Teoria wychowania :

Naukowy status teorii wychowania :

• Interdyscyplinarny – odwołania do wielu dziedzin nauki : filozofia(pyta o podstawowe sensy znaczeniowe, rzeczy fundamentalne), psychologia(procesy rozwoju osobowości, emocjonalności, wizerunek człowieka jako jednostki), socjologia(procesy, zjawiska form życia zbiorowego, wyjaśnienie typów relacji), biomedyczne podstawy rozwoju(prawidłowości rozwoju człowieka jako organizmu żywego)

• Interpersonalny – pomiędzy osobami

Aksjologia – nauka o wartościach

Wychowanie – od „chowanie” – utrzymać przy życiu, proces wychowania – złożoną świadomość wychowania

Pedagogika – naukowo uporządkowana wiedza o procesach wychowania i kształcenia

Edukacja – wychowanie to kształcić i edukować

Paidos – dziecko w starożytnej Grecji

Paidagogos - niewolnik oddelegowany do chowania dzieci, zapewnia bezpieczne dojście do szkoły i powrót do domu

Paideia – całokształt wpływów kultury zastanej

Pedagogia – oznacza sztukę wychowania

Wychowanie:

• Świadome

• Cel: przekazywanie wzorców, tradycji

• Oddziaływanie wychowawca – wychowanek

• Cel: kształtowanie osobowości

• Cel: wprowadzenie w społeczeństwo

• Pomoc w usamodzielnieniu – autonomia

• Proces trwający całe życie

• Wielość definicji, różne sposoby definiowania

• Przekazywanie wychowania na tle kształcenia

Czym jest dzieciństwo??? :

• Różnie postrzegane kiedyś i teraz

• Różnorodne zależnie od społeczeństwa

• Ważny jest kontekst kulturowy

• Dziecko ≠ dorosły – patrzenie przez pryzmat dziecka

• Relacja dziecko – społeczeństwo

• Konstrukt społeczny

• Uniwersalny fenomen

• Konstrukt traktujący dzieciństwo jako osadzone w relacjach

• Dzieciństwo pasywne

• Dzieciństwo aktywne, twórcze

Modele badań dzieciństwa:

• Piaget – badania przez pryzmat rozwojowy

• Wrong – społeczny rozwój człowieka

• Oadey – w perspektywie grupy mniejszościowej

Postacie ważne dla teorii wychowania:

• J. Devey – filozof, pedagog, wychowanie jest procesem wrastania jednostki w społeczną świadomość gatunku i posiada dwie strony: socjologiczną i psychologiczną, jedno pokolenie przekazuje drugiemu doświadczenie osobiste i samodzielne myślenie

• R. Steiner – każde dziecko jest boską zagadką a zadaniem wychowawcy jest jej rozwikłanie, pochylanie się nad światem dziecka

• E. Fromm – wychowanie i kształcenie oznacza zapoznawanie z najlepszym dziedzictwem rasy ludzkiej, większość dziedzictwa sformułowana jest w słowach stąd wychowanie i kształcenie jest skutecznie tylko wtedy gdy słowa stają się rzeczywistością w osobie nauczyciela, zapoznawanie z dziedzictwem dobrym a nie przykrym

• F. Znaniecki – wychowanie jest działalnością dążącą do wywarcia wpływu na postępowanie ludzkie i jest czynnością społeczną, wywoływanie presji służy społeczeństwu, zabezpieczanie interesu społecznego

• H. Radlińska – najistotniejszą cechę wychowania stanowi wartościowanie i uczenie wyboru, ocenianie

Podstawowe paradygmaty uprawiania teorii wychowania :

• Paradygmat – sposób ujęcia, podejścia do problemu

• Scjentystyczny

• Humanistyczny

• Są one sprzeczne

• Założenia natury światopoglądowej, metodologicznej, epistemologicznej(poznawcza)

