MIEĆ CZY BYĆ STRESZCZENIE

Typ osobowości kształtowany zazwyczaj przez warunki życia współczesnego, konsumpcyjnego kapitalizmu, a także tzw. realnego socjalizmu, nie sprzyja rozwojowi ludzkich zdolności samodzielnego krytycznego myślenia, zdolności do miłości i samourzeczywistnienia - tak brzmi podstawowy zarzut Ericha Fromma wobec świata, w którym przyszło nam żyć. Autor Mieć czy być? dokonuje rozróżnienia na dwa podstawowe sposoby (modi) istnienia człowieka. Pierwszy z nich zorientowany jest na posiadanie, drugi – zorientowany na bycie (modus posiadania i modus bycia). Fromm krytykuje współczesną cywilizację z tego powodu, że dominujący w niej sposób ludzkiej egzystencji jest zorientowany na posiadanie. Przejawami takiego sposobu istnienia są: hedonistyczne postawy; utożsamianie szczęścia z zaspokajaniem zmysłowym (a nie z rozwojem); zachłanność; hiperkonsumpcja; eksploatatorski stosunek do przyrody. Aby przezwyciężyć taki sposób życia potrzebna jest radykalna przemiana postaw i wartości ludzkich. Aby zwyciężył modus bycia ludzie muszą wrócić do wartości głoszonych przez twórców wielkich religii humanistycznych (Budda, Jezus, humanistyczna psychoanaliza). Fromm wierzy w dobrą naturę człowieka, której urzeczywistnieniu ma sprzyjać właściwa organizacja społeczna. Cele swojej humanistyki nazywa „leczeniem duszy”. Twierdzi, że epoka przemysłowa nie spełniła swojej „wielkiej obietnicy” System ekonomiczny wymaga od ludzi cech takich jak egotyzm, egoizm i chciwość – według Fromma nie są one naturalnymi skłonnościami, ale produktem społecznych uwarunkowań, kreowane są przez nasz sposób bycia. Takie cechy charakterologiczne są patogenne, ich rezultatem jest chora osobowość , a tym samym chore społeczeństwo. W takim społeczeństwie ludzki stosunek do natury stał się wrogi, destrukcyjny, ponieważ ludzie znajdują upodobanie w potędze maszyn, we wszystkim co mechaniczne. Głęboka przemiana człowieka konieczna jest dla zwykłego przetrwania ludzkiej rasy. Krytykowana przez Fromma orientacja posiadania jest charakterystyczna dla zachodnich społeczeństw przemysłowych, w których dominujące wartości życia wyznaczane są przez żądzę władzy, sławy i pieniędzy. Najważniejszą formą posiadania we współczesnych zamożnych społeczeństwach jest konsumpcja. W takich społeczeństwach posiadanie staje się celem nadrzędnym, przez co zaciera się różnica między posiadaniem a byciem i formułuje się idea głosząca „jesteś tym co masz”. W książce Mieć czy być? autor dokonuje rozróżnienia dwóch przeciwstawnych sposobów egzystencji podając proste przykłady tego, jak objawiają się one w codziennym życiu. Przykłady takie opisuję w poniższej tabeli. Modus posiadania Modus bycia NAUKA informacje i wiadomości wysłuchane (bądź przeczytane), zapamiętane, nie włączone w personalny sposób myślenia; brak twórczego myślenia; brak zrozumienia pojawiają się wątpliwości, pytania, własne poglądy; występuje aktywność i twórczość; pobudzenie procesów myślowych; otwarcie nowych horyzontów PAMIĘĆ mechaniczne związki między słowami; czysto logiczne zapamiętywanie; zapisywanie wszystkiego jako zastąpienie pamięci zapamiętywanie żywe; wgląd w charakter zjawiska; przypominanie to ożywianie tego, co było w przeszłości ROZMOWA znajdowanie argumentów w celu udowodnienia własnej racji; wcześniejsze przygotowanie pytań i zagadnień do rozmowy; tworzenie schematu rozmowy spontaniczna i twórcza reakcja; dialog; nie ma znaczenia udowadnianie racji; tworzą się nowe idee, dochodzi do zmiany opinii i poglądów CZYTANIE czytanie bez zrozumienia, bez zaangażowania; bezwartościowa lektura; brak pogłębiania wiedzy i zrozumienia ludzkiej natury zrozumienie treści; zaangażowanie; pobudzenie myślenia; powstaje własny pogląd na temat wartości lektury AUTORYTET posiadanie autorytetu u innych bez względu na kompetencje; związany z zajmowanym stanowiskiem czy statutem społecznym; wykorzystywanie symboli autorytetu i czerpanie za ich pomocą korzyści; ogłupianie ludzi, propaganda bycie autorytetem mające źródło w osobowości, która osiągnęła wysoki poziom rozwoju; nie ma potrzeby rozkazywania, grożenia; pokazanie czym może być istota ludzka WIEDZA zdobywanie i zachowanie informacji; wiedza jako dobro materialne; droga do zdobycia prestiżu społecznego, osiągnięcia sukcesu zawodowego poznanie jako element twórczego myślenia; celem poznania jest prawda absolutna WIARA posiadanie gotowych odpowiedzi na pytania; wiara jako podporządkowanie się tezom; bóg traktowany jako bożek; wiara jako gotowa recepta na życie wewnętrzna orientacja, nastawienie; wiara w siebie, wiara w drugą osobę, wiara w ludzkość MIŁOŚĆ ograniczenie, uwięzienie i kontrolowanie drugiej osoby; zduszenie i destrukcja zamiast obdarzania życiem; dziecko jako własność rodziców; małżeństwo jako zwyczaj i interes ekonomiczny lub zależność, kontrakt kochać to powoływać do życia; miłość jako twórcza aktywność, zakładająca troskę, wiedzę, afirmację; to radość nakierowana na przedmiot miłości Zdaniem Ericha Fromma nasza przyszłość zależy od tego czy zrozumienie współczesnego kryzysu tak zmobilizuje najwybitniejsze umysły, że poświęcą się oni nowej humanistycznej nauce o człowieku.

Źródło: http://pl.shvoong.com/books/1750850-mie%C4%87-czy-by%C4%87/#ixzz1j2WDwLbg