PRACA Dyplomowa BHP

PRACA

DYPLOMOWA

SPIS TREŚCI

WSTĘP………………………………………………………………………………………..4

RODZIAŁ 1. PODSTAWY PRAWA PRACY…………………………………………..…5

  1. Początki Powstania Służby BHP w Polsce……………………………………………...…5

  2. System Ochrony Polskiego Prawa Pracy………………………………………..................7

  3. Prawo powszechnie obowiązujące………………………………………………….…..….8

  4. Przepisy zakładowe stanowione w drodze porozumienia………………………….…..…..8

  5. Zasady Bezpieczeństwa i Higieny Pracy………………………………………………..…9

  6. Organizacja Ochrony Pracy w Polsce…………………………………………………..….9

ROZDZIAŁ 2. CHARAKTERYSTYKA SŁUŻBY BHP……………...…………………11

2.1 Wstęp do rozdziału………………………………………………………………………..11

2.2 Definicja służby BHP……………………………………………………………………..11

2.3 Zasady powołania, obowiązki, uprawnienia……………………………………………...12

2.4 Powierzenie wykonania zadań służby bezpieczeństwa i higieny pracy………………… 13

2.5 Pracodawca wykonujący zadania służby bhp…………………………………………….13

2.6 Uzupełnienie wymagań kwalifikacyjnych………………………………………………..14

2.7 Cechy osobowości pracownika służby BHP……………………………………………...15

2.8 Wiadomości i umiejętności w zawodzie behapowca……………………………………..17

RODZIAŁ 3. PRAGMATYKA DZIAŁANIA SŁUZBY BHP…………………………...20

3.1 Pragmatyka działania służby bhp…………………………………………………………20

3.2 Badanie okoliczności i przyczyny oraz tworzenie dokumentacji z wypadku przy pracy...22

3.3 Analiza stanu bhp………………………………………………………………………....24

3.4 Szkolenie wstępne, instruktaż ogólny……………………………………….……………25

ROZDZIAŁ 4. WSPÓŁPRACA Z ORGANAMI KONTROLNYMI

4.1 Państwowa Inspekcja Pracy………………………………………………………………27

4.2 Państwowa Inspekcja Sanitarna…………………………………………………………..27

4.3 Społeczna Inspekcja Pracy………………………………………………………………..28

PODSUMOWANIE I WNIOSKI…………………………………………………………..29

BIBLIOGRAFIA……………………………………………………………………….…...31

WSTĘP

Wypracowany przez lata system ochrony pracy w Polsce wykreował służbę bezpieczeństwa i higieny pracy jako niezbędny element będący w całości systemu ochrony pracownika jago stałą i ważną częścią. Zadania przydzielone do wykonania przez służbę bezpieczeństwa i higieny pacy w zakładzie są coraz większe. Unormowania prawne w oparciu o badania naukowe środowiska pracy co raz uściślają i powiększają zakres działań służby bhp. Sama definicja służby bhp sprowadza do utworzenia komórki bhp w zakładzie nie tworzy automatycznie służby bhp. To człowiek, który tam pracuje wypełnia treścią swych działań zadania przypisane komórce bezpieczeństwa i higieny pracy.

To prawda system prawny ukierunkowuje i określa zakres tych działań ale nie normuje wszystkich trudności na jakie narażona jest w swym działaniu służby bhp.

Wspomniana wcześniej komórka bhp znajduje się w środowisku pracy konkretnego zakładu, jest to środowisko pracy służby bhp, na którą składa się: dynamiczny proces produkcyjny, pracodawca jako indywidualna osobowość, osoby kierujące pracownikami, sami pracownicy, wyposażenie techniczne stanowisk produkcyjnych, wszelkiego rodzaju przepisy, normy regulujące funkcjonowanie firmy, wszelkiego typu zagrożenia występujące w procesie pracy oraz wyposażenie techniczne stanowiska służby bhp.

Na koniec sam pracownik służby bhp, jego osobowość, przygotowanie merytoryczne, jego doświadczenie życiowe i inne umiejętności, które mogą być przydatne w realizacji nałożonych na niego zadań.

