METODOLOGIA BADAŃ NAUKOWYCH 7.01.2012 WYKŁAD „XII”

Interdyscyplinarność turystyki – walor czy bariera rozwoju nauk (studiów) o turystyce?

Metody badań w turystyce

- metody opierające się na informacjach pierwotnych

- metody opierające się na informacjach wtórnych

Źródła informacji pierwotnych

- badania ankietowe

- obserwacja (wizja lokalna)

- wywiad

- eksperyment

Cechy: czasochłonne, drogie, obejmują niewielkie grupy, stanowią materiał analityczny metod indukcyjnych

Rodzaje i cechy ankiet

- środowiskowe (audytoryjne)

- prasowe

- pocztowe

poprawność pod względem treści i formy

wyjaśnienie celu badań oraz sposobu wypełnienia i zwrotu ankiet

pytania jasne i merytoryczne, tam gdzie to tylko możliwe w zamkniętej formie

podanie osoby (instytucji) firmującej badania

podziękowania, nagroda

Kwestionariusz ankiety – struktura

- informacja o instytucji (autorze) prowadzącej badania

- instrukcja dotycząca sposobu odpowiedzi na pytania

- pytania właściwe

- krótka charakterystyka osób badanych (tzw. metryczka, ale tylko informacje dla nas istotne)

- wzmianka o zapewnieniu anonimowości i podziękowanie

Kwestionariusz ankiety – pytania

- zawiera zestaw pytań, tworzący zwartą logiczną całość

- pytania powinny krótkie, jednoznaczne i zrozumiałe

- pytań powinno być możliwie mało, ale powinny wyczerpywać badany problem

- nie należy pytać o sprawy oczywiste lub łatwo osiągalne w inny sposób

Obserwacja

- jest to celowe spostrzeganie i rejestracja istotnych faktów (także przy wykorzystaniu urządzeń technicznych: aparat fotograficzny, kamera)

- obserwacja bezpośrednia (uczestnicząca) – obserwator jest członkiem grupy obserwowanej

- obserwacja pośrednia – prowadzona na podstawie analizy ustnych lub pisemnych relacji, dokumentów, sprawozdań, raportów itp.

- obserwacja jawna

- obserwacja ukryta

Wywiad

- jest to kierowana rozmowa, w której biorą udział przynajmniej dwie osoby (badacz i interlokutor – respondent)

- jeśli jest więcej respondentów, wtedy mamy do czynienia z wywiadem zbiorowym

- rodzaje wywiadów: ustny, pisemny, skategoryzowany (ściśle wg kwestionariusza), nieskategoryzowany, panelowy (powtarzany), jawny, ukryty

- do przeprowadzenia wywiadu trzeba się odpowiednio przygotować pod względem merytorycznym, a także w zakresie formy jego przeprowadzenia

Źródła informacji wtórnych

- spisy, rejestry, roczniki, publikacje statystyczne (regionalne, krajowe, międzynarodowe – np. WTOUN, WTTC)

- mapy (ogólno geograficzne, topograficzne, tematyczne)

- dokumenty programowe (strategie sektorowe, horyzontalne, programy rozwoju)

- sprawozdania, raporty z monitoringu wdrażania projektów

- przewodniki, monografie, pocztówki, ogłoszenia, prasa

- literatura piękna

- inne

Sposoby opracowywania danych

- metody statystyczne (dane ilościowe)

- metody kartograficzne

- analiza SWOT

- drzewo problemów, drzewo celów

Miary i wskaźniki statystyczne – przykłady

- stopień rozwoju funkcji turystycznej

<> liczba miejsc noclegowych/ilość stałych mieszkańców

<>liczba turystów (zatrudnionych w turystyce) w danej miejscowości/liczba turystów (zatrudnionych w turystyce) w większej jednostce przestrzennej, w której znajduje się dana miejscowość

- wskaźniki intensywności ruchu turystycznego

<>liczba turystów/liczba stałych mieszkańców

- wskaźnik rozwoju zagospodarowania turystycznego (funkcji turystycznej)

<>liczba turystów/liczba miejsc noclegowych

Metody kartograficzne

- cechy mapy turystycznej: umożliwienie dostatecznej orientacji w terenie, uwzględnienie informacji o walorach turystycznych, uwzględnienie informacji o urządzeniach obsługi ruchu turystycznego

- rodzaje map turystycznych: do turystyki pieszej, rowerowej, wodnej, samochodowej, inne, w tym plany miast

Sposoby prezentacji kartograficznej treści turystycznych

- metoda punktowa (lokalizacja elementów punktowych)

- metoda kartogramu (umożliwia przedstawienia średniej – względnej wartości dowolnego zjawiska w określonych jednostkach przestrzennych)

- metoda kartodiagramu (umożliwia pokazanie średnich wartości względnych oraz wartości bezwzględnych – przy pomocy wykresów umieszczonych na mapach)

- metoda sygnaturowa (uwypukla zjawiska jednostkowe)

- metoda izarytmiczna (izochrony – jednakowa osiągalność czasowa, ekwidystanty – jednakowa odległość)

- metoda wstęgowa (umożliwia pokazanie wielkości potoków turystycznych, częstotliwość kursowania środków transportu)

Metoda SWOT

- Strenghts (mocne strony)

- Weaknesses (słabe strony)

- Opportunities (szanse)

- Threats (zagrożenia)

Drzewo problemów

- analiza przyczynowo-skutkowa zjawisk problemowych turystyki na danym obszarze

- właściwa identyfikacja oraz odpowiednia hierarchia ważności przyczyn i skutków różnych problemów

Drzewo celów

- zamiana formy logicznej sformułowania – ze zdania określającego problem na zdanie określające cel – rozumiany jako rozwiązanie danego problemu

- drzewo celów buduje się poprzez przekształcenie drzewa problemów

- należy zachować hierarchię ustanowioną przy tworzeniu drzewa problemów