7. Reakcje barwne cukrowców
Próba ogólna dla węglowodanów
a) próba Molischa
W próbie tej wykorzystuje się tworzenie barwnych produktów kondensacji alfa-naftolu z aldehydem 2-furylowym lub 5-hydroksymetylo-2-furylowym, powstającymi w wyniku reakcji węglowodanów ze stęż. H2SO4
Próba Molischa Cukry pod wpływem stężonego kwasu siarkowego(VI) ulegają odwodnieniu, a następnie reagują z fenolami tworząc barwne produkty. W przypadku reakcji Molischa wynikiem kondensacji z α-naftolem jest produkt o barwie fioletowej, która zmienia się w ciemnopurpurową. Jest to mało specyficzna reakcja, ponieważ dodatni wynik reakcji otrzymujemy także w obecności aldehydów, acetonu i kwasów – mrówkowego, szczawiowego lub cytrynowego.
Powstający na granicy warstw czerwonofioletowy pierścień świadczy o obecności cukru. Uwaga! Wystąpienie zielonego zabarwienia może pochodzić od zanieczyszczeń odczynników i nie jest swoiste dla tej reakcji.
b) Próba antronowa- metoda fizykochemiczna
Próba opiera się na reakcji odpowiedniej pochodnej furfuralowej z odczynnikiem antronowym. Najszybciej z antronem reagują heksozy –wówczas powstaje związek o zielononiebieskiej barwie. Próba ta więc pozwala odróżnić heksozy od innych cukrów prostych. Próba antronowa może być stosowana w oznaczeniach ilościowych cukrowców.
Pomiar intensywności zabarwienia (proporcjonalny do stęŜenia sacharydów) wykonuje się za pomocą metod spektrofotometrycznych przy długości fali λ= 620 nm
Produkt kondensacji z antronem ma barwę niebieską często jednak nadmiar odczynnika antronowego o barwie żółtej w połączeniu z niebieskim kolorem daje zabarwienie zielono-niebieskie.
Próba Seliwanowa (wykrywanie ketoz z rezorcyną)
Reakcja Seliwanowa pozwala na odróżnienie ketoz od aldoz i opiera się na różnej szybkości odwadniania tych cukrów. Podczas 1 minutowego ogrzewania we wrzącej łaźni wodnej roztworów cukrów z 12% HCl ketozy ulegają odwodnieniu i powstaje hydroksymetylenofurfural. W tych warunkach czasowo-środowiskowych aldozy nie ulegają odwodnieniu. Próba ta daje również wynik pozytywny dla wielocukrów zawierających ketozy.
W obecności ketoz powstaje czerwono-łososiowe zabarwienie. W przypadku aldoz barwa pojawia się po dłuższym czasie.
Wykrywanie pentoz
a)Próba Tollensa z floroglucyną z alkalicznym roztworem soli srebra –reakcja cukrów redukujacych
W reakcji kwasu solnego z pentozami powstaje furfural, który tworzy z floroglucyną związek o barwie wiśniowofiołkowej. Natomiast z 5-hydroksymetylenofurfuralem powstaje żółty lub brunatny produkt kondensacji. Analogiczny wynik otrzymuje się również z kwasami uronowymi, ulegającymi w tych warunkach dekarboksylacji.
W obecności pentoz powstaje związek o wiśniowofioletowej barwie, a heksoz –żółtej lub brązowej.
b)Próba Biala Pentozy ogrzewane ze stężonym kwasem solnym odwadniają się do furfuralu, który z orcyną i jonami Fe3+ barwi się na zielono. Próbę tę wykorzystuje się do ilościowego oznaczania rybozy w kwasach nukleinowych.
W obecności pentoz powstaje zielononiebieskie zabarwienie produktu kondensacji furfuralu z orcyną.
8. Zasada metody ilościowego oznaczenia glukozy metodą Somogyi Nelsona
Metoda Somogyi-Nelsona polega na kolorymetrycznym oznaczeniu glukozy w badanej próbce. Glukoza w obecności winianu sodowo-potasowego redukuje jon Cu2+do Cu+. Tlenek miedziowy (Cu2O) wchodzi w reakcję z kwasem fosfomolibdenowym, łatwo ulegającym redukcji do błękitu molibdenowego. Natężenie barwy błękitu molibdenowego jest proporcjonalne do ilości Cu2O, a tym samym do ilości glukozy obecnej w badanej próbce.