W tym zakładowym tyglu gdzie każdy ma swoje zadanie do wykonania to „behapowiec” musi znaleźć złoty środek aby wszystkich „pogodzić” i osiągnąć swój cel, który jest szczytny bo dotyczy bezpieczeństwa pracowników. Wykonując pracę służba bhp zdaje swoisty egzamin przy każdej kontroli zewnętrznej, Państwowej Inspekcji Pracy czy Państwowej Inspekcji Sanitarnej czy wewnętrznej Społecznego Inspektora Pracy. Uwzględniając wszystkie te aspekty pracy służby bhp, jawi się obraz pracy trudnej i odpowiedzialnej wymagającej od tej służby posiadanie wielu umiejętności technicznych, psychologicznych, społecznych, organizacyjnych, a na interdyscyplinarnej wiedzy kończąc.

Celem pracy jest przedstawienie w zarysie wybranych aspektów pracy służby bhp i roli jaką spełnia w zakładzie służba bhp. Wykonując swe zadania sprawia że pracownik staje się podmiotem w zakładzie. Pomimo tego że wykonuje swe zadania w specyficznym środowisku jakie stwarza zakład pracy, i wbrew obiegowym opinią że jest to praca mało znacząca ( niski prestiż zawodu ) generująca jedynie koszty, a w opinii niektórych pracodawców utrudniająca pracę. Jednak praca służby bhp cywilizuje procesy pracy, ma wpływ na jakość pracy, spełnia role wychowawcze, uczy poprawnych zachowań, ma nieoceniony wpływ na bezpieczeństwo i zdrowie pracowników. Praca składa się z trzech rozdziałów.

W pierwszym opisano początki powstawania służby bhp, system prawa pracy w Polsce, prawo zakładowe stanowione w drodze porozumienia, organizacja ochrony pracy w Polsce.

W drugim rozdziale opisano charakterystyką służby bhp, definicje służby bhp, zasady powołania, obowiązki i uprawnienia służby bhp, powierzanie zadań służby bhp, pracodawca wykonujący zadania służby bhp, uzupełnienie wymagać kwalifikacyjnych, cechy osobowości pracownika służby bhp, wiadomości i umiejętności w zawodzie behapowca.

W trzecim rozdziale opisano pragmatykę działania służby bhp, badanie okoliczności i przyczyn oraz tworzenie dokumentacji wypadku przy pracy, aktualizacja stanu bhp, szkolenie wstępne instruktaż ogólny. W ogólnym zarysie opisano wybrane przykłady praktycznego działania służby bezpieczeństwa i higieny pracy.

W czwartym rozdziale opisano współpracę służby bhp z organami kontrolnymi takimi jak: Państwa Inspekcja Pracy, Państwowa Inspekcja Sanitarna, Społeczna Inspekcja Pracy.

ROZDZIAŁ1. PODSTAWY PRAWA PRACY

1.5 Zasady Bezpieczeństwa i Higieny Pracy

Zasady bezpieczeństwa i higieny pracy są to pozaprawne ( nie określone w prawie) reguły bezpiecznego postępowania, wymagane przy wykonywaniu określonej pracy – czynności, wynikające z doświadczenia oraz przesłanek naukowych i technicznych1

Zgodnie z obowiązującymi przepisami pracodawca, osoba kierująca pracownikami oraz sam pracownik są zobowiązani przestrzegać te zasady a ich naruszenie lub niestosowanie może spowodować sankcje przewidziane w kodeksie pracy.

1.6 Organizacja Ochrony Pracy w Polsce

W systemie ochrony pracy w Polsce, uczestniczą organy i organizacje które kształtują i realizują zadania w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy . System składa się z dwóch części :

Do pierwszego systemu można zaliczyć , parlament, rząd , resorty i inne urzędy państwowe, państwowe organy nadzoru i kontroli o zróżnicowanych działaniach .

Parlament to przede wszystkim zadania ustawodawcze – tworzy prawo, ustala podstawowe zasady systemu.

Rząd jego resorty i ministerstwa a w szczególności Minister Pracy i Polityki Socjalnej oraz Minister Zdrowia ustalają wytyczne państwa kształtując politykę w dziedzinie bhp, na podstawie ustaw wydają przepisy wykonawcze w zakresie bhp .

