FINANSE przerobione wykłady

miernik CDS (Credit Default Swap) - to instrument pochodny, który jest ubezpieczeniem spłaty kredytu (inaczej też zwany ryzykiem kredytowym)

Sposób działania:

Jedna ze stron transakcji w zamian za wynagrodzenie zgadza się na spłatę drugiej stronie transakcji długu, od niej zaciągniętego, jeżeli dłużnik nie będzie w stanie go spłacić.

Cena CDS ustalona jest jako % wartości długu, płatny w skali roku.

Cash flow – przepływ pieniądza

„ + ”oznacza dynamiczny przyrost – wiemy o ile przyrasta, ale nie wiemy dlaczego, do czego przyrasta

Funkcje pieniądza

  1. miernik wartości – na poziomie subiektywnym to środki pieniężne = finanse możemy dokonać wymiany wartości aktywów dzięki/ przy pomocy pieniądza

  2. środek wymiany – umożliwia wymianę towarów i usług

  3. środek płatniczy – nieuregulowane zobowiązania

  4. środek tezauryzacji (przechowywania bogactwa)

  5. międzynarodowy środek płatniczy

Wytłumacz pojęcia:

  1. SDR – Specjalne prawa ciągnienia (ang. Special Drawing Rights) – międzynarodowa jednostka rozrachunkowa, umowna jednostka monetarna, mająca charakter pieniądza bezgotówkowego, czyli istniejącego wyłącznie w postaci zapisów księgowych na bankowych rachunkach depozytowych. Istnieje do dziś. Jednostkami SDR mogą się posługiwać wyłącznie banki centralne państw oraz niektóre instytucje finansowe w rozrachunkach między nimi.

SDR została utworzona w celu stabilizacji międzynarodowego systemu walutowego przez Międzynarodowy Fundusz Walutowy w 1967 roku, używana jest od 1970. Od roku 1974, SDR jako pierwsza waluta na świecie została zdemonetyzowana (przestała mieć swój parytet w złocie). Jednostki SDR służą głównie do regulowania zobowiązań poszczególnych krajów z tytułu bieżących obrotów bilansu płatniczego. Są też wykorzystywane przy porównywaniu kursów walut w rozliczeniach międzynarodowych.
Początkowo wartość jednostki SDR była wyznaczana jako wartość czystego złota (zwana była czasem „papierowym złotem”), od 1974 roku jest wyznaczana na podstawie koszyka walutowego, składającego się obecnie z euro, japońskiego jena, funta szterlinga i dolara amerykańskiego, w proporcjach zależnych od wagi danej waluty w międzynarodowych transakcjach finansowych.

  1. ECU – jednostka rozliczeniowa w Europejskim Systemie Monetarnym używana w latach 1979–1998; pełniła ponadto funkcję składnika rezerw walutowych w krajach Unii Europejskiej. Symbol waluty wg normy ISO 4217 brzmiał: XEU. Określenie ECU było nie tylko skrótem od angielskiego European Currency Unit, ale też nawiązywało do wyrazu écu, oznaczającego starą francuską monetę. W 1981 roku zastąpiła Europejską Jednostkę Rozrachunkową (EUA). 1 stycznia 1999 zastąpiona przez euro w relacji 1 ECU = 1 EUR. Nigdy nie była pieniądzem i nie przyjmowała postaci materialnej. Była konstrukcją prawno-finansową, umożliwiającą rozliczanie się w handlu międzynarodowym.

ECU miała służyć jako:

  1. RT – rubel transferowy – nie istnieje- jednostka rozliczeniowa stosowana w latach 1964-1991 do wzajemnych rozrachunków pomiędzy państwami - członkami RWPG.

Clearing wielostronny – rozliczenia wielostronne

Te wszystkie 3 powyższe funkcje pieniądza nie istniały w realu, tylko jako kategorie o charakterze rozliczeniowym.

Formy pieniądza:

  1. Pieniądz papierowy – nie ma związku ze złotem bo oparty na przymusie prawnym, co czyni go obowiązkowym środkiem płatniczym w kraju ← to nie to samo co banknot i pieniądz zdawkowy (monety)

(Wykonany z papieru + bawełnianego odpadu, którego nie wolno wwozić na teren Polski ← dlatego minister Finansów musi prosić o zgodę ministra Ochrony środowiska :)

  1. Pieniądz państwowy (państwo gwarantuje):

- autentyczność znaków pieniężnych

- honorowanie znaków pieniężnych przez uczestników obrotu gospodarczego

- możliwość nabycia przez posiadacza pieniądza papierowego różnych towarów i usług zaspokajających potrzeby ludzkie.

