Zdrowie WHO 1948: „Zdrowie to stan fizycznego, psychicznego i społecznego dobrostanu, a nie tylko brak choroby lub kalectwa.”

Zdrowie publiczne Donald Acheson: „Jest to nauka i sztuka zapobiegania chorobom, przedłużania życia i promowania zdrowia, poprzez organizację zbiorowych wysiłków społeczeństwa.”

Promocja zdrowia jest to proces umożliwiający ludziom zwiększenie kontroli nad własnym zdrowiem oraz jego poprawy lub umocnienia.

Profilaktyka zdrowotna – działania mające na celu zapobieganie chorobom, poprzez ich wczesne wykrycie i leczenie.

Wyróżniamy następujące fazy:

• profilaktyka wczesna – utrwalanie prawidłowych wzorców zdrowego stylu życia

• profilaktyka pierwotna (I fazy) – zapobieganie chorobom poprzez kontrolowanie czynników ryzyka

• profilaktyka wtórna (II fazy) – zapobieganie konsekwencjom choroby poprzez jej wczesne wykrycie i leczenie (przesiewowe badanie skriningowe)

• profilaktyka III fazy – zahamowanie postępu choroby oraz ograniczenie powikłań

Raport Lalonda- holistyczny model zdrowia (Blum i Loland 1973)

wg. tego modelu na zdrowie społeczeństwa wpływają:

• Czynniki biologiczne (genetyka, cechy wrodzone, dojrzewanie, starzenie się i złożony model regulacji wewnętrznej) 16 %

• Czynniki środowiskowe (socjalne, fizyczne, psychiczne) 21 %

• Style życia (wzór konsumpcji, zatrudnienie, czynniki ryzyka zdrowotnego, czynniki ryzyka zdrowotnego i zawodowego, sposób rekreacji)  53 %

• System organizacji opieki zdrowotnej (prewencja, promocja zdrowia, leczenie i rehabilitacja) 10%

Podstawą NPZ jest koncepcja promocji zdrowia zgodna z Kartą Ottawską (1986), definiującą promocję zdrowia jako: proces umożliwiający ludziom zwiększenie kontroli nad swoim zdrowiem przez podejmowanie wyborów i decyzji sprzyjających zdrowiu.

Długofalowy cel strategiczny NPZ: „Poprawa zdrowia i związanej z nim jakości życia ludności oraz zmniejszanie nierówności w zdrowiu”,

Cele główne NPZ:

• Zmiejszenie różnic w zdrowiu i dostępie do świadczeń zdrowotnych

• Kształtowanie prozdrowotnego stylu życia społeczeństwa

• Tworzenie środowiska życia, nawyków, środowiska pracy sprzyjającemu zdrowiu

• Aktywizacja działań samorządów terytorialnych i organizacji pozarządowych na rzecz zdrowia

Strategiczne cele zdrowotne NPZ: 1. Zmniejszenie zachorowalności i przedwczesnej umieralności z powodu chorób naczyniowo-sercowych, w tym udarów mózgu 2. Zmniejsz. zachorowalności i przedwóz. umier, z powodu nowotworów złośliwych 3. Zmniejsz. częstości urazów w wyniku wypadków i ograniczenie skutków, 4. Zapobieganie zaburz. psychicznym przez dział. prewencyjno- promocyjne, 5. Zmniejsz. przedwczesnej zachorowalności i ograniczenie negatywnych skutków przewlekłych schorzeń układu kostno-stawowego, 6.Zmniejsz. zachorowalności i przedwcz. umieralności z powodu przewlekłych chorób układu oddechowego, 7.Zwiększenie skuteczności zapobiegania chorobom zakaźnym i zakażeniom, 8.Zmniejsz. różnic społecznych i terytorialnych w stanie zdrowia populacji.

Cele operacyjne dotyczące czynników ryzyka i działania w zakresie promocji zdrowia: 1.Zmniejsz. rozpowszechnienia palenia tytoniu, 2.Zmniejsz. i zmiana struktury spożycia alkoholu oraz zmniejsz. szkód zdrowotnych spowodowanych alkoholem, 3.Poprawa sposobu żywienia ludności i jakości zdrowotnej żywności oraz zmniejsz. występowania otyłości, 4.Zwiększenie aktywności fizycznej ludności,5.Ograniczenie używania substancji psychoaktywnych i związanych z tym szkód zdrowotnych,6.Zmniejsz. narażenia na czynniki szkodliwe w środowisku życia i pracy i poprawa stanu sanitarnego kraju.

