo prostej budowie dźwiękowo-literowej do coraz bardziej złożonych. Poszczególne etapy nauki czytania i pisania uwzględniają materiał wyrazowy na podstawowych literach alfabetu oraz dwuznakach, zmiękczeniach i głoskach tracących dźwięczność.
http://eduseek.interklasa.pl/artykuly/artykul/ida/3103/idc/2/
Sylabowa metoda nauki czytania i pisania w reedukacji dzieci dyslektycznych - Podstawowe wiadomości o sylabie
metoda 18 struktur wyrazowych opracowana przez E. Kujawę i M. Kurzynę.
Metoda ta opiera się na analizie sylabowo-głoskowej wyrazów w powiązaniu z ich budową literową..
Sylabowa metoda nauki czytania i pisania
Podstawowe wiadomości o sylabie
Sylaba (zgłoska) jest jednym z elementów budowy wyrazu, ujawnia się podczas jego wymawianego podziału. Mówiąc w zwolnionym tempie, nie wypowiadamy pojedynczych głosek, lecz ich połączenia, czyli sylaby. W skład sylaby wchodzi zawsze jedna samogłoska i jedna lub więcej spółgłosek. Sylab bez samogłosek utworzyć nie można, natomiast samogłoska może tworzyć samodzielną sylabę. Sylaba jest więc strukturą artykulacyjną. O strukturze fonetycznej wyrazu decydują m.in. liczba sylab, ich typ i kolejność. Podzielność wyrazu na sylaby ułatwia zapamiętanie postaci fonetycznej wyrazu, jego percepcję, artykulację, naukę wymowy, czytania i pisania. W języku polskim występują dwa rodzaje sylab: otwarte - zakończone samogłoską i zamknięte - zakończone spółgłoską.
Różnorodność struktury głoskowo-literowej sylab, ich kolejność i liczba zadecydowały o następującym układzie etapów wprowadzania materiału wyrazowego:
1. Analiza i synteza sylab otwartych
a) o stałej samogłosce i zmieniającej się spółgłosce (la, ta, ma, fa)
b) o stałej spółgłosce i zmieniającej się samogłosce (la, lo, le, lu)
2. Analiza i synteza wyrazów o sylabach otwartych
a) wyrazy dwusylabowe (lato, tato)
b) wyrazy wielosylabowe (sałata, karuzela)
3. Analiza i synteza wyrazów trzygłoskowych (sylaba zamknięta - lis, las, dom)
4. Analiza i synteza wyrazów dwusylabowych o różnym typie sylab a) sylaba otwarta + zamknięta (ko-lej, ko-tek)
b) sylaba zamknięta + otwarta (las-ka, kot-ka)
c) dwie sylaby zamknięte (mos-tek, Woj-tek)
5. Analiza i synteza wyrazów o różnym typie i układzie sylab
6. Analiza i synteza wyrazów z grupą spółgłoskową
a) poprzedzenie spółgłoską sylaby otwartej (g-ra, ł-za, d-wa)
b) poprzedzenie spółgłoską wyrazów dwusylabowych o sylabach otwartych (b-rama, d-roga)
c) poprzedzenie lub zakończenie grupą spółgłosek wyrazów jednosylabowych (s-kok, z-lew, s-mak, lis-t, tor-t)
d) różnorodne wyrazy z grupą spółgłoskową
Zalety tej metody opisują podręczniki metodyki nauczania początkowego, psychodydaktyki, psychologii klinicznej i logopedii. Skuteczność sylabizowania w odniesieniu do dzieci mających specyficzne trudności w nauce czytania i pisania potwierdza większość autorów zajmujących się tą problematyką. Potwierdzeniem tej wypowiedzi są wysokie efekty uzyskiwane w praktyce. Od kilku lat w Szkole Podstawowej nr 9 w Poznaniu reedukacja dzieci z trudnościami w czytaniu i pisaniu prowadzona jest metodą 18 struktur wyrazowych opracowaną przez E. Kujawę i M. Kurzynę. Metoda ta opiera się na analizie sylabowo-głoskowej wyrazów w powiązaniu z ich budową literową. Chodzi o nauczenie automatycznego nazywania kształtów fonogramów (kombinacji liter) oraz rozwijanie zdolności umieszczania ich w słowie. Dlatego też obraz graficzny zgodny z zapisem ortograficznym, a nie dźwiękowy stanowi podstawę doboru wyrazów do ćwiczeń. Nie bez znaczenia wydaje się również fakt, że metoda zawiera gotowy, bardzo bogaty materiał słowny dla każdej z omawianych 18 struktur. Każda struktura ćwiczona jest na bazie od 100 do 200 słów, co ułatwia znacznie pracę nauczycielowi - reedukatorowi.
