SYSTEMY PODATKOWE, WYKŁAD 1, 6.10.2010
Część II (po przerwie)
Dalsze cechy podatków:
Pieniężność
Przymusowość
Nieodpłatność (brak odpłatności bezpośredniej; jest odpłatność pośrednia – państwo finansuje pewne potrzeby zbiorowe społeczeństwa, np. edukacja, bezpieczeństwo, oświata itp.)
Świadczenie bezzwrotne
Świadczenie ogólne
Podatki bezpośrednie: dochodowe (18%, 32%); bezpośrednie ingerencje w dochód konsumenta
VAT – podatek pośredni
PODATKI A OPŁATY PUBLICZNO-PRAWNE
Opłaty p-p są pobierane za opłaty państwowe („znaczki skarbowe”)
Opłaty p-p są: przymusowe, podobne do podatków
Różnice:
Sposób wnoszenia
Występuje element odpłatności (odpłatność bezpośrednia)
Brak ekwiwalentności
Opłaty cenowe: niepodobne do podatków; nie są przymusowe, np. gaz, światło, charakter cenowy (cena za korzystanie)
Cła: podobne do podatków; 1/3 zostaje w kraju, 2/3 do UE
ELEMENTY KONSTRUKCJI PODATKU / TECHNIKI PODATKOWEJ
podmiot – podatnicy, powszechne (przede wszystkim opodatkowanie dochodu)
Płatnik podatku – np. w podatku dochodowym od osób fizycznych; odpowiada za wyliczenie podatku i odprowadzenie do budżetu
Inkasent – w podatkach rolnych. Leśnych; pobiera podatek, gmina nalicza on pobiera, nie odpowiada za wymiar podatku, odpowiada za terminowe odprowadzenie podatku
Przedmiot – rzecz lub zdarzenie, z którego zaistnieniem następuje powstanie obowiązku podatkowego (np. dochód, darowizna)
Podstawa opodatkowania – skonkretyzowany przedmiot opodatkowania, kumulacja podatkowa (czasowa, podmiotowa, przedmiotowa)
Stawki podatkowe
Najwięcej jest procentowych ( np. VAT 0%, 5%, 8%, 23%, dochodowy od osób fizycznych 18%, 32%, od osób prawnych 19%)
Kwotowe – podatki samorządowe, podatek od nieruchomości, rolny, leśny
Skale podatkowe
…
Proporcjonalne
Regresywne
Progresywne
WYKŁAD 2 13.10.2010
art. 217 Konstytucji z 1997 r. - ustawowa zasada nakładania podatków
zasady:
lex retro ... (ustawa nie działa wstecz)
jawności (szystkie przepisy prawne (USTAWY) ZACZYNAJĄ OBOWIĄZYWAĆ PO OPUBLIKOWANIU W dZIENNIU promulgacyjnym (ustaw))
tzw. wakacjo legis??? - przesprzegany przy wszystkich podatkach znacznie zmieniających sytuacje podatnika; okres od kilku miesięcy do pół roku; od opublikowania ustawy; służy:
podatnik może się zaznajomić z nową regulacją
okres potrzebny do wydania przepisów wykonawczych do ustaw
ROZPORZĄDZENIA OBLIGATORYJNE:
charakter obligatoryjny - minister Finansów może
upoważnienie charakter fakultatywny - może
jasność przepisów - często kolizje; język trudny, hermetyczny, niejasny; własne definicje; duża zmienność przepisów;
zakaz zmiany przepisów podatkowych w ciągu roku podatkowego - ustawy nie mogą; ale Minister np. akcyzę może;
minimalna stabilizacja prawa
poszanowanie praw nabytych
zakaz obładowania ustawy budżetowej obciążeniami podatkowymi
TK stoi na straży przestrzegania ...
ustawy podatkowe, umowy międzynarodowe, prawo wspólnotowe, ..., władztwo samorządu terytorialnego (charakter tylko lokalny)
WŁADZTWO PODATKOWE NA PODSTAWIE SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO (tylko gmina)
Europejska Karta Samorządu Terytorialnego -> musi mieć własne dochody
gmina ma podatki w swoim władztwie
grupa podatków i opłat lokalnych, np. od nieruchomości, od śr. transportowych, opłata targowa, o. uzdrowiskowa, miejscowa, od posiadania psów <- ustawa o podatkach i opłatach lokalnych
gmina nie ma uprawnień do ich stanowienia (bo ustawy); ma uprawnienia - w granicach określonych stawek podatkowych, gmina może ustanowić stawki niższe (ustawodawca ustalił maksymalne); ale wtedy nie może domagać się refundacji ze strony budżetu; gmina nie może ustalić stawki zerowej; inne uprawnienie: gmina na swoim terenie może wprowadzić tzw. samo opodatkowanie - ogłaszane z inicjatywy rady lub określonej ilości mieszkańców (min. 10%) -> referendum - gmina chce wprowadzić na swoim terenie dodatkowy podatek, musi być cel, na co te środki mają być przeznaczone (zaprzeczenie podatku, bo nie mają charakterów celowych - najczęściej związany z rozwinięciem/ulepszeniem infrastruktury; w głosowaniu musi wziąć udział min. 30% uprawnionych, min. 2/3 z nich musi się opowiedzieć za)
w podatku rolnym i leśnym gminy także mogą wprowadzać pewne ulgi
zaniechanie poboru podatku - po wymiarze
zaniechanie wymiaru podatku - jeżeli wymiaru jeszcze nie było
zmniejszenie
systemy podatkowe w Europie mają charakter narodowy
dyrektywa jest pochodnym źródłem ..., określa konkretne rozwiązanie jakie powinno być wprowadzone do porządku prawnego, natomiast sam sposób wykonania jest uzależniony od państwa; często określony jest maksymalny termin wprowadzenia rozwiązania;
Inne źródła prawa: (mają charakter różnorodny; prawo wspólnotowe w postaci traktatów stałą sie immanentną cechą, umowy po ratyfikacji ...)
umowy międzynarodowe (tak jak traktaty) wymagają ratyfikacji prezydenta przy udziale Parlamentu -> przyjmuje się w formie ustawy
umowy o zapobieżeniu podwójnemu opodatkowaniu, umowy bilateralne dwustronne; sytuacja w której dwa państwa pretendują do ściągnięcia podatku
SYSTEM PODATKOWY
ogół podatków obowiązujących w danym kraju w danym czasie powiązany jakąś myślą przewodnią (logiczny, spójny); większość systemów podatkowych powstaje w procesach historycznych;
różne typy:
historyczny - w którym znajdują się akty prawne z odległych okresów; ciągłość systemu
racjonalny system podatkowy - 1) nie narusza zasad podatkowych, przyjazny podatnikowi, 2) system podatkowy budowany od nowa, pewne państwa, które przechodziły przełom gospodarczy (przede wszystkim polityczny, np. Hiszpania, niektóre kraje Europy Śr.-Wsch. -> transformacja gospodarcza; były tylko podatki pośrednie, nie było bezpośrednich; załamały się przez to dochody;
Systemy podatkowe: opierające się na podatkach przychodowych, dochodowych, konsumpcyjnych (w mniejszym stopniu)
SYSTEMY PODATKOWE 3 (20.10.2010)
Towary od towarów i usług
Poprzedni obfitował w b dużą ilość stawek podatkowych
Zredukowano stawki w podatku obrotowym
Podatek obroty obowiązujący w PRL obfitował też w b dużą ilość zwolnień podatkowych
Maksymalne stawki podatku VAT – od 15% do 25% - dyrektywa UE
Podatki pośrednie: VAT, akcyza 60%
Podatek dochodowy od osób fizycznych
Racjonalny – budowany od początku, żeby system był oparty na istotnych …, żeby był sprawiedliwy, żeby godził interesy podatników i państwa
ZASADY PODATKOWE (w ujęciu historycznym)
Smith – XVIII – traktat, dał w nim przegląd podstawowych zasad podatkowych; stanowi do dzisiaj sąd i podstawę do budowania zasad; panował wtedy liberalizm ekonomiczny – dominującą rolę odgrywał rynek, państwo stróżem, zapewniało bezpieczeństwo wew. i zew.; nie były zbyt wysokie podatki;
System zrodził się z braku zaufania do systemu podatkowego. Akcent na sposób wymiaru i poboru podatku. Płaci się z momentem uzyskania dochodu.
