Pediatria

1 metody rozwoju somatycznego i psychicznego dziecka.

Ocena rozwoju somatycznego na postawie pomiarów antropometrycznych polega na:

• wykonaniu pomiarów,

• porównaniu uzyskanych danych z biologicznym układem odniesienia, czyli normą,

• zinterpretowaniu uzyskanych wyników.

Pomiary antropometryczne

- wysokość (a u niemowląt i dzieci w wieku poniemowlęcym długość)

- masa ciała

- obwód głowy Obwód głowy należy mierzyć taśmą krawiecką przeprowadzoną przez największą wypukłość potyliczną i największe wypukłości guzów czołowych

-klatki piersiowej. mierzyć taśmą krawiecką przeprowadzoną poziomo przez spojenie trzonu mostka z wyrostkiem mieczykowatym (punkt xiphoidale - xi) oraz przez dolne kąty łopate

Pomiary obwodu głowy i klatki piersiowej są szczególnie ważne u dzieci do 3. roku życia.

po urodzeniu, którego mierzy się taśmą krawiecką ułożoną wzdłuż krzywizn ciała od czubka głowy, wzdłuż kręgosłupa, pośladków, tylnej strony uda i podudzia aż do pięty.

Liberometr - służy do pomiaru długości ciała i cech długościowych niemowląt w pozycji leżącej.

Antropometr typu Martina do pomiaru wysokości ciała i cech długościowych w pozycji stojącej

Ławeczka Epsteina - pozwala tylko na zmierzenie długości całkowitej ciała (i ewentualnie długości siedzeniowej) niemowlęcia

Ekierka i taśma krawiecka

Do 15.-18. miesiąca życia wysokość mierzy się jako długość ciała w pozycji leżącej na plecach. Jest to odległość szczytu głowy (punkt vertex - v) od płaszczyzny podeszwowej stóp ustawionych prostopadle do podudzi.

Po 18. miesiącu życia na stojąco Mierzona w ten sposób wysokość również stanowi odległość punktu vertex od podstawy, na której stoi dziecko (basis - B).

tablice liczbowe. Tabele takie zawierają zwykle wartości średnich arytmetycznych (M) i odchyleń standardowych (SD),

Zmierzoną wartość cechy należy porównać ze średnią arytmetyczną dla odpowiedniej klasy wieku i płci, a następnie określić, czy wartość danej cechy mieści się w zakresie wąskiej (M ±1 SD lub 25.-75. centyl) czy szerokiej normy (M ±2 SD lub 10.-90. centyl)

Siatki centylowe są graficznym przedstawieniem zmian wartości centylowych w czasie rozwoju cechy. Połączenie graficzne na wykresie wartości poszczególnych centyli dla kolejnych kategorii wieku kalendarzowego daje w efekcie krzywe centylowe,

Siatki centylowe proporcji masy do wysokości ciała są dobrym narzędziem do wyznaczania tzw. należnej masy ciała, którą odczytuje się jako wartość 50. centyla masy dla danej wysokości ciała

1. masa odpowiednia do wysokości ciała:
   - zakres między 25. a 75. centylem (wąska norma);
   (2) nadmiar masy ciała:
   - tendencja do nadwagi (jeszcze w granicach szerokiej normy) - powyżej 75. do 90. centyla;
   - nadwaga - powyżej 90. do 97. centyla;
   - otyłość - powyżej 97. centyla;
   (3) niedobór masy ciała:
   - szczupłość (jeszcze w granicach szerokiej normy) - poniżej 25. do 10. centyla;
   - niedobór masy ciała - poniżej 10. do 3. centyla;
   - znaczny niedobór masy ciała - poniżej 3. centyla.

Siatki centylowe proporcji masy do wysokości ciała są dobrym narzędziem do wyznaczania tzw. należnej masy ciała, którą odczytuje się jako wartość 50.

BMI (body mass index), czyli wskaźnik względnej masy ciała, który należy obliczać według wzoru:

BMI = masa ciała w kg/(wysokość ciała w m)²

Jest to wskaźnik stanu odżywienia, który wykazuje ściślejszą korelację z zawartością tłuszczu niż z wielkością ciała (rys. 11.). Zarówno u dziecka niskiego, jak i wysokiego, ale z adekwatną masą ciała do swojej wysokości ciała, wartość BMI będzie się mieściła w przedziale wąskiej normy dla danej płci i wieku (w pobliżu 50. centyla). Gdyby dzieci te były otyłe, niezależnie od ich wysokości ciała wartości BMI wykraczałyby ponad górną granicę normy. Analogicznie u dzieci z niedoborem masy ciała, niezależnie od ich wysokości ciała, BMI miałby wartość mniejszą niż dolna granica normy.