  1. Zabezpieczony towarami i usługami (pieniądz substytucyjny)
    Problem: zachowanie zgodności wartości nominalnej pieniądza z wartością substancjonalną (zjawiska inflacyjne).

  2. Pieniądz kredytowy (żyrowy - z włoskiego : giro – krąg)

NBP musi zgrać ilość pieniądza (zabezpieczyć ilość pieniądza przez ilość towarów)

Inflacja - spadek siły nabywczej pieniądza ->spadek wartości pieniądza

Deflacja - wzrost siły nabywczej pieniądza

Inflacja to odwrotność deflacji

Funkcje finansów:

  1. Funkcja dystrybucyjna (rozdzielcza) – realizowana w sposób:

1.1.) ostateczny – towar opuszcza rynek i nie jest przedmiotem dalszych transakcji.

1.2.) transakcyjny – towar pozostaje w obrocie handlowym

1.3.) transferowy – ruch pieniądza bez przepływu rzeczowego np.: stypendium

Współmierność = płynność (finansowa)

  1. Funkcja Stymulacyjna (bodźcowa) – przy pomocy odpowiednich instrumentów można osiągnąć określone cele

Przedmiotowa klasyfikacja zjawisk finansowych

  1. zjawiska rynkowe (ekwiwalentne)

  2. zjawiska transferowe

  3. zjawiska kredytowe

  4. zjawiska oszczędnościowe

Przedmiotowa klasyfikacja zjawisk finansowych:

  1. Zjawiska rynkowe (ekwiwalentne) – świadczenie zdrowotne; świadczymy pracę na rzecz pracodawcy i dotyczy zwrotu świadczenia zapłaty, wyjątki : płaca minimalna

  2. transferowe – jednostronne świadczenie – nie tworzymy ekwiwalentności , nie są oparte na zasadach rynkowych np.: renta, stypendium, podatek ← świadczenie zwrotne ale nie wprost

  3. kredytowe – zaangażowanie pieniędzy banku, najpierw wpływ środków pieniężnych, a późnej z sukcesem wypływ

  4. oszczędnościowe – przepływ pieniędzy zatrzymany w czasie

Kategorie finansowe

Istota kategorii finansowych

Kategorie Przychodowe

  1. Cena

Funkcje cen :

- przychodowa (dochodowa)

- alokacyjna

- redystrybucyjna

- motywacyjna

- informacyjna (może stanowić granice dla dóbr i usług)

- agregacyjna (kiedy mówimy o zbiorach dóbr i usług)

  1. Przychód

Kategorie Dochodowe

  1. Dochód = Przychód – KUP

- z pracy KUP- koszt uzyskania przychodu

- z kapitału (majątku)

  1. Zysk

- zysk ekonomiczny (P – K+Kalt + ryzyko utraty kapitał)

- zysk księgowy

- zysk z działalności gospodarczej

- zysk kapitałowy itp.

  1. Procent

- odsetki od kapitału

-dyskonto weksli i innych papierów wartościowych

  1. Renta pieniężna

- renta ekonomiczna

- renta kapitałowa (odsetki)

- renta społeczna

Stopa dyskontowa - stopa zrzeczenia się przyszłych środków finansowych na rzecz aktualnie dostępnych środków.
Istnienie stopy dyskontowej wynika ze zmienności wartości pieniądza w czasie i obrazuje stosunek, w jakim przyszły kapitał zrównuje swoją efektywną wartość z kapitałem bieżącym. Informuje, z jakiej części przyszłych środków jesteśmy skłonni zrezygnować, aby zamienić je w środki bieżące. Jest to stosunek kwoty dyskonta do wartości przyszłej kapitału, wyrażony w procentach.

Renta ekonomiczna - jest to nadwyżka jaką właściciel osiąga z tytułu zastosowania zasobów ponad alternatywny koszt ich zastosowania.