Dogodność
Taniość wymiaru i poboru podatku – koszt poboru żeby nie uszczuplał wpływu do budżetu; tani zarówno dla podatnika oraz dla służb poborowych; u nas dla podatnika pobór nie jest tani, dla podatnika od osób fizycznych jest samo obliczenie podatku;
Pewność podatku – jego określoność – podatek musiał być ściśle określony, np. pod względem wysokości; żeby wynikały z przepisów prawa, żeby nie były za często modyfikowane;
Zasada równomierności opodatkowania – zasada ekonomiczna – przełom stanowiło w tym traktacie, że wszyscy powinni ponosić ciężar utrzymania państwa, 2. Kwestia jak powinien być rozłożony ten ciężar, 2 kryteria: tzw. Ekwiwalencja – w jakim stopniu korzystam ze świadczeń państwa, w takim stopniu mój podatek powinien być wyższy, państwo świadczy mi ochronę mojego mienia, ja jestem zobowiązany do wyższych świadczeń; podatek upodabnia się do ceny; 2. Kryterium – zdolność płatnicza; uwzględnia różnice w dochodzie majątku,
Zasada sprawiedliwości – musi uwzględniać zasadę zdolności płatniczej
Myśl Smitha miała duże znaczenie dla rozwoju myśli podatkowej.
Drugim przełomowym autorem, który wprowadził jeszcze inne elementy przy tworzeniu katalogu zasad podatkowych był Wagner. Mówił o dobrobycie – oprócz tych zasad technicznych opodatkowania, wprowadził do opodatkowania problem etyczny – uwzględniał osoby o najniższych dochodach, mówił o państwie dobrobytu; podatek ma nie naruszać źródeł opodatkowania;
Podatki: mentalność północna – bardziej solidni w płaceniu podatków, państwo nie jest wrogiem, np. Szwecja, Dania; akceptacja wysokich stawek podatkowych – bo państwo przejęło na siebie rolę opiekuńczą – opiekuje się wszystkimi od chwili urodzenia aż do śmierci;
Mentalność południowa –
System szwedzki – domy z serwisem – może się wyprowadzić do takiego domu z całymi ‘gratami’, ma obsługę – może zejść do jadalni, może dostać to do pokoju, ma zachowaną intymność; opieka lekarska; wszystko jest zapewnione; kiedyś było bezpłatne, teraz uzależnione od wysokości emerytury; akceptacja wysokich podatków
Określenie zewnętrznym znamion bogactwa, obok druga ludzi o skromnych dochodach – opowiadał się za wprowadzeniem systemu progresywnego opodatkowania dochodu, żeby dokonać redystrybucji (przesunięcia) dochodów od ludzi zamożnych do najuboższych.
Wagner pogrupował zasady dotyczące polityki gospodarczej, polityki finansowej, sprawiedliwości, zasady zarządzania podatkami.
Zasady polityki finansowej – wielkość tych podatków ściśle uzależniona od zadań państwa; Smith – państwo mało robi; jeżeli państwo pełni wiele ról – podatek może być wyższy; zasilanie budżetu musi być oparte na dochodach pewnych i dochodach o dużej wydajności; dochody powinny być wydajne (mają charakter powszechny – pod względem podmiotowym (np. każda osoba fizyczna art. 84 Konstytucji – każdy jest odpowiedzialny do ponoszenia świadczeń na rzecz utrzymania państwa, wyjątki: rolnik, ksiądz), pewne (stałe obciążenia podatkowe), wykazywać pewną elastyczność , przedmiotowe (katalog oparty na niemieckiej teorii źródła przychodów, opodatkowaniu podlegają także ‘inne’), powszechność (w aspekcie stawek, głównie w podatku VATowskim, stawka podstawowa …)
Budżet musi się opierać na źródłach wydajnych (podatkach powszechnych) ; pewny i stały charakter
Od 1994 roku jest układ w budżecie przedmiotowy – są konkretne tytułu podatkowe – dochody ogółem, podatki pośrednie Vat, akcyza, podatki bezpośrednie (od os. Fiz., od os. Prawnych), podatek od gier
Podatki ‘nas przeżywają’
Ścisła zależność między podatkami i budżetem
Wysokość zależy od funkcji państwa, …, w PL Także kwestia deficytu i długu.
Nienaruszalna jest kwestia deficytu budżetowa – gdy RM ustali deficyt budżetu, poprzez pracę w komisjach nie można tego deficytu zmienić
Wagner mówił o zasadach polityki finansowej – państwo musi być solidne,
Zasady gospodarcze – nienaruszalność źródeł opodatkowania – nie można stosować tak wysokich podatków, które by pozbawiały podatnika np. prowadzenia zakładu, ograniczałyby konsumpcję; powinien płacić podatek z dochodów bieżących – bez uszczuplania masy majątkowej; powinien być podatek nominalny – płacony z dochodów bieżących;
Podatek nie powinien do wyhamowania działalności gospodarczej. Niektórzy w szarą strefę, niektórzy do rajów podatkowych; bierne wycofywanie się – zawieszenie działalności.
SYSTEMY PODATKOWE 4 (27.10.2010)
FUNKCJE PODATKÓW
Funkcja fiskalna – decydujące znaczenie, podatki się nakłada aby zasiliły budżet; podatki 90% całego budżetu; w skali makroekonomicznej udział podatków w ...; pojęcia ....-fiskalne – wszystkie składki na ubezpieczenia społeczne, zdrowotne, na fundusz pracy, fundusz świadczeń gwarantowanych;
Funkcja regulacyjna - Podatki regulują wielkość dochodów – wpływają na wielkość dochodów podatników; różne koncepcje: podatki powinny spełniać funkcje regulacyjne – system progresywny – następuje dysproporcji między osobami ;
Podatek liniowy – zaleta – łatwy w wymiarze; podatki progresywne – na ogół związane z nimi są ulgi;
Podatki wpływają na regulowanie dochodów, wszystkich podmiotów płacących podatki, związane z funkcją fiskalną; większe podatki -> zmniejszenie dochodów
Funkcja stymulacyjna – łagodzenie obciążeń podatkowych; najczęściej związane z systemem progresywnym opodatkowania, dodatkowa korekta; ulgi mogą mieć różny charakter, w PL ulga podatkowa jest rozumiana szeroko (zarówno zwolnienie od podatków, ulgi wymiarze, poborze); przedmiotowo ulgi dzielą się: socjalne (np. prorodzinne – związane z wychowywaniem dzieci, osoby wychowujące dzieci, rodziny zastępcze) w 90. Ulgi związane ze kształceniem dzieci, związane z nabywaniem sprzętu ułatwiającego pracę zawodową; inne fukcje prorozwojowe mało rozwinięte;
Składka na ubezpieczenie społeczne
Składka rentowna 6% (4,5% / 1,5%)
Ubezpieczenie chorobowe (2,45%) pracownik
Wypadkowe 0,2%-8%
SYSTEM PODATKOWY
Systemy różnią się między sobą, Są tzw. Systemy wielko podatkowe, system podatku jednego (od energii np.) – nie zapewnia zasady sprawiedliwości, koncepcje surrealistyczne; wszędzie obowiązuje system wielopodatkowy; systemy mogą mieć charakter historyczny – ukształtowany, tradycyjne systemy, kraje, które nie przechodziły zmian ustrojowych, dominują historyczne; przeciwieństwem systemy racjonalne – jest budowany zupełnie od nowa, państwa, transformacja gospodarcza, nowy ustrój, kraje środkowej Europy, Hiszpania; system oparty na teoriach naukowych i sprawdzonych wzorach, nie odbiega bardzo od systemów historycznych, często brak ciągłości rozwiązań; 2. Racjonalny – odpowiada pewnej idei, ma spełniać 2 zadania – 1. Wydajność podatku, 2. Sprawiedliwość – prawo powinno być sprawiedliwe, podatki muszą uwzględniać 2 sprzeczne interesy (państwa oraz obywateli, przedsiębiorców, innych podmiotów), nie ma sytuacji, państwo bogate obywatele biedni;
Sprawiedliwość: w rozumieniu psychologicznym – kwestia akceptacji/oceny danego systemu podatkowego pod względem emocjonalnym; kształtują postawę podatników wobec państwa; kształtują mentalność podatkową;
Konieczność podwyższania podatków powodowany przez wzrost długu publicznego
Fundusz drogowo – budowa dróg i autostrad; emituje obligacje
Obsługa długu = podatki od osób fizycznych
W procesie stanowienia prawa duże znaczenie odgrywają grupy lobbystów
Podatki mogą wzrastać do pewnej granicy – nie powinny przekraczać pewnej wysokości, bo niszczą źródło
Łatwiej podnieść podatki pośrednie, mnie wrażliwe na ewentualną dekoniunkturę;
Cięcia w wydatkach – model taniego państwa; 2. model państwa opiekuńczego, dba o społeczeństwo, istnieje deficyt, ale mieści się w określonych ramach;
Tanie państwo – państwo wycofuje się z opłacania edukacji itp., każdy niech sam sobie wszystko organizuje,
PODZIAŁ PODATKÓW / KLASYFIKACJA
System oparty na przynależności do konkretnego budżetu
Podatki zasilające budżet państwa (centralny) (VAT, akcyza, PIT, CIT)