Scjentystyczny	Humanistyczny
Światopoglądowe – integralna część świata przyrodniczego, nie wyróżnia się, nie ma różnic między nimi a światem przyrodniczym, te same prawa co przyroda	Światopoglądowe – integralna część świata przyrodniczego, wyłamuje się spod determinizmu świata przyrodniczego, człowiek to precedens w świecie przyrodniczym, nie ma odpowiednika, życie na pograniczu 2 światów – natury i kultury, różnica jakościowa
Epistemologiczne – wiedza jaką dysponujemy o formach życia przyrody jest podstawą do zrozumienia form życia człowieka	Epistemologiczne – wiedza dotycząca form życia przyrodniczego jest niewystarczająca do poznania form życia człowieka
Metodologiczne – ideałem uprawiania nauki, zdobywania wiedzy są nauki przyrodnicze, pierwowzór – fizyka, metody badań empiryczne, weryfikacja lub falsyfikacja	Metodologiczne – wiedza o człowieku nie może się opierać o metodologię badań przyrodniczych(tylko i wyłącznie), nauki o człowieku – humanistyczne, społeczne, powinny wypracować własną metodologię badań, które odpowiadać będą swoistości form istnienia danego człowieka
Na gruncie badań pedagogicznych preferowane są badania ilościowe (znormalizowane, wystandaryzowane, wyniki są policzalne statystycznie, nie dopuszczają swobody działania i interpretacji wyników)	Na gruncie badań pedagogicznych preferowane są badania jakościowe (nieznormalizowane, niewystandaryzowane, dopuszczają elastyczność i otwartość przebiegu badań, wyniki są przedstawiane w sposób opisowy i są niepoliczalne statystycznie, kosztochłonne i czasochłonne
Teoria wychowania rozumiana jako empiria – stwierdzać prawidłowości, mechanizmy, zależności, które jesteśmy w stanie zaobserwować i poznać empirycznie – teoria behawioralna	Teoria wychowania rozumiana jako refleksja – krytyka behawiorystów, teoria humanistyczna, stara się rozwijać ludzkie życie i poddawać je refleksji
Wychowanek to przedmiot	Wychowanek to podmiot
Model wychowania: Empiryczno - indukcyjny	Model wychowania: Normatywno - filozoficzny
Przykłady koncepcji pedagogicznych: Pedagogika behawioralna i pedagogika pragmatyczna	Przykłady koncepcji pedagogicznych: Pedagogika egzystencjalna i pedagogika hermeneutyczna
Naturalna konsekwencja ze scjentystycznego	Naturalna konsekwencja z humanistycznego
Myślenie przebiega od szczegółu do ogółu, wiedza o procesach wychowania musi być wynikiem bezpośredniego doświadczenia sytuacji	Podkreślana jest warstwa wartości realizowanych w ramach wychowania
Teoria – empiria, gromadzenie wiedzy eksperymentalne Praktyka – socjotechnika, procedura	Teoria – refleksja Praktyka - hominizacja
Nauczyciel – pilnuje, ocenia, rozlicza, surowość, żandarm	Nauczyciel – pozostawia pewną autonomię wychowankowi, zależnie od wieku dziecka – ograniczenie interwencjonizmu wychowawczego

Scjentystyczny

Humanistyczny

Socjotechnika – wywieranie wpływów społecznych przy pomocy techniki, postać psychotechniki, kulturotechniki, antropotechniki

Psychotechnika – presja , wykorzystanie predyspozycji psychicznych

Kulturotechnika – wykorzystanie elementów świata kultury do tworzenia presji

Antropotechnika – odwołanie do cech osobowości, uroku osobistego, aby wywołać presję

Hominizacja – proces stawania się człowiekiem, nabywanie ludzkich form zachowania

Socjalizacja – proces uspołecznienia, element procesów hominizacji

Inkulturacja – oswajanie się z kulturą, nośnikiem kultury jest język

Teoria wychowania w związku z paradygmatem humanistycznym

Subdyscypliny – działy:

• Antropologia wychowania / pedagogiczna

• Aksjologia wychowania / pedagogiczna

• Teleologia wychowania / pedagogiczna

Antropologia pedagogiczna:

• Nauka o człowieku z punktu widzenia pedagogiki

• Kim jest człowiek?, Jakie są możliwości człowieka?

