Cechy nasiennych:
- Posiadają zalążki, które zawierają komórki jajowe. Po zapłodnieniu komórki powstaje zygota, a następnie zarodek, który przemienia się w sporofit. Po przekształceniu zalążka powstaje nasienie.
- Korzeń i łodyga ma zdolność wtórnego przyrostu na grubość
- Ich plemniki nie potrzebują wody aby dotrzeć do komórki jajowej. (łagiewka pyłkowa)
Ochrona przed samozapyleniem – Sposoby unikania zapylenia własnym pyłkiem:
a) Samopłonność – Ziarna pyłku Nie kiełkują na znamionach słupków tej samej rośliny.
b) Bariera czasowa – nierównoczesne dojrzewanie słupków i pręcików w tym samym kwiecie
- Protogynia (przedsłupność) – wczesne dojrzewanie słupków
- Protandria (przedprątność) – wcześniejsze dojrzewanie pylników i wysypywanie się pyłku
c) Bariera przestrzenna
- Monoecja (jednopienność) – na tej samej roślinie występują kwiaty rozdzielnopłciowe
- Dioecja (dwupienność) – na jednych osobnikach powstają kwiaty męskie a na innych żeńskie
- Heterostylia (różno słupkowość) –w obrębie gatunku kwiaty różnią się długością szyjki słupka
Rodzaje owoców
a) Owoce pojedyncze – powstają tylko z jednej zalążni w kwiecie. Np. Jagoda, pestkowiec, strąb
b) Owoce zbiorowe – powstają z wielu zalążni. Np. truskawka, malina.
Rodzaje owocni
a) Suche
- Pękające (mieszek, mak, rzepak, groch)
- Niepękające (orzech dębu, pszenica, niełupka słonecznika, rozłupina klonu)
b) mięsiste (jagoda, pomidor)
Typy nasion
a) Bielmowe – materiał zapasowy jest gromadzony w bielmie
b) Obielmowe – powstaje z przekształcenia ośrodka zalążka. Pełni funkcję tkanki zapasowej
c) Bezbielmowe – Bielmo wyczerpuje się podczas rozwoju zarodka, a materiały zapasowe gromadzone zostają w liścieniach. Np. Orzech włoski, groch , fasola
Sposoby rozsiewania nasion
a) Samorzutnie (autochoria)
b) Allochoria – przy użyciu czynników zewnętrznych. (wiatr, woda, człowiek, zwierzęta)
Rodzaje kwiatostanów
- Grom (kwiatostan konwalii, rzepaku)
- Kłos (babka, rdest)
- Główka (koniczyna)
- Wiecha (trawa)
- Wierzchotka
- Baldaszek (czosnek, bluszcz)
- Baldachogrono (grusza, jarzębina, jabłoń)
- koszyczek (stokrotka, słonecznik)
- skrętek
- baldach złożony (koper)
Porównanie kwiatów wiatro i owadopylnych:
* Kwiaty roślin wiatropylnych posiadają:
- lekki, sypki pyłek
- znamiona słupków są rozbudowane
- pręciki mają długie nitki
- okwiat jest niepozorny
* Kwiaty roślin owadopylnych:
- okwiat tworzy powabnie
- pyłek jest ciężki
- kwiaty tworzą nektar
- występują miodniki
- znamiona słupków są niewielkie
Porównanie roślin jedno i dwuliściennych:
* Dwuliścienne:
- mają otwartą wiązkę przewodzącą
- zróżnicowany miękisz palisadowy i gąbczasty
- system palowy
- dwa liścienie w zarodku
* Jednoliścienne:
- wiązka przewodząca zamknięta
- miękisz asymilacyjny – niezróżnicowany
- system wiązkowy
- jeden liścień w zarodku
Porównanie roślin nago i okrytonasiennych:
Formy życiowe: nago – drzewa i krzewy ; okryto – drzewa, krzewy, rośliny zielone
Łodygi: nago – zdrętwiałe ; okryto – zdrętwiałe i zielone
Liście: nago – w postaci igieł, kanały żywiczne ; okryto – większa powierzchnia liści, miękisz wieloramienny
Kwiaty: nago – brak okwiatu, jednopłciowe ; okryto – okwiat, obupłciowe, zawierają słupki
Zalążek: nago – położony na owocolistkach, jedna osłonka ; okryto – ukryty w zalążni słupka, dwie osłonki
Zapylanie: nago – wiatropylnie ; okryto – owadopylnie czasem wiatropylnie
Gametofit: nago – żeński;bielmo pierwotne męski;ziarno pyłku ; okryto: żeński; woreczek męski; ziarno, jest zredukowany!