Systematyka:

Kategorie podatkowe

Kategorie wydatkowo – kosztowe

Kategorie dłużne

  1. Kredyt – funkcje:

    • emisyjna (emisja pieniądza)

    • kreacji pieniądza

    • dochodowa

    • alokacyjna

    • kontrolna

  2. Pożyczka pieniężna

  3. Deficyt finansowy

  1. Dług finansowy:

    • publiczny (zbywalny, niezbywalny)

    • płynny i fundowany

    • reproduktywny i martwy

    • rządowy i samorządowy

    • państwowy

    • krajowy i zagraniczny

    • umarzalny (amortyzowany)

    • wieczny (rentowy)

Gospodarka finansowa – czynności polegające na racjonalnym uruchamianiu strumieni pieniężnych oraz ich osiadaniu, czyli tworzeniu oszczędność związanej z „nieruchomieniem” pewnego, większego lub mniejszego zasobu pieniędzy

Czynności w sferze gospodarki finansowej:

System finansowy – zespół norm prawnych, zasad i szeroko rozumianych instytucji, służących do wykonania funkcji finansów i regulowania przez władze państwowe i samorządowe zjawisk finansowych

Normy prawne – to główne przepisy z zakresu prawa gospodarczego i finansowego, wsparte na rygorze wykonawczym i sankcjach.

Zasady – stanowią o sposobie racjonalnego postępowania, nie mającego rygoru wykonawczego

Instytucje – to zarówno podmiotowe jak i przedmiotowe rozwiązania oraz konstrukcje, służące do regulacji zjawisk finansowych

Rozliczenia pieniężne – operacje bankowe polegające na dokonywaniu zmian w stanie środków na rachunku bankowym na zlecenie klienta lub w wyniku czynności, które z mocy prawa powodują takie zmiany

Czek gotówkowy – zwany zwykłym lub kasowym ; upoważnia posiadacza czeku do podjęcia gotówki po sprawdzeniu przez bank pokrycia na koncie trasanta lub do dokonania za jego pomocą zapłaty wierzycielowi kwoty zobowiązania.

Czek gotówkowy może być przekształcony na rachunkowy (po umieszczeniu na nim „do rozrachunku”)

Polecenie przelewu – przekazanie środków pieniężnych z jednego rachunku bankowego na drugi (niekoniecznie w tym samych banku). Dyspozycja klienta banku, obciążenie jego rachunku określoną kwotą przy jednoczesnym uznaniu tą kwotą innego wskazanego rachunku.

Polecenie zapłaty – po wcześniejszym wyrażeniu zgody dłużnika na tę formę rozliczenia z wierzycielem. Inicjowanie płatności należy do wierzyciela, który zleca swojemu bankowi pobranie określonej kwoty należności z rachunku dłużnika. Bank wierzyciela przesyła polecenie zapłaty do banku dłużnika, ten z kolei obciąża żądaną kwotą wskazany rachunek i przekazuje środki pieniężne do banku wierzyciela w celu zapisania ich na rachunku zleceniodawcy. Jednoczesne zlecenie w odniesieniu do osoby fizycznej nie może przekraczać równowartości 1 000 EURO, a dla podmiotów gospodarczych jest to granica 50 000 EURO.

Czek rozrachunkowy :

Bank może potwierdzić również czek niezupełny (np. bez daty)

*Trasat - osoba wskazana przez wystawcę weksla, zwanego w takim przypadku trasantem, do zapłaty kwoty wskazanej na wekslu. Weksel jest poleceniem zapłacenia sumy wekslowej na rzecz określonej osoby , skierowanym przez wystawcę weksla do innej osoby (trasata) , która staje się zobowiązana z weksla dopiero po przyjęciu polecenia, czyli po akceptowaniu weksla (akcept).

Akredytywa :

Rodzaje:

Specjalne rodzaje akredytyw:

Weksel - jest papierem wartościowym, w którym wystawca bądź wskazana przez niego osoba zobowiązuje się do bezwarunkowego zapłacenia w oznaczonym czasie i do rąk osoby wymienionej w wekslu określonej kwoty.

Weksel własny – sola weksel:

Weksel transowany (ciągniony):

Weksel wg rodzaju remitenta:

Inkaso (rozliczenie bezgotówkowe):

Etapy Inkasa:

  1. Dostawca wysyła towar do odbiorcy

  2. Dostawca składa w swoim banku dyspozycję pobrania należności od odbiorcy oraz składa w banku dokumenty określone w umowie z odbiorcą, upoważniające do odbioru towaru (faktura, dokumenty celne, transportowe, ubezpieczeniowe, weksel)

  3. Bank dostawcy kontaktuje się z bankiem inkasującym (z reguły będącym bankiem odbiorcy) i przekazuje mu dokumenty otrzymane od dostawcy

  4. Bank inkasujący kontaktuje się z odbiorcą żądając wykupienia inkasa

  5. Aby otrzymać dokumenty, odbiorca musi wykonać instrukcje określone w inkasie (z reguły spłacić należność lub zaakceptować czek). Po wykonaniu instrukcji (np. wpłacie należności do banku inkasującego) bank wydaje mu dokumenty otrzymane od banku dostawcy.

