53. Wielka schizma zachodnia.

Na konklawe po śmierci Grzegorza XI doszło do poważnych zamieszek w pałacu papieskim. Lud rzymski domagał się wyboru Włocha lub Rzymianina. Wybrany został Prignano, który był Neapolitańczykiem, ale gdy lud wkroczył do pałacu z żądaniem wyboru Włocha, ze strachu wskazano kardynała Tebaldeschiego. Lud osadził fałszywego papieża na tron. W tym samym czasie zebrani na Watykanie kardynałowie powtórnie wybrali Prignano. Nowy papież przyjął imię Urbana VI (1378-1389). Był on człowiekiem surowym, co zraziło do niego frakcję francuską, która udała się do Awinionu i unieważniła jego wybór. Wybrali oni na następcę św. Piotra Roberta z Genewy – Klemensa VI (1378-1394). Po nieudanej próbie zdobycia Rzymu, stworzył w Awinionie drugą kurię papieską i nowe kolegium kardynalskie.

Chrześcijaństwo podzieliło się na dwie obediencję – rzymską i awiniońską. Obydwaj papieże wzajemnie się ekskomunikowali. Po stronie Urbana VI opowiedziała się św. Katarzyna Sieneńska. Z kolei papieża awiniońskiego wsparł św. Wincenty Ferreriusz.

Następstwa schizmy.

- podawanie w wątpliwość wiary w prymat papieski,

- pojawienie się opinii, że papież popadł w herezję,

- Ockham ogłosił, że Kościół może obejść się bez papiestwa,

- spadek autorytetu papiestwa,

- zwiększenie wpływu władców świeckich na sprawy kościelne,

Papieże w Rzymie.

• Urban VI – jego szorstkie i gwałtowne postępowanie zraziło do niego wielu kardynałów. Postanowiono go nawet uwięzić, ale zapobiegł on temu. Jego śmierć przyjęto z ulgą w obediencji rzymskiej.

• Bonifacy IX (1389-1404) – przez swoją politykę zdobył dla swojej obediencji poparcie Neapolu. Przywrócił rządy papieskie w Rzymie i posiadłościach papieskich. Wprowadził indulty odpustowe w czasie roku jubileuszowego. Polecił wprowadzić święto Bożego Ciała. Dobry mecenas nauki kościelnej.

• Innocenty VII (1404-1406) – będąc pod wpływem władcy Neapolu odmówił spotkania z antypapieżem Benedyktem XIII.

• Grzegorz XII (1406-1415) – zobowiązał się do abdykacji w przypadku, gdy to samo zrobi antypapież. Zawarł układ z antypapieżem, mieli się razem spotkać i zażegnać kryzys. Wycofał się z niego za namowami króla Neapolu. Obsadzając kolegium swoimi nepotami, zraził do siebie większość kardynałów. Udali się oni do Pizy, aby czynić przygotowania do soboru powszechnego.

Antypapieże w Awinionie.

• Klemens VII – całkowicie zależny od dwory francuskiego.

• Benedykt XIII (1394-1417) – początkowo prowadził działania zmierzające do jedności. Odrzucił jednak wezwanie synodu z Paryża (1395) do abdykacji obydwu papieży. Synod zagroził mu wypowiedzeniem posłuszeństwa, dlatego zaczął szukać możliwości spotkania z papieżem rzymskim. Gdy do spotkania nie doszło, Francja, Hiszpania oraz kardynałowie wypowiedzieli Benedyktowi posłuszeństwo. Od tamtego czasu rozpoczął on wielką akcję przezwyciężania schizmy. Skierował do Rzymu poselstwo, które zaproponowało spotkanie papieży na pograniczu swoich obediencji oraz rezygnację obydwu papieży. Propozycję tę odrzucił Bonifacy IX, a jego następca tej kwestii nie podejmował. Król Francji obwiniał Benedykta za niepowodzenie spotkania i wypowiedziała mu posłuszeństwo i postanowili go uwięzić. Ten jednak zbiegł. Kardynałowie obediencji awiniońskiej dołączyli do kardynałów zgromadzonych w Pizie.

Jedność Kościoła starał się przywrócić Klemens VII; chciał uczynić to drogą zbrojną i miał w tym poparcie króla Francji; Karol VI jednak zachorował i ster rządów przejęli książęta krwi; ci myśleli, aby zakończyć konflikt polubownie; wsparli ich w tym teolodzy w Uniwersytetu Paryskiego, którzy wezwali papieży do abdykacji; ci jednak trwali w oporze;

W 1409 roku strona francuska zdecydowała się zwołać Sobór do Pizy; tam złożono z tronów Benedykta XIII i Grzegorza XII; nowym papieżem wybrano Aleksandra V, a po jego śmierci Jana XXIII; ten nie zyskał jednak powszechnego uznania i w Kościele było trzech papieży;

W 1414 roku Zygmunt Luksemburski zwołał sobór do Konstancji; Benedykt XIII i Jan XXIII zostali złożenie z urzędów; Grzegorz XII sam abdykował, ale z zastrzeżeniem, że to on zwołał sobór;

W 1417 roku papieżem został Marcin V; zakończyła się schizma zachodnia; papiestwo wyszło z niej osłabione moralnie i instytucjonalnie;

Koncyliaryzm

Koncyliaryzm to wykształcona w XIV wieku i przyjęta przez sobory powszechne, teoria wyższości soboru nad papieżem. Rozwojowi tego typu teorii sprzyjała wielka schizma. Jako wyjście z tej sytuacji teologowie proponowali zwołanie soboru powszechnego. Zaczęto widzieć w soborze lekarstwo na bolączki Kościoła.

Sobór w Bazylei-Ferrarze-Florencji-Rzymie (18 grudnia 1431 – 1445 z przerwami)

Celem soboru w Bazylei było zniszczenie ruchu husyckiego oraz zaprowadzenie pokoju między władcami chrześcijańskimi. Pomimo rozwiązania go przez papieża Eugeniusza IV jego obrady trwały nadal.

• Dekret o wyższości soboru nad papieżem,

• Zażądano od papieża i kardynałów stawienia się na soborze,

• Dekrety przeciw konkubinatowi, nepotyzmowi, nadużywaniu interdyktu i ekskomuniki,

• Zakaz odprawiania widowisk w kościołach,

• Ograniczenie liczby kardynałów do 24,

• Zdeponowanie Eugeniusza IV i wybór antypapieża Feliksa V,

Sobór w Ferrarze zajął się przede wszystkim sprawą unii kościelnej z Grekami i kościołami Wschodu.

• Podział ojców soboru na stany,

Ze względu na panującą zarazę w Ferrarze obrady soboru zostały przeniesione do Florencji.

• Zawarcie unii z Kościołem wschodnim,

• Zawarcie unii z Ormianami i jakobitami,

Papież, ze względu na sobór bazylejski, przeniósł obrady soborowe do Rzymu.

• Zawarto unię z Syryjczykami, chaldejczykami i maronitami,