Organy nadzoru i kontroli takie jak :

  1. Państwowa Inspekcja Pracy,

  2. Państwowa Inspekcja Sanitarna,

  3. Urząd Dozoru Technicznego,

  4. Sądy i Prokuratura ,

powołane zostały do kontroli realizacji przez pracodawców obowiązków nałożonych na nich przez prawo. W celu realizacji swoich uprawnień organy te wyposażono w możliwość karania mandatem karnym , wydaniem nakazu lub decyzji.

Przy Sejmie RP powołana została Rada Ochrony Pracy w składzie przedstawicieli Rządu, pracodawców i pracowników, posłów i senatorów oraz specjalistów z dziedziny bhp .

Organ ten zgodnie z ustawą o Państwowej Inspekcji Pracy sprawuje nadzór nad jej działaniem. Duże znaczenie w tym systemie mają instytuty naukowo-badawcze powołane do prowadzenia prac badawczych w dziedzinie bhp .

Na szczeblu zakładu w systemie ochrony pracy w Polsce funkcjonują :

  1. pracodawca i jego obowiązki i prawa w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy,

  2. służba bezpieczeństwa i higieny pracy,

  3. lekarz sprawujący opiekę zdrowotną nad pracownikami,

  4. pracownicy, jako organ opiniodawczo-doradczy w komisji bhp,

  5. organy przedstawicielskie jakim są związki zawodowe, oraz społeczny inspektor pracy – pełnią funkcję nadzorczo kontrolną.

Społeczny inspektor pracy posiada uprawnienia wydawania pisemnych zaleceń usunięcia stwierdzonych uchybień.2

ROZDZIAŁ 2. CHARAKTERYSTYKA SŁUŻBY BHP

2.1 Wstęp do rozdziału

Od czasu wprowadzenia uchwały 592 Prezydium Rządu w 1953 roku, która stała się fundamentem służby bezpieczeństwa i higieny pracy w Polsce trwała ewolucja tej służby.

Oprócz wprowadzenia w życie nowych uregulowań prawnych precyzujących prace na stanowiskach w zawodach , to w wyniku prowadzenia prac naukowych wprowadzano coraz to lepsze metody diagnostyczne do badania środowiska pracy. Człowiek- pracownik stał się podmiotem działań prawnych, naukowych, profilaktycznych czy represyjnych państwa w celu ochrony zdrowia i życia pracownika w jego środowisku pracy. Powstał system ochrony pracy w Polsce a służba bhp jest jego częścią.

Pracownik służby bhp musi wykazać się uniwersalnością swych działań, oprócz interdyscyplinarnej wiedzy jaką musi przyswoić w swojej pracy , znajduje się pomiędzy oczekiwaniem oraz wymogami prawa a możliwościami czy chęcią pracodawcy w poprawie warunków pracy. Cechy osobiste, komunikatywność, charakter czy nieraz urok osobisty mogą decydować o efektywności w pracy.

  1. Definicja Służby BHP

„ Służba bezpieczeństwa i higieny pracy to wyodrębniona komórka organizacyjna , podległa bezpośrednio pracodawcy, a w przypadku pracodawców będących jednostkami organizacyjnymi, osobie zarządzającej tą jednostką lub osobie z zarządu, która jest upoważniona do nadzoru w sprawach bhp”3

Służba bhp to wyodrębniona w strukturach firmy jedno lub wieloosobowa komórka organizacyjna w której gestii leży doradztwo oraz kontrola zastosowania wymagań w zakresie bezpieczeństwa i higieny prac4

Zgodnie z § 1 ust.5 cytowanego rozporządzenia służba bezpieczeństwa podlega bezpośrednio pracodawcy. W przypadku pracodawcy który jest jednostka organizacyjną służba bhp jest podporządkowana bezpośrednio osobie zarządzającej jednostką bądź osobie wchodzącej w skład organu zarządzającego, upoważnionej przez ten organ do sprawowania nadzoru w sprawach z zakresu bhp .5

  1. Zasady powołania, obowiązki, uprawnienia

Nowelizowane przepisy polskiego prawa pracy wymagały dostosowania do przepisów Unii Europejskiej, art. 7 dyrektywy Rady Nr 89/391 z 12.06.1989 roku, obarcza pracodawców obowiązkami wyznaczenia pracownika (bądź pracowników), którego zadaniem jest prowadzenie działalności w zakresie ochrony zdrowia i zapobiegania ryzyku zawodowemu. Na tej podstawie w znowelizowanym kodeksie pracy znalazły się w podstawowych obowiązkach pracodawcy (art.207) zapisy dotyczące utworzenia służby bhp w zakładzie.