Podatki o charakterze samorządowym (lokalnym) (podatki samorządowe – regulowane ustawa o podatkach i opłatach lokalnych – od nieruchomości (największa rola), od śr. Transportowych, ta ustawa reguluje też opłaty (targową, miejscową, uzdrowiskową, od posiadania psów); gminy nie mają jednolitego charakteru; w gminach o charakterze wiejskim podstawowymi tytułami zasilającymi jest podatek rolny i leśny, w globalnym zestawieniu – podatek od nieruchomości; podatki o charakterze majątkowym – również od nieruchomości, od spadków i darowizn (podatek od tzw. Nieodpłatnego przyrostu majątku); najbliższa rodzina (grupa zerowa) (rodzice, dziadkowie, macocha, nie ma teściowej, synowej) zerowa stawka; podatek od czynności cywilno-prawnych (od kupna-sprzedaży, pożyczki); opodatkowanie drobnych zakładów (karta podatkowa = ryczałt kwotowy, małe przedsiębiorstwa, rzemieślnicy); opłata skarbowa – za czynności administracyjne organów właściwej organizacji (opłaty za pozwolenia, zezwolenia; zniesiono za wydanie dowodu osobistego); głównie: rolny i leśny
W budżecie gminy jest kilkanaście tytułów, ale niska wydajność; w państwie dużo tytułów – wysoka wydajność
Wydajność podatków samorządowych jest skromna, szczególnie w rolnictwie, niskie stawki i niewielkie jest z tego tytułu zasilanie
Podział oparty na przedmiocie opodatkowania – znaczenie ekonomiczne, w zależności od źródła, które jest opodatkowane
Dochodów osób fizycznych
Dochodów osób prawnych
Podatki dochodowe
Podatki majątkowe
SYSTEMY PODATKOWE 5
Nadal teoria podatku 5 (10.11.2010)
Systemy historyczne
Racjonalne –
przeciwstawienie do historycznego; możliwe zbudowanie od początku do końca ze względu na zmianę ustroju politycznego, ustrojowego; Hiszpania, po części PL (po transformacji gospodarczej); nasz system jest kompilacją regulacji prawnych nowych (podatek dochodowy od osób fizycznych, prawnych, podatek VAT [wcześniej był podatek obrotowy – podatek od obrotu, luksusu, ...])
w rozumieniu dobrych systemów podatkowych – nie szkodzą podatnikowi, opierają się na wydajnych źródłach, powinien być systemem stabilnym, głównym motywem zmian jest brak credo polityki finansowej; duży wpływ na zmianę systemu podatkowego ma sytuacja gospodarcza;
Klasyfikacja podatków:
Stare kryterium: dziś małe znaczenie
podmiotowe: podatki od osób fizycznych (dochodowy, od spadków i darowizn), od przedsiębiorstw państwowych, od gospodarki
dziś tendencją jest tworzenie wspólnych konstrukcji, np. podatek od nieruchomości, tendencja do ujednolicania; kryterium przedmiotowe – czego dotyczy podatek:
podatki przychodowe: przedmiotem opodatkowania jest przychód; przychód brutto – bez KUP; podatek dochodowy, niewielkie obowiązki w zakresie ewidencji, ukryty dochód, jedna z form zryczałtowanych; forma prymitywna; usługi, drobny handel; podobną formą jest karta podatkowa – forma opodatkowania, podstawą opodatkowania są normy przychodowości, ustalone konkretne stawki, typowy układ opodatkowania na podstawie tzw. znamion zewnętrznych, jedyna forma uzależniająca opodatkowanie w zależności od ilości zatrudnionych (ustalona druga cecha: maksymalne zatrudnienie, zazwyczaj do 5 osób, w gminach zagrożonych bezrobociem więcej; np. do prac sezonowych – nie wliczają się); wysokość karty zależy od 1) działalności, 2) wielkości miejscowości, 3) gdzie jest zlokalizowana działalność, ilość osób zatrudnionych; przy karcie podatkowej jedyny obowiązek to wydawanie rachunków i gromadzenie 5 lat; przy zryczałtowanym podatku książka; w przepisach jakie formy działalności nie mogą być opodatkowane tą formą – najbardziej dochodowe (apteki, kantory, lombardy);
dochodowe – idealne rozwiązanie; jest podatkiem, który jest określony na podstawie tzw. zdolności podatkowej – zdolności do zapłacenia podatku, jej zewnętrznym przejawem jest wysokość dochodu, ale wysokość dochodu nie jest jednoznaczna z zamożnością rodziny; podstawą dla wyrównania różnic zamożności są ulgi podatkowe – możliwość indywidualizacji rozwiązań, w największym stopniu indywidualizuje sytuację rodzinną, uwzględniana jest zdolność podatkowa; wady: opóźniony rytm rozliczeń (u nas do końca kwietnia), duży wpływ aktywności gospodarczej,
majątkowe – nie mają wielkiego znaczenia, dotyczą stanu opodatkowania (np. podatek od nieruchomości), może być opodatkowany przyrost majątku zarówno odpłatny (np. od czynności cywilnoprawnych [np. transakcja kupna sprzedaży]) jak i nieodpłatny (od spadków i darowizn, zasiedzenia); nie odgrywają wielkiej roli; od podatku spadków i darowizn – zwolnienie najbliższych osób, podatki samorządowe – wpłacane do budżetu gminy, są dochodem gminy, ale rozliczane za pomocą US, podatki uzupełniające
konsumpcyjne – VAT, akcyza; stosunkowo łatwe w wymiarze i poborze; powiązanie z podziałem: podatki pośrednie i bezpośrednie; SA podatkami pośrednimi – państwo z góry zakłada, że podmiotem ... są ostateczni nabywcy; przysparza bardo dużo wpływów; łatwo akceptowalny przez podatników, bo nie ma ingerencji bezpośredniej w dochód, nie budzi takiego oporu; VAT regresywne działanie na dochody osób o szczególnie niskich dochodach; podatek VAT – tym który zapłaci go, jest ostateczny nabywca; VAT jest niesprawiedliwy – obciąża dochody osób o najniższych dochodach; akcyza – alkohol, papierosy, samochody osobowe; najpierw akcyza później VAT, często mówi się o konieczności wyrównania ... – poprzez ewentualne ulgi w podatku dochodowym;
w krajach rozwiniętych dominowały podatki dochodowe, teraz w załamanej koniunkturze Niemcy podnoszą stawkę VAT, ale wiele ma zachowane niskie stawki na podstawowe usługi/produkty;
Oprócz podstawowego podziału podmiotowego, stosuje się inne:
kwestia podatków pośrednich i bezpośrednich
kwestia przerzucalności podatków – przy VAT i akcyza rzeczywiście obciążeni ostateczni odbiorcy
zasilające budżet państwa i budżety samorządowe
podatki nominalne i realne – czy podatek jest płacony z dochodów bieżących, czy uszczuplenie majątku podatnika (realny)
domiary podatkowe – wymiar podatku kierowany do największych właścicieli; był kiedyś; świadczenie podatkowe, które zapłata podatkowa przewyższała majątek podatnika;
zasady poprawnej legislacji
Bardzo dużo jest tzw. quasi obciążeń podatkowych – podatki celowe; np. kwestia ubezpieczeń społecznych, składki na ubezpieczenia społeczne (po 9,76) składka rentowa (4,5 pracodawca, 1,5 pracownik), ubezpieczenie chorobowe (2,45 tylko pracownik płaci), wypadkowe (o,2-0-8...) ; inne obciążenia dotykające pracodawcy – wpłaty na fundusz pracy (2,45%) na zasiłki dla bezrobotnych, na ich aktywizację; wpłaty na fundusz świadczeń gwarantowanych pracowniczych (2,45%) – dla tych, których zakład ogłosił upadłość; klin podatkowy – pracodawcę kosztuje stworzenie miejsca pracy i utrzymanie, dlatego wybiera formę łagodniejszą; powstaje po zliczeniu kosztów pracodawcy; ok. 39-40%, UE – 41%; w zimę w USA zmienia się bezrobocie o 2% (np. idą na zimę do więzienia);
Mentalność podatkowa
To postawa podatnika wobec systemu podatkowe, wobec obowiązków podatkowych; w zależności od systemu podatkowego; często uważany za niesprawiedliwy; dzień wolności podatkowej – koniec czerwca, teraz początek sierpnia – przez pół roku pracujemy na fiskus;
W krajach północnych, termin podatek jest uważany za wkład finansowy i otrzymam ekwiwalent; w innych obowiązek podatkowy
mentalność północna – kraje skandynawskie,
mentalność południowa – głównie Grecja, Hiszpania; PL bardziej do południa; urzędu skarbowe SA traktowane, że chcą z nas wycisnąć ile się da; ukształtowała się naszą mentalność historycznie (zabory, niepodległość, po-komuna, Włochy (abolicja, do 24%), PL (ok. 22%)
Ludzie muszą się dostosować do systemu podatkowego, ludzie inaczej się dostosowują. Rośnie szara strefa – pozbawia dochód fiskusa, daje dochód ludziom. Inni dla świętego spokoju lub boją się sankcji. Wysokie obciążenia, para-podatki.