Nasiona: nago – niczym nie okryte, tkwią na łusce nasiennej, wiele liścieni ; okryto – okryte zarodnią, 1-2 liścienie
Owoce: nago – brak owoców ; okryto – zróżnicowane owoce
Zapłodnienie: nago – pojedyncze zapłodnienie ; okryto – podwójne zapłodnienie
Przegląd roślin nagonasiennych:
a) Drobnolistne – obecne niewielkie liście (igły) ; intensywny przyrost na grubość ; system korzeniowy
- miłorzębowe - miłorząb dwuklapowy
- kordaitowe +
- szpilkowe (iglak) – cis pospolity, sosna zwyczajna, świerk
b) Wielkolistne – wymierające ; duże liście ; słaby przyrost łodygi na grubość ; drewno zbudowane z cewek
- paprocie nasienne i benetyty +
- sagowce i gniotowe (formy reliktowe)
Przegląd roślin okrytonasiennych:
Dwuliścienne – zarodek z dwoma liścieniami ; łodygi zdrętwiałe lub zielone ; zdolne do wtórnego przyrostu na grubość ; wiązki przewodzące ; system korzeniowy palowy
a) jaskrowe – rośliny zielone ; klimat chłodny i umiarkowany ; prymitywna budowa ; listki okwiatu nie zrośnięte ze sobą ; spiralne słupki ; drewno zbudowane z naczyń ; jaskier pospolity, ziarnopłon wiosenny, mak
b) astrowe – wyspecjalizowana grupa ; podzielone blaszki ; pojedyncze, drobne kwiaty ; mniszek lekarski, stokrotka, łopian, słonecznik, cykoria, sałata
Jednoliścienne – zarodek z jednym liścieniem ; kwiaty trójdzielne wiatropylne ; rośliny zielone ; drobne wiązki przewodzące ;
liść o blaszkach podzielonych;
a) Liliowe – owadopylne ; tulipan, pszenica, irys, czosnek, trawa, cebula
Budowa i funkcje korzeni
Korzeń buduje:
- drewno
- Łyko
- skórka na zewnątrz
- kora pierwotna
- okolnica
- śródskórnia
* Przyrost na grubość jest możliwy dzięki Kambium = miazgi
* Miazga odkłada drewno wtórne do środka, a łyko wtórne na zewnątrz.
* na skutek tworzenia tych tkanek pęka kora pierwotna i odpada z skórką, a okolnica przekształca się w tkankę twórczą – fellogen.
Wytwarza tkankę wtórną okrywającą.
Strefy korzeniowe:
- czapeczka
- stożek wzrostu
- strefa wydłużenia korzeni
- strefa włośnikowa
Funkcje korzenia:
- pobiera wodę i sole mineralne.
- utrzymuje roślinę w glebie.
Modyfikacje korzeni:
- podporowe
- powietrzne
- czepne
- ssawkowe
- spichrzowe
Systemy korzeniowe:
- palowy
- wiązkowy
Budowa i funkcje łodygi:
* Drewno i łyko tworzą wspólnie podwójne wiązki łyko-drzewne ułożone koncentrycznie.
* Kambium powstaje w miejscu stykania się łyka i drewna – są to wiązki otwarte
* Pod skórką tworzy się miazga korkotwórcza =fellogen. Produkuje miazgę korkotwórczą i korę.
Modyfikacje łodygi:
- gromadzenie subst. Odżywczych (Cebula)
- przeprowadzanie fotosyntezy (szczypiorek)
- kłącze – rozmnażanie wegetatywne (bulwa)
Budowa liścia (od góry rysunku)
- Skórka
- Chloroplasty
- tkanka przewodząca
- aparat szparkowy
Budowa ziarna pyłku
Jest to mikrospora nagonasiennych. Męski element rozrodczy u nasiennych.
* Wytwarzany w komórkach pyłkowych.
* Rozwija się tam gametofit męski w obrębie mikrospory
Postać z skrzydełkami (nago):
- Komórka wegetatywna (z przodu)
- Komórka generatywna ( z tyłu)
- komórki przedrośla (ścianka tył)
* Posiada komórki powietrzne ułatwiające przenoszenie przez wiatr.
Postać kulista (okryto):
- komórka generatywna (mała)
- komórka wegetatywna (duża)
Budowa woreczka zalążkowego
* Gametofit żeński u okrytonasiennych.
- antypody (przy ściance)
- jądro centralne
- synergidy (przy wyjściu)
- komórka jajowa (pomiędzy synergidami)
Budowa zalążka rośliny nagonasiennej:
- komórki jajowe w rodniach
- ośrodek
- osłonka
- dojrzały gametofit (duże czarne)
- okienko
Budowa kwiatu
- Słupek (zalążki)
- Pręciki (męski)
- Płatki korony
- działki kielicha
- Dno kwiatowe
TERMINY
Podwójne zapłodnienie
Występuje u okrytonasiennych. Polega na wprowadzeniu do woreczka zalążkowego dwóch komórek plemnikowych przez łagiewkę plemnikową. Jedna z nich łączy się z komórką jajową tworząc zygotę, a druga z komórką centralną woreczka, tworząc triploidalne bielmo. Efektem jest wytworzenie nasion
Bielmo – tkanka miękiszowa o okrytonasiennych. Gromadzi materiały zapasowe dla zarodka.
Zalążek – Żeński organ rozmnażania. W nim rozwija się woreczek zalążkowy. U nagonasiennych powstaje w kącie łuski nasiennej.
U okrytonasiennych tworzy słupek.
Kambium – boczny merystem. Powoduje wtórny przyrost na grubość. Nazywany miazgą.