Metodyka pracy z osobami z uszkodzonym słuchem.
Rozwój – zmiany ilościowe i jakościowe
Czynniki wpływające na rozwój:
- wyposażenie biologiczne, zmysły
- aktywność własna jednostki
- środowisko – wpływy zamierzone i niezamierzone
- wychowanie
Surdopedagog – pomaga w rozwoju osobie z wadą słuchu
Linder i (?):
- słuch pozwala na odbiór wrażeń, bodźców płynących z różnych kierunków,
- przekazuje informacje o tym co się wydarzy w większej odległości,
- stałość przekazywania bodźców słuchowych zapewnia ciągły dopływ inf. i kontakt z otoczeniem,
- wrażenia akustyczne oraz mowa sterują ...
- bodźce akustyczne stymulują rozwój zainteresowań roli poznawczych,
- bodźce akustyczne zapowiadają nadchodzące informacje,
- słuch i mowa kierują naszym zachowaniem,
- słuch wpływa na kształtowanie osobowościpoprzez przekazywanie nastrojów i emocji,
- mowa, której rozwój jest możliwy dzięki prawidławemu słuchowi, jest najlepiej rozwiniętym środkiem służacym porozumiewaniu się.
Budowa ucha:
a) ucho zewnętrzne:
- małżowina, przewód słuchowy zewnętrzny zakończony błoną bębenkową
b) ucho środkowe:
- młoteczek, kowadełko, strzemiączko
- połączone z gardłem za pomocą trąbki Eustachiusza
c) ucho wewnętrzne:
- błędnik i ślimak + 3 półkoliste kanały
- Narząd Cortiego – przekształca drgania mechaniczne w impulsy elektryczne, docierają do kory mózgowej ...
Ciekawostki:
500 mln – ilość ludzi z uszkodzonym słuchem na świecie!
co 3 dorosły Polakma problem ze słyszeniem:
- wpływ na to mają leki ototoksyczne
- słuchanie głośnej muzyki w słuchawkach
ok. 650 dzieci rodzi się w Polsce z całkowitą głuchotą a drugie tyle z wadą słuchu
od listopada 2002r. noworodki mają badany słuch
Głuchota – całkowite zniesienie czynnościo słuchu, słyszenia lub głębokie ich uszkodzenie, które pomimo korekcji przypomocy aparatów słuchowych utrudnia, ogranicza lub uniemożliwia orientację w otoczeniu i porozumiewaniu się z osobami słyszącymi określony z ostatniego piętra uszkodzenia słuchu wymieniony w klasyfikacji międzynarodowego biura audiofonologii, czyli osoby ze znacznym i głębokim uszkodzeniem słuchu.
Niedosłuch – uszkodzenie słuchu, które można skorygować za pomocą aparatu słuchowego, są to osoby z lekkim i umiarkowanym uszkodzeniem słuchu.
Kryteria podziału niedosłuchu
Stopień uszkodzenia słuchu:
- lekki – od 21 dB do 40 dB, powoduje wadę artykulacji, dziecko w klasie może niedołyszeć nawet połowy informacji, powinno korzystać z aparatu słuchowego
- umiarkowany – 41-70 dB, próg rozmowy normalnej do odległości ok 1 – 1,5m, bez aparatu jest możliwe słyszenie głośnej rozmowy, pomagają sobie z odczytywania z ust, konieczny jest aparat
- znaczny – 71-90 dB, konieczne jest odpowiednie natężenie dźwięku, do rozwoju mowy potrzebny jest aparat słuchowy (!)
- głęboki – 91 dB< ...
91-100dB – I Stopień – możliwe rozumienie mowy z pomocą aparatu, odbieranie rytmu etc., bez odczytywania z ust rozpoznawane jest 50% spółgłosek i samogłosek
101 – 110dB – II Stopień – z aparatem słuchowym odbierane jest 50% samogłosek i 25% spółgłosek, bez patrzenia na usta rozpoznawane jest 15% głosu
Powyżej 110 dB – III Stopień – w aparacie jest odczytywane 20% samogłosek i 5% spółgłosek
moment ujawnienia się niedosłuchu:
prelingwalny – przed jezykowy, przed ujawnieniem się zdolności językowych, przed 1 rokiem życia,
perylingwalny – 2-4 r.ż. (1-5 r.ż. wg logopedów), bo pojawiają się pierwsze słowa
postligwalny – po 5 r.ż. – po okresie rozwoju mowy
sposób utraty słuchu
utrata nagła
utrata postępująca
przyczyna utraty słuchu
- wrodzona, obecna w chwili narodzin
genetyczne
związane z czynnikami patologicznymi w czasie ciąży
- okołoporodowe (neonatalne)
np. wcześniactwo
urazy okołoporodowe
czynniki mechaniczne
podwyższony poziom bilirubiny
- nabyte
zapalenie opon mózgowych
toksyny
urazy mechaniczne
schorzenia naczyniowe
alergia
lokalizacja uszkodzenia słuchu
- przewodzeniowe (nie przekraczają 60dB), gorzej słyszymy niske dźwięki, osoba ta dobrze słyszy swój głos
przewodnictwo powietrzne
przewodnictwo kostne
- odbiorcze (ślimakowy, pozaślimakowy, centralny)
- mieszane
Rezerwa ślimakowa – krzywa pomiędzy krzywą przewodnictwa kostnego a linią przewodnictwa powietrznego
WCZESNA INTERWENCJA – dotyczy nie tylko dziecka ale i rodziny, pojęcie to wprowadzono w naukach medycznych, nie tylko dotyczy dzieci, ale i dorosłych z objawami udaru, zawału, polega na nie doprowadzeniu do rozwinięcia się symptomów choroby – zawiera się w niej (interwencji) medycyna, psychologia, pedagogika, logopedia.