  6. Bank inkasujący przekazuje należność do banku dostawcy

  7. Bank dostawcy przekazuje należność dostawcy

Rodzaje inkasa:

  1. Rodzaj dokumentów:

  1. Sposób zapłaty:

Okresowe rozliczenia saldami:

Rozliczenia planowe:

CKG – cykl krążenia gotówki – inaczej cykl konwencji gotówki z ang. CCC

składa się z trzech cykli:

  1. cykl zobowiązań

  2. cykl zapasów – cykl pieniężnych środków obrotowych

  3. cykl należności – czas od zamrożenia do spłaty należności – jak szybko zamienia się na gotówkę (Gg) ← cykl gotówkowy

Instrumenty finansowe:

Systematyka instrumentów finansowych:

  1. Funkcje ekonomiczne:

  1. Rodzaje rynków finansowych:

Instrumenty finansowe rynku pieniężnego:

  1. Bony skarbowe – krótkoterminowe papiery wartościowe, emitowane przez Skarb Państwa na okres od 1 dnia do 52 tygodni

Determinanty atrakcyjności:

Rynek pierwotny bonów skarbowych – oferowanie ich sprzedaży przez MF, działającego w imieniu SP na cotygodniowych przetargach. Rynek ten jest obsługiwany przez NBP

Rynek wtórny – brak ograniczeń co do podmiotów uczestniczących

Systematyka instrumentów finansowych

Kryterium: funkcje ekonomiczne

Kryterium : rodzaje rynków finansowych

tzw. Bony komercyjne ← błąd tłumaczenia – krótkoterminowe papiery dłużne – można je ściągnąć z banku lub rynku

(nie krócej niż jeden rok)

Żeby dokonać emisji bonów należy:

  1. ogłosić tzw. memorando informacyjne

  2. przeprowadzić audyt finansowych

  3. ? CZEKAM NA PROPOZYCJE (y)

  4. wypuścić papiery na rynek

Certyfikat depozytowy - dokument w którym potwierdza się zdeponowanie danej sumy pieniędzy według określonej stopy procentowej i na określony czas

Akcept bankowy - zobowiązanie banku wobec dłużnika do zapłacenia określonej kwoty pieniędzy bankowi właściciela

Instrumenty finansowe rynku kapitałowego

Obligacje skarbowe

Skarb Państwa – Emitent obligacji – pożycza od nabywcy obligacji określa sumę pieniędzy i zobowiązuje się ją zwrócić (wykupić obligacje) w kreślonym czasie wraz z należnymi odsetkami

Klasyfikacja obligacji:

  1. ze względu na emitenta

    • obligacje SP (Skarbu Państwa)

    • obligacje JST (municypalne – samorządowe, komunalne – gminy, powiatów)

    • obligacje przedsiębiorstw niefinansowych

    • obligacje banków i instytucji finansowych

    • obligacje fundacji i innych organizacji społecznych mających osobowość prawną

  1. ze względu na nabywców

    • obligacje oferowane wyłącznie osobom prywatnym

    • obligacje oferowane wyłącznie osobom prawnym (inwestorom instytucjonalnym)

    • obligacje dla nabywców krajowych

    • obligacje dla nabywców zagranicznych

  1. ze względu na przeznaczenie zgromadzonych środków

    • obligacje o ogólnym przeznaczeniu

    • obligacje przeznaczone na ściśle określone cele, wynikające z prospektu emisyjnego

  1. ze względu na okres wykupu

    • obligacje krótkookresowe (okres wykupu krótszy niż 5 lat)

    • obligacje średniookresowe (okres wykupu pomiędzy 5 – 10 lat)

    • obligacje długookresowe (okres wykupu 10 lat)

    • obligacje wieczyste (nigdy nie podlegają wykupowi, ich nabywcy otrzymują jedynie odsetki, zwane rentą wieczystą)

  1. ze względu na sposób oprocentowania

    • obligacje o stałym oprocentowaniu

    • obligacje o zmiennym oprocentowaniu (indeksowane)

    • obligacje zerowe (zerokuponowe)

  1. ze względu na sposób wykupu

    • obligacje podlegające umorzeniu

    • obligacje konwercyjne – zmiana/ zamiana → zamieniam obligacje na akcje po okresie gwarancyjnym