Różnorodność i duża liczba ćwiczeń dotyczących jednego zagadnienia daje gwarancję opanowania i utrwalenia danej struktury wyrazowej. Każda z 18 struktur zawiera od 9 do 17 konkretnych ćwiczeń, przy wykonywaniu których dziecko musi dokonać wielu operacji myślowych - analizy i syntezy słuchowej lub wzrokowej, procesów koordynacyjnych we wszystkich zakresach, prawidłowego wypowiadania poszczególnych sylab, a więc i głosek wchodzących w ich skład itd.
Dzięki zeszytom ćwiczeń dziecko ma możliwość samodzielnego utrwalania i doskonalenia umiejętności czytania i pisania wyrazów o omawianej strukturze w domu.
Przyjęty przez nas sposób reedukacji dzieci pozwala w końcu przytoczyć argumenty korzystnie przemawiające za stosowaniem sylaby w nauce czytania i pisania.
· Sylabę łatwo wyodrębnić z wyrazu podczas powolnego jego wypowiadania, czego uzyskać nie można, chcąc wyodrębnić pojedynczą głoskę. Wadliwe wybrzmiewanie pojedynczych dźwięków utrudnia syntezę wyrazów lub zupełnie ją zaburza. Tej trudności unika się syntetyzując sylaby.
· Sylaba ułatwia czytanie wyrazów wielozgłoskowych dzięki doraźnemu ujmowaniu cząstek. Przy metodzie głoskowo-literowej synteza bywa zaburzona przez włączanie przygłosów "e", "y", wypuszczenie, pomylenie brzmienia lub kolejności niektórych głosek.
· Ujmowanie wyrazów sylabami pomocne jest przy analizie i syntezie wyrazów ze zbiegiem spółgłosek czy też z głoskami tracącymi dźwięczność. Rozbicie na sylaby zapobiega wypuszczaniu tych głosek w trakcie czytania i pisania.
· Osiągnięcie umiejętności czytania z akcentowania sylab jest ostatnim stopniem przed czytaniem płynnym.
· Zgłoskowanie ułatwia czytanie i pisanie trudnych i nowych wyrazów, utrzymuje się jako forma pomocnicza nawet u wprawionych czytelników.
Przykładowy układ ćwiczeń do zespołowych zajęć korekcyjno-kompensacyjnych dla uczniów ze specyficznymi trudnościami w czytaniu i pisaniu
Cele:
doskonalenie umiejętności czytania i pisania w oparciu o podstawowe litery i głoski alfabetu,
czytanie i pisanie wyrazów jednosylabowych zawierających grupę spółgłoskową na początku i samogłoskę w wygłosie (struktura nr 9 wg Kujawy i Kurzyny).
Przebieg zajęć:
I. "Co się zmieniło?"
Cel:
usprawnianie percepcji wzrokowej, zapamiętywanie kształtów, liczby i kolejności obrazków w układzie podstawowym oraz porównywanie z kolejnymi układami.
Pomoce:
3 plansze z następującym układem obrazków:
- lwy, bzy, ćmy, dwa, sto, kły, łzy (7)
- lwy, ćmy, dwa, sto, łzy, kły (6)
- psy, bzy, dwa, ćmy, łzy, kły (6)
1. Przyjrzyj się uważnie obrazkom, policz, ile ich jest, zapamiętaj, co przedstawiają i w jakiej kolejności po sobie następują.
2. Wskaż obrazek, którego nazwę usłyszysz i określ miejsce jego położenia, używając określeń liczbowych np. pierwszy, piąty.
3. Przyjrzyj się kolejnym planszom z obrazkami i sprawdź, co się zmieniło, porównaj pierwszy zbiór z kolejnymi.
II. Mówimy i słuchamy
Cel:
kształtowanie słuchu fonematycznego, a w tym umiejętności wyodrębniania i różnicowania głosek w wyrazach oraz analizy głoskowej wyrazu.
Pomoce:
plansze jw.
1. Powiedz, co widzisz na pierwszym obrazku, dokonaj analizy głoskowej.
2. Z ilu głosek składa się wyraz, nazwij pierwszą głoskę oraz ostatnią, jaką głoskę słyszysz w środku wyrazu?
3. Ile spółgłosek, a ile samogłosek jest w wyrazie?
W ten sposób uczniowie dokonują analizy głoskowej wszystkich rzeczy przedstawionych na obrazkach, dostrzegają podobieństwo w budowie wyrazów.
