Teoria państwa i prawa 30.05.2012
Egzamin – 3 pytania (ostatnie może być testowe)
SPOŁECZNA NAUKA KOŚCIOŁA składa się niejako z 2 członów które są ze sobą ściśle powiązane:
Nauka społeczna kościoła sensu stricte
Personalizm chrześcijański – istota tej filozofii polega na tym, że uznaje się że punktem naczelnym odniesienia we wszelkich sprawach społecznych, ekonomicznych i społecznych jest jednostka ludzka (podmiot obdarzony godnością) -> pierwszeństwo i prymat osoby nad społeczeństwem, to społeczeństwo (państwo) jest po to żeby służyć jednostce
Personalizm chrześcijański został sformułowany w Rerum nova rum 1891 Leon 13 i II encyklice 1931 Piusa 9-> połączenie personalizmu z nauką społeczną, sformułowano w niej zasadę subsydiarności
+ encyklika Piusa 11 – człowiek posiada dany przez boga prawa, które muszą być bronione przed wszelkimi atakami ze strony państwa i społeczeństwa, potępia komunizm i faszyzm jako 2 ideologie które zagrażają prawom człowieka ( w latach 60 nawiązał do tego II sobór watykański)
Dwie sztandarowe postacie filozofii
Emanuel Munie – manifest peronalistyczny” w którym potępia komunizm i krytkuje kolektywizm, potępia kapitalizm jako niewrażliwy na dobro wspólne, głosił hasła (za które był oskarżany o lewicowy) że wolność ludzi bez zabezpieczenia materialnego nie ma większego sensu dlatego idea sprawiedliwości społecznej jest jedną z naczelnych zasad, nawiązywał do tomizmu – własność jest prywatna w posiadania ale niejako wspólna w użytkowaniu, własność to nie tylko prawo ale i obowiązanie,
Żak Marik - szef UNESCO i odegrał fundamentalną rolę w opracowaniu Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka i Obywatela ONZ 1966 -> swoja filozofię nazwał humanizmem integralnym i uznał że właściwym ustrojem który najpewniej zapewnia realizację społecznej nauki kościoła jest DEMOKRACJA PERSONALISTYCZNA która stawia na pierwszym miejscu autonomie i wolność jednostki.
Struktura demokracji personalistycznej:
Społeczność personalistyczna ma charakter korporacyjny (państwo jest traktowane jako unia/ związek wolnych obywateli- odejście od modelu liberalnego który widział relację między państwem a jednostkami )
3 stopniowa struktura
Państwo
Ciała pośredniczące ( korporacje, dobrowolne, niezależne od państwa,
ludzie partycypują w realizacji dobra wspólnego, głównie przez ich pracę
Społeczność pluralistyczna w sensie ekonomicznym i ekonomicznym
Społeczność teistyczna – idea że państwo nie jest oddzielony od kościoła, kościół bierze udział w realizacji dobra wspólnego, pełni ważne kwestie moralne (nie zamyka się religii w kościołach )
Idea personalizmu wywarła też wpływ w Polsce -> szkoła lubelska skupiona wokół KULu, S. Wyszyński, K.Wojtyła, Strzeszewski i Świerzowski
ZASADA SUBSYDIARNOŚCI
Encyklika Piusa 9- błędem politycznym jest zarówno kapitalizm i socjalizm a społeczna nauka kościoła oferuje 3 drogę między tymi frontami,
W poszukiwaniu tej drogi wyodrębniły się 3 poglądy
Lewicowy – Munier’a
Liberalny-włoski filozof Silico -> „twierdzę że liberalizm rynkowy najlepiej radzi sobie z tradycyjną i fundamentalną dla chrześcijaństwa troską o ludzi ubogich i zmargenalalizowanych” (liberalizm wspólnotowy)
Jan Paweł II encyklika z 1991 „celtisimum annus” – powtarzał argumenty św. Tomasza z Akwinu o wyższością kapitalizmu i gospodarką opartą na wolnym rynku nad socjalistyczną gospodarką planową bo jest ona:
Bardziej efektywna
W największym stopniu wspiera ludzką wolność
W największym stopniu sprzyja ludzkiej kreatywności
Nie ma alternatywna dla wolnego rynku i nie ma alternatywy dla idei demokracji parlamentarnych (daje największe możliwości jednostce do partycypacji w życiu społecznych)
Oskarżenie państwa opiekuńczego o uzależnienie obywateli od państwa, czynienie z obywateli klientów państwa zdanych na jego łaskę,
Zarzucenie kapitalizmowi i socjalizmowi że koncentruje się tyko na potrzebach materialnych a nie duchowych
Zarzucenie państwo opiekuńczemu że we współczesnych państwach uczestnictwo obywateli w życiu publicznym ogranicza się do wyborów raz na parę lat
Na te wszystkie zarzuty lekarstwem ma być zasada subsydiarności -> wszystkie konstytucje współczesne nawiązują do tej zasady (Polska też). Pius 11 przedstawia 2 aspekty:
Negatywny – nie wolno jednostkom wydzielać i przenosić na społeczeństwo lub państwo tego co jednostka może wykonać z własnej inicjatywy i własnymi środkami
Pozytywny- państwo może wkroczyć tylko w te sprawy w których jednostka nie jest w stanie pomóc sobie sama (trzeba ludziom pozwolić sobie radzić ze swoimi problemami samodzielnie)
Społeczeństwo ma strukturę 3-stopniową:
Jednostki ludzkie
Korporacje jako ciała pośredniczące
Państwo
Wydaje się kiedy UE przyjęła zasadę subsydiarności to pojawia się 4 poziom -> UNIA EUROPEJSKA
Jeżeli jednostka nie radzi sobie z problemami to w 1 kolejności powinni jej udzielić pomocy korporacje, i dopiero kiedy nie można nadal rozwiązać problemu to wtedy państwo ma obowiązek udzielenia pomocy. Państwo ma obowiązki :
Bliższe- zapewnienie bezpieczeństwa
Dalsze – wspomaganie materialne obywateli
W prawie UE do Traktatu Lizbońskiego chcieli wprowadzić zasadę subsydiarności która miała stawiać UE jako instytucję naczelną do pomocy państw, a nie instytucję naczelną.