Przeobrażenie zupełne (holometabolia) typ metamorfozy larwy owada w dorosłego osobnika, w trakcie której występuje stadium poczwarki Stadia rozwoju : jajo->larwa(niepodobna do post dorosłej) (inna liczb nóżek) Przez jakiś czas larwa rośnie liniejąć larwa zaminia się w poczwarke) poczwarka(z poczwarki wychodzi)-imago. Larwa żyje w zupełnie innym środowisku niż postać dorosła inne aparaty tj najpierw gryzacy poźniej ssący. Przykłady błonkoskrzydłe, chruściki ,chrząszcze ,motyle ,muchówki ,sieciarki ,wielbłądki pchły. Przeobrażenie niezupełne-(hemimetabolia, hemimetamorfoza) – typ metamorfozy larwy owada w dorosłego osobnika, w trakcie której nie występuje stadium poczwarki. U owadów z przeobrażeniem niezupełnym larwa pierwotna - przypomina (w różnym stopniu w zależności od kategorii) osobnika dojrzałego (imago), a narządy larwalne stopniowo, w serii kolejnych linień, przekształcają się w narządy definitywne. Po każdym linieniu następuje też wydatne powiększenie rozmiarów ciała. W ten sposób larwa rośnie aż do ostatniej wylinki i uzyskania wielkości postaci dojrzałej. I odżywiają się tym samym pokarmem W hemimetabolii występują następujące stadia rozwoju: jajo → larwa pierwotna (nimfa) → imago. Przykłady: karaczany, prostoskrzydłe, modliszki, pluskwiaki, ważki, wszy, wszoły. Szeroko rozprzestrzenione, małe owady o miękkim ciele, o zmiennej liczbie (6-12) segmentów odwłoka. Odwłok zwykle zaopatrzony w parzyste przydatki (odnóża szczątkowe, narządy czepne lub skoczne). Rozdzielnopłciowe. Aparat gębowy typu gryzącego u większości gatunków. Preferują miejsca wilgotne i ciemne, w glebie, ściółce, pod korą drzew, a także w pomieszczeniach ludzkich. Żywią się próchnicą i rozkładającymi się szczątkami roślinnymi. Przechodzą rozwój prosty bez przeobrażenia lub metamorfozę szczątkową. I.Owady bezskrzydłe, niższe (Apterygota), rozwój prosty (Ametabola) Rzędy: 1.PIERWOGONTY (Protura) 2.WIDŁOGONTY (Diplura) 3.SKOCZOGONTY (Collemhola) 4.SZEŚCOGONTY (Thysanura) II. Owady uskrzydlone, wyższe (Merygota), rozwój z przeobrażeniem (Metabola) Przeobrażenie niezupełne( Hemimetabola )1.Rząd: WAŻKI(Odonata), ważki różnoskrzydłe (Anisoptera) ważki równoskrzydłe (Zygoptera) owady drapieżne, dwuśrodowiskowe –o przeobrażeniu niezupełnym,(larwy srd wodne posiadają skrzelotchawki ukryte wewnątrz odwłoka (w jelicie tylnym tzw. skrzela rektalne)) imago(lądzie tj przy zbiornikach wodnych. Są hemimetaboliczne.W naszym klimacie imagines występują od końca kwietnia aż do listopada. ma aparat gębowy gryzący, ,Głowa dobrze wykształcona i ruchliwa, z bardzo dużymi, złożonymi oczami (nawet 40 tys. ommatidiów) oraz trzema przyoczkami. Czułki mają bardzo krótkie, 3–7 członowe, szczecinkowate.. Tułów silnie rozwinięty, z rozrośniętymi mięśniami poruszającymi dwoma parami niezależnych, przezroczystych (błoniastych) żyłkowanych skrzydeł. Nogi kroczne, długie i smukłe.,. Odwłok zbudowany z 10 segmentów. Dymorfizm płciowy.. U samców, znajduje się aparat kopulacyjny U samic występuje pokładełko służące do składania jaj. 2.Rząd : PROSTOSKRZYŁE (Orthoptera) – rząd owadów uskrzydlonych ciepło-lubnych (heliobiontów), głównie w strefie klimatu tropikalnego i subtropikalnego. przeobrażeniem niezupełnym, 2 paramy niejednakowych skrzydeł. Należą do nich świerszcze, pasikoniki, oraz – uznawane za jedne z najgroźniejszych szkodników upraw – szarańcze. Owady średniej wielkości i duże, o charakt kształcie głowy ustawionej hipognatycznie względem osi ciała i wydłużonym ciele. Głowa duża, zaopatrzona w kuliste lub półkuliste oczy złożone oraz zazwyczaj trzy przyoczka. U gatunków żyjących pod ziemią lub w mrowiskach oczy są małe, a u gatunków jaskiniowych – znacznie lub całkowicie zredukowane. Aparat gębowy typu gryzącego, masywny, z dużą wargą górną, 5-członowym głaszczkiem szczękowym i 3-członowym głaszczkiem wargowym – występuje u larwy i owada dorosłego. Przednie skrzydła (tegmen) są węższe od tylnych, przekształcone w sztywne, skórzaste lub pergaminowate pokrywy (skrzydła pokrywowe). Tylne są szersze, błoniaste, składają się wachlarzowato, w czasie spoczynku są ukryte pod skrzydłami pokrywowymi. Przednie skrzydła mogą być zredukowane. Znane są też formy bezskrzydłe. U większości gatunków odnóża III pary są silnie zmodyfikowane, dobrze rozwinięte i skoczne. Dwie pierwsze pary odnóży są bieżne. U samic – z wyjątkiem turkuciowatych – obecne jest duże, wystające pokładełko rzeczywiste, u samców przysadki odwłokowe. Przewód pokarmowy z wolem i przedżołądkiem. Najmniejsze gatunki mierzą mniej niż 2 mm. Przewaznie pola, łąki oraz powierzchniowe warstwy gleby. Niektóre żyją w jaskiniach. Samce tworzą spermatofory, samice składają jaja w pakietach. Umieszczają je w glebie lub w tkankach roślin. Niektóre gatunki rozmnażają się partenogenetycznie. Rozwój z przeobrażeniem niezupełnym – nie występuje stadium poczwarki. W klimacie umiarkowanym zimują jaja. Większość jest roślinożerna (fitofagi), ale są też gatunki żywiące się pokarmem zwierzęcym (zoofagi) lub szczątkami organicznymi (detrytusofagi). Rodz: PASIKONIKOWATE (Tettigoniidae ),np. Pasikonik zielony (Tettigonia viridissima) (mają aparaty gębowe czułki, dobrze wykształcone oczy i, silnie rozbudowana 3para nóg- służąca do skakania, długości ciała do 40 mm i znajdują się aparaty strydulacyjne.na skrzydłach wystających daleko za odwłok. Pospolicie występuje wśród wysokiej trawy. Jest drapieżnikiem. Potrafi też dość dobrze latać. Jego zielone ubarwienie pomaga być trudno dostrzegalnym wśród źdźbeł traw, krzewów i drzew. W Polsce zimują jaja. Larwy wylęgają się wiosną. Imago występuje od lipca do października Rodz ŚWIERSZCZOWATE np świerszcze (Gryllidae), poruszają noge o szkrzydło wydają dźwięk. Ciało tych owadów jest walcowate i wydłużone, lekko grzbietobrzusznie spłaszczone. Głowa duża, niewielkie oczy złożone. Czułki dłuższe niż ciało. Skrzydła u większości zredukowane, pokrywy skrócone, a na nich – najczęściej dobrze wykształcone – aparaty strydulacyjne. Na goleniach przedniej pary nóg znajdują się narządy bębenkowe. Pokładełko jest cienkie, odnóża stosunkowo krótkie, prowadzą nocny tryb życia, zamieszkują wierzchnie warstwy gleby (norki ziemne), ludzkie siedziby oraz mrowiska. S: Acheta domesticus – świerszcz