SYSTEMY PODATKOWE 6 (17.11.2010) WOLAŃSKI
Organy podatkowe
Zobowiązania podatkowe
Ustawa ordynacja podatkowa (29.08.19.. r.)
Wśród podmiotów podatku występuje podmiot czynny i podmiot bierny. Podmiotem czynnym jest państwo lub Ew. (jak PL) może być gmina, podmiotem biernik – podatnik (czasami płatnik lub inkasent).
Organy podatkowe są to podmioty, które reprezentują państwo lub gminę w postępowaniu podatkowym. Podmiot czynny – państwo lub gmina – musi być przez kogoś reprezentowane – przez organy podatkowe.
Art. 13 – organy podatkowe
naczelnik US,
naczelnik Urzędu Celnego,
dyrektor Izby Skarbowej,
Dyrektor Izby Celnej,
Wójt (Burmistrz, Prezydent) miasta, gminy;
samorządowe kolegium odwoławcze;
Minister finansów
Podziały organów podatkowych:
Ze względu na to, kogo reprezentują:
Państwowe (państwo)
Naczelnik US
Naczelnik Urzędu Celnego
Dyrektor Izby Skarbowej
Dyrektor Izby Celnej
Minister Finansów
Samorządowe (gminę)
Wójt, Burmistrz, Prezydent miasta, gminy
SKO
Ze względu na instancję, w której występują: (postępowanie podatkowe jest dwuinstancyjne), kontrola podatkowa – prowadzi organ pierwszo instancyjny, po decyzji podatnik może się odwołać do organu drugiej instancji, decyzja organu drugiej on stacji jest ostateczna
Pierwszej instancji
Naczelnik US
Naczelnik Urzędu Celnego
Wójt, Burmistrz, Prezydent miasta, gminy
Drugiej instancji
Dyrektor Izby Skarbowej
Dyrektor Izby Celnej
SKO
Minister Finansów poza tym podziałem. Czasami występuje w pierwszej, czasami w drugiej. Jest najważniejszym organem. Gdy jest organem pierwszej instancji, to naturalnie jest też organem drugiej instancji. Gdy jest i pierwsze i drugiej instancji, w sprawę w drugiej rozpatruje inna osoba
Kompetencje organów:
Najważniejsi są Naczelnicy US – podatnicy mają z nimi najczęściej do czynienia.
Określają i pobierają podatki (zajmują się wszystkimi podatkami, chyba że zastrzeżono, że to będzie inny organ). Jest domniemanie, że sprawą zajmuje się naczelnik US.
Rejestrowanie podatników (wydawanie nr NIP)
Przyjmowanie deklaracji podatkowych
Prowadzenie kontroli podatkowej
Prowadzenie egzekucji podatkowej
Dyrektor Izby Skarbowej
Rozstrzyganie spraw, należących w pierwszej instancji do Naczelników US
Naczelnicy Urzędów Celnych
Zajmują się podatkiem akcyzowym
Zajmują się podatkiem VAT, tylko w zakresie importu
Dyrektor
Rozstrzyganie spraw należących w pierwszej instancji do kompetencji Naczelników Urzędów Celnych
Minister Finansów
Przede wszystkim sprawuje ogólny nadzór w sprawach podatkowych
Jednym z ważnych zadań jest interpretacja przepisów podatkowych; interpretując je dąży do jednolitego stosowania prawa podatkowego;
Interpretacje ogólne – są kierowane do organów podatkowych; aby organy podatkowe jednakowo stosowały przepisy podatkowe; do wiadomości publicznej; nie wiążą organów podatkowych – organ podatkowy nie musi się do nich stosować;
Interpretacje indywidualne – wydawana na wniosek osoby zainteresowanej daną sprawą; wniosek może złożyć przede wszystkim podatnik, ale także płatnik ,inkasent;
ta osoba musi przedstawić czego ta interpretacji ma dotyczyć (stan faktycznym może być już zaistniały lub przyszły),
następnie należy przedstawić swoje stanowisko, uzasadnienie prawne stanowiska
dokumenty należy złożyć do MF (gdy się zastosuje do stanowiska osoby, nie musi uzasadniać, gdy wyda inną decyzję musi uzasadnić)
zasada zarówno do interpretacji ogólnych jak i indywidualnych – nieszkodzenia temu, który zastosował się do interpretacji; podatnik postępując zgodnie z interpretacją ma pewność, że organy podatkowe nie mają prawa zakwestionować jego działania;
interpretacje mogą być zmieniane; po zmianie poprzednia nie obowiązuje;
Organy samorządowe
wójt, burmistrz, prezydent miasta, gminy
podatki i opłaty lokalne – Podatki (podatek od nieruchomości, podatek od środków transportowych); opłaty lokalne (opłata targowa, miejscowa, uzdrowiskowa, od posiadania psów)
podatek rolny – określa podatki, pobiera, Ew. kontrola, deklaracje
podatek leśny - określa podatki, pobiera, Ew. kontrola, deklaracje
Samorządowe Kolegia Odwoławcze – organ odwoławczy od decyzji podatkowych wójtów, burmistrzów, prezydentów miasta, gminy zajmują się tymi samymi podatkami, ale jako organ odwoławczy.
Właściwość organów podatkowych
Oznacza zdolność danego organu do zajęcia się sprawami podatkowymi określonego rodzaju; określa jakimi podatkami dany organ będzie się zajmował; którzy podatnicy będą należeć do danego organu podatkowego; w jakich sprawach jakie osoby będą przez niego prowadzone;
właściwość rzeczowa – określa jakimi podatkami dany organ się zajmuje; odnośnie jakich podatków dany organ jest właściwy; Urzędy Celne – podatek akcyzowy + Vat od importu; W, B, P – opłaty lokalne, podatki lokalne + podatek rolny, leśny; pozostałe – Naczelnicy US; MF – zajmuje się wszystkimi podatkami oprócz podatków lokalnych
właściwość miejscowa – określa jakie jest terytorium, obszar działania danego organu podatkowego – określa którzy podatnicy podlegają danemu organowi; terytorium, obszar działania danego organu; ta właściwość jest określana indywidualnie dla danego podatku – każdy organ podatkowy ma określone terytorium, na jakim on działa (w Wa-wie kilkanaście US, obszar podzielony); podatek dochodowy od osób fizycznych – miejsce zamieszkania 31 grudnia, gdy zmienia w trakcie roku to liczy się ostatni dzień; podatek dochodowy od osób prawnych – miejsce siedziby; mamy tzw. Urzędy Skarbowe dla dużych podatników – są US w Polsce i poza tymi US jest wydzielona grupa US (20) obsługujące tylko ‘dużych podatników’ i oni się tylko tymi podmiotami zajmują, głównie bankami, zakładami ubezpieczeń, instytucjami finansowymi, przedsiębiorstwami, które mają sprzedaż powyżej 5 mln Euro w roku;
właściwość instancyjna – w której instancji występuje dany organ
właściwość delegacyjna – bardzo małe znaczenie; jeden organ musi delegować (przekazać) sprawę do rozstrzygnięcia innemu organowi; zazwyczaj dotyczy części sprawy; np. Świadek nie ma obowiązku przemieszczania się poza obszar swojego województwa, wtedy deleguje inny organ
Jeżeli razem rozpatrzymy 3 właściwości, to wiemy jakim podatkiem będzie zajmował się dany organ; na jakim terenie osoby płacące podatek podlegają ...
