Wszystkie zbiory utworzone z elementów podstawowych nazywamy tworami geometrycznymi lub figurami geometrycznymi i oznaczamy je dużymi literami alfabetu greckiego.
Figurami są: wielokąty, wielościany, linie, krzywe i powierzchnie
Prosta poziomo-rzutująca - pionowa
Prosta pionowo-rzutująca – celowa
Prosta równoległa do rzutni ‘pi’1 − pozioma
Prosta równoległa do rzutni ‘pi’2 - czołowa
Chropowatość powierzchni jest to zbiór wzniesień i wgłębień (wysokości mikronierówności) występujących na tej powierzchni. Im mniejsza jest chropowatość powierzchni (im większa jest gładkość), tym większa jest jej odporność na ścieranie i korozję oraz tym większa jest wytrzymałość zmęczeniowa części maszynowej. Poza tym pasowania części maszynowych są pewniejsze (dłużej zachowują swój charakter), gdy współpracujące powierzchnie obu części są gładkie ze względu na dużą powierzchnię przylegania.
W normie PN-87/M-04251 przyjęto do określenia wartości liczbowych chropowatości dwa parametry:
1. Średnie arytmetyczne odchylenie profilu od linii średniej R– średnia a arytmetyczna bezwzględnych wartości odległości y1, y2, ,…,yn punktów profilu zaobserwowanego od linii średniej, na długości odcinka elementarnego Le. W przybliżeniu: 1 Ra=(1/n)*(y1+y2+…+yn)
2. Wysokość chropowatości według dziesięciu punktów profilu RZ - średnia odległość pięciu najwyżej położonych wierzchołków od pięciu najniżej położonych punktów wgłębień profilu zaobserwowanego, na długości odcinka elementarnego Le, mierzona od linii odniesienia równoległej do linii średniej: Rz=(1/5)*(R1+R3+R5+R7+R9n)-(R2+R4+R6+R8+R10)
3.Oznaczenie chropowatości powierzchni na rysunkach
a) znaki chropowatości powierzchni: Pełne oznaczenie chropowatości określonej powierzchni składa się ze znaku chropowatości powierzchni A, liczbowej wartości B dopuszczalnej chropowatości tej powierzchni, długości elementarnego odcinka pomiarowego C, znaku kierunkowości struktury powierzchni D oraz słownego określenia sposobu obróbki za pomocą którego ma być uzyskana wyznaczona chropowatość E. W praktyce potrzeba podania na rysunku takiego pełnego oznaczenia występuje bardzo rzadko. Najczęściej podaje się tylko oznaczenie dopuszczalnej chropowatości (znak A i wartość liczbową B) i to jedynie dla niektórych ważnych powierzchni przedmiotu.
Sam znak tylko w zbiorczych oznaczeniach chropowatości
Znak z wartością liczbową dopuszczalnej chropowatości nad nim gdy jest obojętne czy podana chropowatość zostanie uzyskana przez zdjęcie czy bez zdjęcia warstwy materiału z oznaczonej powierzchni.
Znak z liczbową wartością nad nim – gdy podana chropowatość powinna być uzyskana przez zdjęcie warstwy materiału z oznaczonej powierzchni (np. przez obróbkę skrawaniem)
Znak z wartością liczbową nad nim – gdy podana chropowatość musi być uzyskana bez zdjęcia warstwy materiału z oznaczonej powierzchni
Sam znak gdy chropowatość powierzchni ma pozostać taka jaką uzyskano poprzednim procesie technologicznym
b) Oznaczenie chropowatości powierzchni: Oznaczenie dopuszczalnej chropowatości (czyli żądanej gładkości) powierzchni składa się z jednego ze znaków chropowatości z wpisaną nad nim wartością liczbową (w mikrometrach µm) parametru Ra lub Rz Znormalizowane jest po kilkadziesiąt wartości parametrów Ra Rz. praktyce najdogodniejsze jest jednak używać wybrane z normy PN-87/M-04251 wartości które odpowiadają danym klapom chropowatości.
Przy podawaniu na rysunkach oznaczeń chropowatości powierzchni obowiązują następujące zapady:
a) Jeśli na rysunku ma być podana tylko wartość Ra lub Rz to oznaczenie chropowatości może być podane w dowolnym położeniu
b) Jeśli na rysunku mają być podane inne wymagania to oznaczenie musi być tak umieszczone żeby można było je odczytać od dołu i prawej strony (tak jak wymiar)
c) Gdy jest to nie możliwe oznaczenia powierzchni umieszcza się na poziomej linii odniesienia zakończonej strzałką
Na rysunkach kół zębatych, ślimacznic, ślimaków i zębatek oznaczenia chropowatości boków zębów wpisuje się na linii podziałowej. Oznaczenie chropowatości gwintów podaje się: Na gwincie zewnętrznym: śrubie, wkręcie na linii grubej zarysu, na gwincie wewnętrznym (w nakrętce), w otworze gwintowanym na cienkiej linii den wrębów.
Gdy konieczne jest dwugraniczne określenie chropowatości, więc podanie równie. jej najmniejszej dopuszczalnej wartości, nad znakiem chropowatości wpisuje się obie graniczne wartości, przy czym większą wartość chropowatości pisze się wyżej, a mniejszą pod nią.
Gdy chropowatość powierzchni ma być osiągnięta przy zastopowaniu określonego sposobu obróbki, sposób ten należy podać słownie nad dodatkową linią znaku chropowatości. Równie. nad dodatkową linią podaje się wymagania, np. dotyczące powłok.