WCZESNA INTERWENCJA = WCZESNA DIAGNOZA + WCZESNA TERAPIA!
- w logopedii – 0-3 r.ż.
- w naukach pedagogicznych – 0-7r.ż.
1. Profilaktyka pierwszorzedowa
- eliminowanie czynnika patogennego
- np. szczepienie dziewczynek 13-14 lat na różyczkę
2. Profilaktyka drugorzędowa
- gdy czynnik patogenny już sie ujawnił, ale wczesne wykrycie może doprowadzić do ... (sami sobie dopiszcie :P)
3. Profilaktyka trzeciorzędowa
- pomniejszenie nastepstw odchyleń od normy, o charakterze ... czegośtam.
Stymulacja – pomaga w rozwoju; funkcje rozwoju:
uruchomienie procesu rozwojowego
podtrzymywanie procesu rozwoju funkcji
facylitacja – regulowanie tempa zmian rozwojowych
Diagnoza - termin wprowadzony przez H.Radlińską
Diagnoza medyczna – lekarz audiolog; określa stopień i rodzaj uszkodzenia słuchu, pierwsza osoba z którą kontakt mają rodzice, wyposażenie w aparat słuchowy – o aparacie decyduje lekarz a dopiero aparat -> protetyk
Diagnoza psychologiczna – ocena rozwoju psycho-ruchowego, ocena: różnych funkcji poznawczych; rozwoju społecznego; rozwoju emocjonalnego, rozpoznanie potrzeb rodziny dziecka z uszkodzonym słuchem, wprowadzenie odpowiedniej terapii
Diagnoza logopedyczna – ocena stanu mowy dziecka; ilości i jakości wypowiedzi; związane z aparatem mowy – czy prawidlowo zbudowany
Diagnoza pedagogiczna – określenie potrzeb edukacyjnych dziecka, informowanie rodziców o celach dydaktycznych, poradni przedszkoli
Ważne, by wszyscy ci specjaliści współpracowali ze sobą.
Modele opieki:
podejście rodzinne – w kręgu zainteresowań jest cała rodzina, dziecko z dysfunkcją słuchu traktuje się jako pełnoprawnego członka rodziny uwzględniająca jego potrzeby
zasada włączania
zasada wsparcia pozytywnego
aktywność dziecka – zabawa
Czynniki ryzyka uszkodzenia słuchu u noworodków:
wrodzone infekcje np. toksoplazmoza, cytomegalia, różyczka, kiła, opryszczka
zaburzenia rozwoju w obrębie twarzoczaszki
urodzniowa masa poniżej 1500g
hiperbilirubina
leki ototoksyczne
bakteryjne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych
zamartwica pourodzeniowa (0-3 pkt w skali Apgar)
mechaniczna wentylacja przez okres dłuższy niz 10 dni
cechy zespołów wrodzonych wiążących się z uszkodzonym słuchem – np. zespół Ushera
Krakowiak (?):
dzieci funkcjonalnie słyszące – z lekkim ubytkiem słuchu, oraz z większym ubytkiem słuchowym, które dzięki protezom słuchowym i terapii są w stanie odróżnić i rozpoznać wszystkie głoski w strumieniach mowy („litery piszemy, głoski wymawiamy!”) w warunkach sprzyjających słuchaniu w ciszy, z bliska, ze zwiększonym natężeniem głosu.
dzieci niedosłyszące – dzieci, które w uczeniu się mowy i komunikowania się wykorzystują słuch jako zmysł dominujący, mają jednak trudności w sluchaniu dokładnych dźwięków mowy
dzieci słaboslyszące – dzieci, które nie są w stanie osiągnąć zdolności do precezyjnego odbierania mowy nawet z aparatem słuchowym i warunkach temu sprzyjającymi
dzieci niesłyszące – nie są w stanie odróżnić poszczególnych dźwięków; słyszą, ale ich nie odbierają (?!)
Co składa się na ODBIÓR elementów percepcji mowy?