Ocena rozwoju dzieci urodzonych przedwcześnie

Często przy ocenie wzrastania i rozwoju niemowląt urodzonych przedwcześnie posługujemy się korygowanym wiekiem kalendarzowym, czyli odejmujemy od wieku kalendarzowego dziecka tyle tygodni, ile brakowało w momencie jego urodzenia do pełnych 40 tygodni trwania ciąży, i stosujemy normy dla dzieci urodzonych o czasie.

• pionowej wyznaczającej wiek dziecka

• poziomej oznaczającej badaną cechę

W interpretacji posługujemy się pojęciem wąskiej normy, kiedy badana cecha znajduje się pomiędzy 25 a 75 centylem oraz szerokiej normy kiedy badana cecha znajduje się pomiędzy 10 a 90 centylem. Wąska norma obejmuje 50% dzieci natomiast szeroka norma 80% dzieci.

obszar siatki, znajdujący się pomiędzy 3. a 97. centylem to granice normy

. Centyl 50. określa średni wzrost i wagę, górną granicę wyznacza 97. centyl – są to dzieci bardzo wysokie i ciężkie, granicę dolną stanowi centyl 3. - dzieci niskie i ważące najmniej.

Najważniejsze, by krzywa na siatce wznosiła się systematycznie – to świadczy o harmonijnym rozwoju dziecka. Ważny jest jednak nie tylko jej kształt, ale i proporcje wyników, które dotyczą wzrostu i wagi. Niepokojące jest, gdy dochodzi do dużej dysproporcji w krzywych - np. wzrost dziecka znajduje się powyżej 75. centyla, a waga poniżej 10

Charakterystyka rozwoju somatycznego o psychicznego dziecka

1. Okres prenatalny

Okres życia płodowego (okres ciąży) trwa 280 dni czyli 40 tygodni. Wyróżnia się w nim :
- fazę jaja płodowego (okres 15 dni od zapłodnienia)
- fazę zarodka (od 16 do 85 dnia ciąży) tj. od zakończenia organogenezy, czyli tworzenia się narządów
- fazę płodu (od 86 dnia do chwili urodzenia się dziecka).

B) Rozwój psychiczny
6 tyg.- spontaniczne ruchy nie stymulowane żadnym bodźcem (zalążek własnej aktywności)
12 tyg.- rozpoczynają prace mięśnie niezbędne do oddychania, ssania i wydawania dźwięków.
6 miesiąc- dziecko potrafi ssać swój palec, wykazywać oznaki niezadowolenia, posiadają umiejętność snu i czuwania.
Dziecko bardzo aktywne może być również nadpobudliwe psychoruchowo po urodzeniu.

C) Rozwój zmysłów
Ok. 7 tygodnia pojawia się wrażliwość na dotyk.
4 miesiąc- pojawiają się odruchy błędnikowe.
14 tydzień- rozwija się zmysł smaku.
Od 16 tyg. Pojawia się reakcja na światło
Między 4 a 5 miesiącem płód zaczyna reagować na bodźce słuchowe. Potrafi rozpoznać głos matki.

W okresie życia popłodowego wyróżnia się:
- okres noworodkowy 1 – 28 dni
- okres niemowlęcy 1 –12 miesięcy
- okres poniemowlęcy, czyli małego dziecka 1 – 3 lata
- okres dzieciństwa 3 -11 - 12 lat (w nim podokresy : przedszkolny 3 – 7 lat i szkolny 8 -11 -12 lat.)
- okres dojrzewania płciowego 11- 12- 17 lat
- okres młodzieńczy 17- 19 -21 lat

2. Okres noworodkowy

pewien zastój rozwoju , intensywnym przystosowaniu się wielu funkcji organizmu do czynników otaczającego środowiska zewnętrznego.

ogólną aktywność ruchową

. Ruchy chaotyczne nieskoordynowane występują spontanicznie na bodźce zewnętrzne.

zaliczany jest do okresów przełomu.

3. Okres niemowlęcy

Niemowlę dużą głowę, krótką szyję, duży tułów.

ma obfitą tkankę tłuszczową, która nadaje mu okrągłe zarysy.

jest bardzo wrażliwe na wpływy zewnętrzne. szczególne często zagrażają dziecku choroby wynikające z niedoboru, na przykład krzywica (z niedoboru witaminy D), oraz niedokrwistość (brak żelaza)..

