INIEKCJE DOMIĘŚNIOWE
Iniekcja domięśniowa – jest zabiegiem aseptycznym polegającym na podaniu leku do tkanki mięśniowej.
Cel – leczniczy; podanie roztworów oleistych, zawiesin oraz roztworów wodnych.
Wskazania do wykonania: przeciwwskazania do przyjęcia leku doustnie, szybkie wchłanianie leku.
Przeciwwskazania:
zaczerwienione i obrzęknięte albo zmienione tkanki
u pacjentów z zaburzeniami krzepnięcia i skłonnych do krwawień
pacjentom ze złym stanem krążenia (we wstrząsie, z podejrzeniem zawału mięśnia sercowego)
Miejsca wstrzyknięcia domięśniowego:
mięsień pośladkowy wielki (okolica pośladkowa tylna, okolica pośladkowa przednia)
mięsień pośladkowy średni
głowa boczna mięśnia czworogłowego uda
mięsień naramienny
Wybieramy zawsze miejsca oddalone od większych naczyń krwionośnych i nerwów.
Nerw kulszowy – najpotężniejszy nerw ludzkiego ciała, zaopatruje on całą stopę, goleń i grupę tylną mięśni uda (środek pośladka).
Wybór miejsca do iniekcji:
Okolica udowa: wstrzyknięcie wykonuje się w środkową zewnętrzną część uda
okolica mięśnia ramienia: wstrzyknięcie wykonuje się na wysokości dwóch palców poniżej wyrostka barkowego łopatki (jest tutaj zgrupowana niewielka ilość masy mięśniowej co pozwala na wstrzyknięcie małej ilości leku i uniemożliwia wielokrotne powtarzane zabiegu).
Metoda von Hochstettera:
Pacjent leży rozluźniony w ułożeniu na boku lub na plecach z lekko ugiętymi kolanami.
położyć opuszkę lewego palca wskazującego na prawy przedni górny kolec biodrowy
odsunąć palec środkowy tej samej ręki wzdłuż grzebienia kości biodrowej ku tyłowi, aż palce będą maksymalnie rozsunięte
wkłucia dokonuje się w dolnej jednej trzeciej trójkota utworzonego przez palce wskazujący i środkowy
wyczuć krętarz – przekierować środek ręki na krętarz
Metoda wg Sachtlebena:
Pacjent ułożony w pozycji bocznej lub na plecach z lekko ugiętymi kolanami. Punktem odniesienia jest grzebień kości biodrowej i krętarz większy.
Pielęgniarka stoi za pacjentem, palec wskazujący lewej ręki w ułożeniu na lewym boku układamy na grzebieniu kości biodrowej tak, żeby czubek palca leżał na kolcu biodrowym przednim górnym.
Pielęgniarka stoi przed pacjentem- ułożenie na lewym boku, kładziemy palec wskazujący prawej ręki na grzebieniu kości biodrowej w taki sposób, żeby kolec biodrowy leżał w C utworzonym przez palec wskazujący i kciuk.
Miejsce wkłucia znajduje się na linii między środkowym stawem palca wskazującego i krętarzem większym poniżej grzebienia kości biodrowej na szerokość:
1 palca (2-3 cm) u dzieci o wzroście do 0,75 m
2 palców (ok 5 cm) u dzieci o wzroście do 1,25m
3 palców (ok. 7,5 cm) u dorosłych
Metoda kwadrantów:
Na pośladku wyznacza się 2 linie:
-pionowa – w linii środkowej pośladka
-pozioma – koniec szpary pośladkowej
Wyznaczając w ten sposób 4 pola: wkłucie wykonujemy w środkową część górnego, zewnętrznego pola.
Przygotowanie chorego :
poinformowanie chorego o celu i przebiegu zabiegu
wybranie miejsca wkłucia i ułożeniu chorego w pozycji najdogodniejszej
okolicę pośladkową tylną, - chory leży na brzuchu z palcami stóp skierowanymi do środka, ręce swobodnie obejmują poduszkę
okolicę pośladkową przednią – chory może ułożyć się w pozycji grzbietowej lub bocznej
okolicę uda – chory leży w pozycji grzbietowej, bocznej lub siedzi
okolicę mięśnia naramiennego – chory leży w pozycji grzbietowej, bocznej lub siedzi
Przy wstrzyknięciu wskazane jest, aby pacjent leżał na łóżku (pozycja brzuszna, boczna lub grzbietowa). Przy niektórych wstrzyknięciach pacjent może siedzieć na łóżku lub na krześle.