recepcja dźwiękowa – dostrzeżenie działania bodźca lub braku działania bodźca (słyszenie)
uwaga słuchowa – wybiórcze nastawienie analizatora słuchowego na określony rodzaj bodźców (słuchanie)
słuch mowy (fonematyczny) – zdolności różnicowania dźwięku o podobnym brzmieniu, np. Tomek-domek; półka- bułka
pamięć słuchowa wypowiedzi gł. wyrazu i struktury (melodia wypowiedzi, akcent, rytm) – pozwala przywoływac sobie obraz dźwieków mowy
asocjacja dźwięków mowy – umiejętność kojarzenia wzorców mowy, wyrazów z odpowiednimi pojęciami
laperolizacja (to jest takie słowo?!) percepcji dźwięków mowy
Konsekwencje zwiazane z uszkodzeniami słuchu powstałymi we wczesnym dzieciństwie:
Możliwe zaburzenia:
- percpecji
- porozumiewania się
- procesów poznawczych
- społecznego funkcjonowania
- nauki
- kariery zawodowej
Niedosłuch przewodzeniowy – stopień ubytku nie przekracza 70 dB, istnieje rezerwa ślimakowa, zachowana zdolność słyszenia dorgą orzewodnictwa kostnego -> pozwala na stosunkowo sprawne kontrolowanie głosu (melodia, akcent, rytm) we własnych wypowiedziach, występują trudności w komunikowaniu się ustno-słuchowym
Niedosłuch odbiorczy
ślimakowy i pozaślimakowy
- próg słyszenia znacznie obniżony
- brak pełnego rozumienia mowy
- brak rezerwy ślimakowej
- brak tolerancji na głośne dźwięki
(Przy obustronnym uszkodzeniu uszu istnieje tendencja do głośnego mówienia I CZEGOŚ TAM)
Metodyka pracy z osobami z uszkodzonym słuchem:
- uszkodzenia odbiorcze są nieuleczalne
- słyszy się mowę, ale się jej nie rozumie
- brak kontroly własnej wymowy
niedosłuch odbiorczy centralny
- dochodzi do najpoważniejszych zaburzeń słuchu
- dotyczy upośledzenia tonów niskich i wysokich
- zaburzenia w rozróżnianiu wysokości dźwięku, natężenia, rytmu
- trudny do diagnozowania
- upośledzona percepcja dźwięków mowy w znacznym stopniu
niedosłuch mieszany – przewodzeniowo-odbiórczy
- najczęsciej spotykany, rozumienie mowy jest zaburzone
- ubytek słuchu przekracza 60 dB
- gorzej odbierane są głoski o wysokich częstotliwościach
- przewodnictwo kostne i coś tam dalej jest ale nie wiem coooo ...
POLE MOWY – obszar na audiogramie w którym mieszczą się wszystkie głoski danego języka, wielkość stała, nie zmienia się
AUDIOGRAM – wynik badania słuchu
AUDIOLOG – lekarz
AUDIOMETR – urządzenie do badania słuchu
DYNAMICZNE POLE SŁUCHU – wartość zmienna, obszar na audiogramie który od góry oznaczony jest krzywą słyszenia, a od dołu krzywa bólu
REZERWA ŚLIMAKOWA – odległość pomiędzy krzywą przewodnictwa kostnego i ślimakowego.
Czynniki od których zależy kształtowanie się mowy dziecka z uszkodzonym słuchem
czy zaburzenie sluchu jest danym defektem rozwojowym
stopień oraz rodzaj uszkodzenia słuchu
przyczyna niedosłuchu lub głuchoty
czas w którym nastapiło uszkodzenie słuchu
czas w którym rozpoczęto terapię
czas zaaparatowania i odpowiedniego doboru aparatu
odpowiednie korzystanie z aparatu słuchowego
możliwości intelektualne dziecka
współpraca całej rodziny (bliższej, dalszej, przyjaciół rodziny)
Wychowanie słuchowe, trening słuchowy
- wychowanie słuchowe dzieci, które utraciły słuch przed okresem kształtowania się mowy
- trening słuchowy dzieci, które utraciły słuch w trakcie lub po okresie kształtowania mowy.
Wychowanie słuchowe – pobudzenie resztek sluchowych, nauka korzystania z nich. Działania pedagogiczno-logopedyczno-psychologiczne pobudzają rozwój słuchu , pomoc dzieciom z wadą słuchu w optymalnym rozwoju.
Trening słuchowy – działania ped.-logo-psychologiczne; wykorzystwanie wrażeń słuchowych orzed czasem, kiedy słuch dzieci został ukształtowany
Skład treningu i wychowania słuchowego:
- wychowanie akustyczne – budowanie zainteresowania dźwiękami z otoczenia (nie tylko dźwięki mowy)
- orientacje w świecie dźwięku i ich różnicowania
- rozbudowanie zainteresowania głosem (zwłaszcza głosem matki)
- kształtowanie rozpoznawania przedmiotów na podstawie wydawanych dźwięków
- kształtowanie zainteresowania mową dźwiękową i jej rozumieniem
Celów nie zapisuje – są na str. 8
Przyrządy wykorzystywane do ćwiczenia słuchu:
- zabawki grające
- intrumenty muzyczne
- urządzenia z najbliższego otoczenia
Zaczynając ćwiczenia różnicujemy dźwięki najbardziej RÓŻNE od siebie (!) Dziecko powinno nauczyć się długości dźwięku, natężenia, wysokości, ma nauczyć się ilości dźwięków (ilość klaśnięć), tempa, lokalizacji źródła dźwięku, rytmu, muszą być prowadzone z aparatem słuchowym.
Niekorzystne warunki do rozwoju dziecka:
- zdiagnozowanie głuchoty/ niedosłuchu
- osłabienie mowy rodzica (mocno okroiłem – jest na str. 9)
David Luterman – system mediacyjny (pośredniczacy, czyli ułatwiający porozumienie się [jedną ze stron jest rodzic])
Założenia w/w jegomościa:
- zarówno dziecko jak i dorosły wysyłają wzajemnie sygnały i odpowiadają na nie i wzajemnie regulują swoje zachowania
- program dla rodziców słyszących mających niedosłyszące/ głuche dziecko
- skoncentorwany na całej rodzinie
- opiera się na zabawie inicjowanej i prowadzonej przez rodzica
- odziaływania terapeutyczne zgodne sa z etapami rozwoju mowy
- dostosowany do indywidualnych potrzeb rodzin i dzieci
- bierze pod uwagę słyszące (zdrowe) rodzeństwo dziecka głuchego/niesłyszacego
- dzieci poddawane są obserwacji (diagnozie)
- rodziców uczy się strategii postepowania w komunikacji z własnym dzieckiem
Strategie postępowania wobec dziecka z wadą słuchu:
- tworzenie optymalnego środowiska poprzez kontakt wzrokowy,ekspresję twarzy, gestykulację,dotyk
- uwzględnienie ukierunkowania uwagi wzrokowej => dążenie do koordynacji tego, co mówi rodzic, z tym na co patrzy dziecko
- odczytywanie i interpretowanie sygnałów wysyłanych przez dziecko
- odpowiadanie na interakcje wysyłane przez dziecko, podtrzymywanie ich
DIAGNOSTYKA
Cel: ustalenie progów słyszenia, lokalizacja słyszenia, ustalanie przyczyn.
