Idee polityczne 11.05.2010r.
[ KWESTIA IMPRERATYWÓW U KANTA !! ] FILOZOFIA HEGLA -> przeczytać na kolejne zajęcia
Filozofia – (te słowo podchodzi od języka greckiego) jest to umiłowanie mądrości ; filozofia narodziła się w koloniach jońskich, pierwszymi filozofiami byli filozofowie przyrody, np. Tales z Miletu; początek filozofii datuje się na przełom VI/VII wieku, twórcą słowa „filozofia” był Pitagoras [podkreślił on, że filozofia wzięła się ze zdziwienia] ; jest to dążenie do poznania tego co jest istotne w świecie i życiu człowieka.
Można ją podzielić na pewne działy
Teoria bytu (ontologia) EGZ!! – zajmuje się bytem, a dokładniej jest to nauka o ogólnych zasadach rzeczywistości, o jej atrybutach i strukturze ; mniej naukowo – jest to nauka o tym „co jest” [ sala jest, państwo jest, biurko jest itp. To co jest nie dla każdego jest oczywiste] i „dlaczego jest” i „jakie jest” [ jakie ma atrybuty ta rzeczywistość]
Na gruncie ontologii ścierają się dwa stanowiska -> albo ktoś z nas jest materialistą albo idealistą.
Idealizm – pogląd filozoficzny, który zakłada, że jest jeszcze jeden świat, świat idei, jest np. Bóg i ten świat idei jest pierwotny [ najpierw był świat idei i dopiero później stworzył świat pierwotny bo wytwarza świat materialny] i jest nadrzędny.
[ nie trzeba być katolikiem żeby być idealistą ]
Materializm- mówi nam co jest rzeczywistością świata, bytem jest materia, ziemski świat, byt materialny, przyrodniczy. Materialiści nie negują istnienia duszy, lecz mówią, że jest to pochodzenia ziemskiego, wytwór czy forma materii.
Determinizm – istnieją pewne obiektywne prawa, pewne konieczności, którym podlegamy. Nawet jeśli ci się wydaje, że chciałeś tu przyjść niż wypić kawę to tak naprawdę to nie zależy od Ciebie, bo tak na prawdę to się mylisz; istnieją pewne obiektywne prawa i konieczności (opatrzność boża, geny itp.) które nami rządzą i nam może się tylko wydawać w swojej zarozumiałości, że robimy coś bo tak chcemy.
Indeterminizm - jesteśmy wolni, mamy wolną wolę, oczywiście istnieją pewne konieczności, np. musimy jeść, pić itp. [np. musisz oddychać ale jeżeli nie chcesz to nie musisz ale wtedy zginiesz; do ciebie należy ta ostateczna decyzja, bo jesteśmy wolni] ostateczną decyzję podejmuje człowiek.
Jeżeli jesteśmy deterministami to uważamy, że historia toczyła się w taki, a nie inny sposób gdyż rządziły nią pewne prawa.
Teoria poznania (epistemologia) – jest to nauka o przedmiocie w zakresie źródła i metodach poznania; na gruncie epistemologii stawia się zasadniczo 3 pytania:
co poznajemy? (czy poznajemy rzeczy dane wprost czy poznajemy tylko reprezentacje/ odbicie/ obraz danej rzeczy ( tylko to co wytwarzają nasze zmysły czy poznajemy coś poza naszą świadomością)
Czy możliwe jest poznanie rzeczywistości? Agnostycyzm poznawczy – nie jest możliwe, realizm poznawczy – poznanie jest możliwe
Jak poznajemy? -> empirycznie (za pomocą doświadczenia, za pomocą zmysłów, np. dotyku)
Przeciwnicy empiryzmu mówią tak: my nie poznajemy za pomocą zmysłu my poznajemy za pomocą rozumu -> racjonalizmu. Platon- mówi, że całą wiedzę mamy zapisaną w rozumie dlatego z pomocą rozumu jesteśmy w stanie poznać rzeczywistość, za pomocą zmysłów jedynie pobudzamy nasz rozum, aby przypominał sobie co widzieliśmy wcześniej. Jedyną rzeczywistością jest świat idei. [ My widzieliśmy prawdziwą rzeczywistość w świecie idei, a świat doczesny nie istnieje – my tylko przypominamy sobie rzeczy ze świata idei (niczym Matrix) ] tylko z pomocą rozumu jesteśmy w stanie poznać rzeczywistość.
Irracjonalizm – obejmuje emocjonalizm i niektóre formy intuicjonizmu.
Jaką wartość ma nasze poznanie czy możemy odróżnić poznanie fałszywe od prawdziwego? (spór o definicję i kryteria prawdy) sceptycyzm -> Piron z Enidy mówił tak- niemożliwe jest poznanie, dojście do prawdy. Czasem nam się wydaje, że coś widzimy, a to okazuje się złudzeniem, np. fatamorgana. Jeśli raz nas zmyli któryś ze zmysłów, to nie możemy mieć do nich zaufania. Nie raz bywało, że wszyscy mądrzy ludzie zgadzali się w kwestii jakieś tezy, np. że ziemia jest płaska, a potem się okazywało, że są w błędzie. Dlatego nie możemy mieć pełnego zaufania do rozumu. Często jak śnimy wydaje nam się, że robimy coś naprawdę i ciężko jest udowodnić z filozoficznego punktu widzenia czy teraz nie śnimy. Kolejny argument to argument złośliwego demona, który nam wmawia informacje, opowiada nam, co teraz widzimy gdyż jest na tyle sugestywny.