Cele dotyczące wybranych populacji: 1.Poprawa opieki nad matką i dzieckiem 2.Wspieranie rozwoju i zdrowia fizycznego, psychospołecznego oraz zapobieganie najczęstszym problemom zdrowotnym i społecznym dzieci i młodzieży,3.Tworzenie warunków do zdrowego i aktywnego życia osób starszych, 4.Tworzenie warunków dla aktywnego życia osób niepełnosprawnych,5.Intensyfikacja zapobiegania próchnicy zębów u dzieci i młodzieży.

Działania towarzyszące: 1. Aktywizacja jednostek samorządu terytorialnego i organizacji pozarządowych na rzecz organizacji zdrowia 2.Poprawa jakości świadczeń zdrowotnych w zakresie skuteczności, bezpieczeństwa i akceptacji społecznej i przestrzegania praw pacjenta 3. Szybka diagnostyka i wczesne leczenie 4. Wykorzystanie działań opieki zdrowotnej do działań prewencyjno- promocyjnych

Realizacja celów NPZ wymaga: 1. Kształtowania prozdrowotnych stylów życia społeczeństwa 2. Tworzenie środków życia, pracy i nauki sprzyjających zdrowiu 3. Aktywizacja działań samorządów terytorialnych i organizacji pozarządowych na rzecz organizacji zdrowia

Podstawowe koncepcje systemów opieki zdrowotnej:

• Dostęp do systemu opieki zdrowotnej zależy od woli i możliwości jednostki do płacenia (konserwatywno- liberalny, wolnorynkowy np. USA, Szwajcaria)

• Dostęp do systemu opieki zdrowotnej prawem jednostki zależnym od potrzeb zdrowotnych (egalitarny, solidarystyczny np. ŚOZ, UE)

Modele systemów opieki zdrowotnej

• Model Bismarcka- system ubezpieczeń chorobowych 1881r. reforma 1924

• Model Beveridgea- system budżetowy 1944

• Model Siemaszko- system państwowy centralnie planowany i finansowany 1920

• Model rynkowy- odpłatne świadczenia

Model Bismarcka

• Powszechna dostępności i bezpłatność

• Pluralizm funduszy ubezpieczeniowych (kasy chorych, towarzystwa ubezpieczeniowe, ubezpieczalnie)

• Nadzór państwa

• Składka wnoszona przez pracobiorców i pracodawców

• Współpłacenie za określone usługi

• Ubezpieczenia alternatywne i dodatkowe

• Rozliczenia poza pacjentem lub z jego udziałem

• Pluralizm własnościowy placówek leczniczych

Współpłacenie w Niemczech:

• Pierwsza wizyta w kwartale

• Pierwsza wizyta u stomatologa

• Wizyta u specjalisty bez skierowania

• Za dzień pobytu w szpitalu do 28dni

• Za dzień rehabilitacji

• 10% ceny różowej recepty

Opłata 10euro

Współpłacenie we Francji:

• Opłata świadczenia i potem zwrot 70% kosztów

• Porada u lekarza ogólnego 20euro

• Porada u specjalisty 27euro

• Leki zwrot 15,35,60 lub 100%

• Niektóre leki pełnopłatne

Narodowa Służba Zdrowia w W. Brytanii typu Beveringea:

• Powszechna dostępność do bezpłatnej opieki lekarskiej, szeroki koszyk usług

• Finansowanie: budżet państwa 84%, składki na podatek zwrotny 16%, współpłacenie (ryczałt na leki, usługi dentystyczne)

• Własność:

- państwowa własność szpitali

- pensje

-prywatni lekarze rodzinni- kontrakty

• Samorządowa służba zdrowia- usługi środowiskowe przez specjalistów medycyny środowiskowej lub zdrowia publicznego, pielęgniarki i położne

• Sektor prywatny- ok. 10% populacji ubezpieczenia prywatne

Model Siemaszko:

• Powszechny dostęp do pełnego zakresu świadczeń

• Monopol własnościowy państwa:

- jednolita struktura

-etaty

-szkolnictwo

Model Skandynawski (hybrydowy):

• Powszechny dostęp do bezpłatnego systemu opieki zdrowotnej

• Publiczne obowiązkowe ubezpieczenia zdrowotne

• Źródła finansowania:

