• Rzym
  łuki półokrągłe (np. teatry); świątynia Panteon – II w n.e.: przykryta kopułą z betonu (największa na świecie o takim zbrojeniu), mur cylindryczny, Bazylika Maksencjusza i Konstantyna – bazylika świecka, składa się z 3 naw, główna – sklepienie krzyżowe, nawy boczne (2), 40 m w zwyż), TIMGAD ob. Algieria: kształt-kwadrat, szachownicowy układ ulic,

• Grecja
  Partenon, wiek V p.n.e., Akropol, harmonia, estetyka, proporcje, świątynie!, stosowali system słupkowo-belkowy. Dorycki – początek, smuklejszy jest joński, koryncki – elementy roślinne, świątynia: naos – posągi bóstw; teatr – hellenistyczna wersja, obiekt terenowy (wykorzystywał naturalne nachylenie terenu – dla usytuowania widowni); URBANOSTYKA- odbudowa miast po wojnie z Persami. Priene – Hipodanos z Miletu. Siatka Podaleńska? Forum – rynek grecki (stoa – miejsca handlowe), ulice wypełnione schodami, teren nierówny, miasto otoczone murem,

• Bizancjum, wschodnio-rzymskie
  Głowice - Większość głowic pozbawiona jest ozdób. Pojawia się nowy element architektoniczny w formie odwróconej piramidy – nasadnik, usytuowany pomiędzy łękiem sklepiennym a głowicą kolumny. Ciemne tło tworzy negatyw wzoru dając iluzję głębi i ruchu.

Kopuła na pendentywach - przejście od kwadratowego planu budowli do okrągłej podstawy kopuły, za pomocą trójkątów sferycznych, czyli pendentywów

Sklepienia amforowe - naczynia ceramiczne układane spiralnie w powłoce kopuły zmniejszały jej ciężar

Rzeźba ornamentalna, Kopuły

Meczet, Kościół San Vitae, Hagia Sofia

Minaret - wysoka, cienka wieżyczka, często umieszczana w jednym z kątów meczetu. Wierzchołek minaretu jest często najwyższym punktem meczetu posiadającego minaret, często też również najwyższym punktem w okolicy. Najwyższy minaret na świecie znajduje się w Meczecie Hassana II w Casablance (Maroko)

• Architektura romańska i gotycka – wieki średnie (średniowiecze)
  STYL ROMAŃSKI

Powstał na bazie wzorów rzymskich, karolińskich, bizantyjskich oraz islamskich; Trwał od XI wieku do połowy XIII wieku; Pojawił się na terenie Francji; Rozprzestrzenił się dzięki szlakom kupieckim; W Polsce od XII wieku do XIII ; Podstawowym tworzywem były wielkie ciosane bloki kamienne, a w innych rejonach używano dosyć drogiej cegły.

Sklepienia kolebkowe otrzymały gurty czyli łęki rozmieszczone w pewnych odstępach, oparte na wspornikach lub służkach (smukłych i wąskich kolumienkach przyściennych).

Sklepienie krzyżowe - Sklepienie przeznaczone tylko do przykrywania powierzchni kwadratowych; Dzielono nawy łękami na kwadratowe pola; Postawał przy tym system wiązany (kwadratowi pola nawy głównej odpowiadały dwa kwadraty nawy bocznej. Skutkiem tego było stosowanie zmiennego systemu podpór.)
Kopuły - najliczniejsze były ośmioboczne sklepienia klasztorne.

Kolumny - Miały przysadziste trzony, na ogół gładkie i proste

W okresie późniejszym zdobiono je ornamentyką geometryczną, plecionką lub spiralnym żłobkowaniem albo płaskorzeźbami figuralnymi ; Bazy w epoce romańskiej uległy spłaszczeniu ; Charakterystyczne w stylu romańskim są głowice kostkowe; Czasami dwie blisko stojące kolumny zwieńczono głowicami bliźniaczymi.

STYL GOTYCKI

Cechy sztuki gotyckiej były następujące:

• podstawa budowli była wzniesiona na planie krzyża,

• system halowy i bazylikowy,

• strzelistość (podyktowana chęcią wznoszenia się do Boga) i smukłość budowli,

• system konstrukcji budowli –szkieletowy, oparty na przyporach,

• zastosowanie filarów i żeber wewnątrz budowli,

• cegła podstawowym materiałem budowlanym,

• wewnątrz budowli sklepienia krzyżowo – żebrowe, wachlarzowe, siateczkowe, gwieździste, kryształowe i palmowe,

• okna, portale i inne elementy zakończone ostrymi łukami (łuk łamany),

• wysokie, smukłe okna zdobione witrażami,

• rozwój architektury świeckiej np.: ratusze, sukiennice, kamienice, mury miejskie, baszty, zamki, młyny, spichrze, uniwersytety, barbakany (budowle na planie koła ze strzelnicami, służyły do obrony).

• Manieryzm
  Manieryzm to nurt stanowiący reakcję na renesans. Choć korzystał z form klasycznych, stosował je w sposób zupełnie antyklasyczny. Artyści pozwalali sobie na pełną swobodę tworzenia, dzięki czemu powstawały bardzo oryginalne budowle, pełne fantazji i ekspresji.