domowy, Gryllus campestris – świerszcz polny, Modicogryllus frontalis – świerszczyk szary, Nemobius sylvestris – piechotek leśny, Oecanthus pellucens – nakwietnik trębacz. Rodz SZARAŃCZOWATE (Acrididae) –W większości zamieszkują ciepłe strefy klimatyczne .Są wśród nich gatunki zdolne do tworzenia form stadowych, zagrażających uprawom rolnym. Szarańczowate występują na całym świecie, poza Antarktydą. Charakteryzują się wydłużonym ciałem spłaszczonym bocznie, dużą w stosunku do ciała głową, skocznymi i masywnymi nogami tylnymi. Oprócz krótkich czułków, mają też krótkie pokładełko. Na pokrywach i biodrach trzeciej pary nóg posiadają aparaty strydulacyjne (u osobników obu płci), służące do wydawania dźwięków podczas ruchów nóg. Narząd słuchowy położony jest po stronie brzusznej na I segmencie odwłoka (u skakunów obu narządów brak). Stopa 3-członowa.Długość ciała szarańczowatych wynosi od kilku mm do ponad 10 cm.Owady te są roślinożerne, liczne z nich są szkodnikami upraw (szarańcza wędrowna, szarańcza pustynna).Samice składają w ziemi, rzadziej na butwiejącym drewnie, od 15 do 100 jaj, po czym osłaniają je pieniącą substancją Rodz SPIESZKOWATE -Spieżczek cieplamian Rodz TURKUCIOWATE (Gryllotalpidae) -Turkuć podjadek, odnóża grzebne na skrzydłach Są przystosowane do życia pod ziemią. mają grube, walcowate, masywne ciała o długości ok. 3–6 cm. Nieduże, paciorkowate oczy złożone. Czułki cienkie i krótkie, przedplecze bardzo duże, silnie rozwinięte, pluszowato owłosione. Pozostałe odnóża są stosunkowo krótkie. U samic nie występuje pokładełko. Wydłużoną głowę ochrania chitynowy pancerz. Skrzydeł używają tylko w okresie godowym, a mogą wtedy przelecieć nawet 8 kilometrów. Są wszystkożerne: żywią się bezkręgowcami (głównie larwami owadów), korzeniami i roślinami. Większość życia spędzają pod ziemią w obszernych systemach tuneli, są zwierzętami o aktywności nocnej. 3. CĘGOSZE/ SKORKI (Dermapthera) Są grupą organizmów wielożernych (pok roślinny i zwierzęcy), organizmy pożyteczne zjadają jaja owdów szkodliwych czy też drobne owady.-Szczypawica, Aparat gryzący 2 pary skrzydeł (pierwsza para nie zakrywa odwłoka, pod nimi znajdują się skrzydła błoniaste, fruwają niechętnie, druga para skrzydeł płonnych Na odwłoku cęgi, służą pomocą przy składaniu skrzydeł, samiec trzyma nimi samiece, gryzie aparatem gębowym. Rząd 4. PRZYLŻEŃCE / WCIORNIASTKI(Thysanoptera) Są to zwierzęta kosmopolityczne. Większość żywi się sokami i tkankami roślinnymi, jednak są wśród nich gatunki grzybożerne, drewnożerne, jak również drapieżne (żywiące się larwami i jajami innych drobnych bezkręgowców) drobne owady 1–3 mm długości A g kłująco-ssący, skrzydła wyposażone są w szczecinki zwiększające powierzchnię lotną, odnóża kroczne z tzw. przylgą. Owady te przechodzą rozwój z przeobrażeniem niezupełnym, ich larwa wyglądem przypomina postać dorosłą. do tego rzędu to m.in.: wciornastek zachodni, wciornastek szklarniowiec, wciornastek tytoniowiec. 