Pokarm matki jest sterylny, bezpośrednio z miejsca produkcji przekazywany do spożycia. Zawiera on składniki, które odgrywają istotną rolę w procesach odporności przeciw zakaźnej.
Mówimy o rozwoju psychoruchowym, ponieważ w tym okresie nie można odróżnić tych dwóch komponentów rozwoju.

osiąga spionizowaną postawę ciała.

uczy się manipulować ręką.

poruszają się „na czworakach”, raczkując,. Pod koniec roku już staje i chodzi. Nie.
uczy się poznawać otoczenie – wykształca zdolność emocjonalnego reagowania na osoby bliskie, przede wszystkim na matkę.

Zdolność poznawania przywiązywania się do matki jest bardzo ważną cechą. kształtują się zasadnicze elementy rozwoju uczuciowego.

opanowuje mowę. Rozumie, co do niego się mówi po intonacji głosu, po wyrazie twarzy rozmówcy, uczy się poznawać zabarwienie uczuciowe ludzkiej mowy. Pod koniec roku zazwyczaj samo mówi

umiejętność opanowania zwieraczy – dziecko uczy się sygnalizować potrzeby fizjologiczne.

…………………………………………………………..

A) Rozwój ruchowy
Od wieku 3 miesięcy dziecko unosi głowę
Około 7 miesiąca potrafi samodzielnie siedzieć
Od 11-12 miesiąca potrafi samodzielnie stać

B) Ruchy lokomocyjne
Od 7 miesiąca zaczyna pełzać
Od 9 raczkuje
Pod koniec pierwszego roku próbuje chodzić przy pomocy osoby dorosłej

C) Manipulacje różnymi przedmiotami
Ok. 4-5 miesiąca dziecko podejmuje próby świadomego chwytania przedmiotu.
Pod koniec pierwszego roku dziecko sięga sprawnie nawet po małe przedmioty i celowo je upuszcza.

D) Sfera poznawcza.
Natychmiast po urodzeniu jest zdolne do odbioru wszystkich bodźców
Dość szybko wrażenia łączą się w spostrzeżenia, dziecko zaczyna nabywać orientacji w otoczeniu
Kieruje wzrok ku przedmiotowi, który wydał dźwięk.
Wykonuje manipulacje niespecyficzne (nie są związane z budową lub przeznaczeniem przedmiotu)
W OKRESIE NIEMOWLĘCYM ZACZYNA SIĘ ROZWÓJ SFERY EMOCJONALNEJ I SPOŁECZNEJ

E) Zakres emocji
Ze stanu ogólnego pobudzenia w pierwszym miesiącu możemy rozpoznać zadowolenie i niezadowolenie
Pod koniec pierwszego roku możemy rozpoznać już wiele emocji strach, gniew, wstręt, objawy przywiązania do matki.
Rozwój społeczny- reakcja ożywienia, silna więź z matką.
Pod koniec okresu niemowlęcia dziecko potrafi wziąć udział w zabawie „a kuku”

F) Rozwój mowy
Dziecko zaczyna gruchać, gaworzyć powodując rozwój aparatu mowy
Pod koniec 1 roku może znać od 1 do 2 słów i wykonywać kilka prostych poleceń.

W okresie tym bardzo ważne jest oddziaływanie wychowawcze, dostarczanie wielu bodźców

4. Okres poniemowlęcy

III. OKRES PONIEMOWLĘCY

1.Przedział czasowy:
Od 1 do 3 lat


2. Rozwój
Charakteryzuje się bardzo szybkim rozwojem we wszystkich sferach.

A) Motoryka
Bez trudu utrzymuje równowagę potrafi schylać się po przedmioty
W pierwszym półroczu potrafi przejść od kilkudziesięciu do kilkuset metrów
W końcu drugiego potrafi pokonywać wzniesienia
Pod koniec okresu potrafi biegać, wspinać się, stać na jednej nodze, jeździć na trójkołowym rowerku.
W pierwszym półroczu potrafi już nabierać jedzenie na łyżkę, potrafią pomagać w ubieraniu.
Pod koniec okresu potrafi samo jeść, czy ubierać nieskomplikowaną garderobę

B) Sfera poznawcza
Eksploracja jest bardziej zaawansowana
Pojawiają się procesy wyobrażeniowe, które w połączeniu z lepiej opanowaną mową stanowią podstawę rozwoju pojęciowego
Dziecko potrafi wyobrazić sobie dany przedmiot zanim go użyje, wie, jakie będą skutki działań

C) Mowa
Półtoraroczne dziecko posługuje się pojedynczymi wyrazami lub ich zlepkami
3 letnie zna około 1000 słów

