Model płatów i korytarzy w ujęciu biogeograficznej teorii wysp.

Teoria wysp: McArtur i Wilson 1967.

Bioróżnorodność na wyspach organicznych zależy od odległości od sąsiednich wysp i od lądu.

Tempo migracji spada ze wzrostem liczby gatunków.

Im większa wyspa tym tempo lokalnego wymierania gatunków jest mniejsze.

Według Formana i Gordona (1986) strukturę krajobrazu można rozważać jako: matrix – tło – odpowiednik oceanu; patches (płaty) – odpowiednik wysp; korytarze łączą wyspy.

W Polsce są obszary rolnicze (ok. 70%powierzchni), lasy (ok. 20 % powierzchni).

Wyspy w krajobrazie (wyspy środowiskowe) (i na terenie bagien biebrzańskich różnią się od pozostałej części turzycowisk):

• oczko wodne w lesie

• kamieniska (naturalne i sztuczne)

• zbiorniki wodne

• miejsca magazynowania słomy

• wysypisko śmieci

• wyrobisko w żwirowni

• ruiny (np. zamku)

Wyspy rzeczne mieszczą się w kategorii wysp środowiskowych pod względem ekologicznym.

Wyspy środowiskowe pochodzenia antropogenicznego:

• park miejski

• skwer

• cmentarz

• trawniki

• dolny Bug

• basen pływacki

• grodzisko (np. Uług)

• supermarket

• śródpolne wyspy

• poletko łowieckie

• osada śródleśna

• źródlisko

• polana w lesie.

Gatunki, które żyją na wyspie i obszarze otaczającym wyspę, np. gniazdujące w jednym układzie i żerujące w drugim: myszołów, sikora, dudek.

Gatunki, które żyją na wyspie dzięki dopływowi pożywienia z tła otaczającego wyspę: lisy.

Gatunki, które żyją w okresach niesprzyjających na wyspie jako refugium: zające, owady, ślimaki, żaby, żuki, biedronki.

Stopień izolacji wysp krajobrazowych nie jest wystarczający aby nie było wspólnych gatunków.

Na wyspach krajobrazowych gatunki o wąskiej amplitudzie ekologicznej mają małe szanse na osiedlenie się.

W Bratysławie (Słowacja) liczba bezkręgowców zależy od wielkości zadrzewień śródmiejskich oraz oddalenia od granicy miasta, liczba gatunków gadów i ssaków zależy od oddalenia i stopnia izolacji, natomiast płazów od wielkości zadrzewienia.

Badania van Morarela (1988) wskazują, że na wyspach środowiskowych bogactwo gatunkowe roślin, tempo migracji i wymierania nie do końca stosuje się do klasycznej teorii wysp. Ważne są tu mechanizmy izolacji i charakter izolacji.

Wydma – wyspa na bagnach biebrzańskich – duży stopień izolacji.

Wyspy śródpolne – Góry świętokrzyskie, Wielkopolska.

Na małych wtórnych wysepkach leśnych (nasadzenia) ok. – bardzo duży udział gatunkow nieleśnych.

Na małych wyspach leśnych naturalnych () – pozostałości lasu – bardzo niewielka liczba gatunków.

Cechy określające właściwości wysp leśnych:

• powierzchnia

• wiek

• wielkość

• kształt

• długość ekotonu

• zróżnicowanie biotopowi

• ekspozycja

Cechy określające strukturę krajobrazu, w którym występują wyspy leśne:

• usytuowanie w stosunku do innych wysp

• charakter środowisk otaczających wyspę leśną

• intensywność i rodzaj antropopresji

1. Zwiększenie izolacji wysp środowiskowych wpływa na zwiększenie ich bioróżnorodności

2. wyspy starsze mają większą bioróżnorodność

3. na terenach skażonych wyspy odgrywają większą rolę w utrzymywaniu bioróżnorodności niż te na terenach nieskażonych.

Korytarze – są elementami łączącymi w krajobrazie wyspy, np. szpalery drzew przydrożnych i granicznych (Mazury, Zuławy), zadrzewienia wzdłuż kanałów (np. Kanał Radyni), żywopłoty (Walia), miedze (np. krajobraz Małopolski), drogi nie obsadzone drzewami (np. drogi koło Wasilkowa), trakcje elektryczne (np. w Suwalskim Parku Krajobrazowym), rzeki i kanały (np. okolice Wasilkowa), tory kolejowe, linie oddziałowe.

Korytarze są środowiskiem życia wielu gatunków nieobecnych w tle i wtedy spełniają rolę wydłużonych wysp. Korytarze są miejscem migracji między wyspami oraz wyspami a tłem. Im mniejsze są odległości między wyspami, tym większe prawdopodobieństwo migracji gatunków o wąskiej amplitudzie ekologicznej. Korytarze mogą byś barierą rozchodzenia się oddziaływań fizycznych (np. szpaler drzew przydrożnych jako bariera wiatrów huraganowych), korytarze mogą być też barierami hałasu ulicznego.