Badania słuchu:
- diagnostyczne – określa próg słyszenia (stan słuchu)
- kontrolne – ocena wyników zastosowanej terapii
- klasyfikacyjne – gr. ludzi dzieli się na podgrupy z zależności od wielkości wady słuchu i jej charakteru
Metody psycho-fizyczne:
audiometria tonalna – stosowana u dzieci do 4 r.ż., przyrządem do pomiaru jest audiometr (wytwarza różne dźwięki o różnym natężeniu) badany ma nacisnąć przycisk gdy usłyszy dźwięk, bada się przewodnictwo kostne i powietrzne
audiometria behawioralna – bada się różne reakcje dziecka na dźwięki i bodźce akustyczne (reakcje np. odruch uszno-powietrzny [70-110 dB] - zamknięcie bądź otwarcie oczu na dany dźwięk, chwilowo przerywa ssać bądź też przestaje płakać, wybudzenie z płytkiego snu [55 dB], udruch uszno-źrenicowy, czyli zweżenie, a następnie rozszerzenie źrenicy]) , od 3 r.ż. wprowadza się audiometrię zabawową np. wrzuć klocek jak uslyszysz dany dźwięk, początkowo śladowy ruch głowy, ruch głowy w kierunku sygnału, dziecko lokalizuje źródło dźwięku gdy bodziec pochodzi z poniżej ucha/z boku/ z każdej strony, dziecko nie widzi źródła dźwięku.
audiometria słowna – podawanie i identyfikowanie list słów przy różnym natężeniu dźwieku, badanie określa zdefiniowanie jako procent dokladnie zidentyfikowanych przez pacjenta słów w danym natężeniu, inne listy słów dla dzieci i dla dorosłych => zróżnicowanie pod względem znaczeniowym
Tu były jeszcze jakies inne pierdoły – patrz str. 12/13!
Dzieci kierowane na badania:
- z dodatnim wynikiem badania przesiewowego przy pomocy otoemisji akustycznej,
- poniżej 6-mca życia z grupy ryzyka
- ponizej 2 r.ż., które nie wykazują prawidłowej reakcji słuchowej
- bez względu na wiek z podejrzeniem zaburzeń słuchu u których nie można wykonać innych badań słuchu
- z opóźnieniem rozwoju mowy u których podejrzewa się niedosłuch
- z opóźnieniem rozwoju umyslowego
- które nie chcą korzystać z aparatu słuchowego
- u których pomimo terapii nie widać postępów
- kwalifikowane do operacji szczepów ślimakowych
Wady wczesnej interwencji:
- wczesna diagnostyka może zakłócić ogólne warunki rozwoju dziecka
- informacja o niedosłuchu/ głuchocie może doprowadzić do zaniechania kontaktów z dzieckiem
Argumenty przemawiające ZA wczesną interwencją:
ze względu na dziecko – ogromna plastyczność układu nerwowego w pierwszych latach życia
ze względu na rodziców:
- możliwość pomocy im w zakresie opieki nad dzieckiem
- pomaga rodzicom radzić sobie z emocjami
- podnosi poziom kompetencji rodziców, umiejętności dostarczając rodzicom inf. na temat diagnozy, dostarcza wiedzy na temat socjalnej pomocy
- zapobieganie sytuacji w której pełnosprawne dziecko w rodzinie zostanie odsunięte na drugi plan
- cała rodzina pomaga przystosować się do nowej sytuacji
c) ze względu na społeczeństwo:
- komfort w porozumiewaniu się
- nie będziemy płacić podatków na renty dla nich, bo będą w stanie pracować
Wczesna interwencja = wczesna diagnoza i terapia.
Diagnoza (trudności):
- brak narzędzi diagnostycznych,
- braki w wykształceniu osób zajmujących sie wczesną interwencją
Oddziaływania środowiska
Bronfenbrenner wyróżnia 4 warstwy środowiska wpływające na człowieka:
Mikrosystem – najwcześniejsze doświadczenia człowieka, obejmuje role rodzic-dziecko, dialog jest najważniejszą formą (początkowo pseudodialog – z noworodkiem)
Egzosystem – obejmuje szersze odcinki rzeczywistości, odnosi się do relacji dziecko- rodzice, rodzeństwo, dziadkowie, dalsza rodzina
Mezosystem – obejmuje grupę rówieśniczą, sasiądów, szkołę, przedszkole, placówki terapeutyczne
Makrosystem – najszerzej ujmowana rzeczywistość na którą składają się wartości, doświadczenia, opinie społeczne, czynniki ekonomiczne i kulturowe oddziałowujące na rodzinę.