• Odwołuje się do antropologii filozoficznej

• Odwołuje się do psychologii, socjologii, biomedu

• Antropologia dzieciństwa – pedologia, zainteresowanie rozwojem anatomicznym dziecka, okres dzieciństwa jest nieredukowalny do okresu dorosłości – inne motywacje, perspektywy, dynamiczny rozwój

• Antropologia dorosłości – andragogika, człowiek dorosły, mimo że posiada już rozległą wiedzę, to nadal się rozwija i chce się uczyć nowych rzeczy, kontynuacja nauki, kształcenia, edukacja całożyciowa – ustawiczna – człowiek do funkcjonowania w społeczeństwie oraz przystosowania się do zmian musi pogłębiać swoją wiedzę, doświadczenie i wykształcenie

• Antropologia wieku starczego – uniwersytety trzeciego wieku, gerantologia – procesy starzenia i starość, człowiek na emeryturze może nadal rozwijać swoje umiejętności, ważny proces, ponieważ obecne społeczeństwo się starzeje

• Rozpatrywanie koncepcji antropologicznych, z których wyciągamy wnioski

Homo – faper :

• Człowiek pracy, predyspozycje do pracy, praca wyróżnia człowieka w świecie

• Praca to aktywność wytwórcza, dzięki pracy człowiek się rozwija

• Aktywność ludzka ( praca ) wpływa na bieg życia człowieka

• Praca jako najważniejsza wartość człowieka jako jednostki i bytu

• Podstawowym celem wychowania jest przygotowanie człowieka do pracy

• Podstawowym zadaniem kształcenia jest przygotowanie do wykonywania zawodu, sukces i powodzenie wychowanka to wynik pracy, umożliwianie aktywności twórczej

• Kształcenie zawodowe powinno być podstawą, rozwój potencjału, osiąganie perfekcji, doskonałości

Homo – ludens:

• Przeciwieństwo homo – laborans

• Człowiek bawiący się

• Potrzeba zabawy, zdolność do organizacji zabawy, zabawa to wyróżnik człowieka w świecie

• Człowiek luddyczny

• Dominuje zabawa

• Homeostaza życiowa – równowaga życiowa ważna rola w relacjach interpersonalnych

• Podnoszenie współczynnika inteligencji emocjonalnej, pomagają radzić sobie z traumami, przezwyciężanie stereotypów

• Podkreśla się w wychowaniu i kształceniu rolę zabawy

• Nauczanie przez zabawę

• Lepsze samopoczucie dziecka, lepsza motywacja

• Zabawa to medium wprowadzania dziecka w funkcjonowanie świata

• Otoczenie dziecka musi być przyjazne - kolorowe, duża przestrzeń

• Metoda nauki języków obcych Helenderona – cały cykl dydaktyczny opiera się na zabawie i skupia się na dziecku

Homo – creator :

• Człowiek kreujący

• Zdolność i potrzeba tworzenia nowych rzeczy

• Potrafi zmieniać świat, tworzyć miejsce życia, kreatywny

• Myśli o swoim rozwoju i miejscu w otaczającym świecie i eksploruje go, szuka nowych rozwiązań, ulepszeń

• Innowacyjność

• Transgresyjność – przekraczanie granic rzeczy niemożliwych

• Wychowanie i kształcenie stawia na postawy kreacyjne, innowacyjne, pozwala to na rozwój jednostki

• Tworzenie warunków do rozwoju ludzkich potencjałów dzięki myśleniu kreatywnemu

• Natura ludzka ma charakter dynamiczny

Homo – estheticus:

• Człowiek estetyczny

• Dążenie do tego co piękne, gustowne, harmonijne

• To co zachwyca, poszukiwanie piękna

• Tworzenie pięknych rzeczy

• Szeroko rozumiane piękno – sztuka, architektura

• Estetyczność wpływa na doznania człowieka, potrzeba otaczania się pięknem

• Ktoś kto żyje w dobrych warunkach staje się wrażliwszy na piękno

• Brudne miejsca wpływają na brutalizację społeczeństwa

• Ważna jest harmonia, piękno

• Wychowanie i kształcenie dąży do pokazywania piękna

• Uczenie wrażliwości na piękno, kształtowanie estetyki – higiena osobista

• Dziecko styka się z kulturą

Homo – oeconomicus:

• Człowiek ekonomiczny

• Ekonomia jest dyktatorem, który decyduje o możliwościach lub biegu określonych wydarzeń

• Ważny jest dostęp do źródła utrzymania, zapewnienia dobrobytu

• Ten kto ma pracę jest kimś

• Człowiek uwarunkowany jest materialnymi rzeczami

• Wychowanie powinno uczyć człowieka kalkulacji, przygotować go do odnajdywania się na rynku pracy, kształtować te cechy, które pomogą w awansie, sukcesie

• Ważna jest konsekwentność, współpraca z innymi

Aksjologia wychowania:

• Nauka o wartościach

• Filozofia wartości

• Problem w wychowaniu odnośnie wartości: filozoficzny – czy ktoś nam je dał? Czy wytworzył je człowiek? Obiektywiści aksjologiczni – czy wartości są dane przez stwórcę?