    • obligacje opcyjne – wybór, prawo do zmiany obligacji na akcje ale nie musimy – inwencja należy do posiadacza obligacji;

możemy też sprzedać i wykupić akcje na giełdzie

Premia inflacyjna – ważny element dotyczący inflacji w tworzeniu oprocentowania obligacji

im dłuższy termin – tym większe ryzyko – tym większa premia inflacyjna

Rolowanie – spłacanie zadłużenia zaciągniętym długiem - można środki (które otrzymałoby się z wykupu) zamienić na kolejne obligacje

Obligacje Skarbowe oferowane są w sieci sprzedaży detalicznej dzieli się na dwie grupy:

1) obligacje oszczędnościowe

2) obligacje rynkowe

Obligacje municypalne

List zastawny - instrument dłużny zabezpieczony konsolidowanym zabezpieczeniem kredytów hipotecznych ( jako zastaw) lub zadłużeniem sektora publicznego, do którego w przypadku zaległości emitenta, inwestorzy mają preferencyjne uprawnienia

Akcja to papier wartościowy, który stanowi:

Rodzaje akcji:

Przedmiotem obrotu na giełdzie mogą być tylko akcje (zdematerializowane), nie mające postaci materialnej, a więc istniejące tylko w formie zapisu elektronicznego.

Certyfikaty inwestycyjne

Instrumenty finansowe rynku instrumentów pochodnych:

  1. Opcje

  2. Kontrakty terminowe

  3. Swap - umowa pomiędzy dwoma podmiotami na wymianę przyszłych przepływów pieniężnych. Umowa ta określa jak ma wyglądać rozliczenie oraz kiedy przepływy mają nastąpić. W szczególności może polegać na umowie między dwoma podmiotami, w której płatność o oprocentowaniu zmiennym zamieniana jest na płatność o oprocentowaniu stałym. Pozwala to uzyskać korzyści obu stronom.

  4. Warrant - instrument pochodny, dający posiadaczowi pierwszeństwo subskrybowania ang. Subscription przyszłych emisji akcji, czyli prawo wejścia w posiadanie papierów wartościowych po ustalonej cenie. W zamian za te prawa posiadacz akceptuje niższą stopę zwrotu oraz godzi się na gorsze od posiadaczy zwykłych akcji zabezpieczenia od bankructwa emitenta.

Wszystkie instrumenty wymienione powyżej mają prawa własne!

System bankowy

Dwupoziomowość systemu bankowego:

Funkcje NBP:

Organy NBP:

  1. Prezes

  2. Organy zarządcze:

Rodzaje dochodów budżetowych :

Dochody publiczne - świadczenia pieniężne ustanowione przez organ władzy publicznej, pobieranie i gromadzenie przez administrację publiczną na rachunek właściwych budżetów lub publicznych funduszy celowych z których dokonuje się wydatków publicznych

Instrumenty kształtowania polityki pieniężnej w Polsce:

  1. Instrumenty ilościowe (kwantytatywne):

    • Limit kredytowy (banki, banki i rodzaj działalności, banki i rodzaj kredytu)

    • Pułap kredytowy (wielkość dopuszczalnego zadłużenia w relacji do finansowanego majątku)

  2. Instrumenty jakościowe (kwalitatywne):

    • Stopa procentowa od kredytów banku centralnego (cena kredytu)

    • Obowiązkowe rezerwy

    • Operacje otwartego rynku

    • Lokata krótkoterminowa

Pojęcie podatku

  1. Podatek jest świadczeniem pieniężnym, ustanowionym na rzecz podmiotu prawa publicznego (państwa lub JST), jednostronnie przez ten podmiot ustalonym, o charakterze ogólnym, zasadniczym, bezzwrotnym, przymusowym i nieodpłatnym

  2. Podatek to publicznoprawne, nieodpłatne, przymusowe, bezzwrotne świadczenie pieniężne na rzecz Skarbu Państwa lub gminy, wynikające z ustawy podatkowej

Cechy stałe podatku:

  1. Jest pobierany w pieniądzu

  2. Jest świadczeniem ustanowionym jednostronnie: pobierany na podstawie władczej, jednostronnej decyzji podmiotu ustanawiającego podatek, a postępowanie zmierzające do wymiaru podatku podlega przepisom ordynacji podatkowej i KA, a nie kodeksu cywilnego

  3. Jest świadczeniem ogólnym: jego konstrukcja jest taka, że zasady ustalania i poboru odnoszą się do każdego podmiotu, który spełnia warunki określone w prawie podatkowym

