Droga komisjo, chciałabym omówić problem uzależnienia oraz jego konsekwencje, które prowadzą do przejęcia kontroli nad życiem.

Uzależnienie jest częstym tematem poruszanym w literaturze oraz sztuce, ponieważ jest to bardzo poważny problem społeczeństwa nie od dziś. Istnieje wiele przyczyn, powodujących uzależnienie. Zawsze prowadzą one do upadku psychicznego i fizycznego bohaterów. W bardzo różny sposób są przekazywane wiadomości, stany i zachowania osoby chorej. . W literaturze można się spotkać z różnymi rodzajami uzależnienia. Pisane są chociażby pamiętniki przez narkomanów, alkoholików czy tez hazardzistów w trakcie ich nałogu. W literaturze oraz filmach możemy odnaleźć wiele przykładów , dotykających trudnej problematyki obecności uzależnienia. Pozycje przeze mnie wybrane uważam za najciekawsze spośród wielu innych istniejących na rynku.

Na początku mojej pracy chciałabym przedstawić problem narkomani ukazany w powieści Ćpun autorstwa Melvina Burgess’a. Jej tematyka wiąże się ze sprawami seksu i używania narkotyków. Głównymi bohaterami są David- Smółka, który uciekl z domu przed matką pijaczką i ojcem, który ciągle go bił oraz Gemma, która z kolei uciekła z domu do Smołki, bo rodzice nie dawali jej żyć. Przewijają się tam różne osoby, ale najczęściej Gemma, Smółka i ich współlokatorami Sals, Lily i Robie. Tę piątkę łączy jedna miłość- HEROINA. Akcja powieści toczy się w latach osiemdziesiątych. Para czternastolatków; Gemma i jej chłopak Smółka, borykają się z samotnością i niezrozumieniem. W poszukiwaniu szansy na urzeczywistnienie swojej miłości, zniechęceni nudą małomiasteczkowego życia, buntują się, porzucają rodzinne domy i przenoszą do dużego miasta. W Bristolu trafiają do środowiska narkomanów i ludzi żyjących na marginesie społeczeństwa. Stopniowo z dwójki nastawionych idealistycznie do życia nastolatków stają się ćpunami, którzy nie zdają sobie sprawy ze swego uzależnienia. Aby zdobyć pieniądze na narkotyki, Gemma musi uciekać się do prostytucji, a Smółka do kradzieży. Próby uwolnienia się od nałogu kończą się niepowodzeniem. Drobne dylematy, a także poważne rozterki bohaterów poruszają ważne kwestie, takie jak bezdomność, narkotyki i przemoc w rodzinach. Gemma i Smółka są przykładem zjawiska Z rodziny, w której nie ma oparcia, zrozumienia, dziecko w pewnym momencie odchodzi. Naturalne staje się wtedy poszukiwanie wzorców na zewnątrz, poszukiwanie grupy, która je zaakceptuje i wzmocni, chociażby w działaniach złych, takich jak przyjmowanie narkotyków”.

Kolejna pozycja wybrana przeze mnie to książka pt. ,,Gracz” Fiodora Dostojewskiego. Dla autora "gra" - poza tym, że posiada samoistne znaczenie jako gra w ruletkę, a więc hazard, któremu oddają się bohaterowie - staje się metaforą życia. Tytułowym graczem jest więc każdy człowiek. Autor unaocznia nam fakt, że, czy tego chcemy, czy nie, życie to hazard. Jeden ruch może zaważyć na naszej przyszłości. W powieści ukazany jest portret psychologiczny człowieka, który nieuchronnie sięga dna ulegając hazardowi. Dla Aleksego napędem do gry nie są pieniądze, nudzi go ich wydawanie, a tym bardziej gromadzenie, pociąga go wyłącznie ryzyko związane z balansowaniem na krawędzi. Nie ma znaczenia czy wygrywa czy przegrywa liczy się sam udział, dla niego hazard to nie pasja, to wyższa konieczność.

Następnie chciałabym przedstawić problem alkoholizmu ukazany w filmie J. Morgensterna pt. ,,Żółty szalik”. Film ten opowiada o człowieku dotkniętym chorobą alkoholizmu. Podczas trwania całego filmu Janusz Gajos chodzi tylko tam gdzie może się napić. Dzień przed wigilią Bożego Narodzenia mężczyzna w średnim wieku, dyrektor firmy, spędza na spotkaniach ze współpracownikami, synem, byłą żoną i aktualną kobietą życia. Kolejne porcje alkoholu sączone ukradkiem lub zamawiane w restauracji sprawiają, że pogrąża się w psychicznym i emocjonalnym chaosie. Od syna dostaje prezent, następny w kolekcji otrzymywany od bliskich i bezpowrotnie gubionych żółtych szalików. Dotarłszy do domu, obiecuje obecnej towarzyszce życia, że przestanie pić. Niestety, po raz kolejny nie udaje mu się dotrzymać słowa. Nieprzytomny zostaje odwieziony do matki, z którą spędza wigilijny wieczór. W prezencie dostaje żółty szalik, który ma się stać talizmanem chroniącym go przed największym wrogiem - alkoholowym nałogiem. Natomiast podczas gdy, opuszcza dom bohater zapomina wziąć szalik, co symbolizuje, że znowu wróci do nałogu. Matka wybiegając za nim tłumaczy sobie, że Skoro go zostawił a ona go znalazła, to tak jakby nie zgubił. Zakończenie sugeruje powrót do nałogu. Alkoholicy często znajdują sobie jakieś zabobonne symbole, bożki czy talizmany, które mają pomóc im rzucić picie. Prawda jest taka, że bez konkretnej terapii i dalszej jej kontynuacji w grupach samopomocowych niemal niemożliwe jest zerwanie z nałogiem. Moim zdaniem, zakończenie pokazuje naiwność głównego bohatera, który ślepo wierzy w to, że szalik pomoże mu przestać pić. Zgubi go jak poprzednie.