Obiektywiści aksjologiczni ( absolutyści ) :

• Wartości są niezmienne, istnieją na wzór przyrody

• Wartości istnieją niezależnie od uznania i rozpoznania ich przez człowieka

• Pytanie o źródła konstytuowania się wartości

• Skąd wzięły się wartości?

• Wartości istnieją obiektywnie

• Mają konstruktywną i destruktywną rolę

• Jest to pojęcie neutralne

• Wartością może być pokój lub agresja

• Wartości opierają się na sposobie rozumienia wartości absolutystycznych

• Definiują pozycje wychowanka i wychowawcy

• Wychowanie konserwatywne, tradycjonalistyczne tabuistyczne – wychowawca jest ważny i ma autorytet, wychowanek ma być posłuszny, program nauczania niezmienny, dominacja retrospektyw – czerpanie uprawomocnień z tradycji, obyczajów z przeszłości

• Konsekwencje – dyscyplina, karność, podległość, bezdyskusyjność, obiektywność wartości, niezmienność, akceptacja lub bunt i napiętnowanie

• Transmisja – przekazywanie gotowych wzorców młodemu pokoleniu

• Reprodukcja społeczno – kulturowa – powielanie, odtwarzanie przez młode pokolenie sposobów życia i preferencje starszych pokoleń

Subiektywizm aksjologiczny :

• Relatywizm, redukcjonizm

• Przeciwieństwo absolutyzmu

• Wartości są zmienne

• Mają charakter koniunkturalny

• Człowiek jest twórcą wartości

• Oparcie na sytuacjonizmie może być pozytywne lub negatywne zależnie od realiów

• Wychowanie liberalne – pluralizm kulturowy, stronienie od absolutyzmu, cele wychowania są zmienne, wszystko się zmienia, stronić od orzekania czy słuszne czy nie, nie ma kontroli jednostki, państwo nie może bardzo ingerować w życie obywatela,

• Permisywne – wyrozumiałe, pobłażliwe postawy, brak reakcji na zachowanie wychowanka, wychowywanie bezstresowe jako przejaw, skrajne postawy, nie ma rygoru,

• Emancypacyjne – wsparcie w poszerzaniu autonomii, wolności osobistej wychowanka, rezygnacja z interwencjonizmu wychowawczego,

• Konsekwencje – zanegowanie dyscypliny, karności i rygoru, partnerstwo, współpraca, dialog, tworzenie kontaktów, umowa i kontrakt społeczny < preferowanie logiki a nie reprodukcji >, podmiotowa pozycja wychowanka, dowartościowana, wychowanek jako strona umowy,

• Pluralizm aksjologiczny – różne kultury są dobre i mogą istnieć

• Monologiczność aksjologiczna – tylko jeden naród jest dobry a reszta jest zła

Rodzaje wartości :

• Ekonomiczne

• Hedonistyczne

• Pragmatyczne

• Intelektualne

• Estetyczne

Teleologia pedagogiczna :

• Nauka o celowym, zamierzonym działaniu, które dostosowuje dobór takich metod przy pomocy, których realizujemy cele

• Dobór celów wychowania, ideały wychowawcze, bo cele do nich nawiązują, są odzwierciedleniem ideałów

Grupy celów :

• Proste – łatwo pokazać jak przebiegają, proste czynności

• Złożone – wiele etapów, skomplikowane instrukcje

• Poznawczo – instrumentalne – czynności w ramach, których my uczymy kogoś jakiegoś procesu, co po kolei, instruktarz

• Motywacyjno – emocjonalne – dokonywanie zmian, wywieranie wpływu na emocje i motywacje dziecka

• Instrumentalne – realizacja ich jest niezbędna do realizacji innych, ważniejszych celów

• Kontrabutywne – podczas realizacji samoistnie urzeczywistnia się inny, nieprzewidziany

• Autoteliczne – ostateczne, wartość sama w sobie, nadrzędne cele

• Kumulatywne – współistnieją i sumują się z innymi celami, opierają się na logice koniunkcji