5.PLUSKWIAKI (Hemiptera) Najmniejsze mają ok. 0,5 milimetra, większość osiąga kilka cm, a największe ok. 10cm długości. Charakteryzują się narządami gębowymi kłująco-ssącymi, którymi pobierają pokarm płynny. Przechodzą przeobrażenie niezupełne. Zasiedlają środowiska wodne i lądowe. Pluskwiaki różnoskrzydłe Heteroptera)to wodne i lądowe owady, żywią się pokarmem roślinnym ,zwierzęcym niektóre gatunki są bezpośrednimi lub pośrednimi pasożytami człowieka i zwierząt oraz szkodnikami roślin uprawnych. mające przednie skrzydła przekształcone w tzw. półpokrywy. Tylne skrzydła są błoniaste. Są drapieżnikami lub pasożytami zwierząt. Podrząd Pluskwiaki równoskrzydłe Homoptera)mają zwykle dwie pary błoniastych skrzydeł i żywią się głównie wysysanym sokiem roślin (fitofagi). I.Podrząd: Skoczki (piewiki ) Auchenorrhyncha) (na całym świecie, w strefie tropikalnej i subtropikalnej. Są lądowymi fitofagami, żywią się głównie sokami roślin. Wiele gatunków to szkodniki niszczące uprawy i przenoszące wirusy wywołujące choroby roślin. mają 2 pary skrzydeł, ułożone wzdłuż ciała dachowato1 para skrzydeł jest , pod nią cieńsze błoniaste, są małę i średnie (0.2 mm) Podrząd: Piersciodziobe (Sternorrchyncha). Nadrodzina; Mączliki Aleyrodoidea ( Rodzina MĄCZLIKOWATE Aleyrodidae np. Szkl.. 2 pary skrzydeł błonowych pokryte woskowym natoltem, zamieszkujące kraje klimatu tropikalnego, subtropikalnego i umiarkowanego. Są to owady o długości ciała rzadko przekraczającej 2-3 mm. Liczne gatunki są szkodnikami upraw roślinnych. Nadzrodzina: MSZYCE (Aphidodea) Mszycowate Aleyrodidae A.g. –kująco ssący, u uskrzydlonych w pary błoniastych skrzydeł, 2 rurku syfony służące do wydzielania feromonówZ Wikipedii, wolnej encyklopediSkocz do: nawigacji, szukaj Występują masowo, żerują na roślinach. W większości są szkodnikami upraw. Nadrodzina: Koliszki -Psylloidea b. małe owady 2–5 mm; 2 pary błoniastych skrzydeł składanych dachówkowato nad odwłokiem; roślinożerne; niektóre szkodniki. Rodzina: Miodówkowate — Psyllidae, wydzielają dużo rosy miodowej, koliszki że na jednej parze skrzydeł jest taka żyłka okrężna, zamieszkujące kraje strefy tropikalnej i umiarkowanej. Osiągają niewielkie rozmiary ciała, posiadają 2 pary skrzydeł. W rozwoju forma larwalna. Żywią się sokami wysysanymi z roślin, przez co rośliny obumierają. W Polsce przedstawicielem jest m.in. miodówka jabłoniowa (Psylla mali), żerująca na pąkach i liściach drzew jabłoni. Nadrodzina: Czerwce - Coccoidea , dymorfizm płciowy niewielkie owady Rozwój z przeobrażeniem zupełnym jajo- larwa, pozwala , postac dorosł, owady małe (od 1-5 mm),. Czerwce są roślinożerne i często powodują szkody w uprawach. Samce mają niewielkie rozmiary, przeważnie posiadają jedną parę skrzydeł i uwstecznione narządy gębowe, u niektórych gatunków samce giną zaraz po zapłodnieniu samic. Samice i larwy mają zredukowane nogi(apodyptyczne) , oczy i czułki. Poczwarka zamknieta Rodz: Tarcznikowate - Diaspididae, są owadami niewielkimi, osiągają do kilku mm długości. Ciało spłaszczone grzbieto-brzusznie, nogi, oczy i czułki zredukowane częściowo lub całkowicie. Rozmnażanie partenogenetyczne lub płciowe. U części gatunków wylęg larw następuje w ciele samicy. Larwy po wylęgnięciu poszukują odpowiedniego miejsca do żerowania, a