Pracodawca tworzy służbę bhp a ta służba podlega bezpośrednio pracodawcy bądź osobie wchodzącej w skład organu zarządzającego upoważnionej do nadzorowania spraw z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy a regulacji tej nie można zmienić n p. w uregulowaniach zakładowych. art. 23711 § 1 wymusza na pracodawcy zatrudniającego więcej niż 100 pracowników utworzenie służby bezpieczeństwa i higieny pracy zwanej służbą bhp . Utworzenie służby bhp oznacza zatrudnienie jednej lub więcej osób na umowę o pracę, tworząc tym samym w zakładzie komórkę organizacyjną do spraw bhp .

Liczbę osób w służbie bhp w zakładzie pracy ustala pracodawca, uwzględniając stan zagrożenia, uciążliwości oraz warunków pracy i związanych z nimi zagrożeń (§ 1 ust.2 rozporządzenia w sprawie służby bhp). Natomiast jeżeli będzie to uzasadnione stwierdzonymi zagrożeniami w zakładzie to inspektor pracy może nakazać utworzenie służby bhp albo zwiększenie liczby pracowników tej służby (art. 23711 § 4 Kodeksu pracy). Brak precyzyjnego określenia art. 23711 Kodeksu pracy powoduje rozbieżność poglądów w sprawie obowiązków pracodawców w sferze tworzenia służby bhp 6.

Państwowa Inspekcja Pracy zajmuje stanowisko, iż pracodawca zatrudniający więcej niż 100 pracowników ma obowiązek utworzyć służbę bhp poprzez zatrudnienie odpowiedniej liczby pracowników a nie może powierzyć tych zadań specjalistom z poza zakładu pracy, ani pracownikom zatrudnionym przy innej pracy.

Stanowisko to zostało potwierdzone wyrokiem NSA który stanął na stanowisku że w art. 23711 § 1 Kodeksu pracy ustawodawca wyróżnił dwie formy pełnienia zadań w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy. Pierwsza realizowana jest w formie służby bhp a druga poprzez powierzenie zadań służby bhp .7

Pracownik zatrudniony w jednoosobowej komórce służby bhp powinien spełniać co najmniej wymagania kwalifikacyjne określone w § 4 ust.2 pkt 2 rozporządzenia. Jako starszy inspektor ds. bhp, powinien posiadać zawód technika bhp oraz co najmniej 3 letni staż pracy w służbie bhp lub wyższe wykształcenie o kierunku, lub specjalności w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy albo studia podyplomowe w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy.

Osoby zatrudnione na tym stanowisku powinny legitymować się aktualnym szkoleniem okresowym w dziedzinie bhp dla służb bhp .

W § 4 ust.2 pkt 3 rozporządzenia w sprawie służby bhp określa wymagania dla specjalistów ds. bezpieczeństwa i higieny pracy. Może to być osoba posiadająca wyższe wykształcenie o kierunku lub specjalności w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy albo studia podyplomowe w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz co najmniej 1 rok stażu pracy w służbie bezpieczeństwa i higieny pracy . Staż pracy (to wg Kodeksu pracy) roczne zatrudnienie w służbie bezpieczeństwa i higieny pracy.8

W zakładzie zatrudniającym ponad 100 pracowników pracodawca może zatrudnić w utworzonej komórce bhp starszego specjalistę bhp , który musi mieć wykształcenie jak specjalista oraz co najmniej 3 letni staż pracy w służbie bhp lub głównego specjalistę o wykształceniu jak specjalista oraz co najmniej 5 letni staż pracy w służbie bhp . Wszyscy ww. specjaliści muszą posiadać aktualne przeszkolenie okresowe w dziedzinie bhp dla służb bezpieczeństwa i higieny pracy.9

