Grupy nieformalne

Praca zaliczeniowa z Komunikacji w działaniach resocjalizacyjnych

,,Wzorce i rozszyfrowanie komunikacji w grupach nieformalnych.”

Wykonały:

Natalia Gradkowska

Martyna Niebrzydowska

Joanna Orzech

Uniwersytet Warmińsko-Mazurski 2011

Cechy grup nieformalnych:

Przykłady grup nieformalnych:

Charakterystyka komunikacji w grupach nieformalnych:

W grupie nieformalnej spotkania jej członków sprowadzają się głównie do kontaktów towarzyskich. Kontakty mają charakter interakcji twarzą w twarz. Członkowie silnie identyfikują się z grupą, czego wyrazem jest zaimek „MY” dla odróżnienia się od „WY”, czyli innych, nie tworzących grupy. W sposób naturalny rozwija się własną aktywność społeczną, uczy się kształtowania więzi z innymi, inicjuje interakcje społeczne, uczy się dialogu, konwersacji, dyskutowania, aktywnego słuchania, kompromisu, negocjacji i rozwiązywania konfliktów. Członkowie tej grupy w zgodzie ze skłonnością do poznawczego porządkowania rzeczywistości także tworzą schematy komunikacji, nazywane siecią. Zwykle sieć komunikacyjna przedstawia powtarzające się drogi przebiegu informacji między kontaktującymi się osobami. W tym przypadku mamy do czynienia z nieformalną siecią komunikacyjną.

5 układów komunikacyjnych, występujących pomiędzy członkami, które dostarczają wiadomości o charakterze grupy. Są to:

W grupie rówieśniczej dominuje sieć bezpośrednia. Informacje bowiem przebiegają między członkami grupy w sposób całkowicie swobodny i niekoniecznie za pośrednictwem osoby, która kreuje rolę osoby ważnej. Każda osoba w zasadzie zaangażowana jest w komunikację wewnątrzgrupową, co sprzyja spójności grupy. Ponieważ grupa rówieśnicza należy do grup małych, więc liczba potencjalnych interakcji i kanałów komunikacyjnych nie jest duża. Jej członkowie przejawiają wyższy niż w dużych grupach poziom samoświadomości i bardziej kontrolują swoje zachowania. Im mniejsza grupa rówieśnicza, tym mniej starć, konfliktów, osobistych powikłań. Mniejszość nie wyklucza jednak różnorodności reakcji słownych. Jednym z istotnych efektów komunikacji w grupie rówieśniczej jest proces wzajemnej penetracji psychicznej, odsłanianie się. Struktura komunikacyjna w grupie nieformalnej może mieć wpływ na pojawienie się również negatywnych zjawisk szczególnie, jeśli sieć tą cechuje brak dostępu do informacji dotyczących istotnych kwestii są to np. plotki. Ważność sprawy i niejasność poznawcza to główne czynniki warunkujące powstawanie i rozpowszechnianie plotki. W obrębie struktur organizacyjnych plotki rozchodzą się albo na tym samym poziomie hierarchii organizacyjnej albo z dołu do góry, natomiast nie są przekazywane w dół hierarchii. Na ogół trudno jest przeciwstawić się plotce ponieważ:

1. Ustalenie źródła (nadawcy) plotki jest zazwyczaj niemożliwe.

2. Plotka rozprzestrzenia się z szybkością większą niż inne informacje – najpopularniejszy kształt jaki przyjmują drogi rozprzestrzeniania się plotki w organizacji - to kształt „kiści”.

Następnym negatywny zjawiskiem zachodzącym w grupie rówieśniczej jest też ośmieszanie, które jest pewnym instrumentem kontroli społecznej. Wielu członków grupy dostosowuje się do obowiązujących tu norm z lęku, by nie zostać ośmieszonym. Takie „podśmiewywanie się” jest ważnym środkiem dyscyplinującym członków grupy do zmiany zachowania, zmiany wyglądu, czasem podjęcia działań niezwykle odważnych skutkujących głębokimi zmianami. A jeśli jest się „innym” jak pozostali członkowie grupy, jest się wystawionym na próbę poniżania, upokarzania, publicznego degradowania. Elementem, który decyduje najbardziej o tym, kto jest szanowany, a kto ośmieszany jest atrakcyjność fizyczna. Wszystko wskazuje na to, że szanowani są ci rówieśnicy, którzy są ładni, mają markowe ciuchy, a ośmieszani ci, których wygląd nie wpisuje się w kanon piękna. W przypadku rówieśników przedmiotem największej aprobaty lub dezaprobaty jest twarz. Twarz jest naszym najważniejszym organem porozumiewania się. Wpatrując się w nią zainteresowani jesteśmy nie tylko jej rysami, ale pragniemy z niej odczytać też myśli, odczucia i emocje człowieka. I to właśnie te cechy szczególne są przedmiotem drwin, plotek, ironicznych uwag rówieśników.
Na ośmieszanie narażone są najbardziej:

Jedna duża grupa inwektyw pada pod adresem osób o rudym kolorze włosów. Znajdujemy tu epitety typu: „marchewa”, „ryża”, „lisica”, „wiewióra”. Druga grupa drwin pada pod adresem osób mających piegi. Daje się tu słyszeć słowa typu: „biedronka”, „kropka”, „piegus”. Również osoby noszące aparaty korygujące słuch, układ zębny bądź okulary, ale też mające wady wzroku i słuchu są narażone na dokuczliwe komentarze rówieśników. Znajdujemy tu epitety typu: „okularnik” i „zezol”. Czwarta grupa inwektyw pada pod adresem osób o odmiennej karnacji twarzy. Tu można usłyszeć epitety typu: „murzyn”, „rumun”, „asfalt”. Wiele komunikatów ośmieszających dotyczy też stroju noszonego na co dzień. Szokują stroje bogate, ekstrawaganckie. Ale w grupie rówieśników etykietowanie dosięga najbardziej osób biednie ubranych, które noszą ubrania w gorszym gatunku. Wreszcie waga ciała i wzrost, to również bywa przedmiotem ośmieszania. Bardziej lubimy osoby o podobnej do naszej wadze czy ewentualnie o podobnym do naszego wzroście. Każdy inny może być już potencjalnym kandydatem drwin, ironii i oczerniania. Zarówno ten chudy, jak ten otyły, niezwykle wysoki, jak i bardzo niski. Otyli narażeni są na epitety typu: „grubas”, „pasztet”, „spaślak”. Szczupli mogą usłyszeć słowa: „patyk”, „wieszak”, „anemik”. Rówieśnicy o niskim wzroście walczą z inwektywami typu: „mały”, „kurdupel”, „karzeł”. Zaś rówieśnicy wysocy mogą usłyszeć słowa typu: „wieża Eiffela”, „filar”, „drabina”. Kolejną grupą osób narażoną na wyśmiewanie są osoby osiągające bardzo dobre wyniki w nauce toteż często otrzymuje od kolegów, koleżanek etykietkę „kujona”. Bystrzy, zdolni uczniowie, wzbudzają zazdrość. Odzywa się zraniona miłość własna, obniżone poczucie własnej wartości, chęć zemsty na tych, którzy są bardziej utalentowani lub bardziej pracowici. Oni zresztą też w podobny sposób będą zachowywać się wobec swoich „słabszych” kolegów, którzy mają trudności w nauce, wolniej myślą, trudniej przychodzi im zrozumieć pewne związki między różnymi zdarzeniami i zapamiętać złożone fakty. Ich zdolni rówieśnicy będą im okazywać lekceważenie, a nawet pogardę poprzez naznaczenie ich etykietami typu „głupek”, „debil”, „tępak”.