następnie wytwarzają tarczkę okrywową i prowadzą osiadły tryb życia. Samce tarcznikowatych są owadami uskrzydlonymi. Przeobrażenie zupełne (Holometabola) 1.SIECIARKI (Neuroptera), , dużo pożytecznych stworzeń, larwy drapieżne. Siecirki pożyteczni drapieżcy na mszyce. Zamieszkują lasy, zarośla i łąki. Pokolenie jesienne często zimuje w somach przeważnie delikatnej budowy, imago mają dwie pary błoniastych, zwykle przezroczystych skrzydeł o bardzo gęstym użyłkowaniu. Przedtułów jest ruchliwy, pierścienie tułowia zróżnicowane, natomiast nogi są słabo zróżnicowane, zakończone 5-członową stopą, przystosowane do chodzenia, a u niektórych do łapania ofiary. W spoczynku skrzydła są dachówkowato składane wzdłuż ciała. Nie łączą się w locie. Głowa szeroka i krótka, Duże, półkoliste oczy złożone. Przyoczka zwykle nie występują (wyjątkiem są strumycznikowate). A g typu gryzącego lub kłująco-ssący, wyspecjalizowany. Czułki różnej długości, wieloczłonowe.. Ciało jest pokryte białym lub szarawym, woskowym nalotem. Sieciarki są zwierzętami jajorodnymi, zasadniczo lądowymi. Larwy przystosowały się do życia w wodzie. przeobrażenie zupełne (występuje stadium poczwarki, larwy nie są podobne do osobników dorosłych).. np. Myrmeleonidae – mrówkolwowate 2.MOTYLE (Lepidoptera), rząd owadów uskrzydlonych, dzielimy porę lotu na motyle dzienne oraz ćmy oraz podział ze większe) i mniejsze. Ciało motyli zbudowane jest z trzech części (tagm): głowy, tułowia i odwłoka. Tułów składa się z 3 segmentów na krm znajdują się 3 pary odnóży oraz 2 pary skrzydeł błoniastych pokryte często kolorowymi łuseczkami, szkodnikiem u motyli jest gąsienica. ih ciało chroni chitynowy oskórek. Głowa Kulista i wyraźnie oddzielona od tułowia powstała w wyniku zrośnięcia 6 segmentów. Na głowie znajduje się para oczu złożonych z mniejszych oczek, tak zwanych ommatidiów, para czułków oraz ssący aparat gębowy. Większośc odżywia się nektarem kwiatowym. U niektórych rodzin zachowały się resztki gryzących narządów gębowych. Na ich II segmencie znajduje się narząd Johnstona. Jest to narząd słuchu i równowagi. Usamic na końcu odwłoka znajduje się pokładełko służące do składania jaj. Przeobrażenie zupełne. samce przekazują im spermatofor Z jaja wykluwa się gąsienica - larwa motyli. Ma miękkie ciało, wyraźnie wyodrębnioną, silnie schitynizowaną głowę z aparatem gębowym gryzącym. Na tułowiu znajdują się 3 pary członowanych odnóży a na odwłoku 5 par tzw. posuwek. Bardzo często pierwszym pokarmem jest otoczka jaja (chorion), z którego się wykluła. Pożywieniem gąsienic większości gatunków są miękkie części roślin, Gąsienica jest jedynym stadium rozwojowym, w którym motyl rośnie (linienie) Poczwarka- Gąsienica przestaje przyjmować pokarm, opróżnia przewód pokarmowy, zrzuca z siebie oskórek i zmienia się w nieruchomą formę. we wnętrzu formuje się dorosły motyl, opuszczają roślinę żywicielkę i wyszukują odpowiednie miejsce. W stadium poczwarki motyl nie odżywia się i nie pobiera płynu. Jedynymi otworami, jakie funkcjonują, są służące do oddychania przetchlinki. Narządy larwalne rozpadają się, rozwijają się skrzydła, a g i narządy rozrodcze. Powstaje imago. 