Organ bezwzględnie musi przestrzegać swoich właściwości.
Świadek nie ma obowiązku przemieszczania się poza obszar swojego województwa.
ZOBOWIĄZANIA PODATKOWE
Obowiązek podatkowy – pojęcie podstawowe w podatkach, pojecie pierwotne – zawsze jeżeli mówimy o podatkach obowiązek podatkowy musi istnieć; jest to centralna instytucja stosunku podatkowego;
Rodzaje obowiązków podatkowych:
abstrakcyjny obowiązek podatkowy – określony w poszczególnych ustawach podatkowych; określa on czy obejmuje określony stan faktyczny i jego następstwa prawne
Zindywidualizowany obowiązek podatkowy – obowiązek ciążący na konkretnej osobie od czasu/momentu kiedy ona spełni przesłanki określone w ustawie
Obowiązek podatkowy – art. 4 ordynacji podatkowej; definicja; wynikająca z ustaw podatkowych nieskonkretyzowana powinność poniesienia przymusowego świadczenia pieniężnego w związku z zaistnieniem zdarzenia określonego w ustawie;
Cechy obowiązku podatkowego:
Ogólny charakter – dzięki temu ma bardzo szerokie oddziaływanie, obejmuje wszystkich; ogólny charakter, powszechne zastosowanie
Niezależny od woli stron – obowiązek podatkowy wynika tylko z mocy prawa / ustawy; podatnik, organy podatkowe nic nie może zmienić
Zawsze powstaje samoistnie – z mocy prawa;
Kategoria prawna i faktyczna zobiektywizowana – nikt na nią nie ma wpływu; decyduje tylko zapis w ustawie
Niezbywalność obowiązku podatkowego – np. w drodze czynności cywilno-prawnych;
Obowiązek można rozumieć jako potencjalny nakaz zapłaty, który jest głównym obowiązkiem podatnika – na danej osobie ciąży, ale nie oznacza że dana osoba będzie musiała płacić;
zobowiązanie podatkowe – przedłużenie obowiązku podatkowe, dalsza część z płaceniem podatków; art. 5; def.; wynikające z obowiązku podatkowego zobowiązanie podatnika do zapłaty podatku w wysokości, w terminie oraz w miejscu określonych w przepisach prawa podatkowego.
Cechy zobowiązania podatkowego:
Normatywne (prawne) następstwo obowiązku podatkowego – regułą jest że na nas ciąży obowiązek podatkowy i dalej zobowiązanie podatkowe; wyjątki: niekiedy obowiązek podatkowy nie przekształci się w zobowiązanie podatkowe -> osoba nie płaci podatku;
Konkretne, ‘skonkretyzowany obowiązek podatkowy’ – gdy wiemy, ile mamy zapłacić, komu, gdzie to wtedy jest już zobowiązanie podatkowe; z.p. ma konkretne skutki – osoba odpowiada całym swoim majątkiem za zobowiązania podatkowe, często też za inne osoby; konkretne, praktyczne przełożenia; Obowiązek podatkowy – bardziej teoretyczne, nie ma skutków; zobowiązanie- praktyczne, skutki
Powstawanie zobowiązań podatkowych
Art. 21 – sposoby powstawania zobowiązań podatkowych:
Z dniem zaistnienia zdarzenia, z którym ustawa podatkowa wiąże powstanie takiego zobowiązania; powstanie z mocy prawa, tak samo jak obowiązek podatkowy; wszystko jest określone w ustawie, co jest potrzebne by powstało zobowiązanie podatkowe; zobowiązanie powstaje samoistnie, automatycznie; zakłada się, że podatnik zna przepisy, ustawy podatkowe i wie ile ma płacić podatku, kiedy, komu, co ma wypełnić; to zobowiązanie polega na samo obliczeniu zobowiązania przez podatnika, Ew. płatnik musi się tym zająć (gdy jest); działalność gospodarcza – samo obliczenie; ten sposób najczęściej mam miejsce; organy podatkowe praktycznie nie biorą udziału przy powstawaniu zobowiązania podatkowego; organ podatkowy pojawia się gdy stwierdza uchybienia, lub gdy chce skontrolować;
Z dniem doręczenia decyzji organu podatkowego ustalającej wysokość tego zobowiązania; organ podatkowy musi wydać decyzję, w tej decyzji określa wysokość zobowiązania podatkowego (ile ma zapłacić dana osoba), po otrzymaniu tej decyzji powstaje zobowiązanie podatkowe; decyzje konstytutywne – te decyzje tworzą prawo, konkretny stosunek prawny, tu: tworzą zobowiązanie podatkowe; decyzje konstytutywne stosujemy pod doręczeniu; podatek od spadków i darowizn (spadkobierca musi w miesiąc poinformować US, nic więcej nie interesuje, US wyliczy zobowiązanie, doręczy decyzję o wysokości, następnie zapłata); karta podatkowa – podatek ryczałtowy dla najmniejszych przedsiębiorstw, gdy ktoś może z tego korzystać – składa wniosek do US że chce być opodatkowany kartą to US określa podatek na dany rok; podatki i opłaty lokalne , podatek rolny, podatek leśny – decyzję wydaje W, B, P m., g.;
Wygasanie zobowiązań podatkowych. Formy wygaśnięć w podziale na efektywne i nieefektywne.
Wygaśnięcie efektywne – związek publiczno-prawny (państwo lub gmina) realizuje swoje dochody – gdy podatek jest faktycznie zapłacony; zapłata podatku, pobranie podatku przez płatnika lub inkasenta, zaliczenie nadpłaty lub zaliczenie zwrotu podatku, potrącenie (zapłata podatku w formie potrącenia z wierzytelności podatnika wobec np. Skarbu Państwa lub gminy), przeniesienie własności rzeczy lub praw majątkowych w zamian za zaległości podatkowe, przejęcie własności nieruchomości lub prawa majątkowego w postępowaniu egzekucyjnym;
Nieefektywne - związek publiczno-prawny (państwo lub gmina) nie realizuje swoich dochodów – podatek nie jest płacony; zaniechanie poboru podatku, umorzenie zaległości podatkowej, przedawnienie zobowiązania podatkowego
SYSTEMY PODATKOWE 7 (24.11.2010)
Podatki pośrednie – oparcie na wydajnych źródłach dochodu – stały dochód, nie są wrażliwe na zmianę koniunktury gospodarczej; podatki pośrednie – niewrażliwe, łatwe w poborze, płacisz w momencie wydatkowania; nieprzestrzeganie zasady ..., zasada sprzeczności – małe odchody bardziej odczuwają; zaleta: łatwość pobory; szybki dochód; nie są tak wrażliwe – ludność nie odczuwa ich podwyżki jako ingerencję w dochody;
Podatki fizyczne – wrażliwe na zmianę koniunktury gospodarczej
Racjonalny system musi się opierać na: stałych dochodach, zróżnicowane dochody pod względem podmiotowym i przedmiotowym, musi uwzględniać minimalną sprawiedliwość podatkowa,
Podnoszenie podatków nie oznacza zwiększenia wpływów do budżetu;
Granice opodatkowania: ekonomiczne, absolutne wyznaczone przez wielkość produktu globalnego, podatki nie mogą być zerowe. Względne granice podatkowe – ich przekroczenie ujawnia się zazwyczaj już po fakcie, można to naprawić – przywrócić poprzedni stan w następnym roku (korekta)
Druga zasada – sprawiedliwości: spełnianie przez system podatkowy minimalnych standardów sprawiedliwości; przy dużym udziale podatków pośrednich w systemie zasilania budżetu musi pojawić się element korygujący – podatek dochody z ulgami. Sprawiedliwość pozioma, sprawiedliwość pionowa – osoby o wyższych dochodach muszą płacić podatki wyższe (redystrybucja).