Zabytki: Bazylika w Loreto, Palazzo Grimani w Wenecji, fortyfikacje w Weronie i w Wenecji, a w Polsce - zamek Krzyżtopór w Ujeździe, zamek w Krasiczynie, kolegiata w Zamościu, pałac biskupi w Kielcach.

• Palladiańska architektura
  Palladianizm – styl w architekturze zapoczątkowany przez Andrea Palladio. Budowle wzniesione przez tego architekta i jego naśladowców cechuje konsekwentność układów konstrukcyjnych, umiarkowanie w dekoracji, stosowanie wielkiego porządku obejmującego całą wysokość budynku. Palladio był zwolennikiem funkcjonalności, klasycznego monumentalizmu. Jego dzieła nawiązują do porządków antycznych. W latach późniejszych palladianizm rozwinął się w krajach protestanckich, zwłaszcza w Holandii i Anglii był postrzegany jako styl przeciwstawny barokowi, uznawanemu za styl papiestwa.

• Barok – wzorce klasyczne
  Cechuje ją monumentalność, dynamika, bogactwo dekoracji i form ornamentalnych, hieratyzacja elementów kompozycyjnych kumulująca na osi środkowej. Efekty światłocieniowe uzyskiwane przez wygięcie elewacji, przerywanie gzymsów, wnętrza zdobione sztukateriami i malowidłami (często iluzjonistycznymi). Charakterystyczne dla epoki było organiczne łączenie architektury, malarstwa i rzeźby.

• Spokojny klasycyzm i neoklasycyzm

• stosowanie porządków architektury antycznej

• projektowanie ulic, dzielnic, miast w nowym stylu

• wzorowanie się na starożytnych budowlach greckich i rzymskich oraz na niektórych budowlach odrodzenia;

• kopiowanie elementów architektury starożytnej;

• budowle wznoszone na planie zwartym, koła lub prostokąta;

• stosowanie kolumnad i kolumnowych portyków ze zwieńczeniem w kształcie tympanonu; pilastrów, dużych okien; tympanon przeważnie dekorowany płaskorzeźbą;

• dążenie do uzyskania efektu harmonii, zrównoważonej kompozycji, stosowanie symetrii;

• w opozycji do baroku przeważają fasady o liniach prostych bez wygięć i skrętów;

• oszczędne stosowanie zdobnictwa; jeżeli się pojawiają, są to uskrzydlone postacie lwów z ludzkimi głowami, orły, wieńce, wazony, girlandy z róż, kokardy, hełmy, tarcze, skrzyżowane sztandary nawiązujące do tradycji cesarstwa rzymskiego;

• rozwój budownictwa użyteczności publicznej, takiego jak: urzędy, teatry, szpitale, szkoły, zakładane wówczas muzea;

• pałace – duże, niskie, wydłużone, na planie prostokąta z wysuniętą częścią środkową ozdobioną portykiem;

• we wnętrzach wielkie, podłużne, jasne sale, chętnie malowane na biało, płaskie sufity; okna duże, kwadratowe;

• kościoły – często budowane na planie koła, przykryte kopułą.

• XIX w style neo- : neogotyk, neobarok, neoeklektyzm, neoromańska, żeliwo i szkoło,

• Odwrót – secesja – przełom XIX/XX.
  Natura, zwierzęta, roślinność,
  Secesja stanowiła próbę stworzenia nowego stylu bez odniesienia do historii, lecz wyłącznie na podstawie motywacji estetycznej i natchnienia twórcy. Ten sposób tworzenia spotkał się z silną krytyką wielu współczesnych, podkreślających, że wcześniejsze style powstawały w inny sposób – rzekomo drogą ewolucji wynikającej z czynników środowiskowych.

Secesję cechowała forma stosunkowo abstrakcyjna, lecz jednocześnie o bogatej ornamentyce. Poza czołowymi architektami, wyznaczającymi rozwój kierunku, styl ograniczał się zasadniczo do zdobnictwa, sprawy funkcji i konstrukcji pozostawiając inżynierom budowlanym. Szczególnie jest to widoczne w budownictwie mieszkaniowym, gdzie rozwiązania urbanistyczne i rzuty mieszkań pozostały zgodne z praktyką XIX w. Budynki użyteczności publicznej, choć wykazujące się innowacyjnością, korzystały z wątków romantycznych i elementów zarówno neoromańskich, jak i neogotyckich.

• Modernizm – detal, 2 dekada XX w
  Nadrzędną zasadą architektury modernistycznej jest funkcjonalność - to jej podporządkowano formę i konstrukcję. Dążono do maksymalnej prostoty formy i wykorzystania najnowszych zdobyczy techniki i inżynierii. Masowo stosowano prefabrykowane elementy żelbetowe i nowe rodzaje stropów. Modernizm nie był ruchem jednolitym, jednak w 1928 roku, na Międzynarodowym Kongresie Architektury Nowoczesnej, przyjęto kilka wspólnych założeń: funkcjonalność, rezygnacja z ornamentów, płaskie dachy, kubiczne kształty (prostopadłościan), białe ściany i duże, poziome okna. Le Corbusier, czołowy teoretyk modernizmu, autor „Karty Ateńskiej”, dodał do tej listy tarasy na dachach i wolno stojące podpory. Najwybitniejsi przedstawiciele stylu nowoczesnego to: Mies van der Rohe, Adolf Loos, Henry van de Velde, Frank Lloyd Wright, Walter Gropius, Bruno Taut, Hans Poelzig, Max Berg.