3.MUCHÓWKI (Diptera) dwuskrzydłe. Charakteryzuje się jedną parą skrzydeł. Druga para skrzydeł uległa uwstecznieniu i występuje w postaci przezmianek. Skrzydła są cienkie, błoniaste oraz przezroczyste. Niektóre gatunki pozbawione skrzydeł. Duża, ruchomo osadzona na tułowiu głowa zaopatrzona jest w parę dużych oczu złożonych. Na głowie wystepują 3 przyoczka. Czułki albo krótkie dwuczłonowe, kończące się szczecinką, albo znacznej długości i składające się z większej liczby członów. Narządy gębowe różne modyfikacje np. kujące-komar, liżące-muchówki, tnąco-liżace bąk. Warga dolna zmieniona w ssawkę o kształcie rynienki, w której mieszczą się szczeciniaste żuwaczki. U samców muchówek żuwaczki zupełnie się nie rozwijają. Segmenty tułowia są silnie ze sobą pozrastane. Odwłok składa się z 9 lub 10 segmentów. Nogi muchówek kończą się pięcioczłonowymi stopami zaopatrzonymi w pazurki lub przyssawki. R: Szkodnik larwy, Postać dorosłą nieszkodliwa Wszystkie owady dwuskrzydłe przechodzą przeobrażenie zupełne. Samice składają jaja lub rodzą larwy. Larwy są dwu rodzajów, jedne mają dobrze wykształcona głowę, zaopatrzoną w czułki i narządy gębowe służące do gryzienia. Larwy mogą być albo mięsożerne albo roślinożerne. Inny rodzaj larw ma głowę uwstecznioną, bez narządów gryzących i czułków. Te larwy odżywiają się wyłącznie pokarmem płynnym. Larwy niektórych gatunków są pasożytami. 4.CHRZĄSZCZE (Coleoptera)są bardzo małe i bardzo duże Mogą być roślinożerne, drapieżne, padlinożerne, wszystkożerne, mogą zamieszkiwać zarówno ląd jak i wody słodkie .Chrząszcze przechodzą przeobrażenie zupełne: (larwa, poczwarka, owad dorosły). Cechą charakterystyczną chrząszczy jest aparat gębowy typu gryzącego. Aparat ten składa się z wargi górnej, dwóch żuwaczek. 2 pary zrośniętych ze sobą głaszczek, dotyk Skrzydła pierwszej pary przekształcone są w grube pokrywy, które nie biorą udziału w locie, a jedynie służą do osłaniania błoniastych skrzydeł drugiej pary. Oskórek chitynowy gruby, często rzeźbiony. Czułki mogą być różnorakiego kształtu. Liczba ich członów zazwyczaj nie przekracza 11, czasami 12-14. Biedronka z rodziny biegazkowatych 5.BŁONOSKRZYDŁE (hymenoptera). Do błonkówek należą m.in. pszczoły, osy, mrówki, pilarzowate, gąsieniczniki, bleskotki i trzpiennikowate. wiele z nich odgrywa dużą rolę w zapylaniu roślin, inne to pasożyty. osiągają długość od 0,21 mm - ponad 5 cm . U wielu gatunków odwłok oddzielony jest od tułowia trzonkowatym przewężeniem. Błonkówki to owady o 2 parach błoniastych, przezroczystych skrzydeł, połączonych podczas lotu specjalnymi haczykami (jednolita powierzchnia nośna podczas lotu), niektóre osy nie i mrówki są bezskrzydłe. Owady te mają narządy gębowe typu gryząco-liżącego lub liżąco-ssącego. Na górnej stronie głowy występuje para dużych oczu złożonych oraz dodatkowo zwykle 3 oczy proste. Budowa czułków najczęściej średniej długości, niekiedy dłuższe od ciała. Na końcu odwłoka samic znajduje się pokładełko, u większości błonkoskrzydłych dwa pierwsze segmenty połączone są ze sobą tzw. stylikiem (trzonkiem) tworząc