Ostatnim dziełem, ukazującym mechanizmy i przyczyny zjawiska narkomanii jest to film pt. ,,Requiem dla snu” autorstwa Darrenowi Arofonskyego. W filmie tym ukazana jest wizja uzależnienia stającego się życiem bohaterów; Sary, Harryego, Marion i tona, która ukazuję postępujące, powodujące grzęźnięcie w nałogu. W tym filmie wszystkich dotyka problem uzależnienia, każdy pozostaje z nim samotny, zamknięty w takiej samej klatce pragnień. Tak dzieję się z młodą parą-dealerem narkotyków, Harrym, który dostaje szansę na łatwy zarobek oraz jego dziewczyną, która pragnie niezależności i samodzielnego także w sensie finansowym życia z ukochanym a także ich ciemnoskórym kolegą. Opowieść o nich nie usuwa w cień równorzędnego wątku matki bohatera-sześćdziesięcioletniej ,żyjącej wspomnieniami kobiety, która wpada w nałóg odchudzania i nieszczęśliwie ale też trochę groteskowo i w trochę nieprawdopodobny sposób także uzależnia się od narkotyków. Na końcu wszystkich tych historii jest cierpienie , marzenia bohaterów nie zostaną zrealizowane. Harry kończy w szpitalu z amputowana w wyniku poinfekcyjnego skrzepu ręką, jego partner w interesach, Marion , w więzieniu, matka w szpitalu psychiatrycznym a dziewczyna sprzedaje swoje ciało i duszę za narkotyk.

Można znaleźć jakąś drogę wyjścia z tego labiryntu, w którym bohaterowie „Requiem..” się zagubili. Każdy człowiek pragnie być szczęśliwy-to nic odkrywczego. Każdy obiera trochę inną do tego szczęścia drogę, ile jest ludzi tyle jest marzeń na świecie. Wszyscy z nich są zorientowani na swoje , subiektywne w istocie doznanie. Bohaterowie są egocentryczni w sensie bardziej uniwersalnym niż potocznie oznacza to słowo. Jednocześnie jednak mniej negatywnym, ten egoizm umysłu przynosi im bowiem nieszczęście, a nie korzyści. Być może powinni szukać drogi do swych marzeń w relacji, która pozwala istnieć drugiej osobie nie tylko jako wierne lustro własnych dążeń, lecz jako samodzielny byt, którym nie chce się zawładnąć, ale który pozwala głębiej się samookreślić i nie zgubić na drodze ku marzeniom. W filmie ukazana jest scena podziału ekranu, stwarzający wrażenie , iż przeglądają się w sobie nawzajem jak w lustrze, że integralność ich ciał rozmywa się , tworząc jedność współbycia i odczuwania dwóch istnień . Pod koniec filmu nie ma już relacji, zamknięcie się tylko w sferze doznań własnego umysłu, w którym zwycięża uzależnienie jest zgubne. Kilkakrotnie w filmie powtarza się wizja Harrego , głównego bohatera: nad brzegiem rozległej wody stoi na pomoście jego narzeczona. Ta przestrzeń , jej obecność to szansa, to przyszłość, w ostatniej wizji na pomoście nikt już na niego nie czeka..

W przypadku matki Harrego próba odnowienia dobrych wspomnień ,obłaskawienia czasu choć na chwilę przez wystąp w telewizji, w które z uśmiechem opowie o swojej wspaniałej rodzinie, nieżyjącym mężu , cudownym synu, jest zamknięciem się w samej sobie, kiedy nie chce się spojrzeć codzienności w oczy. Dla matki dealera mit leży w przeszłości , dla pozostałych, młodych bohaterów w przyszłości. Wszyscy oni wpadają w tą sama pułapkę, pozwalając dążeniom, do których dołącza zgubne uzależnienie, zamknąć się w nich samych.

Podsumowując są różne rodzaje uzależnień. Każdy nałóg niesie ze sobą zagrożenie, ponieważ odbiera człowiekowi jego tożsamość przejmując kontrolę nad jego życiem. W podanych prze ze mnie przykładach mamy do czynienia z różnymi rodzajami nałogu ale również i to do czego człowiek uzależniony jest w stanie się posunąć. Ofiary uzależnienia podążają w jednym kierunku, robią wszystko aby tylko zaspokoić nałogowy głód. Mam nadzieję, że w oparciu o tych kilka przykładów, udało mi się choć w niewielkim stopniu przybliżyć znaczenie problemu uzależnienia w dzisiejszym świecie.