Grupa rówieśnicza w procesie komunikacji interpersonalnej zazwyczaj używa specyficznego języka, który poprzez lakoniczność i uproszenia ma być swojego rodzaju szyfrem i utrudnić komunikację osobom nie wprowadzonym do grupy. Stosując ten ograniczony kod językowy można mieć wiele problemów z porozumieniem się  z osobami, których kod językowy jest znacznie bardziej rozwinięty. Mogą to być rodzice, nauczyciele. Może dochodzić nawet do nieporozumień komunikacyjnych które uniemożliwią komunikację. Mimo, iż wielokrotnie narusza on normy poprawnościowe oraz budzi sprzeciw starszych pokoleń nie wynika on tylko z braku sprawności komunikacyjnej. Członkowie grup rówieśniczych celowo łamią tradycyjne zasady komunikowania. Im bardziej neguje się autonomiczne formy porozumiewania młodych ludzi, tym częściej są one stosowane i tym dalej odbiegają od obowiązujących norm. Eksperymentowanie na zastanym kodzie językowym świadczy o aktywnym stosunku młodzieży do formy własnej wypowiedzi, fascynacji nowością i zmianą. Często słyszymy, że coś jest „odjechane”, „bajeranckie” czy „spoko”. Innym razem, że jest „obciachowe”, „wieśniackie”, „lipne”. W gwarze młodzieżowej odnajdujemy dużo wyrazów wartościujących w sposób negatywny i pozytywny, wyrażają one stosunek młodych do rzeczywistości i do otaczającego świata. Dlatego jedną z cech wyróżniających język młodzieży jest ekspresja oraz mnogość emocjonalizmów. W subkodzie młodzieży odnajdziemy też mnóstwo słów o zabarwieniu ironicznym. Rodziców określa się jako „starych”, a szkoła to „buda”. Obok wyrazów złośliwych lub lekceważących nie brakuje określeń humorystycznych, żartobliwych i poufałych. Rodzice to „staruszkowie”, przyjaciółka „kumpela” lub „psiapsiółka”. Często w grupie określeń wartościujących spotykamy wyrazy oraz wyrażenia, które wskazują na duże natężenie jakiejś cechy. Możemy tu zaliczyć chętnie używane wyrazy i cząstki: „super”, „ekstra”, „mega” lub „na maksa”. Inną charakterystyczną cechą języka młodzieżowego jest tendencja do jak największej ekonomiczności. Mówi się „muza” zamiast muzyka, a „komp” – komputer. Można je określić terminem innowacje skracające, które usuwają z tekstu elementy niekonieczne dla jego komunikatywności. Wpływ na taki sposób porozumiewania ma rozwój Internetu, czyli rozmowy na czacie czy poczta elektroniczna, a także telefonii komórkowej. Przejawami skrótowości są tzw. emotikony .Są to piktogramy wykorzystujące kombinacje graficznych symboli znajdujących się na klawiaturze komputera lub w telefonie komórkowym np. za pomocą dwukropka i nawiasu można wyrazić swój dobry humor. Taka tendencja jest formą zabawy językowej i przejawem oryginalności języka rówieśniczego. Swoistość gwar środowiskowych, w tym także młodzieżowej polega na tym, że intensywniej lub szczegółowiej nazywa ona pewne elementy rzeczywistości, których ludzie spoza danego środowiska mogą nie zauważać lub widzą je bardzo powierzchownie. Tematyka dotyczy przede wszystkim: rozrywki, czasu wolnego, form kontaktu, więzi towarzyskich, grupowych, wartościowania, cech fizycznych i psychicznych, sposobu zachowania. Znaczną część gwary młodzieżowej stanowią zapożyczenia, nie tylko z obcych języków, ale także z kultury hiphopowej, rockowej, masowej oraz mediów. Młodzież nie boi się zabawy słowem, szukania nowych rozwiązań na drodze do utworzenia języka doskonałego, który zaspokaja wszystkie potrzeby komunikatywne swoich użytkowników w sposób wymagający od nich jak najmniejszego wysiłku.
Dlatego słownictwo obowiązujące w tych grupach odzwierciedla charakterystyczny dla nich sposób widzenia i przeżywania rzeczywistości. Pozwala im określić się i zbudować własną niezależną tożsamość, bez ingerencji z „zewnątrz”. Jest wyrazem buntu przeciwko światu oraz specyficznym kodem, który przez to, że niezrozumiały dla osób spoza środowiska pozwala uniknąć kontroli dorosłych i spowodowanych nią sankcji kontrolnych. Używanie gwary wzmacnia więź środowiskową oraz przekonanie członków grupy o swojej wyjątkowości.

Przykłady grup nieformalnych i ich komunikacji z otoczeniem:

Najbliżsi przyjaciele - Przyjaźń jako typ stosunków międzyludzkich pojawia się dopiero w okresie dorastania. Początkowo o wyborze przyjaciela czy przyjaciółki decydują cechy zewnętrzne np. miły wygląd, schludność, uprzejmy sposób bycia - u dziewcząt, a siła, zręczność, odwaga - u chłopców. Stopniowo jednak młodzież coraz bardziej zaczyna zwracać uwagę na walory wewnętrzne: poziom intelektualny, zalety charakteru, wartości moralne i społeczne. W późniejszych fazach , a także w okresie młodzieńczym, przyjaźń staje się bardziej “życiowa”. Przyjaciela czy przyjaciółkę lubi się ze wszystkimi zaletami i wadami. Wzrasta tolerancja w stosunku do wzajemnych błędów i wykroczeń. Przestaje też obowiązywać bezwzględna wyłączność. Poza ogólną potrzebą obcowania z rówieśnikami, uzasadniają to zjawisko momenty natury społecznej, jak i psychicznej. Na skutek rozluźnienia więzów rodzinnych i nasilenia konfliktów z otoczeniem młodociani szukają oparcia w swojej grupie rówieśniczej. Obcowanie z grupą nie może jednak zaspokoić potrzeby głębszej więzi uczuciowej i bardziej intymnego kontaktu osobistego. Poczucie osamotnienia, liczne problemy i rozterki tego wieku, często nawiedzające stany depresyjne, nowe zaskakujące przeżycia w sferze seksualnej - wszystko to skłania młodocianych do szukania wśród rówieśników osoby godnej zaufania, całkowicie oddanej i posiadającej takie same potrzeby i kłopoty.