  1. Powierzenie wykonania zadań służby bezpieczeństwa i higieny pracy.

Pracodawca może powierzyć wykonanie zadań służby bhp pracownikowi zatrudnionemu przy innej pracy w zakresach zatrudniających do 100 pracowników.10 Taki pracownik nie wykonuje pracy w służbie bhp, a jedynie wykonuje powierzone w zakresie obowiązków zadania tej służby w tej sytuacji przepracowany czas nie wlicza się do stażu pracy jaki jest przewidziany dla służby bhp.11 Pracownik , któremu powierzono wykonanie zadań służby bhp powinien spełniać wymagania §4 ust. 2 rozporządzenia tj. posiadać minimum zawód technika bezpieczeństwa i higieny pracy. Zadania służby bhp są zadaniami dodatkowymi dla pracownika, jego podstawowe zadania wynikające z umowy o pracę na konkretnym stanowisku. art. 23711 kodeksu pracy nakłada na pracownika zatrudnionego przy innej pracy pełną realizację zadań określonych w ustępie 1 rozporządzenia przewidzianą dla służby bhp.

Jak każdego pracownika służby bhp obowiązuje aktualne posiadanie ukończenia okresowego kursu dla służby bhp (art. 2373 § z Kodeksu pracy).

Na podstawie art. 23711 §2 Kodeksu pracy pracodawca w przypadku braku kompetentnych pracowników wśród załogi może powierzyć wykonanie zadań służby bhp specjalistom spoza zakładu pracy. W tym przypadku specjalistą spoza zakładu pracy jest osoba posiadającą wyższe wykształcenie o kierunku lub specjalności w zakresie bhp albo studia podyplomowe w zakresie bhp oraz co najmniej 1 rok stażu pracy w służbie bhp.

Pracodawca zatrudniając do 10 pracowników nie musi tworzyć służby bhp ale wtedy obowiązki tej służby wykonuje sam, oczywiście spełniać musi wymogi kwalifikacyjne dla służb bhp.

Pracodawca może też powierzyć wykonanie zadań służby bhp pracownikowi zatrudnionemu przy innej pracy, pracownik ten musi minimum posiadać zawód technika bhp.

w przypadku kiedy nikt z pracowników nie posiada takich kompetencji do wykonywania zadań służby bhp, powierza te zadania osobie spoza zakładu z kompetencjami specjalisty do spraw bhp.12

  1. Pracodawca wykonujący zadania służby bhp

Kodeks pracy, a konkretnie Art. 23711 §1 wskazuje, że pracodawca posiadający ukończone szkolenie niezbędne do wykonywania zadań służby bhp może sam wykonywać zadania tej służby jeżeli zatrudnia do 10 pracowników albo zatrudnia do 20 pracowników i jest zakwalifikowany do grupy działalności, dla której ustalono nie wyższą niż trzecią kategorię ryzyka w zrozumieniu przepisów o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.

Uściślenia wymagają niektóre zapisy pracodawca- to osoba- właściciel firmy bez określonego przygotowania zawodowego ani wykształcenia. Właściciel może mieć ukończoną tylko szkołę podstawową, a równie dobrze może posiadać wykształcenie wyższe.

Szkolenie niezbędne do wykonywania zadań służby bhp to kurs lub seminarium w oparciu o ramowy program szkolenia pracodawców wykonujących zadania służby bhp w ilości godzin 64 na podstawie rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z 27 lipca 2004 w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. nr 108, poz. 1860 z póź. zm.).

Trzecia kategoria ryzyka- ustalona jest w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki społecznej z 29 listopada 2002r. w sprawie zróżnicowania stopy procentowej składki na ubezpieczenia społeczne z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych w zależności od zagrożeń zawodowych i ich skutków (Dz. U. nr 200, poz. 169 z 2002r.)

Przykładowo są to: hotele i restauracje lub pośrednictwo finansowe, które to mieszczą się w trzeciej kategorii ryzyka.