Rodzice są najlepszymi terapeutami:
Do 1 r.ż. – każde dziecko z wadą słuchu najpierw wołamy po imieniu, a później dopiero dotykamy ręką
- stopniowe przystosowanie dziecka do noszenia aparatu
- mówimy zawsze melodyjnie
- gdy dziecko próbuje coś mówić, okazujemy radość
- mówiąc do dziecka ważne jest by być z dzieckiem twarzą w twarz, by widziało nasze usta
- organizujemy duzo zabaw dźwiękowych
b) Od 1 do 3 r.ż. – czekamy aż dziecko nawiąże z nami kontakt wzrokowy po zawołaniu go
- rozbudzanie zainteresowań poprzez nazywanie różnych rzeczy
- nie powinniśmy podchodzić tyłem do niego i odwracać się plecami gdy mówimy, straszyć go
c) Po 3 r.ż. – dostarczamy mu więcej atrakcji (sytuacji) dostarczających nowego słownictwa
- uczymy klasyfikacji przedmiotów wg. określonych cech np. kolorów, wielkości, kolejności
wydarzeń
- organizujemy ćwiczenia rytmiczne etc.
Wypieprzyłem stąd cześć rysu historycznego – na co ona komu ?! (str. 15)
W terapii osób z uszkodzonym słuchem:
Profilaktyka
Kompensacja
Korektura – wykorzystywanie urządzeń technicznych ułatwiających odbieranie dźwięków
Usprawnianie – korekcja
Dynamizowanie wenętrzne jednostki
3 pojęcia kształcenia (wprowadził Lüve):
Integracja szkolna – kształcenie dzieci z wadą słuchu w szkołach masowych ale z uwzględnieniem specjalnych potrzeb
3 stopnie pełnej integracji:
Dzieci z wadami sł. w klasie szkoły masowej bez pomocy specjalnej
Dzieci z wadami sł. w klasie szkoły masowej ze specjalnie zorganizowaną pomocą
Dzieci z wadami sł. w klasie szkoły masowej oraz regularne nauczanie specjalne
Izolacja szkolna (częściowa integracja) – nauczanie dzieci z wadą słuchu w szkołach masowych, ale bez zorganizowanych dla nich specjalnych pomocy – trudności dzieci w włączeniu się do społeczności szkolnej
2 stopnie integracji częściowej:
Dzieci z wadami sł. w klasach specjalnych w szkołach masowych (wspólne zajęcia)
Dzieci z wadami sł. w klasach specjalnych w szkołach masowych, ale nie ma wspólnych zajęć
Segregacja szkolna
Stopnie stopniowej segregacji:
Dzieci z wadami sł. w szkole specjalnej z internatem
Dzieci z wadami sł. w szkole specjalnej bez internatu
Stopnie istotne pełnej segregacji:
Dzieci z wadami sł. ze sprzężonymi niepełnosprawnościami w szkole z internatem
Dzieci z wadami sł. ze sprzężonymi niepełnosprawnościami w specjalnych ośrodkach
Pozytywy integracji wg Luvego:
- wysoka sprawność językowa dzieci z wadą słuchu
- bogaty zasób słownictwa
- motywacja do mówienia
- lepsze rozumienie wypowiedzi ustnych
- zanik komunikacji manualnej
- kontakty z osobami prawidłowo słyszącymi
- wyższy poziom samodzielności
- bogaty dopływ bodźców ze środowiska
- stały kontakt z domem rodzinnym
Negatywny integracji wg Luvego:
- stały stres u uczniów i nauczycieli
- zbyt wysokie oczekiwania rodziców
- niemożność podjęcia pracy przez matki
Pozytywy segregacji szkolnej wg Luvego:
- możliwość przebywania w klasie, gdzie wszyscy cierpią na tą samą niepełnosprawność (dziecko nie czuje się gorsze od innych)
- korzystny klimat psychiczny, emocjonalny dla uczniów i nauczycieli
Negatywy segregacji szkolnej wg Luvego:
- niski poziom mowy fonicznej
- brak motywacji do mówienia
- trudności w odbiorze mowy
- korzystanie z komunikacji manualnych
- brak wzorców zachowania się prawidłowo
- niski stopień samodzielności
- roszczeniowa postawa rodziców
- trudności w nawiązywaniu kontaktów z osobami słyszącymi
- konieczność mieszkania z dala od rodziny
Warunki potrzebne do integracji:
- wczesna diagnoza i terapia
- zaopatrzenie dziecka w aparat słuchowy i nauka korzystania z niego
- niewielkie różnice w dojrzałości szkolnej
- cechy osobowości danego dziecka
- przygotowanie dzieci zdrowych do tego, że w ich klasie może pojawić się dziecko z wadą sluchu
- dotyczy całej szkoły!