D) Zabawy
Najpierw manipulacyjne w drugim roku naśladownictwo prostych czynności dorosłych, konstrukcyjne proste układanie klocków
W 3 roku pojawia się naśladownictwo całego ciągu zdarzeń, dziecku zależy na wysokości wieży z klocków

E) Sfera emocjonalna
Dziecko nawiązuje liczne kontakty towarzyskie potrafi się porozumieć i obserwować zachowanie innych.
Zwiększa się różnorodność wyrażania ekspresji
Reakcje nadal słabo kontrolowane i gwałtowne

IV. OKRES PRZEDSZKOLNY


1. Przedział czasowy:
Od 3 do 7 lat

2. Rozwój

Nadal występuje bardzo dynamiczny rozwój, pojawiają się problemy wychowawcze (problem dojrzałości szkolnej)

A) Motoryka
Wzrost koordynacji, szybkości i precyzji ruchów, pojawiają się synkinezje, czyli przyruchy, albo ruchy towarzyszące ( przy wycinaniu, które wymaga precyzji dziecko, pojawiają się dodatkowe ruch np. poruszanie ustami)
Pod koniec okresu wymaga się od dziecka by samo się ubierało jadło opanowało podstawowe nawyki higieniczne. (pod warunkiem prawidłowej opieki wychowawczej)

B) Procesy poznawcze
Charakterystyczny jest rozwój spostrzeżeń, lecz występują problemy z analizą i syntezą danych. ( Np. problem z odwzorowaniem figur na papierze)
Wzrasta zdolność rozumowanie, rozwiązuje proste zagadki, tworzy pojęcia. Dziecko jednak spostrzega rzeczy mało istotne, głównie to, co widzi lub to, co aktualnie przyciąga jego uwagę. Taki sposób myślenia nazywa się konkretno-obrazowym. Sposób ten jest nieodwracalny dziecko nie potrafi wrócić do punktu wyjścia.
Pojawia się zdolność rozumowania przyczynowo-skutkowego (pytania typu-co to jest?)


C) Mowa
Zasób słownictwa wzrasta z 1000 do 4000 słów
Zwiększa się liczba czasowników i przymiotników oraz wzbogaca się ich treść
Postępuje gramatyzacja mowy
Dzieci doskonalą zdolność komunikacji z bardzo ubogiej treściowo do bardziej bogatszych i dostosowanych do potrzeb jednak argumentacja jest wciąż słaba i bardzo emocjonalna często prowadząca do kłótni

D) Sfera emocjonalna
Bogate przejawy emocji-są one jednak bardzo niestałe
Znacznie bardziej niż w poprzednim okresie emocje wyrażane są werbalnie
Wzrost znaczenia wyobrażeń w wyrażaniu emocji sprawia, iż dzieci boją się ciemności, snów
Pojawia się ocena moralna i estetyczna
Rozległa sfera kontaktu z rówieśnikami
Nabierają znaczenia pewne nabyte cechy osobowości, ujawniają się pierwsze nastawienia i postawę wobec siebie, swojej i odmiennej płci, innych ludzi

3. Działalność

A) Zabawa
„Jest jednostkowym lub zespołowym działaniem, które nie mając charakteru utylitarnego, naśladuje je i do niego przygotowuje, a jednocześnie daje silne zabarwienie emocjonalne odczucie własnej aktywności” -W. Szewczuka

Zabawa jest rodzajem działalności nie mającym charakteru praktycznej użyteczności. Pozwala poznać świat, stosunki społeczne, zaspokaja potrzebę aktywności i ekspresji i przygotowuje do różnych ról społecznych
Zabawy tematyczne-naśladowanie dorosłych np. zabawa w policjantów i złodziei
Zabawy konstrukcyjne- bydowanie z dostępnych dziecku materiałów
Zabawy ruchowe- wyrażają się w czynnościach lokomocyjnych
Zabawy dydaktyczne- inicjowane przez wychowawcę w celu rozwinięcia pożądanych cech u dziecka

B) Twórczość dziecięca
„Jest to swoiste i samodzielne kształtowanie przez dziecko materiału plastycznego” M. Parnowska-Kwiatkowska

Różni się od zabawy tym, iż w efekcie powstaje względnie trwały produkt np. rysunki ( przedmiot badań psychologicznych za jego pomocą można dokonać oceny rozwoju dziecka.

4. Dojrzałość szkolna

„Jest to taki poziom rozwoju, którego osiągnięcie umożliwi dziecku sprostanie wymaganiom szkoły i skuteczne przyswajanie wiedzy w szkole”- A. Jurkowski

Ustalenie właściwego poziomu dojrzałości jest trudne z powodu organizacji szkolnictwa, wielu metod i treści kształcenia stosowanych w różnych szkołach.