Szkoła wywodząca się z prawa naturalnego – prawo powinno uwzględniać minimalne standardy sprawiedliwości; Druga doktryna – pozytywistyczna – nieistotne jest, czy prawo uwzględnia tą wewnętrzną akceptację systemu podatkowego, bo póki istnieje to podatnik musi się do niego dostosować. „Trudne prawo, ale prawo”. Jeżeli społeczeństwo uznaje dany system za niesprawiedliwy – kształci postawy wobec obowiązku podatkowego – mentalność podatkowa. W PL nie potępia tych, którzy nie wywiązują się z obowiązków podatkowych, wywiązywanie się nie jest nagradzane. Gdy US ściąga – wtedy jest to nagradzane. Mentalność w PL mizerna.
W stosunkach podatkowych istnieją 2 sprzeczne interesy: Skarbu Państwa, służby są zobligowane do ściągnięcia chociaż minimalnych, sytuacja najbardziej pożądana – zgromadzić jak najwięcej dochodów.
Podatki pośrednie sięgają do dochodu już opodatkowanego, ale ze względu, że są to podatki najbardziej wydajne (podatki pośrednie stanowią ok. 60% budżetu)
Wpłaty na fundusz pracy i inne fundusze, składki ubezpieczeniowe składają się na obciążenia fiskalne, quasi-fiskalne.
Wyznacza się dzień wolności podatkowej – od tego momentu zaczynamy pracować na swoje, PL koniec VI, koniec VII
Ważny jest sposób wymiaru i poboru podatku. W większości obowiązki są przerzucane na podatnika. Z punktu widzenia fiskusa jest to wygodne i względnie tanie. Podatnik musi w większości przypadków sam wypełnić zeznanie, ponosić konsekwencje w przypadku złego wypełnienia. Ocena systemu podatkowego poprawiła się jeśli chodzi o stanowienie prawa (konstytucyjne umocowanie), ujemna ocena dotyczy głównie pobierania podatku, praktyk Urzędu Skarbowego (rola kontrolowania).
Biuro Informacji Podatkowej – powyżej 15000 EUR, 75% bez możliwości odliczenia KUP
W Grecji 50% PKB powstaje w szarej strefie. Włochy nie płacą podatku – instytucja abolicji podatkowej, PL jest blisko; 2 typy mentalności podatkowej: 1) południowa – PL też, podatek to zło konieczne, 2) mentalność północna – problem ekwiwalencji świadczeń – wysokie podatki ale państwo w jakiś sposób zwraca to ludności
PL 6%, Szwajcaria 12%, USA 16%
Wydatki per capita na służbę zdrowia: PL 1000 EUR, Mołdawia 200,
Problem małej akceptacji systemu podatkowe wynika z braku ekwiwalencji świadczeń – państwo z wielu świadczeń się wycofuje.
Grupy podatków: obciążające przychód, dochód, majątek, wydatki
Podział podatków na podatki zasilające budżet państwa i budżety samorządowe (budżet państwa niewiele tytułów, ale tytuły zasilające o charakterze powszednim, akcyza, VAT, 2 podatki dochodowe, zryczałtowany podatek od ..., podatek od gier); samorządowe są przypisane gminie
Proste formy opodatkowania – zryczałtowane formy opodatkowania dochodu/przychodu
Regulacja prawna.
Regulacja prawna dotyczy:
Karta podatkowa
Zryczałtowany podatek dochodowy od przychodów ewidencjonowanych
Podatek zryczałtowany do ...
Ryczałt należy do preferencyjnych firm opodatkowania. Cechą charakterystyczną jest to, że są przyznawane na wniosek podatnika.
Osoby prowadzące działalność gospodarczą, usługową w niewielkich rozmiarach, oprócz duchownych. Najczęściej małe zakłady.
Małe (do 50 osób, do 10 mln) , średnie (do 250 osób, do 47-50 mln) , mikro (do 10 osób, do 2 mln aktywów) przedsiębiorstwa: ilość zatrudnionych ,wielkość aktywów
Karta podatkowa jest ryczałtem kwotowym – określa dokładną kwotę, jaką należy zapłacić tytułem podatku. Kto może być objęty kartą podatkową: taki rodzaj działalności, który został zamieszczony w załączniku do ustawy o ..., podstawą dla umieszczenia danego rodzaju działalności w tym załączniku są normy przychodowości, które ustala ministerstwo finansów, normy te nie są publikowane; głównie dotyczy działalności usługowej; ryczałt kwotowy, pobierany miesięcznie;
wysokość uzależniona:
od rodzaju działalności (dla każdego rodzaju działalności jest norma przychodowości),
wielkość miejscowości, w jakiej zlokalizowana jest działalność (do 5 tys. Mieszkańców – najniższe)
ilość osób zatrudnionych (jedyna u nas forma opodatkowania uzależniająca wysokość opodatkowania od ilości osób zatrudnionych; 1. Dopuszczalność formy, 2. Przy ustalonej liczbie / dopuszczalnej zatrudnionych wysokość karty podatkowej wzrasta; max. 5 osób; są rejony, w których więcej; kiedyś były ulgi) gdy zatrudnienie = 0 – stawki najniższe
Karta jest prostą metodą opodatkowania. Wpłaca podatnik określoną kwotę. Zaletą tej karty jest to, że podatnik nie musi prowadzić ewidencji podatkowej; jego obowiązek: wydawanie rachunków (musi je przechowywać przez 5 lat);
Ograniczona liczba podmiotów (ok. 20) rodzajów działalności – zanikają
Do stanów zatrudnienia nie wlicza się osób do sprzątania, zatrudnionych sezonowo.
Karta podatkowa jest dobra dla małych firm, które głównie opierają się na pracy własnej podatnika i jego rodziny.
Forma ta cieszy się powodzeniem, bo prawie brak kontroli podatkowej
2. forma – zryczałtowany podatek dochodowy od przychodów ewidencjonowanych
Jest to podatek, który, pierwsza jego regulacja prawna wyszła w 1994, ustawa o zobowiązaniach podatkowych
Opór społeczeństwa.
Społeczeństwo woli stare podatki, boi się nowych.
Nakazywało podatnik rozpoczynającym działalność (a nie byli na karcie), obowiązek tego opodatkowania
Te podmioty objęte, zakwestionowały to:
Dotychczas ryczałtu były przyznawane na wniosek, a tu urzędu.
Całą formę opodatkowania określił Minister Finansów, a podatki powinny być regulowane ustawowo
Poprawiono, że:
Wprowadzono przepis, że jest to forma obligatoryjna, ale można złożyć do końca II wniosek o rezygnację z tej formy opodatkowania
Wyszła ustawa o zryczałtowanym podatku dochodowym
Po pierwszych niepokojach, okazało się, że ta forma stała się bardzo korzystna dla podatników. Najbardziej dochodowe (np. apteki, lombardy) byli tym objęcie. Gdy ministerstwo się ocknęło, zaczęły się pojawiać przepisy wyłączające z tej formy opodatkowania, najbardziej dochodowe rodzaje działalności. Jest to przykład, dlaczego budzą niepokój nowe formy opodatkowania.