• Alternatywne – opierają się na dysjunkcji, mogą sobie przeczyć

• Operacyjne

• Strategiczne

Cele operacyjne :

• Konkretne, jasne, proste, wiadomo co robić

• Optymalizujące – cele zwiększające coś < rozwijanie umiejętności >, zachęcanie do wykonywania czegoś na zasadzie nawyku

• Minimalizujące – osłabienie, ograniczenie < zniwelowanie złych nawyków >

• Kreatywne – coś wywołać, ukształtować, stworzyć < uczenie się nowych rzeczy >

• Korekcyjne – poprawiać, korekta postawy

Cele strategiczne :

• Abstrakcyjne, dalekosiężne

• Temporalne orientacje teleologiczne wychowania < sposób doświadczania czasu >

• Przeszłość, przyszłość, teraźniejszość

• Retrospektywna – przeszły – konserwatyzm, tradycjonalizm, dziedzictwo, historia, rekonstrukcja, bierność jednostki, negacja teraźniejszości i przyszłości

• Futurystyczna – przyszłość, czas, który nie nastał jeszcze, patrzący w przyszłość, z myślą o jutrze, natura człowieka skierowana w przyszłość, idealizacja przyszłości, motywacja do działa nia, ryzyko

• Prezentystyczna – teraźniejszość, czasy nam współczesne, docenienie przeszłości, nowe wyzwania i zagrożenia, niepełna rzeczywistość, zadowolenie ludzi

Podstawowe kategorie teorii wychowania, określające dychotomiczny stosunek do celów, funkcji i zadań wychowania
Model heteronomii
Model w ramach, którego wychowanie regulowane jest nakazami, zakazami, presją. Obowiązuje system oddziaływań nakazowo – rozliczeniowy. Dorosły – dominator, żandarm, ma władzę, kontroluje rozwój i edukację Wychowanek – musi nauczyć się uległości, szacunku do starszych Sukcesem jest podporządkowanie wychowanka prawom, wychowanie tak aby się nie wyróżniał Psychologia behawioralna
Wychowanie dyrektywne Wychowawca jest dyrektorem, wytycza limity, nakazy i zakazy Kary Ingeruje w każdy aspekt życia dziecka Wyraźnie określenie ról wychowawcy i wychowanka Niepodważalna pozycja dorosłego Wychowanek na pozycji podrzędnej Dystans pokoleniowy
Racjonalność adaptacyjna Na wychowanka wywierana jest presja, aby przystosować go do społecznego funkcjonowania Czynność konformizowana Jasno wyznaczona granica między dzieckiem a dorosłym Przyszłość dziecka jest wczytywana w standardy przeszłości, pokolenia starszego Nikt nie chce zacierać dystansu
Heurystyki konwengencyjne Przyjmowanie, że istnieje tylko jedno rozwiązanie danego problemu Myślenie schematyczne i nieelastyczne
Paradygmat didaskalocentryczny Centralną rolę przypisuje się nauczycielowi – starszy Nauczyciel pełni rolę żandarma Stoi na straży ambicji i aspiracji pokolenia starszego Autorytet społeczny ma charakter formalny, bezdyskusyjny
Wychowanie konserwatywne Jasno zaznaczony dystans międzypokoleniowy Próby wskrzeszenia tradycji Rygorystyczny styl wychowania Stosowanie kar i nagród Monologowy wizerunek świata Oddzielenie sacrum od profanum Dziecko odgrywa określoną rolę społeczną zgodnie ze scenariuszem Homo – homini – locus – starsze pokolenie jest władzą i kontrolują
Oddziaływanie socjotechniczne Forma manipulacji Wywieranie wpływu na innych Instrumentalne traktowanie wychowanka, przedmiot
Dominacja funkcji adaptacyjnej, reprodukcyjnej

Zdrowa osobowość – człowiek o zdrowej strukturze osobowości potrzebuje prywatności, posiada niezłośliwe poczucie humoru, utrzymuje dobre kontakty z ludźmi

Podstawowe cechy wychowania :

• Intencjonalność

• Relatywność – interaktywność

• Złożoność

• Relacyjność - interakcyjność

• Długotrwałość

Złożoność :