charakterystyczne przewężenie (talia osy) a)Podrząd: ROŚLINIARKI (Symphyta) owady osiągające od kilku mm do ok. 40 mm długości . Posiadają oczy złożone oraz 3 tzw. przyoczka. Samice mają pokładełko, często o piłkowanych krawędziach, umożliwiających nacinanie tkanek roślinnych bądź wiercenie otworów dla zniesienia w nich jaj. Skrzydła u większości przezroczyste, u niektórych z odcieniem brązowym lub niebieskim. cechują się sztywnym połączeniem tułowia z odwłokiem Larwy, ubarwione u większości gatunków zielono, żywią się tkankami roślin, przy masowych pojawach powodują znaczne szkody, żerują na liściach, w drewnie, w uprawach rolnych i sadach Imago czynią mniej szkód, część gatunków nie pobiera żadnych pokarmów, inne żywią się nektarem lub sokiem roślin. b)Podrząd OWADZIARKI (Parastica) Cechują się silnym przewężeniem przedniej części odwłoka, u samic pokładełko, za pomocą którego składają jaja w stadia rozwojowe innych owadów, pajęczaków lub w tkanki roślin. Z jaj wykluwają się pasożytujace czerwiowate, beznogie larwy. Niektórych gatunków owadziarek używa się do zwalczania szkodników roślin (owadów). Dojrzałe owadziarki mają dwuczłonowe krętarze nóg i często wieloczłonowe czułki, samice mają zwykle pokładełko nie mają natomiast żądła. Przykłady: . Do owadziarek należą m.in.: baryłkarz, ,osiec korówkowy, –dwojarki , bleskotki , galasówki, zadziorki ,gąsienniczki. c) Podrząd żĄDŁÓWKI ( Aculeata). Do noch owady cechujące się silnym przewężeniem odwłoka pomiędzy dwoma pierwszymi segmentami, a także występowaniem u samic żądła które na drodze ewolucji wykształciło się z pokładełka (ovipositor), pierwotnie służącego do składania jaj. Są pożyteczne, zapylają rośliny, wytwarzają miód i wosk (pszczoła miodna), są także naturalnymi wrogami wielu szkodników owadzich. Przykłady: -pszczoły (Apoidea), -złotolitki (Chrysidoidea), -osy (Vespoidea), -mrówki (Formicoidea). TYPY Larw: 1.Apodyczne (beznogie) a) wyraźnie zaznacz głowa (ryjkowcowate, kornikowate, strąkowcowate, błonkówki pasożytnicze i roślinożerne. b) bez wyraźnej zaznaczone głowy( muchówki częśc błonkówek, żądłówki: pszczoły, osy, mrówki). 2.Podyczne (z odnużam) ->OLIGOPODYCZNE (skąpo nożne) 3 pary nóg tułowiowych. A) bardzo ruchliwe (biegaczowate, biedronkowate, omarlicowate, pływakowate). B) nieruchliwe kształtu robakowego, stonkowego, kózkowate, żukowate(pędraki), bogatkowate. C)drutowce. Sprężykowate, -czarnuchowate. POLIPODYCZNE (wielonożne) 3 pary nóg tułowiowych, 5-8 par odnóży odwłokowowych. ->A) 3pary nóg tułowiowych, 2-5odwłokowych (gąsienice motyli) ->3+2 miernikowcowate, 3+5 barcenatkowate, brudnicowate. B) 3pary nóg tułowiwiowych 6-8 par odnuży odwłok, larwy błonkówek (pilarzowate, obnażaczowate) 3+2-8 wielonożne, odwłokowe, 3+2-5 motlegiaienice, 3+(>5) larwa błonkówki. Poczwarka zamkniejta- np. motyl,poczwark wolna widać już głowe nogi wszystkie części przyciągnięte do tułowia bobówka typowa dla bobówek niższych. Monofagi –jedna rośl żywicielska, Digofagi – rózne rośliny ale w obrębie tej samej rodziny, Polifagi –wielożerne. Dwurodne – żwywieilem jst drzewo lub krzew a drugim roślina zielne