Kapitał ludzki – nabyte przez pracownika umiejętności podnoszące wartość wykonywanej przez niego pracy.

Kapitał społeczny:

• Postawa zaufania

• Uczestniczenie w życiu społecznym (powiązania społeczne)

Kapitał społeczny wpływa na:

• Sprawność instytucji publicznych

• Efektywność gospodarki

Kapitał społeczny jest dobrem publicznym, do którego dostęp mają wszyscy mieszkańcy danego obszaru, tj. jest cechą społeczności (zbiorowości) zamieszkującej pewien obszar, a nie cechą osób.

Efekt zewnętrzny – niezamierzone skutki działania firm, instytucji lub osób odczuwane przez inne podmioty:

1. Nie znajdują odbicia w dochodach i kosztach, którzy je powodują

2. Są poza bezpośrednią kontrolą tych, którzy je ponoszą

Efekty

Efekty pozytywne

Efekty negatywne

Obiekt Odległość

(zdarzenie)

Negatywne efekty zewnętrzne wykazują zazwyczaj silniejszą zależność od odległości od obiektu (zdarzenia) niż pozytywne efekty zewnętrzne.

Konflikt przestrzenny – zderzenie sprzecznych dążeń osób lub instytucji wobec użytkowania fragmentu przestrzeni.

Podmioty działające w przestrzeni:

1. Podmioty gospodarcze (przedsiębiorstwa)

2. Podmioty (władze) publiczne:

   1. Administracja państwowa

   2. Administracja samorządowa

3. Ludzie jako jednostki

Rodzaje własności:

• Prywatna (osób fizycznych i przedsiębiorstw)

• Publiczna:

  • Państwowa

  • Samorządowa

Przestrzeń publiczna – dostępna dla różnych grup użytkowników i kontrolowana przez instytucje publiczne, np.:

• Ulice, place i parki

• Ośrodki kultury, sportu i rekreacji

Przestrzeń prywatna:

• Firm i instytucji prywatnych

• Gospodarstw domowych

Gospodarka przestrzenna – wszystkie działania kształtujące zagospodarowanie przestrzenne. Gospodarka przestrzenna realizowana jest w różnej skali geograficznej:

• Lokalnej (gmin)

• Regionów

• Kraju

• Międzynarodowej

Na gospodarkę przestrzenną składają się działania:

• Inwestycyjne podmiotów gospodarczych, państw i samorządów

• Regulacyjne państw i samorządów, m.in. podejmowanie decyzji przestrzennych, czyli:

  • Decyzji o przeznaczeniu terenów na różne cele

  • Zasad ich zagospodarowania

• Kontrolne państwa

Gospodarka przestrzenna to także interdyscyplinarna dziedzina zajmująca się opisem, wyjaśnianiem, przewidywaniem i optymalizacją zagospodarowania przestrzennego.

Obejmuje nauki geograficzne, ekonomiczne, socjologiczne, techniczne.

Polityka przestrzenna – celowa działalność władz publicznych polegająca na kształtowaniu zagospodarowania przestrzennego. Celem polityki przestrzennej jest ład w przestrzeni.

Ład przestrzenny (według Ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym) – ukształtowanie przestrzeni, które tworzy harmonijną całość.

Ład przestrzenny (według W. Gaczek) – pożądany stan zagospodarowania przestrzeni, która umożliwia racjonalne funkcjonowanie gospodarki i społeczeństwa.

1. Z możliwie najmniejszą ilością konfliktów między różnymi podmiotami i przedmiotami

2. Zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju (bez degradacji środowiska przyrodniczego)

Instrumenty – sposoby realizowania polityki przestrzennej gminy to m.in.:

• Gospodarka gruntami

• Inwestycje w infrastrukturę

• Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego

• Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego

Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego – dokument, który określa w sposób ogólny planowany sposób zagospodarowania całego terytorium gminy:

• Położenie obszarów przeznaczonych pod zabudowę i inne funkcje

• Przebieg głównych szlaków komunikacyjnych

• Położenie obszarów/terenów chronionych

Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego stanowi podstawę do opracowywania miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego.

Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego – dokument, który określa w sposób szczegółowy:

• Przeznaczenie części lub ogółu terenów gminy na różne cele

• Zasady zagospodarowania terenu (np. gęstości zabudowy, wysokości budynków)

Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego uchwalany jest przez radę gminy.

Polityka regionalna – działania władz politycznych mające na celu rozwój społecznego-gospodarczy regionów, czyli:

1. Wzrost gospodarczy regionów (zwiększenie konkurencyjności gospodarek regionalnych)

2. Wzrost poziomu życia w regionach

Polityka regionalna polega często na szczególnym wspieraniu rozwoju wybranych regionów.