• Wychowanie nie jest czynnością prostą, składa się z szeregu czynności

• Uczestniczą w nim różne osoby

• W różnym czasie i miejscu

• Nieokreślony okres wychowania

Aspekty :

• Czynniki wewnętrzne wychowywania:

• Przeżycia, doświadczenia, motywacje wychowanka

• Czynności organizmu

• Czynniki zewnętrzne, które wpływają na przebieg :

• Środowisko, sytuacje i okoliczności

• Styl oddziaływań wychowawczych

• Nastawienie wychowawców do wychowanków

Asymilacja – przystosowanie do wymogów środowiska

Akomodacja – dostosowanie środowiska do siebie

Intencjonalność :

• Zawsze towarzyszą jakieś intencje

• Przyświeca jakiś cel, idea

• Czynność planowana, celowa

• Wszystko do czego zachęcamy lub zniechęcamy wychowanka poparte jest naszą kalkulacją

• Różnicuje proces wychowania od socjalizacji

• Dorosły skierowuje swoje działania w stronę wychowanków wychowanek jest w centrum

Relacyjność – Interpersonalność – Interakcyjność :

• Zachodzenie relacji między co najmniej dwoma osobami

• Zawsze opiera się na realnej styczności

• Nasycona różnymi ładunkami emocjonalnymi

• Introwertyk – wychowawca – większa skłonność do generowania pamiętnika, skrupulatny, skryty, wszystko analizuje, wrażliwy, czuje się nieswojo w nowych sytuacjach

• Ekstrawertyk – spontaniczność, otwartość, wyrozumiałość, dobrze sobie radzi w nowych sytuacjach, nieuporządkowany, niekonsekwentny

Relatywność :

• Wychowanie nie zawsze polega na tym samym, jest względne

• Nie ma gwarancji, że zaskoczenie określonej metody zagwarantuje taki sam efekt

• Wychowanie w różnych kręgach kulturowych i okresach historycznych przebiega różnie

Długotrwałość :

• Wychowanie rozciągnięte w czasie na lata

• Ciągłość, permanentność

• Efekty wychowawcze kumulują się w czasie, ostateczne skutki uwidaczniają się po latach

Problem dysfunkcjonalności wychowania :

Dysfunkcjonalny – nie spełnia funkcji, które powinno, nie spełnia oczekiwań i założeń

Kategorie dysfunkcjonalności wychowania :

• Błędy wychowania - Tarnowski

• Socjopatologia wychowania - Kwieciński

• Czarna pedagogia – z Niemiec

• Pseudowychowanie – Filek

Perspektywa
Socjologiczna
Niekorzystne układy i struktury społeczne, formy życia społecznego, środowiska patologiczne

Błędy wychowania :

• Błąd tresury – rodzice próbują wymuszać na dziecku różne rzeczy, stosowanie kar i nagród w celu wymuszenia danego zachowania

• Błąd administrowania – postawa urzędnika, zarządzanie wolnością dziecka, brak więzi emocjonalnej, przedmiot, formalne relacje

• Błąd treningu – dorośli trenują dziecko w konkretnej dziedzinie, rzutowanie niespełnionych ambicji na dzieci

• Błąd moralizowania – za dużo komunikatów wywierających presję, wymuszających coś, im więcej się kogoś ciśnie tym bardziej się nie słucha

• Błąd formowania osobowości ( urabiania ) – zaburzenie osobowości, chęć wykreowania konkretnych cech charakteru

Socjopatologia wychowania :

• Zaburzenia w strukturze społecznej

• Różne formy nieprzystosowania wynikają z tendencji zjawisk w strukturze społecznej, w społeczeństwie

• Człowiek zaczerpuje złe wzorce ze struktury społecznej, są odzwierciedlane ze zdwojoną siłą

• Przemoc bezpośrednia – oczywista, fizyczna i psychiczna

• Przemoc pośrednia – mniej oczywista, ukryty charakter, widoczna w kontekście wydarzeń

• Symboliczna – narzucanie znaczeń i sensu, manipulacja znaczeniami, oczekiwanie odwzorowywania swoich poglądów, wszechobecna

• Strukturalna – tworzenie różnych form zależności, które wpływają na bieg życia dziecka, wymusza konkretne zachowania, sytuacje bez wyjścia, dorosły wywiera presje na dziecko, bo ktoś wyżej wywiera na dorosłego

Czarna pedagogia :