  4. Jest świadczeniem zasadniczym: podstawowym celem podatku jest cel fiskalny

  5. Jest bezzwrotny: pobrany zgodnie z prawem nie podlega zwrotowi

  6. Jest nieodpłatny: podmiot uiszczający podatek nie otrzymuje żadnego świadczenia zwrotnego

  7. Jest świadczeniem przymusowym: w przypadku, gdy podatek nie jest uiszczany dobrowolnie, można go pobrać w sposób przymusowy, w drodze egzekucji administracyjnej

Cechy zmienne podatku

Podmiot podatku: ten, kto podatek ustanawia i pobiera na swoją rzecz oraz ten, kto jest zobowiązany do jego zapłacenia.

Podmiot czynny: podmiot, który pobiera podatek lub dla którego podatek jest pobierany.

Podmiot bierny: osoba fizyczna, prawna, jednostka organizacyjna nie mająca osobowości prawnej zobowiązana do uiszczenia podatku.

Podmiot bierny = Podatnik

Podatnik formalny: ten, kto jest formalnie zobowiązany do zapłacenia podatku.

Podatnik rzeczywisty: ten, kto ponosi ekonomiczny ciężar podatku.

Rozszczepienie osoby podatnika formalnego i rzeczywistego następuje w przypadku:

Płatnik: oblicza, pobiera podatek od podatnika i wpłaca organowi podatkowemu we właściwym terminie.

Inkasent: pobiera i wpłaca podatek.

Przedmiot podatku: rzecz lub zjawisko, z którym wiąże się powstanie obowiązku podatkowego.

Podstawa opodatkowania: konkretyzacja przedmiotu opodatkowania. Występuje w postaci liniowej, bądź wartościowej (w wartości rzeczywistej lub szacunkowej).

Stawka podatku: relacja pomiędzy wymierzonym podatkiem a podstawą opodatkowania.

Rodzaje stawek podatkowych:

Skala podatkowa: zbiór stawek obowiązujących w danym podatku.

Rodzaje skal podatkowych:

  1. Proporcjonalne

  2. Nieproporcjonalne

    1. Progresywna

      1. Globalna (skokowa)

      2. Szczeblowana (ciągła)

    2. Regresywna

    3. Degresywna

Ulgi i zwolnienia podatkowe

System podatkowy: ogół podatków pobieranych w danym państwie

Klasyfikacja podatków

  1. Kryterium - rodzaj podmiotu publicznego, na rzecz którego wpływy z podatków są odprowadzane:

    • Podatki państwowe

    • Podatki samorządowe

  2. Kryterium – osoba podatnika:

    • Podatki pobierane od osób fizycznych

    • Podatki pobierane od osób prawnych

    • Podatki pobierane od jednostek nie mających osobowości prawnej

  3. Kryterium – tożsamość osoby podatnika formalnego i rzeczywistego:

    • Podatki pośrednie

    • Podatki bezpośrednie

  4. Kryterium – okoliczności wprowadzenia podatków:

    • Zwyczajne

    • Niezwyczajne

  5. Kryterium – sposób wprowadzenia podatków:

    • Obligatoryjne

    • Fakultatywne

  6. Kryterium – charakter pobieranych podatków:

    • Rzeczowe

    • Osobiste

  7. Kryterium – źródło poboru podatków:

    • Sięgające do dochodu podatnika:

      • Konsumpcyjne (pobierane w toku wydatkowania dochodów)

      • Przychodowe (pobierane w toku powstawania dochodów, gdy ich wielkość nie jest jeszcze znana)

      • Dochodowe (pobierane w toku powstawania dochodów, gdy ich wielkość jest już znana)

      • Przychodowo-dochodowe (zarazem wstępne i ostateczne)

    • Sięgające do majątku podatnika:

      • Od posiadania majątku

      • Od przyrostu substancji majątkowej

Pojęcie, rodzaje i funkcja ceł.

Cło - stanowi źródło dochodów budżetowych o charakterze przymusowego nieodpłatnego i bezzwrotnego świadczenia pobieranego przez państwo do przywozu, wywozu i przewozu towarów przez obszar kraju

od wywozu i przewozu - nie pobiera się podatków!!!

