C* - taki węgiel który posiada 4 rozne podstawniki, na podstawie ilości C* w czast cukru wyliczamy ilość izomerow optycznych danego cukry na podstawie wzoru 2n [n-C*]; CUKROWCE-to polihydroksyaldehydy i polihydroksyketony jak i związki mogące powstawac w wyniku hydrolizy. musi zawierac węgiel asymetryczny. CYKLIZACJA- reakcja podczas ktorej ze związków acyklicznych tzn łańcuchowych powstaja związki cykliczne [pierścieniowe]; związki cykliczne cukrow prostych wyst w postaci dwoch anomerow α i β. jeżeli grupa hydroksylowa przy weglu asymetrycznym lezy pod plaszczyzna pierscienia mowimy o ano merze α, jeśli pod –β. UTLENIANIE CUKRÓW PROSTYCH - 1. utl grupy aldehydowej – powst kw aldonowe np. glukonowy, galaktorowy; 2. utl gr aldehydowej i hydroksylowej – powst kw aldarowe np. glukarowy, galaktorowy; 3. utl gr hydroksylowej przy zabl gr aldehydowej – powst kw uronowe np. glukuronowy, galakturonowy; MUTAROTACJA -przejście (poprzez wspólną formę łańcuchową) jednego anomeru w drugi. DISACHARYDY NIEREDUKUJĄCE: 1. TREHALOZA (α-D-glukopiranozylo-1 1-α-D-glukopiranozyd) gł cukier hemolimfy owadów, znajduje się w grzybach, drożdżach, pleśniach; 2. SACHAROZA (α-D glukopiranozylo-(1-2) β-D-fruktofuranozyd) gł skł cukru trzcinowego i buraczanego, wyst w lisciach, łodygach, nasionach, powszechnie stos w przem spoż i farmac; DISACHARDY REDUKUJĄCE: 1)MALTOZA (α-D-glukopiranozylo-(1-4) glukopiranoza) cukier slodowy, do pozywek bakteriologicznych, wyst w pylku i nektarze jak i nasionach jęczmienia, stabilizator siarczanow; 2. IZOMALTOZA (α-D glukopiranozylo-(1-6) glukopiranoza) 3. LAKTOZA (β-D-galaktopiranozylo-(1-4) glukopiranoza) mleko krowie 4,5%, ludzkie 5,5-7,5%, stos w przem farmac jako wypełniacz, w lecznictwie, w przem spoż, w pirotechnice; 4. CELOBIOZA (β-D-glukopiranozylo-(1-4) glukopiranoza) nie wyst w stanie wolnym w roslinach, jest przejściowym prod degradacji celulozy, nieprzyswajalna przez człowieka; HETEROGLIKANY: 1. KWAS HIALURONOWY - polisacharyd zbudowany z N-acetyloglukozaminy i kwasu glukuronowego, jeden z podstawowych mukopolisacharydów, wchodzących w skład tkanki łącznej, ciałka szklistego i powierzchniowych chrząstek stawowych. Dzięki właściwościom wiązania dużych ilości wody warunkuje prawidłowe uwodnienie substancji międzykomórkowej tkanki łącznej. Stanowi naturalną barierę chroniącą tkanki przed infekcją bakteryjną. 2. HEPARYNA – polisacharyd zbud z 80 reszt monosacharydow, pochodnych glukozy i kw glukuronowego, Pol w nierozgałęziony lancuch, jest stos jako lek przeciwzakrzepowy, jest naturalnym czynnikiem zapobiegającym krzepnieciu krwi;

3. KW CHONDROITYNOSIARKOWY – buduje wiele fragm. dwucukrowych zloz z kw glikuronowego i siarczanowej pochodnej i N-acetyloglukozamina, skl płynów stawowych, bierze udzial w metabolizmie i regeneracji, ma Duzy wpływ na wytrzymałość i sprawność stawow; 4. CHITYNA – wazny polisacharyd strukturalny u bezkręgowców, stanowi podst skl ich szkieletu zewn [pancerza], wyst tez u grzybow, sklada się z reszt N-acetylo-D-glukozaminy Pol wiazaniami β-1-4-glukozydowymi; 5. KW SIALOWY- kw N-acetyloneuraminowy, pochodna kw neuraminowego C11H19NO9, pelni u zwierz wazna funkcje w przekaz sygnałów miedzy Komorkami, wyst w glikoproteinach bł kom, wyst w tk zwierz, w mniejszych ilościach u roslin, grzybow, drozdzy i bakterii; HOMOGLIKANY: 1. GLIKOGEN – mat zapas zwierz, wyst w ok. 60-65% w mięśniach, watrobie, wyst we wszystk tk/organach, rozklad odbywa się w watrobie przy udziale specyf enzymow, zbud z wiazan 1-4 glik i co 3-5 reszt glukozy wiaz 1-6 glik tworząc odgalezienia, bud podobna do amylopektyny tylko bardziej rozgaleziona, rozp w wodzie, z jodem daje brunatno-czerw zabarwienie; 2. SKROBIA – mat. zapas rosliny, 20-30% amyloza- zbud z łańc α-D glukoz polacz wiazaniem 1-4 glikozydowym, na łancuch skl się ok. 200-1000 czast glukozy 1 skret ok. 6-7 jedn glukozy, amyloza +jod = niebieski, amylopektyna +jod=niebieski, czast skrobii praktycznie nie maja właśc. red., z woda tworzy zawisine; HYDROLIZA: (C6H10O5)n + nH2O = nC6H12O6 [n=300-360 – z tylu monomerow skl się czast skrobii] 3. CELULOZA – mat zapas rosliny, trawiony przez enzym celuloze, w rosl towarzyszy jej lignina tworząc bawełnę, zbud z β-D-glukoz, wchodzi w sklad sciany kom, nie rozp w wodzie, nie daje zabarwienia z jodem; ZWIAZKI SPRZEZONE: 1. GLIKOPROTEINY – bialka ze związanymi kowalencyjnie digosacharydami o lanc prostym/rozgałęź (zwykle z 2-10 monosacharydow), sa szeroko rozpoisz u roslin i zwierzat gdzie stanowia skl cieczy ustroj i bialek blonowych, naleza do nich liczne enzymy np. hydrolaza acetylocholiny, hormony białkowe, bialka surowicy, zawartość sacharydow waha się od 3% [albumina jaja] do 50% [albumina grucz podczaszkowego], podst funkcja jest ochrona przed proteoliza, odpowiedz za rozpoznawanie cial obcych; 2. GLIKOLIPIDY – zw chem zlozone, zbud z reszt sacharydow pow wiaz kowal z lipidami, sa szeroko rozp w przyrodzie, gl skl w blonach plazmatycznych kom, pelnia funkcje receptorow, maja wl antygenowe, wyst licznie w subst szarej mozgu, blonach erytrocytow, nerkach i śledzionie;