• Różne formy krzywdy ze strony dorosłych

• Przemoc fizyczna, gnębienie, obrażanie

• Nadużycia dorosłych wobec dzieci

• Dziecko wychowane w takim środowisku powiela zachowania dorosłych

Pseudowychowanie :

• Wychowanie nieadekwatne – złe środki, złe cele, nieadekwatne do potrzeb wychowanka, wymagające zbyt dużo lub zbyt mało, nie uwzględnia potrzeb i możliwości rozwojowych dziecka

• Wychowanie fikcyjne – zakłócona relacja pomiędzy działającym a doznającym, powinno uruchamiać aktywność a nie robi tego, dziecko staje się uległe, wycofane, nie ma jakiejkolwiek relacji

• Wychowanie wyobcowane – wyobcowany jest ce względem skutków, efektów, wszystko mija się z celem wychowania, jeżeli wychowawcom nie chodzi o wychowywanie lub jego efekty, nauczyciel nie jest zaangażowany w pracę

• Wychowanie zawładające – dorośli zdominowywują myśli, uczucia, preferencje dziecka czarna pedagogia, wykorzystywanie dzieci do pracy itp.

Dobre wychowanie :

• Strukturę tworzy podmiot działający, akt wychowania podmiot doznający

• Rozszczepanie się podmiotów – oba podmioty się rozszczepiają na bezpośredni podmiot działania i pośredni podmiot działania oraz na bezpośredni podmiot doznający i pośredni podmiot doznający

• Źle się dzieje gdy równowaga zostaje zaburzona gdy podmiot pośredni staje się ważniejszy od bezpośredniego

Problem metod wychowania :

• Metody wychowania – odzwierciedlanie wybranego paradygmatu, uwidacznianie się naszego podejścia do wychowanka, zrozumienie wartości lub ich preferowanie, problem doboru celów, odwoływania się do określonych ideałów wychowawczych

• Problem autorytetu wychowawcy – społecznego autorytetu wychowawcy

• Osoba socjalizująco - znacząca - na gruncie socjologii wychowania – osoba ważna dla dziecka, osoba naśladowana przez dziecko ( krewny, ktoś bliski, ktoś kto imponuje wychowankowi )

• Model – grunt psychologiczny, psychologia wychowawcza – domniemany autorytet,

• Model jest tym bardziej skuteczny i lepiej modeluje im większy poziom kompetencji i prestiżu społecznego posiada ( dziecko widzi jak model jest traktowany )

• Wpływ modela jest tym większy im większy zakres władzy i możliwości posiada

• Model jest tym bardziej efektywny w im większym stopniu dziecko zauważa w nim podobieństwo do siebie samego – dziecko częściej zwraca uwagę na to co jest podobne do niego

• Model jest tym bardziej efektywny im więcej entuzjazmu przejawia w tym co robi – eksperyment z twarzą uśmiechniętą i smutną

• Autorytet społeczny – duża rola, skuteczność i efektywność wychowania pochodna posłuchu, autorytetu, wywierania wpływu

Metody indywidualne :

• Metoda modelowania – najbardziej pierwotna, intuicyjna metoda wychowania, w naturalny sposób odgrywa rolę w relacjach między dorosłymi i dziećmi, modelowanie oznacza odwzorowywanie, naśladowanie, powielanie wzorców postrzeganych przez dziecko, opiera się na tym że dziecko jako uważny obserwator obserwuje postawy i zachowania osób socjalizująco – znaczących, modeluje się dwie grupy zachowań – zachowania prospołeczne – kierunek pozytywny – życzliwość, bezinteresowna pomoc itp., zachowania antyspołeczne – kierunek negatywny – agresja, niezdrowa rywalizacja, deprecjonowanie wartości innych, czynniki ułatwiające proces modelowania:

• Tym większe znaczenie w im większym stopniu dziecko zaczyna spostrzegać to co się wokół niego dzieje - świadomość otaczającego go świata

• Chłopcy częściej naśladują wzorce męskie a dziewczynki kobiece, obecnie ewaluacja wzorców przypisanych do płci

• Modelowanie jest skuteczniejsze im większą rolę w życiu dziecka odgrywa model < autorytet >, im ważniejsza tym lepiej się modeluje dziecko – ma większy wpływ na dziecko

• Wpływ modelujący jest tym większy im większa ilość modeli jest nośnikiem tych samych wzorców, nastawień, postaw