-budżet samorządów lokalnych

-rządowe dotacje wyrównawcze

-publiczne ubezpieczenia zdrowotne

-ograniczona współpłatność pacjentów

• Własność – samorządowa

Model prywatnych ubezpieczeń i usług zdrowotnych:

• Dostępny tylko dla ubezpieczonych

• Prywatne ubezpieczenia – zakres zgodne z kontraktem (indywidualne i grupowo)

• Pluralizm własnościowy placówek leczniczych

• Konsorcja ubezpieczeniowo- lecznicze np. typu HMO

• Prywatni usługodawcy zatrudnieni lub na własnym rozrachunku

Opieka zdrowotna w USA:

Finansowanie:

• Prywatne ubezpieczenia chorobowe

- bez pułapu cen

- wg pułapu cen regulowanych BCBS

• Prywatne ubezpieczenia realizowane w sieciach Kierowanej Opieki Zdrowotnej (HMO, PPO, IPA)

• Publiczne ubezpieczenia federalne

- Medicare- osoby w wieku emerytalnym

-Medicaid- uznane za ubogie

-SHIP- stanowe ubezpieczenia dzieci

• Nieubezpieczenie – różne źródła

Rodzaje:

1. Instytucje rządowe (federalne)- Zespół Narodowych Instytutów Zdrowotnych

2. Instytucje stanowe

Szpitale uniwersyteckie stanowe i prywatne

Szpitale specjalistyczne stanowe i prywatne

1. Sieć placówek opieki zdrowotnej- prywatnych fundacji, kongregacji religijnych, instytucji charytatywnych, „otwarte”

PORÓWNANIE SYSTEMÓW OPIEKI ZDROWOTNEJ PL I USA:

POLSKA - Każdy mieszkaniec kraju objęty - Jeden ubezpieczyciel – ZUS - Świadczenia udzielane przez kilka typów jednostek – głównie SPZOZy,	USA - Nie wszyscy objęci - Ubezpieczenia prywatne – wiele firm ubezpieczeniowych - Różne formy, zarówno osoby fizyczne jak i prawne, szpitale należące do różnych organizacji

Singapur

MEDISAVE

• Wprowadzony w 1984 r. Singapurski Narodowy System Medycznych Kont Oszczędnościowych

• Mieszkańcy Singapuru przekazują 6,5% - 9% (w zależności od grupy wiekowej) swojej miesięcznej pensji na osobiste konta Medisave

• Oszczędności mogą być podjęte w celu pokrycia kosztów hospitalizacji, operacji lub zwykłej wizyty w przychodni przez osobę posiadającą konto lub przez członka najbliższej rodziny.

System opieki zdrowotnej w Polsce – zespół osób i instytucji mający za zadanie zapewnić opiekę zdrowotną ludności. Polski system opieki zdrowotnej oparty jest na modelu ubezpieczeniowym.

Zgodnie z artykułem 68 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, każdy ma prawo do ochrony zdrowia. Obywatelom, niezależnie od ich sytuacji materialnej, władze publiczne zapewniają równy dostęp do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych. Warunki i zakres udzielania świadczeń określa ustawa.

Obecnie system kształtowany jest przez dwie podstawowe ustawy:

• ustawę o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych,

• ustawę o działalności leczniczej

Uczestników systemu (interesariuszy, ang. stakeholders) można podzielić na następujące kategorie:

• świadczeniobiorców - czyli pacjentów,

• instytucję ubezpieczenia zdrowotnego pełniącą funkcję płatnika - czyli Narodowy Fundusz Zdrowia,

• świadczeniodawców:

  • zakłady opieki zdrowotnej, które można podzielić ze względu na organ założycielski na publiczne (SPZOZ) oraz niepubliczne (NZOZ),

  • praktyki lekarskie, lekarsko-dentystyczne, pielęgniarskie oraz położnych,

  • apteki,

  • innych świadczeniodawców,

• organy kontroli i nadzoru:

  • Państwową Inspekcję Sanitarną ("Sanepid"),

  • Państwową Inspekcję Farmaceutyczną,

  • wojewodów i działające przy nich wojewódzkie centra zdrowia publicznego oraz konsultantów wojewódzkich w poszczególnych specjalnościach medycznych,

• Ministerstwo Zdrowia, które wytycza kierunki polityki zdrowotnej kraju oraz posiada uprawnienia kontrolne, a także działających przy nim konsultantów krajowych w poszczególnych specjalnościach medycznych.