W przypadku gdyby pracodawca przestał wykonywać obowiązki służby bhp w swojej firmie i chciał powierzyć wykonywanie pracownikowi zatrudnionemu przy innej pracy lub zatrudnić pracownika służby bhp to przy wykonywaniu takich samych czynności osoby te muszą mieć co najmniej zawód technika bhp i 3 letni staż pracy. A w przypadku osoby spoza zakładu wymogiem jest tytuł specjalisty ds. bhp tj. posiadający wyższe wykształcenie o kierunku lub specjalności w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy albo studia podyplomowe w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz co najmniej 1 rok stażu pracy w służbie bhp.

Tym samym można przyjąć, że ustawodawca określił minimalne kwalifikacje dla służby bhp, ustalając je na poziomie ukończonej szkoły podstawowej oraz ukończenia 64 godzinnego kursu dla pracodawców, wykonujących zadania służby bhp, oraz ukończenie szkolenia okresowego dla służb bhp.

Natomiast droga do uzyskania kwalifikacji specjalisty przez pracodawcę wykonującego zadania służby bhp jest otwarta musi on uzupełnić wykształcenie i zatrudnić się co najmniej na rok w służbie bhp na podstawie umowy o pracę. W takiej sytuacji będzie mógł wykonywać zadania służby zakładu pracy.13 14

  1. Uzupełnienie wymagań kwalifikacyjnych

Pracownik służby bhp oraz pracownik zatrudniony przy innej pracy, któremu powierzono wykonywanie zadań służby bhp, a także specjalista spoza zakładu pracy, powinni spełniać wymagania kwalifikacyjne niezbędne do wykonywania zadań tej służby. Wymagania kwalifikacyjne pracowników służby bhp zostały określone w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 2 listopada 2004r. zmieniające rozporządzenie w sprawie służby bhp (DZ. U. 246, poz. 2468) dalej rozporządzenie służby bhp zgodnie, z którym pracownicy służby bhp mogą być zatrudnieni na stanowiskach: inspektorów, starszych inspektorów, specjalistów, starszych specjalistów oraz głównych specjalistów do spraw bezpieczeństwa i higieny pracy.

Zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z 29 czerwca 2005r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy _Dz. U. nr 117, poz. 986) osoby zatrudnione w służbie bhp przed 1 lipca 2005r. i nie spełniające podwyższonych wymogów kwalifikacyjnych, wprowadzonych rozporządzeniem Rady Ministrów z 2 listopada 2004r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie służby bhp (Dz. U. nr 246,

poz. 2468) zachowują prawo do zatrudnienia w służbie bhp i wykonywania zadań tej służby bez obowiązku uzupełnienia wykształcenie do 30 czerwca 2013r.

Po tym wyznaczonym okresie, jeżeli nie uzupełnią kwalifikacji minimum technik bhp lub specjalista ds. bhp nie będą mogli być pracownikami służby bhp.15

  1. Cechy osobowości pracownika służby bhp

Kto nadaje się na pracownika służby bhp, jakie cechy osobowości trzeba posiadać alby prowadzić się w tym zawodzie?

Czy wystarczy być wszechstronnie wykształconym aby dobrze wykonywać zadania służby bhp?

Cechy indywidualne pomocne w wykonywaniu zadań służby bhp przykładowe to :

Na podstawie przeprowadzonych badań i ich wyników

- komunikatywność,

- samodzielność,

- skłonność do uczenia się i aktualizacji wiedzy,

- samokontrola,

- umiejętność współdziałania,

- zdolność logicznego myślenia,

- predyspozycje do pracy w zespole,

- empatia oraz sprawność fizyczna,

Są to cechy konieczne czyli takie bez których niemożliwe jest efektywne wykonywanie pracy w strukturach służby bhp. 16

Cechy psychofizyczne obok wiedzy mają istotne znaczenie jako kompetencje kluczowe, czyli niezwykle ważne w realizacji zadań na danym stanowisku pracy: inspektora, starszego inspektora, specjalisty, starszego specjalisty oraz głównego specjalisty ds. bhp.