Filozofia człowieka czyli antropologia filozoficzna – ten dział zajmuje się aspektami bytu ludzkiego, istotą i naturą człowieka, czym jest człowiek. [ Sokrates mówił, że człowiekiem jest jego dusza]
Filozofia wartości czyli aksjologia – nauka o wartościach, ich poznaniu, istnieniu, systematyzacji, bo nie jest możliwy byt człowieka bez wartości.
Działami aksjologii jest:
Etyka – nauka o moralności i jej podstawowym celem jest udzielić odpowiedz na pytanie: co i dlaczego człowiek powinien. [ jak powinien się człowiek zachować i jak nie powinien]
Estetyka- nauka o pięknie, o przeżyciach związanych z obcowaniem z pięknem i innych wartościach zawartych w sztuce
Filozofia społeczna - jest to refleksja nad naturą ludzkiej wspólnoty o znaczeniu wspólnoty dla człowieka i o obowiązkach człowieka względem wspólnoty.
W ramach filozofii społecznej wyróżniamy:
Historiozofię – JEST TO FILOZOFIA DZIEJÓW; jest to nauka o sensie dziejów, o tym czy historia ma jakiś sens czy jak patrzymy się na historie to toczy się od przypadku do przypadku, czy istnieją jakieś prawidłowości, jakieś obiektywne prawa rządzące tym procesem. Czy historia zmierza do jakiegoś celu czy nie
Filozofie polityki – nauka o naturze i wartościach życia politycznego
Filozofia kultur- charakterystyczna dla XX wiecznej filozofii
Karol Henryk Marks (1818-1883r.) – jego poglądy najpierw pozostawały pod wpływem filozofii Hegla, później jego poglądy ewoluowały [twierdzono, że jego poglądy są zbyt radykalne] 1848r. wydaje wraz z Engelsem „Manifest Komunistyczny” który stał się deklaracją programową Międzynarodowego Stowarzyszenia Robotników tzw. I Międzynarodówki założonej w 1864r. Napisał książkę „Kapitał”
Fryderyk Engels ( 1820-1895r) – po śmierci Marksa opublikował II i III tom „Kapitału” Marksa
Ich wspólne dzieła to m.in. -> „Manifest komunistyczny”(napisał to Engels, pierwotnie była to forma katechizmu rewolucyjnego, a Marks go przerobił i wydali go wspólnie) , „Ideologia niemiecka” i „Święta rodzina”
Trudno oddzielić, która idea pochodzi od Marksa, a która od Engelsa. Mówimy jednak „marksizm” gdyż sam Engels mówi, że bez Marksa doktryna komunizmu by nie powstała, Engels oddał/ przyznał mu pierwszeństwo.
Filozoficzne podstawy marksizmu:
Ontologia ( czym jest byt) – Hegel mówi: jest człowiek, człowiek myśli. On mówi, że to nie jest tak, że człowiek myśli- to myśl działa w człowieku, to myśl jest pierwotna i to ona tworzy człowieka (idealizm niemiecki) ; myśl działa w człowieku, myśl jest pierwotna, człowiek jest wtórny w stosunku do myśli. Byt jest ideą, myślą i dopiero ta myśl, idea, duch absolutny wytwarza materię. BYT= MYŚL. Myśl jest czymś rozumnym, logicznym więc dla Hegla cała rzeczywistość jest rozumna, logiczna. Cechy myśli: myślimy pojęciami, więc byt składa się z pojęć, a pojęcia to coś ogólnego, np. pies, człowiek czyli cechą bytu jest ogólność, dlatego wszystko co ogólne jest pierwotne wobec konkretnych przypadków. Pies jest pierwotniejszy od konkretnego Reksia. [jest on wytworem, czymś wtórnym]
^ Konieczność [ jest kolejną cechą bytu]- byt jest zmienny, to nie jest coś stałego, jest to nieustający proces, ten proces rozwija się na podstawie pewnego logicznego, koniecznego równania; mamy tezę, do której wytwarza się antyteza, sprzeczność i w wyniku starcia się tych sprzeczności powstaje synteza. Synteza staje się tezą dla której antytezy i tak w nieskończoność. Ścieranie się sprzeczności jest obiektywnym prawem, wg którego rozwija się rzeczywistość – triada dialektyczna Hegla. [mamy tezę- chcemy zdać studia, przed egzaminem mamy ochotę na coś innego, powstaje synteza i jest 5 na egz;D ]
Wolność dla Hegla to rozumne życie w rozumnym świecie. Rozumny obywatel chcący żyć w uporządkowanym państwie (państwo jest nad człowiekiem)
Dialektyka- jest to nauka, która wyjaśnia jak przeciwieństwa przeobrażają się jedno w drugie czyli np. dialektyka Hegla; [Marks przejął tą dialektykę od Hegla] Hegel zapożyczył te pojęcie od Platona lecz nadał mu szersze znaczenie-> żeby dojść do jakieś prawdy.