Paczki - Są to drobne, ekskluzywne grupki młodzieży ściślej ze sobą zaprzyjaźnione, liczące przeciętnie od 3 do 6 osób. Panuje między nimi zgodność poglądów, więzy wzajemnej sympatii i podziwu. Trwałość paczek jest bardzo rożna i zależy od wielu okoliczności. Niekiedy więzy zadzierzgnięte w młodości trwają aż do dorosłości a nieraz i przez cale życie. Najbujniejszy rozwój paczek rówieśniczych przypada na okres 10-13 lat. Wiek dojrzewania powoduje ich rozpad i kształtowanie się na nowych zasadach strukturalnych
i treściowych. Podstawą doboru członków paczki stanowi akceptacja osobowości jednej osoby przez drugą, lubienie się, wspólne wykonywanie jakiś czynności, zbliżone upodobania, ideały, uzdolnienia, sytuacja ekonomiczno- społeczna, a przede wszystkim ogólny poziom dojrzałości. Od członka paczki oczekuje się dostosowania się do norm przyjętych w grupie i zainteresowań akceptowanych przez grupę. Warunkiem udziału w życiu paczki jest lojalność członków wobec przywódcy
i kolegów, zwłaszcza zaś zachowanie tajemnicy i przestrzeganie umownych sygnałów, znaków, stroju. Obowiązuje też pewien specyficzny żargon. Każda paczka rozwija sobie właściwą aktywność. Wspólna wszystkim jest tendencja do unikania nadzoru dorosłych. Członkowie paczki starają się jak najwięcej czasu spędzać razem, planują wspólne akcje, odwiedzają się wzajemnie, szukają wspólnych rozrywek (kino, tańce, przyjęcia), odrabiają wspólnie lekcje, pomagają sobie wzajemnie w trudnościach,. Działalność paczki otoczona bywa zazwyczaj przez jej członków tajemniczością. Do skutków dodatnich przynależności do paczki zalicza się poczucie pewności, bezpieczeństwa i ważności osobistej każdego członka, wynikające z pełnej akceptacji grupy, a także rozładowanie emocjonalne, wypływające ze zrozumienia ze strony współczłonków. Ponadto paczka sprzyja wytwarzaniu się umiejętności współżycia społecznego, poszanowania wspólnych interesów. Ujemne skutki paczki rozwijają snobizm u swoich członków, ekskluzywna lojalność wobec niech, a uczucie wrogości do osób spoza paczki. Zwiększają napięcie miedzy rodzicami i dziećmi w wyniku rozbieżności miedzy wymaganiami rodziców i paczki. Więzi, występujące w paczce można badać i określać bardziej precyzyjnie poddając analizie kolejno:

Dziecięce grupy zabawowe- Są możliwe już między trzecim a piątym rokiem życia dzieci , najczęściej jednak powstają wśród chłopców i dziewczynek w wieku siedmiu do dziesięciu lat. Zaspokajają głównie potrzebę zabawy. Ilość członków to dwie albo trzy osoby mają one na początki wyraźnie przelotny charakter Dzieci do dziesiątego roku życia tworzą grupy zabawowe które nie tworzą konfliktu z dorosłymi. Z czasem jednak zdobywają się na coraz większa samodzielność oraz oryginalność w wymyślaniu reguł zabawowych , co czyni ich mniej podatnymi na wpływy dorosłych.