Kompetencje te takie jak : samodzielność, odpowiedzialność, umiejętności analityczne, umożliwiają skuteczne działania związane z obowiązkami służby bhp.,

Dalsze badania środowiska „behapowców” przybliżają odpowiedzi na pytania kim i jaki jest współczesny behapowiec, gdzie pracuje, czy utożsamia się ze społecznością zawodową itp. Środowisko specjalistów występuje wprost proporcjonalnie do ilości zakładów tak więc najliczniejsza grupa behapowców występuje w województwach uprzemysłowionych.

Połowa badanych ma więcej niż 50 lat, jedynie co dziesiąta badana osoba jest w wieku 30 roku życia. Pracownicy z dłuższym stażem pracy stanowili ponad połowę badanych.

Wyniki wskazują, że behapowcy zazwyczaj wykonują swoją pracę w pojedynkę, pracują na etacie 77 %, a w 11% prowadzą własną działalność gospodarczą zatrudniając się na umowy zlecenie. Specjaliści ci najczęściej realizują szkolenia w ilości od 20 do nawet 50 firm rocznie.

Znaczny odsetek behapowców pracuje na etacie w dużych firmach zatrudniających nawet 250 osób i więcej. Warto zaznaczyć, że etatowi pracownicy najczęściej związani są z branżami „ciężkimi”, natomiast specjaliści współpracujący zatrudnieni są w branżach „lżejszych”. Prawie wszyscy badani specjaliści przeprowadzają szkolenia wstępne z zakresu bhp, a większość z nich przeprowadza także szkolenia okresowe. Tylko niespełna jedna piąta specjalistów bhp należy do jakiegoś związku lub stowarzyszenia. Można podsumować, że behapowcy jako grupa zawodowa są mało aktywni, także jeśli chodzi o uczestnictwo w targach i wystawach poświęconych zagadnieniom branżowym. Tylko kilkanaście procent badanych deklaruje, że w ciągu ostatniego roku brało udział w tego typu wydarzeniach. Być może w przyszłości środowisko behapowców będzie bardziej wewnętrznie zintegrowane dzięki większej ilości wzajemnych kontaktów. Służyć temu mogą zarówno bezpośrednie spotkania branżowe, przynależności do organizacji zawodowych, jak i wymiana opinii na forach internetowych.17

Zgodnie z definicją: praca jest to świadoma, celowa działalność człowieka zmierzająca do wytwarzania określonych dóbr materialnych lub kulturowych będących podstawą i warunkiem istnienia i rozwoju społeczeństwa.

Praca jest dobrem społecznym i powinna być chroniona. Podczas wykonywania pracy stwarzane są różne warunki wykorzystania tej pracy od bardzo szkodliwych i ciężkich po przyjazne i komfortowe. To tymi warunkami i pracownikiem zajmują się przede wszystkim służby bezpieczeństwa i higieny pracy.

Aby spełniać wymagania prawne i społeczne pracownicy służby bhp powinni być wszechstronnie przygotowani merytorycznie do wykonywania swojej pracy.18

Dbałość o warunki pracy i zdrowia pracowników nie zaniknie choćby z przyczyn ekonomicznych dla pracodawców. Zdrowi pracownicy to wydajna praca i wysoka absencja obecności pracowników w pracy.

Pracownik zdrowy, dobrze wykształcony i wydajny jest źródłem zysku pracodawcy.

W zakładach pracy daje się zauważyć tendencję ustępstw kodeksowych na rzecz zachowania pracy. Pracownicy gotowi są bronić swoich miejsc pracy obniżając wymagania bhp. Niejednokrotnie behapowcy spotykają się z taką sytuacją w swojej pracy. Dlatego standardy kształcenia na kierunku bezpieczeństwo i higiena pracy powinny odnosić się do istniejących realiów tego zawodu włącznie z zawodem technika bhp oraz uwzględniać 22 zadania określone w rozporządzeniu w sprawie służby bhp na obecny czas jeszcze aktualne. Trwa dyskusja i ścierają się poglądy na temat służby bhp. Jedni twierdzą, że pracownik służby bhp powinien być wykształcony technicznie, powinien być inżynierem. Inni uważają, że powinien być przygotowany z organizacji pracy i psychologii pracy. Z jednej strony behapowiec powinien umieć wykonywać różne działania techniczne ale też powinien umieć oddziaływać na ludzi i kształtować kulturę bezpieczeństwa w firmie. Nie do przecenienia jest też etyka pracownika służby bhp jego odpowiedzialność, szczerość, uczciwość w relacji do pracodawcy, do pracownika, do służby kontroli zewnętrznej, podnosi jakość działań tej służby, sprzyja profesjonalizmowi zawodowemu. Etyka wpływa na poziom prestiżu zawodowego w środowisku społecznym. Społeczne zachowania to dobry wzór poprawnego zachowania czytelnego dla środowiska. Etyka jako funkcja wyposażenia intelektualnego człowieka - pracującego w służbie bhp, nauczyciela mającego wpływ na zachowania pracowników na ich świadomość zagrożeń jakie niesie środowisko pracy, jest niezbędna podnosząca jego autorytet wśród całej załogi. Jest to cecha osobowości nie do wyedukowania na studiach podyplomowych.