-Kryteria oddające dojrzałość szkolną.

Zasoby wiadomości o świecie i zasoby słownika
Zdolności pamięciowe i uczenia się
Rozumienie symboli graficznych
Zdolność koncentracji uwagi i wytrwałość w wykonywaniu różnych zadań
Koordynacja wzrokowo-słuchowa
Współpraca z innymi dziecmi
Podporządkowanie się poleceniom i obowiązkom


V. MŁODSZY OKRES SZKOLNY

1. Przedział czasowy:
Od 7 do 11-12 lat

2. Rozwój

A) Fizyczny
Dalszy szybki rozwój fizyczny-poczucie zwiększonej sprawności (częste bójki i popisy gimnastyczne)

B) Psychiczny
Przebiega w odmiennych warunkach niż poprzedni, dominuje nauka, a co za tym idzie ocenianie




C) Struktury poznawcze
Spostrzeżenia są barzdziej dokładne niż w okresie poprzednim, lecz w pierwszych latach nauki daje znać o sobie niedostateczny rozwój analizy i zyntezy
Rozwój pamięci dowolnej i zwiększenie zakresu pamięci bezpośredniej, jednak wciąż dominuje pamięć mimowolna

D) Rozumowanie
Zaczątki najważniejszych operacji umysłowych- wyodrębniania szczegułów w drodze analizy, łączenia ich w większe całości, pojawiają się indukcyjne i dedukcyjne sposoby rozumowania
Harakterystyczny brak wglądu w przebieg własnych operacji myślowych

E) Mowa
Na początku 4000 słów, co rok przybywa 700
Swobodne operowanie mową potoczną
Dzięki szkole rozwija się zdolność logicznego i zorganizowanego sposobu wypowiadania się

F) Sfera społeczna
Dynamiczny jej rozwój wymusza funkcjonowanie w zbiorowości szkolnej, tworzącymi się grupami

G) Osobowość
W tym okresie tworzy się zromb osobowości. Powstają stałe cech zachowania, które występują równierz w pózniejszych okresach

Czynniki wpływające na kształtowanie się osobowości
Identyfikowanie się z rodzicami
świadomość, że zdolności intelektualne są wymogiem kulturowym i jednocześnie są powodem do satysfakcji
Kontakty z grupą rówieśniczą

3) Zabawy
Zabawy zmieniają charakter są bardziej skomplikowane z jasno określonymi zasadami
Pojawia się współzawodnictwo
Wzrasta zainteresowanie grami umysłowymi i kolekcjonerstwem
Zabawi i zainteresowania zaczynają się coraz bardziej różnicować do płci dziecka.

VI. WIEK DORASTANIA

1. Przedział czasowy:
Od 12-13 do 17-18 lat

W tym okresie nadal dominuje nauka jako rodzaj aktywności jednak pod koniec znaczenia nabiera praca. Pojawiają się problemy wyboru zawodu

2. Rozwój

A) Cechy fizyczne
W związku z biologicznym dojrzewaniem organizmy występuje nagły przyrost masy ciała i wzrostu
Ciało uzyskuje proporcje osób dorosłych
Następuje dojrzewanie płciowe i uzyskanie zdolności rozrodczych, jednak jednocześnie nie następuje uzyskanie dojrzałości psychicznej, czy nawet fizycznej
Dziewczęta dojrzewają wcześniej od chłopców

B) Zdolności intelektualne
Następuje dalszy ich wzrost, lecz proces ten zostaje spowolniony
Pojawia się myślenie abstrakcyjne
Wzrasta poziom krytycyzmu w myśleniu
Pojawia się zdolność uświadamiania sobie stosowanych form myślenia, co sprawia, iż staje się ono bardziej ogólne i systematyczne.

C) Osobowość
W zakresie rozwoju i kształtowania osobowości nabierają:

Zainteresowania- Stopniowo się krystalizują. Do typowych zainteresowań należą zainteresowania zawodowe. Rozbudzenie zainteresowań ogólnych, typowe jest zainteresowanie swoją psychiką wyrazem jest potrzeba zwierzania się i prowadzenia pamiętników, młodzież jest zdolna do głębokiej samooceny,.

Kontakty społeczne-z członkami ich rodzin oraz z rówieśnikami obojga płci. Komplikują się stosunki z członkami rodziny, która staje się źródłem napięć i konfliktów. Przyczyną staje się silna potrzeba samodzielności i nadmiernego krytycyzmu osób dorosłych. Osłabienie więzi z rodziną kompensowane jest intensywnymi kontaktami z rówieśnikami.
W późniejszym okresie dorastania wzrasta zainteresowanie płcią przeciwną. Najpierw w postaci awersji płciowej do zainteresowania erotycznego.