Pozycja stojąca pacjenta jest przeciwwskazana ze względu, ponieważ:
sprzyja napinaniu mięśni pośladkowych
ułatwia odruch obronny w postaci skurczu mięśni w chwili wprowadzeniu igły
Pouczenie chorego o:
nie ruszaniu się w czasie wykonywanej iniekcji
zgłaszanie niepokojących objawów (duszność, nudności, lęk, szum w uszach, kołatanie serca)
uciśnięciu miejsca wkłucia wacikiem nasączonym preparatem antyseptycznym i nie masowaniu w przypadku, gdy podana została zawiesina lub leki oleiste
Przygotowanie sprzętu:
lek zgodnie z indywidualną kartą zleceń lekarskich
preparat antyseptyczny do odkażania skóry
strzykawka w zależności od objętości leku
igły – jedna do nabierania leku rozmiar 0,8 mm lub 0,9mm; druga do podania leku rozmiar 0,7 mm lub 0,8 mm
gaziki
rękawiczki jednorazowe
pojemnik na odpady
nerkówka
Zaleca się podawanie domięśniowo nie więcej niż 5 ml (max 10 pod warunkiem, że podamy lek w dwóch dawkach po 5 ml zmieniając kąt wkłucia)
Szybkość wchłaniania – 10-15 minut.
Iniekcje domięśniowe wykonuje się pod kątem 90° do powierzchni skóry.
Przed podaniem leku zawsze aspirować. W ten sposób zyskuje się pewność, że koniec igły nie tkwi w naczyniach krwionośnych.
Wprowadzamy ¾ długości igły.
Przebieg wykonania:
zapoznanie się ze zleceniem lekarskim
przygotowanie sprzętu
umycie rąk
założenie rękawiczek
przygotowanie leku (nazwa, dawka, data ważności)
przygotowanie strzykawki i igły
nabranie leku do strzykawki
usunięcie igły i umieszczenie jej w pojemniku na odpady
nałożenie igły na strzykawkę
usunięcie powietrza ze strzykawki
nasączenie gazików preparatem antyseptycznym
ułożenie chorego w pozycji wygodnej w zależności od miejsca podania
odkażenie skóry i odczekanie 30 sekund do czasu jej wyschnięcia
rozciągniecie skóry między palcami lewej ręki
podanie leku pod kątem 90 ° i wprowadzenie 3,4 igły do mięśnia
podniesienie lewej ręki na strzykawkę a wskazującego palca na nasadę igły i jej podtrzymanie
wykonanie ruchu aspirującego tłokiem strzykawki!!!
wolne podanie leku i obserwacja chorego
usunięcie z tkanki mięśniowej igły i strzykawki
zabezpieczenie miejsca wkłucia gazikiem
uporządkowanie sprzętu
umycie rąk
udokumentowanie wykonania zabiegu
Powikłania:
zakażenie bakteryjne
zakażenie wirusowe (HBV, HCV, HDV, HIV)
wstrząs (np. zła dawka leku, lek przeterminowany)
złamanie igły
jałowa martwica mięśni
uszkodzenie okostnej (bóle)
podanie leku do tk, tłuszczowej
częste wstrzykiwanie leku w to samo miejsce
podanie leku do naczynia krwionośnego (ból, zwiększony opór, obrzmienie)
trafienie nerwu (drgnięcie, ból)
Zespół Hoigne - powstaje w następstwie wprowadzenia kryształków lub zawiesiny leku do naczynia żylnego i powstania zatorów drobnych naczyń mózgowych i płucnych. Jest zespołem objawów neurologicznych, do których dochodzi w trakcie podawania leku lub kilka minut po nim, trwających 10-20 min.
Objawy: paniczny lęk z uczuciem zagrożenia życia, zaburzenia słuchu, zaburzenia wzroku, świadomości, tachykardia, kaszel, sinica.
Postępowanie polega na podaniu leku uspokajającego domięśniowo 10-20 mg Relanium.
Zespół Nicolau – wprowadzenie kryształków lub zawiesin leku do naczynia tętniczego.
Objawy: niedokrwienie miejsca wkłucia, silny ból wzdłuż nerwu kulszowego, objawy zatorowe tętnic kończyn dolnych oraz tętnicy krezkowej, leukocytoza, krwinkomocz oraz poprzeczne uszkodzenie rdzenia kręgowego.
Występuje głównie u dzieci w czasie domięśniowego podawania leku lub bezpośrednio po nim . Przedostanie się kryształków lub zawiesiny leku do tętnicy pośladkowej górnej powoduje cofnięcie leku do tętnicy biodrowej zewnętrznej a niekiedy do tętnicy biodrowej wspólnej i aorty brzusznej, powstanie zatoru i aktywację procesów zakrzepowych. Zator tętnicy może prowadzić do martwicy tkanek.
Leczenie: postępowanie przeciwwstrząsowe, blokady nowokainowe, interwencja chirurgiczna.