Źródła finansowania

Ubezpieczenie zdrowotne w NFZ

Głównym źródłem finansowania systemu jest ubezpieczenie zdrowotne w NFZ. Obywatele obciążeni są obowiązkową składką ubezpieczeniową stanowiącą 9% dochodów osobistych (7,75% odliczane jest od podatku dochodowego, zaś 1,25% pokrywa ubezpieczony), która odprowadzana jest do instytucji ubezpieczenia zdrowotnego (NFZ).

Budżet państwa

Niektóre świadczenia wysokospecjalistyczne finansowane są bezpośrednio z budżetu Ministerstwa Zdrowia, a nie ze środków NFZ.

Od 1 stycznia 2007 r. z budżetu państwa finansowane jest również w całości przedszpitalne ratownictwo medyczne (pogotowie ratunkowe).

Ubezpieczenia indywidualne w komercyjnych instytucjach

Odpłatność za koszty leczenia pokrywa ubezpieczyciel. Kwoty refundacji ustalone są poprzez wartość dobrowolnego ubezpieczenia i mogą pokrywać 100% lub mniej rzeczywistych kosztów leczenia.

Kontraktowanie świadczeń zdrowotnych

Narodowy Fundusz Zdrowia cyklicznie organizuje konkurs ofert na udzielanie świadczeń zdrowotnych. Świadczeniodawcy, którzy zaoferowali w konkursie najkorzystniejsze warunki, zawierają z NFZ umowę o udzielanie świadczeń zdrowotnych finansowanych ze środków publicznych.

Udzielanie świadczeń zdrowotnych

Podstawowym ogniwem systemu jest lekarz podstawowej opieki zdrowotnej, którym najczęściej jest lekarz specjalista medycyny rodzinnej. Odpowiedzialny jest on za leczenie oraz prowadzenie profilaktyki zdrowotnej zapisanych do niego pacjentów. W przypadku, gdy choroba pacjenta wymaga leczenia specjalistycznego, lekarz POZ wydaje skierowanie do poradni specjalistycznej lub szpitala.

Skierowania nie wymaga wizyta w poradniach:

• ginekologiczno-położniczej,

• okulistycznej,

• onkologicznej,

• psychiatrycznej,

• skórno-wenerologicznej,

• stomatologicznej.

Skierowanie nie jest również wymagane od osób:

• chorych na gruźlicę,

• zakażonych wirusem HIV,

• inwalidów wojennych i osób represjonowanych,

• uzależnionych od alkoholu, środków odurzających i substancji psychotropowych - w zakresie lecznictwa odwykowego.

Podstawą do uzyskania świadczeń zdrowotnych jest okazanie dokumentu ubezpieczenia zdrowotnego, którym mogą być m.in.:

• legitymacja ubezpieczeniowa,

• legitymacja ubezpieczeniowa dla członków rodziny pracownika,

• legitymacja emeryta-rencisty.

PODSTAWOWA OPIEKA ZDROWOTNA:

Pod względem organizacyjnym POZ może działać jako:

• niepubliczny zakład opieki zdrowotnej (NZOZ) - firma prywatna

• samodzielny publiczny zakład opieki zdrowotnej (SPZOZ) - jednostki państwowe lub podległe samorządom

• indywidualna praktyka lekarska - prywatna praktyka lekarska lub pielęgniarska

• grupowa praktyka lekarska - grupa prywatnych praktyk lekarskich lub pielęgniarskich

Istotą medycyny rodzinnej jest ciągła opieka nad pacjentem w chorobie i zdrowiu, przy zastosowaniu szerokiej, nie nazbyt specjalistycznej wiedzy medycznej.