Emocje-są przeżywane intensywnie, ale cechuje je również duża zmienność. Charakterystyczne dla tego okresu emocje to drażliwość, przekora, wesołość jak również wstydliwość, skrytość wycofywanie się. Dojrzewanie płciowe u dziewcząt może wiązać się z apatią i drażliwością, a u chłopców z poczuciem mocy i wzmożonym samopoczuciem. Dzięki coraz większym udziale w życiu społecznym młodzież uczy się kontroli nad emocjami jednocześnie ma możliwość kształtowania uczuć wyższych.

badania przesiewowe

Skriningowe

Badanie w kierunku wrodzonej niedoczynności tarczycy

Wrodzona niedoczynność tarczycy (hipotyreozą) występuje w przybliżeniu u 1:3500 do 1:4000 żywo urodzonych noworodków. Jest to wada rozwojowa tarczycy (brak tarczycy, przemieszczenie, nieprawidłowa synteza hormonów) w wyniku którego nie są produkowane hormony wydzielane przez ten gruczo

 Stężenie TSH w normie (< 15 mIU/L) – dziecko zdrowe.

 Stężenie TSH nieco podwyższone (15-35 mIU/L), oznacza małe prawdopodobieństwo choroby, ale do rodziców dziecka wysyłana jest druga bibuła w celu zweryfikowania rozpoznania.

 Stężenie TSH mocno podwyższone (≥35 mIU/L) – dzieci takie są natychmiast wzywane do Poradni Endokrynologicznej, gdzie prowadzi się dalszą diagnostykę i ustala rozpoznanie choroby oraz prowadzi leczenie

Badanie w kierunku fenyloketonurii

Fenyloketonuria jest wrodzoną genetyczną chorobą metaboliczną przez autosomalny gen recesywny (Chore dziecko może się urodzić tylko wtedy gdy nosicielami tej choroby są oboje rodzice.) występującą w przybliżeniu u 1:7000 żywo urodzonych noworodków. Choroba polega na wrodzonym braku lub niedoborze enzymu przekształcającego jeden ze składników białka pożywienia aminokwasu fenyloalaniny do tyrozyny.

W wyniku wady fenyloalanina gromadzi się w organizmie doprowadzając do uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego, a w następstwie do trwałego, ciężkiego upośledzenia umysłowego. Jedyną skuteczną metodą leczenia jest rozpoczęcie w pierwszych 4 tygodniach życia stosowania diety ubogiej w fenyloalaninę. Chorzy powinni pozostawać na diecie ubogofenyloalaninowej przez całe życie.

Wyniki badania klasyfikują dziecko do jednej z 3 grup:

1. Stężenie fenyloalaniny w normie (< 3mg/dl)– dziecko zdrowe.

2. Stężenie fenyloalaniny nieco podwyższone (3-8mg/dl), co oznacza małe prawdopodobieństwo choroby, ale do rodziców dziecka wysyłana jest druga bibuła w celu zweryfikowania rozpoznania.

3. Stężenie fenyloalaniny mocno podwyższone (≥8mg/dl) – dzieci takie są natychmiast wzywane do Poradni Endokrynologicznej lub Poradni Wad Metabolicznych gdzie prowadzi się dalszą diagnostykę i ustala rozpoznanie choroby oraz prowadzi leczenie.

Badanie w kierunku mukowiscydozy

Mukowiscydoza jest wrodzoną dziedziczoną w sposób autosomalny recesywny chorobą występującąw przybliżeniu u 1 : 3500 do 1: 5500 żywo urodzonych noworodków.Przyczyną choroby jest defekt genu CFTR, który powoduje nieprawidłową syntezę białka uczestniczącego w transporcie jonów sodu, potasu, chloru i wody przez błony komórkowe. Zaburzenia transportu tych jonów prowadzą do nieprawidłowej pracy wielu wewnętrznych gruczołów, które produkują gęstą i lepką wydzielinę zalegającą w przewodach gruczołów. Mukowiscydoza najczęściej dotyka płuc, jelit, wątroby i trzustki Badania przesiewowe polegające na oznaczaniu immunoreaktywnego trypsynogenu (IRT) w wysuszonych plamach krwi. Wyniki badania klasyfikują dziecko do jednej z 2 grup:

1. Test IRT z bibuły ujemny: dziecko zdrowe

2. Test IRT z bibuły dodatni: wezwanie na dalszą diagnostykę obejmujące badanie DNA, test potowy.

opiera się na oznaczeniu immunoreaktywnej trypsyny (IRT) we krwi na bibule i analizie DNA, polegającej na identyfikacji mutacji w genie CFTR (Cystic Fibrosis Transmembrane Conductance Regulator).