- dotyczy procesu nauczania (specyficzne potrzeby edukacyjne)
- dotyczy nauczyciela (zawsze mówi przodem do dziecka)
- dotyczy zdrowych dzieci (w sensie przygotowania ich na zmiany)
- dotyczą samego dziecka (nie może mieć sprzężeń)
- dziecko powinno akceptować swoją niepełnosprawność
- dotyczą rodziców zdrowych dzieci, ich nastawienia do niepełnosprawności
Czynniki decydujące o wyborze szkoły dla dziecka z wadą sł. – str. 18
Możliwości kształcenia
Szkoła ogólnodostępna (masowa):
+ Plusy: lokalizacja blisko domu, znajomi rówieśnicy, dzieci przebywają w środowisku rodzinnym, porozumiewają się werbalnie
- Minusy: nauczyciele nieprzygotowani do pracy z dzieckiem z niepełnosprawnością, wielkość klasy, poczucie inności, nie uda im się osiągnąć sukcesów
Szkoła podstawowa integracyjna / klasa integracyjna w szkole masowej:
+ Plusy: liczebność, 2 nauczycieli – przedmiotowy i wspomagający, możliwość spotkania się z osobami prawidłow słyszącymi
- Minusy: na przerwie nikt nie miga
Klasa dla dzieci z wadą słuchu na terenie szkoły masowej:
- do 10 osób liczy klasa, nauczyciel – surdopedagog, brak możliwości (ciągłości) kształcenia – jest szkoła podstawowa, ale nie ma gimnazjum
Ośrodki szkolno-wychowawcze:
- dziecko w internacie przez 5 dni, małe dzieci oderwane od rodziców, brak motywacji do porozumiewania się językiem fonicznym
Jak pomóc dziecku z wadą słuchu?
- zapoznać się dokładnie z rodzajem choroby
- sprawdzić czy jest wlączony i dobrze zaadaptowany aparat słuchowy
- ustawienie ławek w podkowę
- upewnić sie czy dziecko rozumie przekazywane treści
- przy wyjściu do teatru siada w pierwszym rzędzie
- kontaktować się z innymi specjalistami
- nawiązać kontakt z rodzicami
- w spósób nagły, od tyłu NIE zbliżamy się do dziecka
- nie podchodzimy zbyt blisko w czasie rozmowy
- nie wolno krzyczeć w czasie rozmowy
Metodyka pracy z osobami z uszkodzonym sluchem:
- uciszamy resztę klasy by nie była za głośna
- wypowiedziom ustnym powinna towarzyszyć gestykulacja
- mówimy spokojnie, nie za szybko, ale też nie za wolno
- pomagamy im zintegrować się z dzieckiem
- nauczyciel powinien doceniać sukcesy, ale karać przewinienia
Zasad w pracy oraz testu dojrzałości nie wpisuje – str. 19
Kompetencje pedagogiczne surdopedagoga:
- posiadanie wiedzy przedmiotowej
- znajomość dydaktyki ogólnej
- znajomość specyficznych metod nauczania
- znajomość specyficznych metod kształcenia kompetencji językowych i komunikacyjnych
- znajomość alternatywnych form komunikacji (np. j. migowy)
- walory osobiste (wrażliwość, empatia, odporność psychiczna)
Korzyści surdopedagoga z wadą słuchu lub niesłyszącego:
- doświadczenie osobiste
- jego obecność pomaga w kształtowaniu w klasie pozytywnego obrazu osoby głuchej
- zarówno słyszące jak i niesłyszące mają przykład funkcjonowania osoby dorosłej, głuchej osoby
- dzieci zyskują możliwość obserwacji jak nauczyciel z wadą słuchu komunikuje się z nauczycielem bez tej wady
Zasad panujących w szkole nie opisuje – komunikacja nauczyciel – dziecko & rodzic – simple?
Główne kierunki pracy z osobami z wadą słuchu:
J. Cieszyńska wymienia 3 kierunki:
Skoncentrowany na metodach oralnych – rozwój mowy dziecka z wadą sł. przebiega tak samo jak u dzieci bez wady słuchu lecz z opóźnieniem
Specjalne metody – j. Migowy, jako naturalny, acz nie ojczysty język
Uszkodzenie słuchu zaburza spostrzeżenia dlatego potrzebne są metody opanowania jezyka mówionego np. fonogesty; alternatywna metoda opracowana przez J.Cieszyńską
Bogdan Szczepankowski: (nie wiem czy tutaj odpowiednio podpasowałem – jeśli nie, proszę o korektę)
Podstawą jest język ojczysty mówiony i pisany
Metody manualne – gł.; migowy
Metoda oralno-słuchowa (patrzę, słucham i odczytuje z ust)
Oralno- daktylograficzna (mówienie i alfabet migowy)
Oralno-fonogestowa (mówienie i fonogesty)
Oralno-migowa (mówienie i miganie)
Zdzisław Kurkowski:
Metoda słuchowa
Słuchowo-wzrokowa
Słuchowo-wzrokowo-dotykowa
Wzrokowa
Wzrokowo-słuchowa
Wzrokowo-dotykowa
Wzrokowo-kinestyczna
Wzrokowo-gestowa
Krakowiakowa:
Metody unimodalne (unisensoryczne, jednozmysłowe, jednosensoryczne, słuchowo-słowne, monosensoryczne, audytywno-werbalne) – opiera się na wykorzystaniu słuchu, pobudza słuch i kładzie nacisk na mowę dźwiękową
Metody polisensoryczne (polimodalne, wielozmysłowe)
Metody migowe
Metoda unimodalna
Przedstawiciele: Armin Luw(v?)e, Zuzanna Szmidt-Giovenini, Antoni van Uden, Doren Polak
Cel: zintegrowanie słyszeniaz osobowością dziecka z wadą słuchu, przygotowanie go do życia w społeczności słyszących, uwzględnienie okresów mowy w rozwoju dziecka, współpraca rodziców jako partnerów we wczesnym wychowaniu
Problemy wg. Luvego zbyt późno zaczętej pracy:
- postrzeganie
- mówienie
- problem porozumiewania się
- poznawcze
- trudności w nauczeniu się zachowań w stosunku do innych ludzi
- emocjonalne
- intelektualne
- zawodowe
- brak kontaktu z innymi ludźmi
Rozwój tych metod związany z rozwojem techniki
Zwolennicy uważają, że każde dziecko można nauczyć mówić, musi być tylko wczesne uaktywnienie analizatora słuchowego, które doprowadza do rozwoju f. słuchowych mimo uszkodzenia narządu
Wg. nich wzrok odwraca uwagę od słuchania
Uważają, że trzeba mówić z zasłoniętymi ustami, stojąc bokiem lub tyłem do dzieci
Metody mogą być stosowane w 2 momentach:
jedyny model pracy
model pracy stosowany okresowo
Język migowy – (język narodowy, środowiskowy) – system znaków służący porozumiewaniu się; zespół znaków ideograficznych – sposób porozumiewania się w oparciu o kanał dźwiękowy, jest to kombinacja przestrzennego ułożenia ramion, rąk, palców oraz ruchu wykonywanego tymi ramionami, rękoma, palcami w określonym kierunku. Są znaki jednoręczne i oburęczne.