Grupy koleżeńskie - Tak nazywa się grupy nieformalne, bardziej liczne niż paczki i mniej od nich ekskluzywne. Ich członkowie dobierają się ze względu na jakieś pokrewieństwo kulturowe, podobne poglądy i zainteresowania, ale nie wszyscy są w jednakowym stopniu ze sobą zaprzyjaźnieni. Grupa ta tworzy się zazwyczaj z paczki dzięki przyjmowaniu do niej coraz nowych członków. W przeciwieństwie do dobrze zorganizowanych grup dziecięcych, koleżeńskie grupy młodzieżowe posiadają bardziej luźną strukturę organizacyjną. Nie ma w nich przywódcy ani zaplanowanej działalności. Atrakcyjność ich polega na wspólnym spędzaniu wolnego czasu, wykonywaniu wielu zwykłych czynności, głównie o charakterze towarzyskim.

Bandy - Potocznie bandą nazywamy każdą nieco większą grupę dzieci w wieku szkolnym. W psychologii nazwa ta obejmuje bardziej zwarte i zorganizowane zabawowe grupy dzieci w młodszym wieku szkolnym (do 12 lat). W znaczeniu drugim, bardziej specyficznym, nazwa “banda” odnosi się już do zjawiska o charakterze negatywnym: dotyczy tych grup młodzieżowych, które zrzeszają osobników zaniedbywanych i odrzucanych w złym środowisku domowym, nie akceptowanych przez rówieśników w szkole. Szukają oni zaspokojenia swych potrzeb społecznych, głownie przynależności i uznania, a także współuczestnictwa w grupie rówieśniczej wśród podobnych sobie nieletnich, źle przystosowanych, wykolejonych, wkraczających stopniowo na drogę przestępstwa. Bandy młodocianych są podobne pod wieloma względami do paczek, ale kładą większy nacisk na osiąganie specyficznych dla każdej bandy celów (seksualnych, sportowych, przestępczych, agresywnych), wymagają większej solidarności i lojalności od swych członków, utrzymują bardziej wrogą, buntowniczą i konspiracyjną postawę wobec dorosłych. Rola przywódców w bandach jest silnie zaznaczona, posiadają oni duży autorytet i wymagają od członków bezwzględnego posłuszeństwa i uległości.

Grypsera jako gwara środowiskowa służy do wyrażenia emocjonalnego stosunku do rzeczywistości oraz do podtrzymywania więzi emocjonalnych między członkami grupy. Jest ona najczęściej stosowana przez dwie grupy więźniów: małolatkę (czyli więźniów młodocianych) oraz recydywę (wielokrotnie skazanych).Wspólne słownictwo, niezrozumiałe dla ludzi z zewnątrz, integruje grupę od wewnątrz oraz wyróżnia ją spośród reszty społeczeństwa. Grypsera to język tajny, w którym następuje „wtórna nominalizacja”, czyli nadawanie nowych określeń dla desygnatów już nazwanych w języku ogólnym, służy to zarówno celom ekspresywnym, jak i nominatywnym, aby utajnić obiekt nazywany. Tendencja do zamknięcia kodu i uczynienia go tajemnym pojawia się w grupach, które mają świadomość swej marginalnej sytuacji w stosunku do społeczeństwa globalnego lub odczuwają potrzebę wyodrębnienia się. Tajny język pozwala na przekazywanie wspólnych wartości wyznawanych przez członków grupy, a przez to na kultywowanie charakterystycznego dla nich stylu, sposobu życia. Używanie grypsery przez więźniów świadczy o odbytej inicjacji, daje poczucie mocy i odrębności, a więźniowie używający gwary są dumni z tego faktu, manifestują przez to swoją odrębność, czują się ważni, gdy mówią w niezrozumiały dla innych sposób. Posiadanie własnego modelu komunikacji pozwala na zaspokojenie wielu potrzeb więźnia, których nie może on zrealizować w normalny sposób, np. potrzeby bezpieczeństwa, przynależności, znaczenia. Taka forma aktywności poza tym pozwala wyładować agresję oraz nadmiar energii seksualnej, dlatego też język więzienny jest tak bardzo nasycony wulgaryzmami i słownictwem dotyczącym sfery seksualności człowieka.