OBSZARY DZIAŁANIA LEKARZA POZ:

I. Działania mające na celu zachowanie zdrowia pacjenta;

II. Działania mające na celu profilaktykę chorób;

III. Działania działań mające na celu rozpoznanie chorób;

IV. Działania mające na celu leczenie chorób;

V. Działania mające na celu usprawnianie pacjenta;

Deklaracja z Ałma-Ata

Podstawowa opieka zdrowotna:

• odzwierciedla i wypływa z warunków ekonomicznych oraz społeczno-kulturowych i politycznych cech kraju i jego społeczeństwa oraz jest oparta na uzyskaniu odpowiednich wyników świadczeń socjalnych, biomedycznych i zdrowotnych oraz nauki i doświadczeniu zdrowia publicznego;

• jest ukierunkowana na główne problemy zdrowotne w społeczeństwie, dostarczając świadczenia promocyjne, prewencyjne, lecznicze i rehabilitacyjne;

• składa się przynajmniej z: edukacji dotyczącej najczęstszych problemów zdrowotnych i ich zwalczania; promocji zaopatrzenia w żywność i właściwego odżywiania; odpowiedniego zaopatrzenia w bezpieczną wodę i podstawowe warunki sanitarne; opieki nad zdrowiem matki i dziecka, łącznie z planowaniem rodziny; szczepień przeciw głównym chorobom zakaźnym; zapobiegania i zwalczania występujących lokalnie chorób endemicznych; właściwego leczenia powszechnych chorób i urazów; oraz dostarczania podstawowych leków;

• angażuje, oprócz sektora zdrowia, wszystkie odpowiednie sektora i aspekty państwowego i społecznego rozwoju, a w szczególności rolnictwo, hodowle zwierząt, produkcję żywności, przemysł, edukację, mieszkalnictwo, prace publiczne, komunikację i inne sektory; oraz domaga się skoordynowanych wysiłków tych wszystkich sektorów;

• wymaga i promuje maksymalną społeczną i indywidualną niezależność i uczestnictwo w planowaniu, organizacji, działaniu i kontroli podstawowej opieki zdrowotnej korzystając w jak najszerszym zakresie z lokalnych, krajowych i innych osiągalnych zasobów; i dla tego celu rozwija odpowiednią edukację w zakresie zdolności uczestnictwa społeczeństwa w tych działaniach;

• powinna być rozwijana przez zintegrowane, funkcjonalne i wzajemnie się wspierające systemy referencyjne, prowadząc do stałej poprawy całościowego zdrowia dla wszystkich oraz dając pierwszeństwo tym, którzy są w największej potrzebie;

polega na lokalnym i referencyjnym poziomach, na pracownikach opieki zdrowotnej włączając lekarzy, pielęgniarki, położne, personel pomocniczy i pracowników socjalnych tam gdzie zachodzi potrzeba, a także uzdrawiaczy tradycyjnych jeśli trzeba, lecz odpowiednio przygotowanych społecznie i technicznie aby działać jako zespół opieki zdrowotnej i odpowiadać wyrażonym potrzebom zdrowotnym społeczeństwa

Zadania międzynarodowej PZ: planowanie polityki zdrowotnej, międzynarodowe programy ochrony i promocji zdrowia, koordynowanie działań i programów międzynarodowych, pomoc krajom członkowskim, reakcja w razie zagrożeń, współpraca naukowa i wymiana doświadczeń

WHO: działanie na rzecz zwiększenia współpracy między państwami w dziedzinie ochrony zdrowia i zwalczania epidemii chorób zakaźnych, a także ustalanie norm dotyczących składu lekarstw i jakości żywności. Organizacja dąży również do zapewnienia opieki medycznej ludności świata oraz zmniejszenia śmiertelności niemowląt.

Światowe Zgromadzenie Zdrowia: najważniejszy organ decyzyjny WHO, w skład wchodzą delegaci wszystkich państw członkowskich (192 państw), Światowe Zgromadzenie Zdrowia wybiera Radę Wykonawczą składającą się z 32 członków, Rada Wykonawcza przygotowuje propozycje programowo – budżetowe, wybór priorytetowych zadań, które są następnie aprobowane przez Światowe Zgromadzenie Zdrowia; ocenia jakość realizacji tych zadań i jej zgodności z podjętymi przez Zgromadzenie decyzjami.