Wszystkie trzy występuję np.: na Białorusi

Klasyfikacja ceł:

  1. ze względu na cel pobierania

- cła fiskalne (opłaty – wykonywane czynności przez aparat administracyjny)

- cła ochronne (m..prohibicyjne, ekspansywne, wychowawcze) –ochrona producentów albo produktów przed niezdrową konkurencją albo przed wprowadzaniem na rynek produktów mogących spowodować jakiś kłopot

  1. ze względu na sposób podejmowania decyzji o wysokości stawek celnych

- cła autonomiczne – możemy samodzielnie kształtować stawki celne

- cła konwencyjne (umowne)

  1. ze względu na kierunek ruchu towarów w obrocie międzynarodowym

-cła przewozowe - tranzytowe

-cła wywozowe

- cła przywozowe

  1. ze względu na rodzaj taryfy celnej, w której zawarte są stawki celne

- cła maksymalne

- cła minimalne

  1. ze względu na sposób traktowania kraju pod względem celnym

- cła preferencyjne

- cła dyskryminacyjne (restrykcyjne, wyrównawcze, antydumpingowe)

Wydatki budżetowe – są to środki wydawane na zakup / realizację zadań publicznych. Wydatki ponoszone na realizację zadań publicznych, dokonywane w celu zaspokojenia potrzeb zbiorowych lub potrzeb indywidualnych w społeczeństwie, tak istotnych, że władza państwowa zdecydowała się je finansować

Wydatki bieżące - krótkookresowe do 1 roku nazywamy bieżące

Dotacje

- podmiotowe – dla konkretnego podmiotu

- przedmiotowe

Subwencje – nie ustalamy celu na jaki jest przeznaczony

Stanowią formę transferu środków z budżetu Państwa, głównie na rzecz JST , na finansowanie ogółu ich zadań własnych bez wskazania celu na jaki są przeznaczone (także na partie polityczne)

JST - jednostki samorządowe – samorząd sam ustala na co ile przeznacza

Rezerwy ogólne i celowe

Rezerwa ogólna wynika z konieczności zapewnienia środków na niemożliwe do przewidzenia sytuacje i nie może przekroczyć 0,2% wydatków budżetowych (np.: klęski żywiołowe – … o niepewności)

Rezerwy celowe wynikają z konieczności zaplanowania wydatków na realnych zadań (- mówimy o ryzyku), których oszacowanie jest trudne. Suma rezerw celowych nie może przekroczyć 5% wydatków budżetowych.

- są to zamrożone środki, które mogłyby pracować

Deficyt budżetowy - to sytuacja w której w określonym czasie wydatki są wyższe od dochodów

Deficyt kasowy - dotyczy wydatków i dochodów okresu

Deficyt memoriałowy - uwzględnia zobowiązania i należności - przechodzą na następny rok fiskalny

Deficyt ekonomiczny - deficyt budżetowy pomniejszony o transfery z sektora budżetowego do sektora prywatnych funduszy emerytalnych

Saldo sektora finansów publicznych - dodatnia różnica między dochodami publicznymi powiększonymi o środki pochodzące ze źródeł zagranicznych, na, podlegające zwrotowi, wydatkami publicznymi ustalone dla okresu rozliczeniowego dla sektora finansów publicznych, zaś ujemna różnica jest deficytem sektora finansów publicznych

Dług publiczny - całość zobowiązań rządu w formie obligacji oraz pożyczek zaciąganych na krótsze terminy. Dług publiczny nie obejmuje obligacji znajdujących się w rękach agencji quasi-rządowych, takich jak bank centralny.

Klasyfikacja długu publicznego:

  1. kryterium czasu

- dług publiczny bieżący (płynny) – (fundowany do 1 roku) zobowiązania władz publicznych z zapadalnością przypadającą w danym roku

- dług publiczny fundowany – długoterminowe zobowiązania władz publicznych powstałe na skutek pożyczkowania, finansowanie budowy obiektów użyteczności publicznej

  1. kryterium zabezpieczenia

- dług publiczny produktywny - zadłużenie władz publicznych, które znajduję pełne pokrycie w ich aktywach rzeczowych

- dług publiczny martwy – zadłużenie władz publicznych, któremu nie odpowiadają żadne aktywa rzeczowe

  1. kryterium rodzaju władz publicznych, które zaciągają dług publiczny

- dług rządowy

- dług władz samorządowych

  1. kryterium wpływu długu na gospodarkę, bilans płacowy, koszt obsługi itp.