Badanie słuchu

Bilans

Bilans zdrowia to powszechne, pogłębione i kompleksowe badanie lekarskie, które ma być elementem aktywnej opieki pracowników służby zdrowia nad dzieckiem i młodzieżą. Badania te łącznie z systemem testów przesiewowych i grup dyspanseryjnych wprowadzono w Polsce w 1976 roku zamiast badań okresowych.

Bilanse zdrowia mają następujące cele:
     1) wczesne wykrywanie zaburzeń rozwoju
     2) określenie potrzeb zdrowotnych dziecka
     3) dostarczenie danych o częstości występowania różnych zaburzeń wśród dzieci.

Krótko mówiąc, bilans ma być takim dokładnym badaniem dziecka, na które lekarz nie zawsze ma czas przy standardowej wizycie dziecka, które akurat ma infekcję dróg oddechowych i to na niej skupia się główna uwaga badającego lekarza.

Bilanse wykonuje się u dzieci i młodzieży w określonym wieku. Pierwsze badanie bilansowe ma miejsce już w okresie noworodkowym (po urodzeniu-bilans 0-tabela 1), a kolejne w 2, 4, 6, 10, 14 i 18 roku życia.

Tabela 1. Rodzaj i terminy wykonywania testów przesiewowych w okresie noworodkowym i niemowlęcym

Każdy bilans ma swoją specyfikę wynikającą z wieku dziecka i fazy rozwoju oraz funkcji, jakie dziecko pełni, bądź do jakich się przygotowuje. Cele, terminy i rodzaj testów przedstawiono w tabeli 2 i 3.





























Tabela 3. Rodzaj i terminy wykonywania testów przesiewowych u dzieci i młodzieży od 2 do 18 roku życia

Na kolejne badania bilansowe składają się:
   1) wywiad i analiza dokumentacji medycznej
   2) seria testów przesiewowych (tutaj powinny być wykonane pomiary wysokości, masy ciała, ocena ostrości wzroku, słuchu, pomiar ciśnienia tętniczego)- przykładowe testy prezentuje tabela 1
   3) badanie lekarskie
   4) specjalistyczne badanie lekarskie, testy laboratoryjne, badanie psychologiczne, logopedyczne
   5) wniosek z bilansu zdrowia- to podsumowanie wyżej wymienionych wyników badań. Powinien zawierać ocenę rozwoju fizycznego i psycho-ruchowego, informację o stwierdzonych wadach, zaburzeniach, kwalifikację do tzw. grup dyspanseryjnych oraz zalecenia dla rodziców i służby zdrowia. Wykaz grup dyspanseryjnych przedstawia tabela 4.




































szczepienia

Kalendarz szczepień

W Polsce dokumentem regulującym kwestię szczepień jest Program Szczepień Ochronnych (PSO). Zawiera on listę szczepień obowiązkowych (bezpłatnych) oraz zalecanych (płatnych). Program Szczepień Ochronnych dla dzieci, młodzieży i dorosłych jest aktualizowany każdego roku.

Szczepienia obowiązkowe

Szczepienia obowiązkowe są prowadzone zgodnie z aktualnym programem szczepień od chwili narodzin dziecka aż do 19. roku życia. W Polskim Kalendarzu Szczepień Ochronnych wśród szczepień obowiązkowych dominują szczepionki monowalentne – pojedyncze.

: gruźlicy, błonicy, krztuścowi, polio (poliomyelitis), odrze, śwince, różyczce, tężcowi, wzw typu B (wirusowemu zapaleniu wątroby typu B) oraz przeciwko zakażeniom Hib. Szczepienia obowiązkowe są bezpłatne.²

Szczepienia zalecane

Szczepienia zalecane to takie szczepienia, które umożliwiają szerszą ochronę przed chorobami zakaźnymi. W Polsce są to szczepienia płatne, natomiast w wielu krajach UE i USA są to szczepienia obowiązkowe (bezpłatne)..