Zadania szczegółowe WHO: 1. udzielanie rządom państw członkowskich wszelkiej pomocy w umocnieniu systemu opieki zdrowotnej, 2. powoływanie i utrzymywanie służb technicznych i administracyjnych, jakie są niezbędne dla państw członkowskich, 3.udostępnienie państwom członkowskim wszelkiej informacji o sytuacji zdrowotnej oraz doradztwa i pomocy w tym zakresie, 4.stymulowanie działań zmierzających do eliminacji wszelkich chorób epidemiologicznych i innych, 5. promowanie prawidłowego żywienia, właściwych warunków mieszkaniowych, sanitarnych, pracy 6. promowanie międzynarodowej współpracy w zakresie problematyki ochrony, promocji i wzmocnienia zdrowia ,7. promowanie i prowadzenie działalności naukowo – badawczej w dziedzinie zdrowia, 8. pracowanie międzynarodowych standardów żywności, leków i produktów biologicznych, 9. pomoc w kształtowaniu w społeczeństwach państw członkowskich właściwej wiedzy o sprawach zdrowia

Swiatowy Dzień Zdrowia: święto ustanowione przez Pierwsze Zgromadzenie Ogólne w 1948 roku. Obchodzone jest corocznie od 1950 w dniu 7 kwietnia,

Polityka zdrowotna UE: Pacjenci mogą korzystać z usług medycznych w dowolnie wybranym kraju Wspólnoty. Dyplomy zawodowe uzyskane w państwie macierzystym są automatycznie uznawane w każdym państwie członkowskim. Europejska Karta Zdrowia jest to dokument, na podstawie którego wszyscy obywatele Unii Europejskiej mogą korzystać z pomocy lekarskiej w czasie podróży do innych państw członkowskich

program Unii Europejskiej w dziedzinie zdrowia zawiera główne cele na lata 2008 – 2013: poprawa bezpieczeństwa zdrowotnego obywateli, promowanie zdrowia i zmniejszanie nierówności w zakresie zdrowia, przygotowywanie oraz rozpowszechnianie informacji i wiedzy na tematy zdrowotne.

1977
przyjęcie przez WHO rezolucji „Zdrowie dla wszystkich w 2000”

Polityka "Zdrowie 21" dla Regionu Europejskiego WHO

Istnieją dwa główne cele:

• promocja i ochrona zdrowia ludzi w ciągu całego ich życia;

• zmniejszenie występowania chorób i urazów oraz złagodzenie cierpień z ich powodu.

Podstawą etyczną założeń "Zdrowia 21" są trzy fundamentalne wartości:

• zdrowie jako podstawowe prawo człowieka;

• równość w zdrowiu i solidarność w działaniu na rzecz zdrowia wewnątrz krajów i pomiędzy krajami oraz ich mieszkańcami;

• uczestnictwo w stałym rozwoju dziedziny zdrowia i odpowiedzialność za efekty działalności jednostek, grup, instytucji i społeczności lokalnych.

Dla zapewnienia zrównoważonego pod względem naukowym, gospodarczym, społecznym i politycznym przebiegu wdrażania "Zdrowia 21" ustalono cztery podstawowe strategie działania:

• strategie wielosektorowe, uwzględniające fizyczne, ekonomiczne, społeczne i kulturowe uwarunkowania zdrowia, przyjmujące perspektywę uwzględniającą potrzeby mężczyzn i kobiet oraz zapewniające możliwość oceny oddziaływania na dziedzinę zdrowia;

• programy nastawione na skuteczność opieki zdrowotnej i inwestowanie w rozwój zdrowia oraz opiekę kliniczną;

• zintegrowana i zorientowana na rodzinę i społeczność lokalną podstawowa opieka zdrowotna, wspierana przez elastyczny, dostosowany system opieki szpitalnej;

• współuczestniczenie w procesie rozwoju dziedziny zdrowia partnerów na poziomie domu, szkoły, miejsca pracy, społeczności lokalnej i kraju oraz promowanie wspólnego podejmowania decyzji, wdrażania i rozliczania.

Dwadzieścia jeden zadań polityki zdrowia dla wszystkich sformułowano w taki sposób, by wyrażały one potrzeby całego Regionu Europejskiego, a zarazem zawierały sugestie dotyczące poprawy sytuacji. Mogą one służyć jako narzędzie do pomiaru postępów w rozwoju i ochronie zdrowia oraz w obniżaniu ryzyka zdrowotnego. Zadania te stanowią podstawę rozwoju polityki zdrowotnej w krajach Regionu Europejskiego.