KTO?

Politykę regionalną prowadzą:

1. Władze państwa

2. Władze regionalne

JAK?

Podstawowymi instrumentami (narzędziami, czyli sposobami oddziaływania w polityce regionalnej) są:

• Inwestycje w infrastrukturę (np. drogi, lotniska, uniwersytety)

• Instytucje w kapitał ludzki (np. szkoły, uniwersytety)

• Polityka finansowa (np. ulgi fiskalne, subwencje, gwarancje kredytowe)

• Polityka informacyjna

GDZIE?

Regionami lub miejscowościami wspieranymi w polityce regionalnej pastwa są najczęściej:

• Regiony i miasta rozwinięte przeżywające kryzys (np. stare okręgi i ośrodki przemysłowe)

• Regiony słabo rozwinięte

Władze gminy stanowią samorząd lokalny. Na dochody gminy składają się przede wszystkim:

• Podatki lokalne (np. podatek od nieruchomości)

• Udział w podatkach zebranych przez państwo:

  • 6,7 % podatku dochodowego od osób prawnych (CIT)

  • 39,3% podatku dochodowego od osób fizycznych (PIT)

Podstawowymi instrumentami (narzędziami) władz lokalnych w przyciąganiu inwestorów spoza gminy (regionu) są:

• Przygotowanie i dostarczenie informacji, m.in. promocja

• Szybkie wydawanie decyzji i pomoc w pokonywaniu barier biurokratycznych

• Rozwój kapitału ludzkiego przez edukację

• Przygotowywanie terenów wyposażonych w infrastrukturę (np. połączenia drogowe, kanalizację)

• Ulgi i zwolnienia w podatkach lokalnych

Podstawowymi instrumentami (narzędziami) wspierania przedsiębiorczości lokalnej (zakładanie nowych firm przez mieszkańców) są:

• Szybkie wydawanie decyzji i pomoc w pokonywaniu barier biurokratycznych

• Rozwój kapitału ludzkiego przez edukację

• Ulgi i zwolnienia w podatkach lokalnych

• Przygotowywanie hal i budynków do wynajęcia (np. parków przemysłowych, inkubatorów)

Ważną rolą samorządów są również działania na rzecz wzrostu poziomu życia mieszkańców:

• Rozwój usług publicznych

• Sprawne działanie instytucji lokalnych

• Dbałość o środowisko przyrodnicze

Poziom życia wpływa na decyzje migracyjne, czyli przyciąganie i zatrzymywanie aktywnych, wykształconych ludzi (kapitał ludzki), co z kolei sprzyja lokalnemu rozwojowi gospodarczemu.

Polityka regionalna – celem jest rozwój społeczno-gospodarczy

Polityka przestrzenna – celem jest ład przestrzenny

Cechy zjawiska zależą od tego gdzie (w jakim miejscu) ono zachodzi. Geografię człowieka wyróżnia zainteresowanie zjawiskami z perspektywy miejsc i przestrzeni.

Cztery podejścia:

1. Analiza przestrzenna

2. Podejście behawioralne

3. Podejście humanistyczne

4. Podejście strukturalne

PODEJŚCIE	PRZEDMIOT ZAINTERESOWANIA	ŹRÓDŁO INFORMCJI	METODY ANALIZY	POZIOMY ANALIZY
ANALIZA PRZESTRZENNA	Lokalizacja i zróżnicowanie przestrzenne	Dane statystyczne	Metody statystyczne	Zagregowany (struktury)
PODEJŚCIE BEHAWIORALNE	Wyobrażenia i zachowania przestrzenne	Badania ankietowe	Metody psychologiczne i społeczne metody statystyczne	Podmiotowy (jednostki)
PODJĘCIE HUMANISTYCZNE	Doświadczenia (znaczenia i wartości)	Introspekcje, empatia i obserwacje uczestniczące	Hermeneutyka	Podmiotowy (jednostki)
PODEJŚCIE STRUKTURALNE	Podstawowe struktury	Dane statystyczne	Interpretacja w świetle ogólnych teorii	Zagregowany (struktury)

Geografia człowieka pozwala:

1. Interpretować (wyjaśniać i zrozumieć) zależności (powiązania)

2. Rozwiązywać problemy przestrzenne

Wiedza i metody geograficzne wykorzystywane są w rozwiązywaniu problemów przestrzennych przez podmioty publiczne i prywatne.