Grypsera jest spoiwem „drugiego życia” więzienia, posługujące się nią grupy cechuje negatywny i pogardliwy stosunek do świata, ludzi i relacji międzyludzkich. W ten sposób manifestują one swoją pogardę dla praworządności i społeczeństwa. Podstawą subkultury więziennej są specyficzne modele wzajemnej komunikacji. Służą one stratyfikacji społecznej, chronią istnienie grup nieformalnych, umożliwiają zawiązanie więzi społecznych, dają poczucie dziania się. Słowa mają moc magiczną, moc degradowania społecznego i określania czyjejś niskiej pozycji (są to tzw. bluzgi), za pomocą słów można kreować nową rzeczywistość. Istotnym aspektem w komunikacji językowej w subkulturze więziennej jest działanie tabu, czyli różne zakazy obyczajowe występujące w wielu przejawach życia, aparat norm

społeczno-towarzyskich, również w odniesieniu do języka. Na straży norm tabuistycznych stoi kontrola społeczna i cenzura językowa. Działanie tabu językowego w subkulturze więziennej ma kilka celów: Po pierwsze służy ono eliminacji poczucia zagrożenia, a więc używa się eufemizmów, często żartobliwych, które pomniejszają zdolność wywoływania lęku, tworzą atmosferę codzienności, zwyczajności. Kilka przykładów: określenia związane ze śmiercią, np. umrzeć– wyjechać bramą gospodarczą z kartką u nogi, przekręcić się, powiesić się – rzucić się na linę, wyhuśtać, inne: kraty w oknach – firanki, szczury – dzieci naczelnika, aresztować –zapuszkować, zapudłować, zostać pobitym – załapać się na oklep. Po drugie działanie tabu językowego ma na celu wydzielenie sfery impurum, czyli nieczystej. W warunkach więziennych człowiek nie ma możliwości odseparowania się na jakiś czas w pewnych sytuacjach np. podczas załatwiania potrzeb fizjologicznych. W związku z tym więźniowie używają pewnych sformułowań służących symbolicznemu odseparowaniu się od współwięźniów, np. spadówa, zjeżdżaj, zwijaj wity, daj se siana, nie ma cię. Tabu obejmuje zarówno czynności fizjologiczne, jak i miejsce ich wykonywania. Stosowanych jest wiele eufemizmów: np. klozet – bardacha, bibel, tron, wojtek, czynności fizjologiczne – siadać na kibel, nakarmić wojtka, odkasztanić się, wykręcić szmatę. Kiedy więzień chce skorzystać z toalety, to musi o tym fakcie poinformować współwięźniów, np. mówiąc „nie szamać, nie jarać, bardacha”. Podczas korzystania nie może się odzywać do innych, ani nikt nie może go zagadnąć. Współwięźniowie nie mogą w tym czasie ani jeść, ani palić papierosów w obawie przed zbrudzeniem się. Największe tabu stanowi sfera kontaktów seksualnych, np. homoseksualista bierny czyli cwel, dmuchany, dobry, kochany, parówa traktowany jest jako nieczysty, budzący wstręt i pogardę, każdy przedmiot, którego dotyka staje się również nieczysty – przecwelony, skrzywiony i ma magiczną moc zbrudzenia tej osoby, która tego przedmiotu dotknie, np. przyjęcie papierosa od cwela. Ciekawe jest zagadnienie dotyczące bluzgów czyli słów nieczystych mających magiczną moc bezczeszczenia przedmiotów i ludzi. Te słowa są nieczyste, ponieważ kojarzone ze sferą seksualną, zwykle z męskimi narządami płciowymi i kontaktami homoseksualnymi lub kojarzone są z przedstawicielami aparatu nacisku społecznego (sądu, policji, administracji więziennej). Użycie tych słów może ubliżyć zarówno wypowiadającemu je lub tym, do których są one kierowane. Przykłady takich wyrazów: dobry, figiel, gruby, kochany, mały, posuwać, psota, żart, a także wulgaryzmy. Trzeci cel, dla którego wskazane jest używanie tabu językowego to ochrona sfery sacrum, czyli uświęconej. Ta sfera to osoby stojące najwyżej w hierarchii skazanych, jedzenie, naczynia i miejsce do jedzenia, palenie tytoniu, papierosy. Dla ochrony tej sfery używa się pewnych wyrażeń rytualnych wypowiadanych w określonych sytuacjach, np. formuł kiciorowania, tzn. przerzucania szkodliwych skutków bluzgu na jego nadawcę. Zamiast użycia nieczystych słów, np. mały to mówi się mikry, zamiast dobry – gitny. Jeśli ktoś z gitludzi wypowiedziałby szkodliwe słowo, to może odebrać mu magiczną moc szkodzenia przez wypowiedzenie formuły np. z kiciorem. Umiejętność kiciorowania jest oznaką przynależności do ludzi i jest dowodem na odbytą inicjację. Bluzgi są narzędziem swoistej walki na słowa pomiędzy inkarcerowanymi, która polega na wzajemnym obrzucaniu się bluzgami i ich odrzucaniu za pomocą magicznych formuł. W tej walce wygrywa ten, kto zna reguły gry i wykaże się refleksem i inteligencją. Reguły takiej szermierki słownej służą nadzorowaniu agresji i kanalizowaniu jej w dopuszczalnych formach reguły słownej. Dla ochrony sfery sacrum stosuje się też rozmaite zaklęcia i przysięgi, zastawki, które wypowiada się w sytuacjach konfliktowych lub momentach uroczystych, jest to forma przysięgi na mówienie prawdy, np. prawilnie nawijam, jak pragnę wolności. Tabu językowe jest jeszcze narzędziem stratyfikacji społecznej wśród więźniów. W więzieniu istnieje sztywny podział na dwie grupy społeczności nieformalnej, grupą dominującą i uprzywilejowaną są ludzie, git-ludzie, a grupą całkowicie im podporządkowaną są frajerzy. System ten jest utrzymywany magią językową, czyli bluzgi wypowiadane przez ludzi mają moc degradowania społecznego, a bluzgi wypowiadane w stosunku do ludzi przez frajerów nie przyjmują się. Jak widać za pomocą zachowań werbalnych można wywołać trwały skutek społeczny, czyli podział na dwie antagonistyczne grupy nieformalne. Frajerzy mają ograniczoną zdolność komunikacji językowej, nie mogą odzywać się do ludzi, jedynie odpowiadać na ich pytania. Warto wspomnieć tutaj też o tym, że osoby tkwiące w przestępczej podkulturze używają pseudonimu, przezwiska (ksywa, ksywka). Czasami z brzmienia pseudonimu możemy wnioskować o predyspozycjach skazanego, ale najważniejsze jest to, iż używanie ksywy świadczy o przynależności do świata przestępczego. Wchodząc do więzienia skazany właściwie jest niejako zmuszony do przyjęcia reguł „drugiego życia”, jeśli nie chce być uznany za frajera oraz nie chce być wykorzystywany i obrażany przez innych więźniów. Poprzez przyjęcie ksywy i używanie grypsery skazany integruje się z grupą, a jest to tym silniejsza integracja, im grupa staje bardziej w opozycji do kultury ogólnej. Po wyjściu z więzienia największym problemem dla służb resocjalizacyjnych jest zmiana poglądów i postawy życiowej osoby zdeprawowanej, bo jedynie to może przynieść trwałe efekty i dać gwarancję, że nie powróci ona na drogę przestępstwa. Zwalczanie grypsery jest z góry skazane na niepowodzenie, ponieważ u jej podstaw leżą bardzo głębokie przyczyny psychologiczne i socjologiczne.