Cele Zdrowia 21 (Health 21) są następujące:

I Zapewnienie równości w zdrowiu poprzez jedność w działaniu:
Cel 1 – Porozumienie na rzecz zdrowia w Regionie
Europejskim
Cel 2 – Równość w zdrowiu

II Poprawa zdrowia 870 milionów ludzi w Regionie Europejskim:
Cel 3 – Zdrowy start życiowy
Cel 4 – Zdrowie młodych ludzi
Cel 5 – Zdrowie ludzi starszych

III Zapobieganie i zwalczanie chorób
i urazów:
Cel 6 – Poprawa zdrowia psychicznego
Cel 7 – Redukcja chorób zakaźnych
Cel 8 – Redukcja chorób nie zakaźnych
Cel 9 – Redukcja urazów powstałych w wyników przemocy i wypadków

IV Wielosektorowe strategie służące zapewnieniu trwałego zdrowia:
Cel 10 – Zdrowe i bezpieczne środowisko naturalne
Cel 11 – Zdrowszy tryb życia
Cel 12 – Redukcja skutków nadużywania alkoholu, palenia tytoniu i zażywania narkotyków
Cel 13 – Tworzenie przyjaznego zdrowiu otoczenia
Cel 14 – Wielosektorowa odpowiedzialność
za zdrowie

V Sektor opieki zdrowotnej ukierunkowany na wyniki:
Cel 15 – Zintegrowany sektor zdrowia
Cel 16 – Zarządzanie jakością opieki zdrowotnej
Cel 17 – Finansowanie świadczeń zdrowotnych i alokacja środków
Cel 18 – Rozwijanie kadry pracowniczej w opiece zdrowotnej

VI Polityka i mechanizmy kierujące zmianami:
Cel 19 – Badania naukowe i wiedza na rzecz zdrowia
Cel 20 – Pozyskiwanie partnerów dla zdrowia
Cel 21 – Założenia strategii i polityki „Zdrowia dla Wszystkich”

Koncepcja i organizacja profilaktycznej opieki zdrowotnej nad uczniami

Obecny model profilaktycznej opieki zdrowotnej opracowany został z wykorzystaniem nowoczesnych założeń promocji zdrowia oraz strategii WHO „Zdrowie dla wszystkich w XXI wieku".

Z dniem 31 sierpnia 2009 r. weszło w życie rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 28 sierpnia 2009 r. w sprawie organizacji profilaktycznej opieki zdrowotnej nad dziećmi i młodzieżą.

Było ono poprzedzone rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 22 grudnia 2004 r

Profilaktyczna opieka zdrowotna nad uczniami obejmuje:
    1) testy przesiewowe polegające na wstępnej identyfikacji odchyleń od normy rozwojowej, niezdiagnozowanych chorób, zaburzeń lub wad, przez zastosowanie szybkich metod badania;
    2) postępowanie diagnostyczne w przypadku uzyskania dodatniego wyniku testu przesiewowego, w celu potwierdzenia lub wykluczenia zaburzeń ujawnionych w tym teście (postępowanie poprzesiewowe);
    3) profilaktyczne badania lekarskie (bilanse zdrowia) w zakresie:
        a) indywidualnej oceny stanu zdrowia i rozwoju uczniów,
        b) kwalifikacji do zajęć wychowania fizycznego i sportu szkolnego,
        c) zdrowotnej gotowości szkolnej uczniów,
        d) kwalifikacji do programów rehabilitacyjnych,
        e) ograniczeń dotyczących wyboru i nauki zawodu;
    4) profilaktyczne badania stomatologiczne, profilaktykę próchnicy zębów i profilaktykę ortodontyczną;
    5) udzielanie pomocy w przypadku nagłych zachorowań, urazów i zatruć;
    6) obowiązkowe szczepienia ochronne;
    7) edukację zdrowotną i promocję zdrowia.

Profilaktyczną opiekę zdrowotną sprawują:
    1) lekarz podstawowej opieki zdrowotnej sprawujący opiekę nad uczniem;
    2) lekarz dentysta;
    3) pielęgniarka, która ukończyła szkolenie specjalizacyjne w dziedzinie pielęgniarstwa środowiska nauczania i wychowania lub ukończyła kurs kwalifikacyjny w dziedzinie pielęgniarstwa środowiska nauczania i wychowania, zwana dalej „pielęgniarką”, albo higienistka szkolna.

Program Szkoła Promująca Zdrowie (SzPZ) realizowany jest w Polsce od 1991 r. Popularyzację idei SzPZ rozpoczęto od trzyletniego projektu pilotażowego (1992-1995) pn.: „Szkoła Promująca Zdrowie”, zainicjowanego przez WHO/EURO, realizowanego pod kierunkiem prof. dr hab. Barbary Woynarowskiej. Projekt ten spowodował oddolne działania (ruch) szkół, zgodne ze strategią opracowaną w 14 tzw. szkołach projektowych oraz tworzenie sieci szkół promujących zdrowie na różnych poziomach. Pierwszą sieć utworzono w 1992 r. w b. woj. ciechanowskim.

