Narracja – Wartościowanie – Dialog

1. Człowiek przez tworzenie opowiadań – historii:

1. Wyraża siebie i swój własny świat

2. Nadaje mu sens

3. Organizuje swe doświadczenia

4. Przekazuje wiedzę o świecie

5. Odreagowuje stresujące wydarzenia

6. Tworzy własne wizerunki

1. Człowiek a narracja

1. Narracja pomaga uchwycić czasową zmienność tożsamości człowieka, która nie jest dana z góry, lecz konstruowana w procesie ciągłego tworzenia i odnawiania znaczeń

2. Człowiek potrzebuje autonarracji

3. Psychologowie narracyjni:

- szukają ogólnych prawideł funkcjonowania umysłu ludzkiego

- interesuje ich to, co w każdym człowieku swoiste i niepowtarzalne

1. E. Dryll: narrację w humanistyce traktuje się jako:

- tekst jednostkowy

- tekst kultury

- tekst osoby (ważny dla psychologa!!!)

1. rozumienie narracji jako „formy strukturyzującej doświadczenie)

2. psychologia narracyjna:

- zwraca uwagę na wielość i zmienność indywidualnych programów działań, kierowanych historią tworzoną przez podmiot

- ma wiele elementów wspólnych z nurtem psychologii egzystencjalnej

1. temat życiowy:

- idea przewodnia w życiu człowieka, według której osoba organizuje swe doświadczenia, nadaje im sens, rozumie świat i samą siebie oraz określa cel i znaczenie swojego istnienia

- ma specyficzne właściwości

- pełni ważne funkcje

- dzięki nim życie człowieka i jego Ja zachowuje spójność

- chronią człowieka przed rozbiciem i rozproszeniem

1. człowiek opowiadając historię nadaje wydarzeniom pozytywne, negatywne lub ambiwalentne wartości

2. narracja odwołuje się do wartości subiektywnych

1. Człowiek a wartościowanie:

1. Hermans:

- interesuje się procesami nadawania znaczeń i wzajemnymi zależnościami między autorefleksją i zmianą

- osoba selekcjonuje, porządkuje i interpretuje doświadczenia, tworząc z nich całość: system znaczeń osobistych

• To nasycona emocjonalnie sieć poznawcza, zawierająca

• reprezentacje pozytywnie i negatywnie wartościowanych aspektów samego siebie i własnego życia

• rzeczy, do których jednostka ma jakiś stosunek

• umysłowe reprezentacje celów, motywów, planów, lęków i obaw

• pełni trzy funkcje:

• wyznacza interpretację nowych doświadczeń i przyczynia się do integrowania ich w spójną całość

• to subiektywna teoria dotycząca różnych aspektów siebie i osobistej relacji ze światem

• służy ukierunkowaniu codziennej aktywności oraz decyzji podejmowanych przez podmiot

1. wartościowanie:

- świadome, refleksyjne ujęcie doświadczenia

- może się zmieniać stosownie do zmieniającej się sytuacji

- jest refleksyjnym ujęciem tego aspektu sytuacji, który jednostka odczuwa jako aktualnie ważny w swoim życiu

- zachodzi w czasie, odnosi się do przeszłości, przyszłości i teraźniejszości

- system wartościowania jest w nieustannym ruchu, jest dynamiczną i zmieniającą się całością

- system powinien:

• zawierać reprezentacje różnych doświadczeń

• mieć pewną uporządkowaną strukturę, która będzie stanowić trzon integracji

- zawiera określone uczucia, które występują na poziomie jawnym i wyrażają podstawowe tendencje motywacyjne, które organizują system znaczeń osobistych na poziomie ukrytym

c) motywy:

- podstawowe: dążenie do umacniania siebie, uzyskania autonomii i siły w opozycji do świata zewnętrznego, poczucie własnej wartości, pewność siebie, poszukiwanie kontaktu i jedności z innymi ludźmi, światem zewnętrznym, budowanie wspólnoty, przynależności, współdziałania lub współpracy

- są zaspokojone, kiedy towarzyszą im uczucia pozytywne

- frustracja motywu: gdy wysokiemu nasileniu uczuć wyrażających dany motyw towarzyszą uczucia negatywne

1. Człowiek a dialog:

1. dialog:

- odgrywa istotną rolę w rozwoju człowieka

- to twórcze współdziałanie oraz ustawnie siebie i partnera w określonej pozycji i roli

1. nadawanie znaczeń ma charakter subiektywny i dialogowy

2. człowiek dialoguje z innymi ludźmi oraz wewnątrz własnego umysłu

3. dialogowość to współistnienie w umyśle różnych głosów, które wzajemnie się do siebie odnoszą

4. w życiu występują:

- dialogi wyobrażone

- dialogi rzeczywiste

1. podział dialogów wewnętrznych:

- rozróżnienie między pozycjami Ja:

• pozycje wewnętrzne: człowiek odbiera jako część siebie

• pozycje zewnętrzne: odczuwane jako część otoczenia

1. punkt widzenia, który dominuje w danej chwili, wywiera decydujący wpływ na narrację osoby ( sposób interpretowania zdarzeń i nadawania znaczeń)

2. dialogowe Ja

- tworzy się w interakcjach społecznych

- to dynamiczna wielość, obdarzona głosami pozycji funkcjonujących w przestrzeni

Umysłu splecionych we wzajemnych relacjach

1. pozycje różnią się między sobą ze względu na różne sposoby interpretacji i wartościowania często tych samych zdarzeń

2. Ja ma postać hierarchiczną

1. Człowiek a zmiana:

1. Osoba opowiadająca swoją historię:

- przedstawia swoje subiektywne spostrzeganie świata

- wartościuje doświadczenia i wydarzenia

- pogłębia proces samopoznania, uzyskuje większy wgląd we własną historię życia

1. człowiek jest obdarzony zdolnością do autorefleksji

- dzięki temu może dokonywać zmiany sposobu interpretacji własnego doświadczenia

1. samopoznanie:

- inicjuje proces zmian wewnętrznych

- aktywizuje motywację do zestawiania i porównywania aktualnego doświadczenia z otrzymanym obrazem

- inspiruje do poszukiwania nowych doświadczeń

- uruchamia i dynamizuje proces autokonfrontacji

1. funkcje autonarracji:

- porządkuje i integruje system znaczeń osobistych

-ekspresja uczuć

- służy ocenie zdarzeń i samoocenie

- przysparza samowiedzy

- pomaga w uzyskaniu wglądu i ugruntowania tożsamości

- wywołuje napięcie motywacyjne

- pomaga konfrontować różne punkty widzenia i planować zmiany

- programować rozwój

- wyznaczać cel życia

1. warunek zdrowego funkcjonowania: złożoność, giętkość i integracja systemu wartościowań + przewaga wartościowań pozytywnych

2. dysocjacja:

- polega na utrzymywaniu doświadczeń w oddzieleniu lub na przyznawaniu im marginalnej pozycji w systemie

- często towarzyszy dysfunkcji lub poprzedza ją

- zachodzi pod wpływem motywów podstawowych

1. trzy typy dialogowego Ja: (odniesienie do schizofrenii)

- pusty repertuar pozycji: człowiek jest apatyczny i nic nie czuje

- forma kakafoniczna: człowiek słyszy mnóstwo hałasu

- jedna z pozycji jest absolutnie dominująca: to się zdarza w paranoi