Skini (Skinheads)

Jest to podkultura walki. ,,Agresja przejawia się w tej podkulturze zarówno poprzez wyznawane wartości (cele) grupowe, jak i przyjęte normy zachowań, a ponadto także poprzez język, wygląd, a nawet strukturę grupową.”1 Przedstawiciele są za wizją ,,Nowej Polski” dążącej do jednorodności etnicznej i silnej władzy w państwie. Jest to wizja rasistowska i nacjonalistyczna. Komunikacja tej grupy opiera się na takich hasłach jak: ,,Polska dla Polaków”, ,,Pogarda dla słabych i tchórzy”, ,,Duma, honor, ojczyzna”, ,,Bić/Zabić: pedałów, narkomanów, pijaków, Arabów, Ruskich, Murzynów, masonów, punków, obcokrajowców… itp.”, ,,Żydzi do gazu”, ,,Każda kobieta to k… oprócz twojej i mojej matki”. Mają oni również swój hymn prezentujący wyznawane przez nich wartości. Skini komunikują się również poprzez swój wygląd zewnętrzny. Ćwiczą różne sporty walki lub uprawiają kulturystykę aby wzmocnić mięśnie i wyrzeźbić sylwetkę. Ich wygląd jest schludny aby mogli budzić respekt. Ich charakterystyczne buty- glany są utrzymywane w czystości. Bardziej ortodoksyjni skini stronią od używek, palą jedynie papierosy- czerwone Malboro gdyż znajdował się na nich kiedyś napis KKK, który w ich mniemaniu oznaczał Ku-Kluux-Klan . Skini wyrażają siebie również poprzez ogolone głowy. Ma to również za zadanie uniemożliwić podczas bójek przeciwnikom chwytanie za włosy. Łyse głowy mają również wzbudzić respekt otoczenia. Noszą oni czarno- pomarańczową kurtkę flyers. Czarna strona na co dzień a pomarańczowa do walki. Noszą oni spodnie typu wojskowego, białe koszulki polo oczywiście z firm niekojarzących się z innymi rasami. Często noszą oni przy sobie narzędzia walki. Charakterystycznym symbolem jest dla nich krzyż celtycki.