WYKŁAD 8 (1.12.2010)
OPODATKOWANIE ZRYCZŁTOWANE
Formy ryczałtu: forma przyznawana na wniosek podatnika; jej cechą szczególną są małe obowiązki ewidencyjne lub ich brak;
najprostszą formą: karta podatkowa – oparta na tzw. zewnętrznych znamionach; wysokość zależy od rodzaju działalności, głownie działalności usługowe, rezygnacja z karty – złożenie odpowiedniego wniosku, lub np. zacznie wytwarzać przedmioty z akcyzą; zależy od ilości osób zatrudnionych, wielkości miejscowości gdzie jest zlokalizowania działalność; jedyna forma opodatkowania – bierze się pod uwagę ilość zatrudnionych; poza rodziną, prace sezonowo; ulgi do 20-30%, jedyny obowiązek – wystawianie rachunków i przetrzymywanie przez 5 lat
Bardziej skomplikowana forma: zryczałtowany podatek dochodowy od przychodów ewidencjonowanych- wpływa do budżetu państwa – graniczna kwota: obroty poniżej 150000 EUR; opodatkowany jest tu przychód, nie odlicza się kosztów, podmiot powinien zrobić kalkulację, czy koszty odgrywają dużą rolę; stawki zróżnicowane w zależności od rodzaju działalności od 3 do 20%, procentowane;
można odliczać:
z podstawy opodatkowania – składki na ubezpieczenia społeczne; mogą dokonać darowizn do 6% przychodów
z kwoty podatku: składka zdrowotna – można odliczyć 8,75; przekazywać z kwoty podatku 1% na organizacje pożytku publicznego; brak możliwości łącznego opodatkowania małżonków; brak ulg prorodzinnych – bo jak 2,3 dzieci to brak podatku; muszą prowadzić ewidencję kupna-sprzedaży, wydawanie rachunków, musza robić zakupy, inwentaryzację wyposażenia; przy otwarciu firmy, wybór nieracjonalny, bo nie odliczy wyposażenia; ustawowe wykluczenie z tej formy: przede wszystkim: apteki, kantory, lombardy, usługi prawnicze, maklerskie,
Ryczałt od osób duchownych – wysokość stawek uzależniona od wielkości parafii, ilości dusz; płacony z tytułu tacy, kolęd, opłat za pogrzeby, śluby; stawki ustalane corocznie; w innych państwach: podatek kościelny, zapisy do kościoła, podatek zróżnicowany od wysokości dochodu; mogą odliczać składki na ubezpieczenia społeczne, od kwoty podatku składki na ubezpieczenia zdrowotne
1 i 3 wpływają do gminy
INNE PODATKI O CHARAKTERZE PODATKOWYM
Podatki samorządowe – zasilają budżety gmin, gmin bo jako pierwsze ogniwo samorządu terytorialnego była ..., Duża rola – podatki o charakterze majątkowym: podział – wspólna cecha – zasilają budżety samorz.; przedmiot opodatkowania: dotyczące stanu posiadania / własności (podatek od nieruchomości, od środków transportowych), dotyczą przyrostu majątku: przyrost nieodpłatny (od spadków i darowizn, zasiedzenia itp.), odpłatny (m.in. od czynności cywilno-prawnych) opodatkowuje transakcje odpłatne (kupno-sprzedaż, pożyczki, przejęcie udziału itp.); opłaty od posiadania psów – opłata fakultatywna (gmina może, ale nie musi) stan posiadania
Podatek od spadków i darowizn: geneza, domiary – nie zapłaciłeś – przejęcie; po 1956 r. dekret Bieruta (użytkowanie wieczyste na 99 lat); w latach 50. Dotyczył nieodpłatnego nabywania nieruchomości / ruchomości poprzez dziedziczenie, zapis, darowiznę, zasiedzenia; zakres przedmiotowy jest szeroki; wartość rynkowa; opodatkowaniu podlega czysta wartość spadku – po odliczeniu kosztów leczenia, pochówku; przyjęcie spadku: można przyjmować spadek wprost (odpowiadam całym swoim majątkiem za wszystkie długi jakie ciążą na tym) albo tzw. dobrodziejstwem inwentarza (odpowiadamy za jego długi ale do czystej wartości spadku); przed przyjęciem spadku w terminie 2-tygodniowym trzeba złożyć oświadczenie, gdy nie składam -> oświadczenie o przyjęciu spadku wprost; wysokość zależy od: stopnia pokrewieństwa (od 3 do 12% wartości czystej majątku obliczany od wartości rynkowej bez artykułów codziennego użytku), kwoty wolne w I grupie ok. 9 tys. zł, II 7 tys., III 4 tys. – tak nisko, bo podstawą jest wskaźnik cen artykułów nieżywnościowych; podział spadkodawców na trzy grupy: I. najbliższa (małżonkowie, rodzice, dzieci, wnuki, synowa, zięć) teraz z I grupy wydzielono grupę 0 i obdarzono przywilejem – małżonkowie, rodzice, dzieci, wnuki, rodzeństwo, ojczym, macocha – z I grupy wszyscy oprócz synowej i zięcia, w przypadku śmierci ojca, powinien zapisać tylko swojemu dziecku, bo podatek; te, które nie należą do grupy 0 muszą złożyć oświadczenie w 6 miesięcy listę, co otrzymał
SYSTEMY PODATKOWE (08.12.2010)
Od majątku – nieodpłatny – od spadków i darowizn
Przyrost odpłatny – od czynności cywilno-prawnych
PODATEK OD SPADKÓW I DAROWIZN
Dotyczy tylko osób fizycznych, występuje w większości krajów europejskich, dotyczą osób najbliższych,
PL: jest uzależniony od stopnie pokrewieństwa pomiędzy spadkodawcą a spadkobiercą; 3 grupy + grupa 0: grupa 0 – osoby najbliższe, zwolnienie
Termin 6 miesięcy – konsekwencje: stawka sanacyjna: 20%
Opodatkowanie z ... źródeł: bez KUP, 75%
Ucieczka przed podatkiem, do oaz podatkowych
Grupa I: zięć, synowa
Grupa II: boczne pokrewieństwo, dzieci rodzeństwa
Grupa III: dziesiąta woda po kisielu
Spadek z dobrodziejstwem inwentarza (ograniczone terminem zawitym, najczęściej 2 tyg.); albo wprost \
W obu odpowiada się za długi spadkodawcy
Czysta wartość spadku, wartość rynkowa
Kwoty wolne od opodatkowania; I grupa: 9 tys, II 7 tys, III 4 tys.; niskie bo podstawą ich ustalenia jest wskaźnik cen artykułów niekonsumpcyjnych (poza żywnością), Dy zmieni się o 20% -> zmiana -> waloryzacja tych kwot
Stawki od 3-12% wartości rynkowej
Podatek wymierzany przez US, przekazywany na rzecz budżetu gminy, często płatnikiem jest notariusz;
W niektórych krajach podatek majątkowy
Darowizny kumuluje się w ciągu 5 lat
9 tys, 7 tys, 4 tys.
Nie są zabezpieczone interesy konkubentów
Zasiedzenie – stawka procentowa – 7% wartości nieruchomości
DALEJ PODATKI MAJĄTKOWE
Podatek dotyczący stanu posiadania – podatek od nieruchomości
Podatek regulowany ustawą o podatkach i opłatach lokalnych, ma charakter majątkowy, dotyczy właścicieli, posiadaczy, uż. Wieczystych, władają bez tytułu prawnego
Dotyczy gruntów, budynków, budowli
Obciąża osoby fizyczne oraz prawne -> wspólna konstrukcja
Podatek typowo majątkowy - wszystko co jest na stanie naszego majątku, podlega opodatkowaniu
Wymierzalny na podstawie kryteriów zewnętrznych (powierzchnia)
Sposób określania wartości – znamiona zewnętrzne (powierzchnia użytkowa, mieszkalna)
Cele mieszkalne, czy działalność gosp.
Budynki, grunty – stawki kwotowe; podatek zasilający budżety gminy; gminy ustalają wysokość, niższą niż max. Stawki; na 2011 są wyższe od stawek maksymalnych; inflacja powyżej 5% -> podnoszą stawki;
Podatki samorządowe powstają na podstawie decyzji, jednorazowo lub 4 raty
Grunt, budynek nie przynosi zysku -> firmy kwestionowały; ale orzeczenie sądu -> podatek trzeba płacić
Nie jest to podatek przychodowy!!!
Obniżki gminy max. 50%, nie można się domagać refundacji ze strony budżetu
Budowle: wartość budowli oraz amortyzacja
Najważniejszy tytuł zasilający budżety gmin; najbardziej efektywny, wydajny
Gminy nie są monolite, mają zróżnicowany charakter
Miejskie, miejsko-wiejskie, wiejskie
Wiejskie – nie jest najważniejszy, rolny i leśny!!! Mało wydajne, obliczane od ceny najtańszego w PL zboża – żyta, obciążenia symboliczne, gmina ma charakter rolniczy, leśny
Przebudowa tego podatku: wprowadzenie podatku katastralnego – ma uwzględniać wartość budynku; lokalizacja, konstrukcja tego budynku, majątek,
Uregulowanie sytuacji prawnej – przyczynił się dekret Bieruta
Państwa skandynawskie – podatek od nieruchomości jest; wartość na podstawie zeznana podatnika; on jest przez 5 lat związany tą wartością;
Podatek od nieruchomości podatkiem majątkowym
WYKŁAD (15.12.2010)
Ostatnio podatki i opłaty lokalne
Podatek od nieruchomości – u nas tradycyjna formuła, oparta na zewnętrznych znamionach; potrzeba przebudowy na podatek katastrowy; kataster; parametry, zeznania podatnika, wartość rynkowa – najgorsza;
Podatek od środków transportowych – dot. Sam. Ciężarowych, autobusów; od osobowych stawki zostały wliczone do podatku akcyzowego; ustawa określa stawki maksymalne; nowe rozporządzenie je podnosi;
Stawki minimalne – gmina może ustalić stawki wyższe; gdzie???