- dług publiczny krajowy

- dług publiczny zagraniczny – największe zobowiązania w latach 1991-1998 w stosunku do innych krajów (umieszczonych w Klubie Paryskim)

  1. kryterium metody obsługi długu

- dług publiczny … (amortyzowany) zobowiązania podstawowe oraz odsetki

- dług publiczny użyteczny? (renty) – tylko odsetki

Instrumenty zaciągania długu publicznego

  1. Kredyty w bankach komercyjnych lub instytucjach międzynarodowych

  2. Pożyczki:

- bony skarbowe

- obligacje Skarbu Państwa

Przyczyny powstawania długu publicznego

  1. Deficyt budżetowych

  2. Okres wzmożonych wydatków publicznych z tytułu klęsk żywiołowych, kryzysu ekonomicznego itp.

  3. Realizowanych przez rządzących doktryna ekonomiczna zakłócająca interwencjonizm państwowy

  4. Skłonność polityków sprawujących władzę do unikania cięć w wydatkach i jednoczesnego podnoszenia podatków, co prowadzi w konsekwencji do przerzucenia całego długu powstałego w efekcie takiej polityki na kolejne ekipy rządzące

  5. Wpadnięcie w pułapkę zadłużenia, wtedy gdy bieżąca obsługa długu publicznego nie jest finansowana w pełni dochodami budżetowymi ale wymusza zaciągnięcie nowych pożyczek

Granice długu publicznego

Zgodnie z zapisami w konstytucji (art.216, art.5), dług publiczny nie może przekroczyć 3/5 (60%) wartości rocznego PKB.

Przekroczenie limitu 3/5 powinno powodować poddanie się Rady Ministrów do dymisji i pociągnięcia jej członków do odpowiedzialności przed Trybunałem Stanu

Finanse lokalne

Początek funkcjonowania samorządu w Polsce : 27 maja 1990 rok – wejście w życie ustawy z 8 marca 1990r - na mocy tej ustawy samorządy miały charakter jednostopniowy

1 stycznia 1999r – dalsze działania decentralizacyjne w wyniku których wyodrębnionych zostało:

Gmina - podstawowa jednostka samorządu terytorialnego

Powiat – wykonuje zadania publiczne o wymiarze lokalnym, których adresatem jest mieszkaniec określonej wspólnoty samorządowej i który uzupełnia zadania publiczne gminy

Województwo samorządowe – oznacza jednostkę samorządu terytorialnego oraz największych jednostek zasadniczego podziału terytorialnego kraju powołanego w cel wykonawcy administracji publicznej ->organ stanowiący i kontrolujący – sejmik, województwo

Ubezpieczenia społeczne

Systemy emerytalne możemy podzielić na:

  1. Repartycyjne – składki pracownika trafiają do wspólnej puli, z której wypłacane są na bieżące świadczenia dla osób, którym one przysługują w danym momencie. Po przejściu na emeryturę świadczenia są wypłacane ze składek osób płacących je w danym momencie. Po śmierci ubezpieczonego ich wypłacanie jest wstrzymywane, zaś suma składek wpłaconych przez pracownika kontynuuje cyrkulację w systemie.

  2. Kapitałowe – pracownik przez cały czas swojej aktywności zawodowej odprowadza składki, które są lokowane na oprocentowanych rachunkach bankowych. Po przejściu na emeryturę pracownik może dysponować całym kapitałem wraz z odsetkami lub tylko comiesięcznymi świadczeniami pochodzącymi z odsetek od kapitału, wypłacanymi dożywotnio. Po śmierci kapitał może być dziedziczony przez rodzinę pracownika

  3. Mieszane – łączą w sobie elementy obydwu (1 i 2)

ZAJWISKA SYSTEM REPARTYCYJNY SYSTEM KAPITAŁOWY
1) Starzenie się społeczeństwa Wrażliwy Odporny
2) Wzrost bezrobocia Wrażliwy Odporny
3) Spadek produkcji lub poziomu płac Wrażliwy Odporny
4) Kryzy i naciski polityczne Wrażliwy Odporny
5) Kryzysy finansowe Odporny Wrażliwy
6) Utrzymująca się wysoka inflacja Odporny Wrażliwy

Ubezpieczenia społeczne należą w Polsce do ubezpieczeń obowiązkowych .

W 1999r. W Polsce rozpoczęta została reforma systemu ubezpieczeń społecznych polegająca na:

  1. Zreformowaniu ZUS – tworzący I filar

  2. Wprowadzaniu Powszechnych Towarzystw Emerytalnych zarządzających Otwartymi Funduszami Emerytalnymi – II filar

  3. Wprowadzanie III filaru jako dobrowolnych ubezpieczeń i systemów? Emerytalnych.


Wyszukiwarka