• Metoda zadaniowa – jest metodą, która w dużym stopniu wynika z naturalnym doświadczeniem życiowym, polega na zlecaniu do samodzielnego wykonania jakiegoś zadania wychowankowi, wszechobecna na każdym etapie rozwoju człowieka – gdy człowiek się czegoś uczy, podnosi poziom wiedzy, sam musi coś wtedy wykonywać i to jest ta metoda, samodzielne powielanie tego co potrafią inni, podstawowa w ramach wychowania rodzinnego, realizacji obowiązku szkolnego, przyswojenie sobie czegoś w sposób trwały, warunki skuteczności powierzania zadań :

• Powierzane zadania są tym bardziej skuteczne pedagogicznie w im większym stopniu dziecko dobrowolnie je wykonuje i jest świadome ich rangi, znaczenia wykonywania tych zadań

• Skuteczność pedagogiczna zadań jest związana z tym, że te zadania muszą być na miarę możliwości dziecka – ani za trudne ani za łatwe

• Zadania są tym bardziej skuteczne w im większym stopniu dostarczają one wielostronnych doświadczeń – wykonywanie zadań pobudza dziecko, przeciwieństwem są monotonne doświadczenia – dziecko nie lubi monotonii

• Powierzanie tych zadań powinno odbywać się zgodnie z zasadą przechodzenia od zadań prostych do zadań złożonych – matma

• Zadania wywierają tym większy efekt pedagogiczny im częściej powierzanym zadaniom towarzyszą pochwały i zachęty kierowane do wychowanka

• Zakładamy, ze skuteczność zadań jest tym większa w im większym stopniu realizacja zadania dostarcza poczucia zadowolenia

• Metoda perswazyjna – opiera się na słownym przekonywaniu kogoś do czegoś, komunikaty werbalne – słowne, nie powiązana z innymi, powinna być uzupełnieniem metody modelowania i zadaniowej, sama ma nikłą skuteczność wręcz staje się przeciw skuteczna, wszechobecna w procesie socjalizacyjnym, < każdy akt instruowania, przemawiania do rozumu, odwodzenia dziecka od czegoś, zachęcania to ta metoda > jest pozytywna gdy jest uzupełnieniem a jak nie to negatywna, często kojarzona z błędem moralizowania, komunikaty perswazyjne – przekraczają granicę intensywności, sposób wywierania wpływów na innych

• Metoda wzmocnień pozytywnych ( gratyfikacje, nagrody ) – nagrody mogą mieć różnych charakter – symboliczny lub rzeczowy, często symboliczne lepiej wychowują niż rzeczowe np. wyraz uznania ze strony dorosłego w stosunku do dziecka, pozytywny gest – uśmiech, rzeczowe – prezenty, kasa, Funkcje wychowawczo – pedagogiczne :

• Nagroda spełnia funkcję informacyjną – info : to co robisz jest dobre

• Nagroda pełni funkcję motywacyjną – jak ma motywację to się stara bardziej i przyjmuje postawy, za które jest nagradzane

Zasady :

• Nagradzane powinny być tylko te zachowania które są traktowane są jako pożądane korzystne

• Nagroda jest bardziej efektywna pedagogicznie gdy jest ona udzielana bezpośrednio po zachowaniu, które jest nagradzane

• Nagrody powinny być stosowane konsekwentnie za każdym razem gdy pojawia się zachowanie pożądane

• Zbyt częste stosowanie nagród materialnych bez odpowiedniego umotywowania może wywoływać zachowania roszczeniowe

• Niebezpieczeństwo faworyzowania jednych a olewania drugich

• Metoda wzmocnień negatywnych ( awersje, kary ) – związane z tworzeniem sytuacji awersyjnych, charakter symboliczny – dezaprobata dla zachowania wychowanka, musi karać, odebranie przywilejów lub fizyczny – formy dolegliwości fizycznych, obecnie zasadniczo odchodzi się od kar fizycznych, odejście od wartości karania fizycznego, izolacja, kary są skuteczne w likwidacji złych zachowań, ale nie pomagają w zaszczepianiu pożądanych zachowań, umiejętność omijania awersji, kary powinny być wyłącznie uzupełnieniem innych metod, ostateczność

Metody grupowe – uzupełnienie metod indywidualnych