Szczepienia zalecane to szczepienia zapobiegające takim chorobom jak: biegunki rotawirusowe, wzw typu B dla grup nieobjętych szczepieniami obowiązkowymi, wzw typu A, grypa, kleszczowe zapalenie mózgu, ospa wietrzna oraz zakażenia wywołane przez pneumokoki. ²

II. B. SZCZEPIENIA ZALECANE NIE FINANSOWANE ZE ŚRODKÓW ZNAJDUJĄCYCH SIĘ, W BUDŻECIE MINISTRA ZDROWIA

Żywienie dziecka zdrowego i chorego

• Dla zapobiegania używa się obecnie szeroko dostępnych mieszanek z mleka modyfikowanego, których skład jest w mniejszym lub większym stopniu upodobniony do mleka kobiecego.

• I (mleko początkowe) oraz mleko przeznaczone dla niemowląt po 4-tym miesiącu życia (mleko następne) (Bebiko, Laktowit, Bebilon Aptamil, Humana, Nan i inne).

• Mieszanki mleczne zawierają mleko modyfikowane oraz dodatek kleiku ryżowego lub gryczanego (Bebiko 2R, Bebiko 2GR, Laktowit 2R/2GR i inne).

• Dziecku karmionemu sztucznie mlekiem modyfikowanym podajemy w 4-tym miesiącu życia soki owocowe (z jabłek, marchwi).

• W 5-tym miesiącu wprowadza się mieszanki mleczne z dodatkiem ryżu, kaszy gryczanej lub kukurydzy (bez glutenu) oraz zupę jarzynową.

• W 6-tym miesiącu dodajemy do zupy przetarte mięso (indyk, kurczak).

• Pieczywo (żytnie, pszenne) - zawierające gluten wprowadzamy w 10 miesiącu.

 Do końca 1 roku życia dziecko powinno otrzymywać mleko modyfikowane.

• Do 9-go miesiąca nie należy wprowadzać przetworów mącznych i kasz zwierających gluten (kasza manna).

• Od 3-go tygodnia życia dziecka karmionemu piersią należy podawać Vit. D3 (1-2 krople).

 Odstawiać od piersi należy stopniowo, wprowadzając mleko modyfikowane - nie wcześniej niż od 10 m-ca życia.

.Zapotrzebowanie kaloryczne noworodka
po urodzeniu 80kcal/kg/dobę,

w następnych dniach zaś 120-130kcal/kg/dobę. Na wzrost zapotrzebowania kalorycznego wpływają następujące czynniki:
· zwiększona ruchliwość noworodka
· przyspieszone tempo wzrostu
· rodzaj żywienia (noworodki karmione naturalnie mają mniejsze zapotrzebowanie energetyczne
100-110kcal/kg).

Normy dziennej racji pokarmowej dla dzieci w wieku poniemowlecym.
· produkty zbożowe – 140g
· mleko i jego przetwory – 800g
· jaja – 50g
· mięso, wędliny, ryby – 70g
· masło i śmietana – 20g
· inne tłuszcze – 5g
· ziemniaki – 200g
· warzywa i owoce z wit. C – 160g
· warzywa i owoce z karotenem – 130g
· inne warzywa i owoce – 230g
· warzywa strączkowe – 3g
· cukier i słodycze – 40g

Stany niedoborowe

Dieta wysokoenergetyczna i bogatobiałkowa, suplementacja witamin i odpowiednia podaż preparatów enzymów trzustkowych to podstawowe elementy leczenia mukowiscydozy.

zapotrzebowanie na białko u dzieci z mukowiscydozą wynosi około 2,5 g/kg masy ciała, tj. około 15% kaloryczności diety

być mleko i produkty mleczne.

wydatku energetycznego (PWE) opracowane przez Schofield'a:

Powikłaniem stosowania diety elementarnej może być biegunka osmotyczna. Konieczne jest uzupełnianie diety w NaCl, szczególnie w okresach upałów i przy gorączce: 100 mg/kg mc. na dobę u niemowląt; 600 mg na dobę u dzieci w wieku 1-5 lat; 1200 mg na dobę w wieku 6-10 lat oraz 1800 mg na dobę >11 rż.

Niezbędna jest także stała suplementacja witaminami. Zaleca się stosowanie następujących dobowych dawek witamin:

Witamina A:
* 2000 j.m. <6. tyg. życia;
* 4000 j.m. w wieku od 6. tyg. życia do 6. mies. życia;
* 8000 j.m. >6. m.ż.

Witamina D:
* 200 j.m. <6. tyg. życia;
* 400 j.m. w wieku 6 tyg. życia - 6 mies. życia;
* 800 j.m. w wieku >6. mies. życia.

Witamina E:
* 50 mg dla niemowląt;
* 100 mg dla dzieci 1-10 lat;
* 200 mg dla dzieci >10. rż.

Witamina K:
* 5 mg/tydz. życia lub więcej;

Witamina B6:
* 0,004-0,08 mg/dobę.