Podobieństwa i różnice pomiędzy językiem migowym a językiem fonicznym:
Różnice:
- kanał przekazu (m. wzrokowo-słuchowy; f. głosowo-słuchowy)
- kierunkowość transmisji ( m. ograniczona; f. nieograniczona)
- arbitralność ( m. związek pomiędzy gestem a przedmiotem określonym przez mig; f. brak związku pomiędzy brzmieniem słowa a jego znaczeniem)
- symultaniczność (m. istnieje możliwość przekazywania 2 informacji naraz; f. nie ma możliwości przekazywania 2 informacji na raz)
- inny rodzaj gramatyki (m. pozycyjny – o sensie zdania decyduje kolejność migów; f. fleksyjny
Podobieństwa:
- autonomiczność (nie uczestniczą w zdarzeniu, a mogą o nim mówić)
- spontaniczność
- przekaz kulturowy
- kreatywność
- dialogowość (naprzemienność)
- sprzężenie zwrotne
- szybkie zanikanie (komunikaty są do odbioru tylko w chwili nadawania)
- dystynktowność (sematyczność)
System językowo-migowy oraz znaki migowe na str. 23
Metody polimodalne (polisensoryczne)
Metody fonogestów (K.Krakowiak)
- uzupełnienie procesu mówienia i odbiru gestami jednej lub drugiej ręki mającymi ułatwić rozumienie głosek których wygląd (układ ust) jest taki sam
- nie zastępują wyrazów, sylab ani głosek, są uzupełnieniem komunikacji oralnej
- nie maja znaczenia
Są dobierane wg.:
- głosek np. ‘p’ i ‘b’ – towarzyszą inne gesty
- głoskom zrożnicowanym manualnie mogą towarzyszyć identyczne gesty
- są kombinacją 8 układów palców (podporządkowane są spółgłoski) i 5 lokalizacji dłoni (samogłoski)
Korzyści ze stosowania fonoterapii:
- poprawa kontaktu wzrokowego z rozmówcą
- poprawa koncentracji uwagu na jego ustach
- lepsze wykorzystywanie protez słuchowych
- rozwój aktywności komunikacyjnej oraz kreatywności językowej
- lepsze opanowanie systemu fonologicznego
- zgodny z normą rozówj słownictwa
- zgodny z normą przebieg umiejętności budowania zdań
- zgodny z normą przebieg rozwoju umiejętności morfologicznych, słowotwórczych
- dobre przygotowanie do nauki pisania i czytania
- rozwój umysłowy zgodny ze strukturą fonologiczną wyrazu
Alfabet palcowy:
- nośnikiem informacji są palce
- wykorzystywany do:
- przekazywania nazw własnych
- skrótów wyrazów (Np. PKP)
- przekazywania części wyrazów (przedrostki)
- kiedy spotyka się dwa identyczne znaki ideograficzne
- przekazywania homonimów, ale w znaczeniu nieadekwatnym do gestu
- przekazywania końcówek fleksyjnych
Metoda J.Cieszyńskiej (polimodalna):
Metoda alternatywna
- dla dzieci niesłyszących posiadających słyszących rodziców
- oparta na założeniu, że pismo kierunkuje ...