Przyjęto, ze SzPZ ma trzy główne cechy:

1. Edukacja zdrowotna jako nieodłączny element programu nauczania.

2. Etos zdrowia w szkole – środowisko fizyczne i społeczne, atmosfera oraz polityka i organizacja, wspierające edukację zdrowotna i sprzyjające zdrowemu stylowi życia oraz dobremu samopoczuciu członków społeczności szkolnej.

3. Współdziałanie z rodzicami i społecznością lokalną.

Cechy szkoły promującej zdrowie:

• Akceptuje fakt że zdrowie społeczności szkolnej może być tworzone przez połączenie edukacji zdrowotnej i innych działań, które podejmuje szkoła aby chronić i poprawić zdrowie wszystkich, którzy się w niej znajdują.

• Troszczy się w równym stopniu o zdrowie pracowników i uczniów.

• Uczniowie i pracownicy są świadomymi i aktywnymi uczestnikami procesu promocji zdrowia.

• Edukacja zdrowotna ma określony czas w programie nauczania szkoły oraz w ramach nauczania poszczególnych przedmiotów.

• Uwzględnia priorytety dotyczące zdrowia w „ukrytym” programie szkoły. Obejmuje to m.in: nacechowane szacunkiem relacje międzyludzkie, sprzyjające zdrowiu środowisko fizyczne i wyposażenie szkoły.

• Tworzy rzeczywiste partnerstwo między szkołą, domem i społecznością lokalną.

• Znajduje czas na dyskusje i upowszechnianie wartości, które głosi oraz wdraża je dożycia szkoły.

• Zwraca uwagę nie tylko na treści ale także metody nauczania.

• Akceptuje jako podstawową zasadę, potrzebę wzmacniania poczucia własnej wartości uczniów, rodziców i pracowników.

• Dostarcza możliwości wyboru zajęć stymulujących rozwój uczniów, tak aby mogli oni doświadczać współuczestnictwa oraz sukcesu w czasie zajęć szkolnych i w czasie wolnym.

• Zatrudnieni w szkole pracownicy służby zdrowia, pedagog, psycholog odgrywają istotną rolę w tworzeniu zdrowia przez odpowiednie świadczenia zdrowotne oraz pomoc psychologiczną i społeczną dla uczniów, rodziców i pracowników szkoły.

• Pielęgniarka szkolna ( i inni zatrudnieni w szkole pracownicy służby zdrowia) uczestniczy czynnie w programie edukacji zdrowotnej.

• Pracownicy szkoły i rodzice mają możliwości uczestniczenia w działaniach w zakresie edukacji zdrowotnej w ramach programu kształcenia pracowników oraz spotkań z rodzicami.

• Zwraca uwagę na objawy i skutki nadmiernego stresu oraz podejmuje działania dla jego zmniejszenia oraz uczenia uczniów i pracowników radzenia sobie ze stresem.

• Uznaje, że posiłki szkolne i artykuły spożywcze, dostępne w szkole, stanowią ważną role w promocji zdrowia członków społeczności szkolnej.

Cele Szkoły Promującej Zdrowie

• do zdrowego stylu życia oraz stwarzać uczniom i pracownikom realne i atrakcyjne możliwości dokonywania zdrowych wyborów,

• umożliwić uczniom rozwój ich potencjału fizycznego, psychicznego i społecznego oraz wzmacniać ich poczucie własnej wartości,

• zapewnić sprzyjające zdrowiu środowisko fizyczne pracy i nauki,

• włączyć edukację zdrowotną uczniów do programu nauczania szkoły z wykorzystaniem aktywizujących metod nauczania,

• wyposażyć uczniów w wiedzę i umiejętności niezbędne do podejmowania wyborów dla poprawy własnego zdrowia oraz tworzenia zdrowego i bezpiecznego środowiska fizycznego,

• włączyć do działań szkoły służbę zdrowia zwłaszcza do edukacji zdrowotnej oraz do pomocy uczniom we wchodzeniu w rolę aktywnego konsumenta opieki zdrowotnej.