Punkowcy (Punki, Punks)

Jest to podkultura anarchii i buntu. Charakteryzują się oni negatywizmem i urazą wobec świata dorosłych, dążeniem do wolności od zorganizowania i ograniczeń. W komunikacji często używają haseł takich jak: ,,Nie ma reguł”, ,,Olać system”, ,,Niech nikt nami nie rządzi”, ,,No future”, ,,Idiotyczna kpina z idiotycznego świata”, ,,Zabić skina sku………”, ,,Siła w grupie”, ,,Kpij z lalusiów”. Punki pozawerbalnie demonstrują niechęć do czystości i schludności. Uznają oni swobodę seksualną oraz wszelkiego rodzaju używki. Punków często możemy zauważyć tańczących pogo pod sceną na koncertach. Więcej w tym tańcu bójki i przepychanek niż tańca, ale pokazują oni poprzez ten specyficzny taniec swoją niechęć do zasad. Punki również swoim wyglądem chcą odzwierciedlić swoje przekonania. Ich ubiór jest niechlujny, niepodporządkowany panującej modzie, plugawy i odstręczający. Na ich głowach możemy zauważyć fantazyjne irokezy, czuby i szczotki. Charakterystyczne są dla nich też skórzane kurtki- ramoneski i pieszczochy. Ich ubiór zdobią ćwieki i agrafki. Często noszą oni kolczyki. Ich znak rozpoznawczy to anarchistka.

Sataniści

Są grupą darzącą do szerzenia zła i grzechu. Charakteryzują się oni wrogością, negatywizmem, agresją słowną i fizyczną. Czasem występują tu formy patologiczne jak kanibalizm, bezczeszczenie zwłok, sadyzm i dewiacyjny seks. Ich komunikacja i hasła dążą do wychwalania szatana. Często można usłyszeć z ich ust padające takie zdania jak: ,,Ave Lucifer”, ,,Viva Satana”, ,,Salve Imperator Hades”, ,,Szatan to bóg najwyższy” , ,,Człowiek to zwierzę”, ,,Kościół do pieca”, ,,Zaspokajaj rządze”, ,,Idź za instynktem”. Sataniści spotykają się zazwyczaj w opuszczonych obiektach- kaplicach, szopach, starych domach- i odprawiają tam specyficzne rytuały, obrzędy i czarne msze. Podczas swoich rytuałów sataniści zabijają zwierzęta, dochodzi do orgii seksualnych, aktów samo agresji, odurzania się alkoholem i narkotykami a w skrajnych przypadkach dokonują oni rytualnych gwałtów, torturują ludzi a nawet dokonuję brutalnych zabójstw. Zdarza się, ze profanują oni cmentarze i miejsca kultu chrześcijańskiego. Ubierają się oni w czarne stroje rytualne, używają akcesoriów takich jak czaszki, świece, noże rytualne, rogatywy zwierząt. Ich głównym symbolem jest odwrócony pentagram ale posługują się też znakiem odwróconego krzyża, trzema szóstkami, trzema literami F, wizerunkiem skarabeusza. Pozdrawiają się oni dłonią z wysuniętymi dwoma palcami, złożona w symbol głowy diabelskiej.

Bibliografia

- Carnegie D, Jak zdobyć przyjaciół i zjednać sobie ludzi, Warszawa 2005.

- Griffin E., Podstawy komunikacji społecznej, Gdańsk 2003.

-Kosiński S, Więź społeczna i jej komponenty [w]: Elementy socjologii. Wybór tekstów, , Katowice 1999

-Schulz von Thun F., Sztuka rozmawiania, Kraków 2007.

-Urban B., Społeczne konteksty zaburzeń w zachowaniu, Kraków 2001

-Walker W., Przygoda z komunikacja, Gdańsk 2001.

  1. B.Urban, Społeczne konteksty zaburzeń w zachowaniu, Kraków 2001, s.65↩


Wyszukiwarka