- rozwój inteligencji dziecka zależy od ilości i jakości dostarczonych bodźców
- dialog i rozmowa – podstawowe metody
- działania terapeuty mają zmierzać do tego, że przy pomocy tej metody zostają zaspokojone potrzeby dziecka
- oparta na zabawie
- wykorzystuje polisensoryczne sposoby porozumiewania się
- dłonie – przekazują dziecku pozytywne in. (np. głaskanie)
- częścią tej metody jest przestrzeganie reguł
- terapeuta ustala regułu
- logopeda mówi do dziecka w ten sam sposób co matka do niemowlęcia (troszkę wolniej, proste słowa)
- istotna rola rodziców, uczą się strategi postępowania z dzieckiem
- każda próba wypowiedzi słowa jest nagradzana
- KONSEKWENCJA
- dziecko zawsze ma możliwość wyboru (1 z 3) zdań
- słowa funkcjonalne posiadające moc sprawczą
- zachowania językowe są lepsze niż krzyk i gest
Metoda Totalna:
Zwolennicy migania + mowy:
- dzieci które migają od urodzenia mają lepsze oceny, wykształcenie, lepiej się rozumieją
- mowa i migi to coś więcej niż sama mowa, dlatego prowadzi do lepszego opanowania języka
- migi pomagają w lepszym odbieraniu mowy
- migi wspierają wykorzystywanie resztek słuchu
Przeciwnicy migania + mowy:
- umiejętności uczniów uczonych mową oralną są wyższe niż met. Totalną
- nie można jednocześnie słuchać, patrzeć na migi i odczytywać z ust
- migi odwracają uwagę od słuchania
Tezy przeciwstawne? No way! str. 25
Sposoby porozumiewania się ze sobą:
Osób głuchych:
J. migowy
Alfabet palcowy
Mimika, pantomimika
Gesty wtrącone
Elementy mowy i artykulacja bezgłośna
Osób słyszących i niesłyszących:
Głośna mowa
Język artykułowany
Alfabet palcowy
Pismo
Fonogesty
J. migowy
Wychowanie językowe – wykorzystywanie resztek słuchowych, polisensoryczność
Układ ról w komunikacji:
- symetryczny
- asymetryczny: wiek, płeć, status społeczny (szef – pracownik)
- kod ograniczony – liczne odchylenia od mowy gramatycznej
- kod rozwinięty – wypowiedzi rozwinięte, bez odchylenia od mowy gramatycznej
- ukł. zabawy - dziecko opanuje język tylko przez zabawę
- ukł. wczesnego rozpoczynania terapii – im wcześniej tym gorzej, bo tym wcześniej doświadczy niepowodzeń
- ukł. współpracy
- ukł. pracy – osiągniemy sukces bez pracy
Cholernie dużo tego shitu (czyt. wszelkich metod) odnośnie podziałów ze wzgledu na definicje, cele etc. – to wszystko znajdziecie na str. 27-29. Jesli komuś chce się tego uczyć i mysli że będzie na egz. (a znając nasze szczeście to pewnie bedzie) – życzę milego zakuwania ;-)
Surdotyflopedagogika (osoby głuchoniewidome)
Osoby głuchoniewidome – z powodu równoczesnego uszkodzenia wzroku i słuchu mają specjalne potrzeby w zakresie porozumiewania się, rozwoju i nauki. Mają trudności w rozumieniu mowy ustnej bez użycia aparatu słuchowego, a uszkodzenie wzroku jest na tyle duże, że utrudnia im posługiwanie się zwykłym drukiem.
Podział ze względu na:
czas:
– głuchoniewidome od urodzenia
- głuchoniewidome od wczesnego dzieciństwa (do 5r.ż.)
- niewidomi od urodzenia lub wczesnego dzieciństwa, którzy utracili słuch po ukończeniu 5 r.ż.
- głusi od urodzenia lub wczesnego dzieciństwa, którzy utracili wzrok po ukończeniu 5 r.ż.
- osoby ociemniałe i głuche, które utraciły zmysły po 5 r.ż.
stopień uszkodzenia zmysłów:
- całkowicie głuchoniewidomi
- niewidomi niedosłyszące
- niesłyszące, słabowidzące
- słabo widzący, niedosłyszący
przyczyny głucho-ślepoty:
- są trudne do zidentyfikowania
- ten sam czynnik może powodowac głuchotę i ślepotę
- czynnik genetyczny
- Zespół Ushera – obustronna głuchota lub niedosłuch, postępująca utrata wzroku
dodatkowo osoby głuchoniewidome mogą cierpieć na:
- cośtam
- epilepsję
- schorzenia wewnętrzne
- niepełnosprawność motoryczną
Alvarez dzieli osoby głuchoniewidome na 2 grupy:
o niskim pozmiomie intelektualnym i funkcjonowania
- dzieci głuchoniewidome od urodzenia
- dzieci głuchoniewidome z dodatkowymi upośledzeniami
- dzieci głuchoniewidome pozbawione prawidłowej stymulacji
2. o przeciętnym lub wysokim poziomie funkcjonowania i intelektualnym => mają szansę
prowadzenia niezależnego życia
- osoby, które później utraciły wzrok i słuch, nie mają dodatkowych upośledzeń, były
prawidłowo stymulowane, wykazują aktywność własną
Metody pracy Mobe (?):
etykietowanie – każdy przedmiot miał wypukły napis, etykietę ale nie napisaną Brailem.
umiejętność dopasowywania przedmiotów do etykiet
łączenie liter w slowa
zrozumienie, że każdy przedmiot ma swoją nazwę jest podstawą do rozwoju mowy
Hellena Keller -> opiekowała się nią Anna Sullivan.
Osobom głuchoniewidomym pomagają:
- Polski Związek Głuchych
- Polski Związek Niewidomych
- Towarzystwo Pomocy Głucho-niewidomym
Program edukacyjny:
od 1 do 3 r.ż – program przedszkolny
10 lat i więcej – program szkolny
Cele programu:
- usprawnianie zachowanych zdolności słyszenia i widzenia
- nauka metod komunikowania się
- nauka mowy dźwiękowej
- nauka czynności dnia codziennego
- orientacja i poruszanie się w przestrzeni
- usprawnianie fizyczne
- zajęcia muzyczne
- praca przy komputerze
- terapia zajęciowa
- przygotowanie do pracy
Sposoby nauczania:
- j. migowy (migany?) odbierany na dłoni
- alfabet punktowy na dłoni
- kreślenie liter (drukowanych) na dłoni
- pismo Breila
- nauczanie mowy dźwiękowej
Pracownicy placówki – psycholog, logopeda, instruktor obserwacji przestrzennej, okulista, audiolog, pediatra, pielęgniarka, wychowawca nauczyciel.