Opłaty – miejscowa (od osób przybyłych na np. konferencje, szeroki zakres), uzdrowiskowa (miejscowość musi posiadać walory uzdrowiskowe, zwolnienie osób w celach leczniczych), od posiadania psów (do 2 zwolnione), powyżej 65 lat i prowadzą samodzielnie gospodarstwo – zwolnienia; targowa – handlują, a nie płacą podatku od nieruchomości związanych z działalnością gosp.;
Podatek rolny i leśny – duży udział w gminach
Podatek majątkowo-przychodowy – płacą właściciele gospodarstw rolnych > 1ha; podstawa – cena skupu żyta z ub. roku z 30 X; 1 ha przeliczeniowy = 5 kwintali żyta;
Rolny – 200 m drzewa
Rolnicy – uprzywilejowani - składki ubezpieczeniowe, 97% wszystkich płatności z budżetu; do KRUS 16 mln rocznie;
Ulgowe traktowanie rolników – bo policzono że rolnicy mają do 5ha, produkują na potrzeby własne, grupa chłopo-robotników – dodatkowa praca; dziś struktura inna;
Podatek od czynności cywilno-prawnych – podatek samorządowy, wpłacany (tak jak od spadków i darowizn) do US lub poprzez notariusza; tak jak przy spadkach i darowiznach: pożyczki między osobami najbliższymi (do I grupy – poza synową i zięciem) zwolnione od tego podatku, ale trzeba zgłosić; opodatkowanie pożyczki 2% wartości; opodatkowanie 20% gdy nie zgłosi;
Przychód z nieujawnionych źródeł – 75%
Sołtys inkasentem, odpowiada za pobrane i niewłączone podatki
PODATEK DOCHODOWY OD OSÓB FIZYCZNYCH
Powszechny obowiązek podatkowy
Wprowadzony jako 1. Przy przebudowie systemu (1991),
Stworzono jedną konstrukcję, uproszczenie
Wymienione źródła przychodów
Oparte na teorii niemieckiej
Nieopodatkowanie czynów ‘nielegalnych’ -> np. burdeli, żeby ich nie legalizować
W niektórych krajach: czyn karalny, ale podatek jest wymierzony
W PL: opodatkowanie indywidualne: opodatkowaniu podlega dochód indywidualny danej osoby, związane z aktywizacją zawodową kobiet, dziś niewiele (np. Portugalia) stosuje opodatkowanie łączne / wspólne; ale istnieje możliwość opodatkowania łącznego, ale pod pewnymi warunkami, przede wszystkim dotyczy głównie małżonków zawarte musi być w ciągu 1 roku, wspólnota majątkowa; ‘śmierć podatkowa’; musi być wspólny wniosek małżonków;
Czteroletni plan finansowy; gdy dług publiczny przekroczy 55% PKB to stawki VAT będą wzrastały aż do 25%
Stawka obniżona, super-obniżona -> chodzi o wzrost dochodu
Uchwalenie nowego sposobu długu publicznego -> nasz dług spadnie o 2%, UE będzie nas traktować ulgowo
Irlandia miała najniższy podatek dochodowy od działalności gospodarczej – 12,5%
Podatek dochodowy obejmuje zarówno dochody z pracy, jak i działalności gosp. Ustawa wprowadza nieograniczony obowiązek podatkowy. Objęte nim są wg artykułu osoby przebywające dłużej niż 183 dni, mają miejsce zamieszkania w PL, mają centrum interesów życiowych.
Ograniczony obowiązek podatkowy – krócej niż 183 dni
Łączne opodatkowanie – wniosek, małżeństwo trwa rok podatkowy, musi istnieć wspólnota majątkowa; opłaca się gdy drugi z małżonków ma niskie dochody lub nie ma wcale;
Opodatkowanie tzw. osób samotnie wychowujących rzeczy – art. 8 – dzieci własne oraz przysposobione, dotyczy małżonków, np. w więzieniu; dzieci małoletnie, uczą się do 26., faktycznie samotnie wychowuje dzieci; konkubenci nie mogą; w PL dzieli się na 2; w niektórych krajach na tyle, ile rzeczywiście dzieci;
W PL opodatkowanie indywidualne, są wyjątki
Np. Francja – podmiotem opodatkowanym jest rodzina; iloraz rodzinny; bierze pod uwagę faktyczną zdolność podatkową rodziny, uwzględnia dzieci, także takie które zawarły małżeństwo, ale nadal jest na utrzymaniu rodziny
Niemcy – ulgi z tytułu utrzymywania dzieci, standardowe ulgi
Model oparty na systemie ubezpieczeniowym
Wychowywanie samotnych dzieci – przywilej
Skala podatkowa – dosyć spłaszczona; 18% i 32%; zlikwidowano 40%; ubytek w dochodach spowodowało obniżenie składki rentowej
Utrzymanie miejsca pracy – klin podatkowy;
Kwota nieopodatkowana – 3091 zł, wynagrodzenie minimalne –
Większość opodatkowana 18%
Za liniowym przemawia prostota, łatwość
przy podatku dochodowym – bierze się pod uwagę zdolność podatkową w pewnym zakresie
WYKŁAD 05.01.2011
Ostatnio: podatek dochodowy
Konstrukcja
Rozwiązania dot. Systemu podatkowe z uwzględnieniem podatku dochodowego m.in. w USA
Podatek dochodowy od osób fizycznych – w PL od 1991 r., nowelizacje, brak uproszczenia w odniesieniu do osób zatrudnionych na etacie,
Uwarunkowania w jakich jesteśmy
Ustawa o działalności leczniczej
W krajach UE – konstrukcja podatku dochodowego od osób fizycznych zbliżona; dominuje opodatkowanie indywidualne (z możliwością wyboru czy wspólnie z małżonkiem – dla krajów tradycyjnych, w innych – np. Holandia – partnerzy podatkowi); nasz system dosyć tradycyjny; w systemach europejskich dominuje opodatkowanie indywidualne, istnieje możliwość opodatkowania wspólnego, w różnych krajach różnie; większość to systemy progresywne (stara 15.); liczba progów na ogół zmniejszyła się (z 17 do 4,5 progów) -> możliwości danego państwa;
Stara Europa – kwoty wolne niższe, najniższe – Portugalia; Grecja – kwota wolna = 4xminimalne wynagrodzenia
Szara strefa daje przetrwanie ludziom
Włochy – amnestia podatkowa
Euroland – podatki na prawie niemieckim –
Francja – metoda ilorazu rodzinnego – każdej określonej osobie jest przypisywana kwota wolna, dochód dzieli się przez ilość pozostających w gospodarstwie osób
Francja – b duże ulgi na wychowanie dzieci, ulga na dziecko do ok. 2500 EUR,
Polski system cechuje duże zróżnicowanie dochodów
PL: emerytura lub etat
W Niemczech emerytura – kwota wolna,
Zwolnienie emerytur od opodatkowania
Niewidomi: u nas opodatkowanie, ale 2280 zł na utrzymanie psa przewodnika
Szwecja – domy z serwisem
W wielu systemach ochrona nie tylko osób, dzieci opiekujących się
W systemie niemieckim – ulgi standardowe – udokumentowanie weku dziecka + szkoła
Kształcenie poza domem – ulgi poza standardowe
Podatek dochodowy jest podatkiem osobistym – powinien uwzględniać sytuację osobistą podatnika
W PL duże zróżnicowanie dochodu ludności – konieczność utrzymywania podatku progresywnego
System podatku Liniowego – prostota – prawie wszystkie kraje postsocjalistyczne; Bułgaria -10%, Rumunia – 16%, Litwa 24%, Łotwa, Estonia, Słowacja
USA:
Podatek federalny (– jednolity w całych USA) + podatki stanowe
Możliwość odliczania podatków stanowych od podatku federalnego
Nie ma podatku VAT, jest obrotowy stanowy
Ciężar opodatkowania nie zależy tylko o d jednego podatku.
Teraz tendencja -> obniża się dochodowe, podwyższa się VAT; głównie w Europie
VAT podatkiem najbardziej niesprawiedliwym, najbardziej obciążone są osoby o najniższych dochodach