4. Narysuj graficzny schemat struktury wyrazu ().
III. Czytamy i piszemy
Cel:
integracja percepcji wzrokowej i słuchowej, w tym tworzenie trwałych skojarzeń między głoską a literą, usprawnianie koordynacji ruchowo-wzrokowo-słuchowej.
Pomoce:
· plansze jw.,
· rozsypanka literowa,
· komplet wyrazów jednosylabowych o sylabach zamkniętych oraz graficzny schemat nowych wyrazów.
1. Przeczytaj wyrazy, zamień litery w wyrazach tak, aby powstały nowe, ołówkiem wpisz litery do okienek.
2. Przeczytaj głośno pary wyrazów. Czy dostrzegasz różnice w ich wypowiadaniu? (uczeń powinien zauważyć trudność w wypowiadaniu zbiegu spółgłosek.
3. Ułóż z rozsypanki literowej nazwy rzeczy przedstawionych na obrazkach. Pamiętaj o dwóch spółgłoskach na początku i samogłosce na końcu wyrazu.
IV. Ćwiczenia oddechowo-relaksacyjne
Cel:
rozładowanie napięcia emocjonalnego, rozluźnienia ogólne organizmu.
Pomoce:
słomki i kubki z wodą mydlaną.
1. Wciągaj wolno powietrze do płuc i unoś jednocześnie ręce do góry, wypuszczaj powietrze opuszczając ręce. Powtórz pięć razy.
2. Wydmuchaj jak najwięcej baniek mydlanych, wydmuchaj największą bańkę.
V. Pisanie z pamięci
Cel:
doskonalenie umiejętności samodzielnego pisania.
1. Napisz z pamięci wyrazy będące podpisami obrazków (uczeń pisze z pamięci: lwy, bzy, ćmy, dwa, sto, kły, łzy - samoocena, ocena nauczyciela).
VI. Składanie pociętego obrazka wg wzoru
Cel:
usprawnianie percepcji wzrokowej, rozpoznawanie i scalanie części określonej całości, identyfikowanie płożenia elementów względem siebie i całej kompozycji.
Pomoce:
obrazek całościowy i pocięty na sześć części.
1. Ułóż obrazek według wzoru.
VII. Podsumowanie, samoocena przebiegu zajęć, ocena nauczyciela
Bibliografia
1. T. Gąsowska, Z. Pietrzak-Stępkowska, Praca wyrównawcza z dziećmi mającymi trudności w czytaniu i pisaniu, Warszawa 1985
2. J. Jastrząb, Sylabowa metoda czytania i pisania w reedukacji dzieci dyslektycznych, "Życie Szkoły" 1973 nr 7/8
3. E. Kujawa, M. Kurzyna, Reedukacja dzieci z trudnościami w czytaniu i pisaniu metodą 18 struktur wyrazowych, Warszawa 1994
| dysleksja Warto dodać, ze na etapie edukacji wczesnoszkolnej wielu uczniów ujawnia trudności w nauce prawidłowego czytania i pisania, co po specjalistycznej diagnozie psychologiczno-pedagogicznej u 10-20% spośród wszystkich ujawniających trudności w tym zakresie okazuje się być dysleksją, dysgrafią bądź dysortografią. Każdy uczeń ma prawo do uzyskania specjalistycznej pomocy korekcyjno-kompensacyjnej oraz dostosowania wymagań i procesu nauczania do jego specjalnych potrzeb edukacyjnych. Opiekę i pomoc psychologiczno-pedagogiczną ma obowiązek zapewnić mu szkoła na wniosek nauczyciela, rodzica, samego ucznia czy innych osób. Gwarancje wynikają z rozporządzenia MEN z dnia 15 stycznia 2001 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej Dz.U.Nr 13/2001. Metoda sylabowa stosowana jest podczas takich zajęć i skutecznie wpływa na poprawę umiejętności czytania i pisania. |
|---|
źrółdło: http://eduseek.interklasa.pl/artykuly/artykul/ida/3103/idc/2/
http://eduseek.interklasa.pl/artykuly/artykul/ida/3103/idc/3/
METODA 18 STRUKTUR WYRAZOWYCH W PRACY Z DZIEĆMI Z TRUDNOŚCIAMI W CZYTANIU I PISANIU
Poradnik dla nauczycieli