Dr Monika Walczak Lublin,03.10.2012 r.
Katedra Metodologii Nauk
Wydział Filozofii KUL
Konspekt wykładu
Logika formalna z elementami semiotyki logicznej i ogólnej metodologii nauk
(dla studentów psychologii)
UWAGI WSTĘPNE
Tradycja, charakter i określenie wykładu
Główne części wykładu
I. JĘZYK
Semiotyka jako nauka o języku
Definicja semiotyki logicznej
Działy semiotyki logicznej: syntaktyka, semantyka, pragmatyka
Semiotyczna charakterystyka języka
Definicja języka
Struktura języka
Charakterystyka znaku językowego
Reguły używania znaków
Typy języków
Funkcje języka
Wyrażenia językowe i ich funkcje
Kategorie językowe (wyrażeniowe, syntaktyczne)
Podział wyrażeń językowych ze względu na funkcję syntaktyczną, semantyczną i pragmatyczną
Funkcje (poszczególnych) wyrażeń językowych
Typy wyrażeń o szczególnym rodzaju znaczenia
Wybrane kategorie syntaktyczne
Zdania
Definicja zdania
Wartość logiczna zdania: prawda, fałsz
Semiotyczna struktura zdania
Wyrażenia zdaniowe
Rodzaje zdań
Zdania praktyczne
Nazwy
Definicja nazwy
Zakres (ekstensja, denotacja) i treść (intensja, konotacja) nazwy
Funkcje semantyczne nazw
Rodzaje nazw
Relacje między zakresami nazw
Działania na treściach nazw oraz ich wytwory (zob. porządkowanie)
Działania na zakresach nazw (zob. porządkowanie)
Funktory
Definicja funktora i pojęcie argumentu funktora
Charakterystyka funktora
Rodzaje funktorów
Funkcja wyrażeniowa
Operatory (kwantyfikatory)
Błędy językowe
Błędy językowe a funkcja poznawcza i komunikacyjna języka
Rodzaje błędów językowych
II. PODSTAWOWE CZYNNOŚCI POZNAWCZE I ICH WYTWORY
Porządkowanie rzeczowe i logiczne pewnej dziedziny
Porządkowanie jako czynność wiedzotwórcza
Różnica i odróżnianie (dystynkcja)
Pojęciowanie (por. działania na treściach nazw)
Porządkowanie fizyczne i myślowe
Podział logiczny i klasyfikacja (por. operacje na zakresach nazw)
Typologizacja i typologia
Elementy teorii definicji
Wiedzotwórcza funkcja definicji
Określenie definicji
Typy definicji
Granice definiowania
Zabiegi zastępcze wobec definiowania
Błędy w definiowaniu
Elementy teorii pytań (logika erotetyczna)
Wiedzotwórcza rola pytań
Struktura pytania
Typy pytań
Warunki dobrze postawionego pytania
Elementy teorii rozumowań
Miejsce rozumowania wśród czynności wiedzotwórczych
Pojęcie rozumowania
Struktura rozumowania
Związki rozumowań
Typy rozumowań
Antynomie
Elementy teorii dyskusji (erystyka)
Określenie erystyki
Pojęcie dyskusji
Pojęcie dyskusji naukowej
Zasady dyskusji naukowej
Uzasadnianie a przekonywanie
Typy dyskusji
Błędy rozumowań i chwyty erystyczne
Literatura do wykładu:
Literatura podstawowa:
Ziembiński Zygmunt, Logika praktyczna, Warszawa (wiele wydań).
Ajdukiewicz Kazimierz, Logika pragmatyczna, Warszawa 1965, 1975.
Hajduk Zygmunt, Ogólna metodologia nauk, Lublin 2001, 2005, 2007, 2011.
Literatura pomocnicza:
Borkowski Ludwik, Elementy logiki formalnej, Warszawa 1972 (wiele wydań).
Brożek Anna, Pytania i odpowiedzi. Tło filozoficzne, teoria i zastosowania praktyczne, Warszawa 2007.
Eco Umberto, Pejzaż semiotyczny, Warszawa 1972.
Hołówka Teresa, Błędy, spory, argumenty. Szkice z logiki stosowanej, Warszawa 1998.
Hołówka Teresa, Kultura logiczna w przykładach, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 2007.
Jadacki Jacek J., Spór o granice języka: elementy semiotyki logicznej i metodologii, Warszawa 2002.
Jadacki Jacek J., Elementy semiotyki logicznej i metodologii w zadaniach, Warszawa 2004.
Kamiński Stanisław, Język i metoda. Studia z semiotyki i metodologii nauk, Lublin: TN KUL 1994.
Kmita Jerzy, Wykłady z logiki i metodologii nauk, Warszawa 1977.
Lewandowski Sławomir, Andrzej Malinowski, Jacek Petzel, Logika dla prawników
Słownik encyklopedyczny, Warszawa 2004.
Malinowski Grzegorz, Logika ogólna, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 2010.
Marciszewski Witold (red.), Logika formalna. Zarys encyklopedyczny z zastosowaniem do informatyki i lingwistyki, Warszawa 1987.
Marciszewski Witold, Mała encyklopedia logiki, Wrocław 1970, 1988.
Marciszewski Witold, Sztuka dyskutowania, Warszawa 1994.
Marciszewski Witold, Sztuka rozumowania w świetle logiki, Warszawa 1994.
Pawłowski Tadeusz, Tworzenie pojęć i definiowanie w naukach humanistycznych, Warszawa1978, 1986.
Pelc Jerzy, Wstęp do semiotyki, Warszawa 1981, 1984.
Pelc Jerzy, Język współczesnej humanistyki, Warszawa 2000.
Schopenhauer Artur, Erystyka czyli sztuka prowadzenia sporów, Warszawa 2000 (wcześniejsze wydania m.in.: 1983, 1986).
Szymanek Krzysztof, Sztuka argumentacji. Słownik terminologiczny, Warszawa 2001.
Szymanek Krzysztof, Krzysztof A. Wieczorek, Andrzej S. Wójcik, Sztuka argumentacji. Ćwiczenia w badaniu argumentów, Warszawa: PWN 2003.
Żegleń Urszula, Wprowadzenie do semiotyki teoretycznej i semiotyki kultury, Toruń, UMK 2000.