Jak do tej pory studia podyplomowe w zakresie zarządzania bhp nie rozwiązują sprawy jakości studiowania bezpieczeństwa pracy.

Obecnie na studia podyplomowe przychodzą głównie osoby, które chcą uzyskać dyplom, żeby nie stracić pracy w bhp, choć coraz więcej jest też osób niezajmujących się dotychczas problematyką bhp . Aby podnieść poziom i wprowadzić standard nauczenia dla bhp pojawił się pomysł alby wprowadzić zewnętrzny egzamin państwowy na poziomie wyższym.

Bezpieczeństwo i higiena pracy składa się z bezpieczeństwa i higieny, „bezpieczeństwo” nie budzi wątpliwości natomiast „higiena pracy” uległa znacznej zmianie. Obecnie mówi się raczej o zdrowiu pracowników, a higiena kojarzy się z mydłem i ręcznikiem i właśnie tym przed laty zajmowali się behapowcy. Ewolucja poprawy sytuacji kształcenia służby bhp trwa.19

Młodzi ludzie, którzy kończą studia bhp głównie podyplomowe wchodzą na rynek behapowski bez doświadczenia. Natomiast egzamin dla kończących technika bhp jest poważniejszy i trudniejszy niż zakończenie studiów podyplomowych co najczęściej wiąże się z koniecznością zdawania egzaminów. Poza tym na zdobycie tytułu technika bhp trzeba poświęcić trzy semestry, a studia podyplomowe trwają dwa semestry. Trzeba bardziej doceniać techników bhp. Natomiast rozporządzenie w sprawie służby bhp po 2013 roku, choć nie wyrzuca ich z rynku pracy to jednak blokuje im możliwość samodzielnej pracy. Nie będą mogli prowadzić własnych firm doradczych ani pracować na stanowiskach specjalistów. Obecnie trudno wprowadzić inną koncepcję kształcenia pracowników służb bhp na poziomie wyższym, bo są tylko dwie prywatne szkoły wyższe, które dają wykształcenie inżynierskie w zakresie bhp.

Dla studentów podyplomowych nie ma więc na razie innego wyboru.20

2.8 Wiadomości i umiejętności w zawodzie „behapowca”

Dobrze wykształceni i przygotowani do wykonywania zawodu pracownicy służby bhp ( technik bhp, specjalista bhp)wg „ zakresu wiadomości i umiejętności dla technika bhp” powinni między innymi umieć:

ROZDZIAŁ 3. PRAGMATYKA DZIAŁANIA SŁUŻBY BHP

3.1 Pragmatyka działania służby bhp

Zapis kodeksu pracy, mimo braku nadania służbie bhp roli sprawczej (wydawania nakazów, decyzji, poleceń) sytuuje służbę bhp wysoko w hierarchii zarządzania zakładem pracy. Funkcja służby bhp odnosi się w podobnym stopniu do pracodawcy, kierowników i wszystkich pozostałych zatrudnionych w zakładzie.

Behapowca porównać można do nauczyciela, korepetytora, wychowawcy który uczy, pokazuje, podpowiada jak i co należy robić w dziedzinie bhp aby wykonać zadania produkcyjne zgodnie z przepisami ochrony pracy.

Od sposobu funkcjonowania behapowca w zakładzie, jego umiejętności przekazywania wiedzy i kontroli jej zastosowania, umiejętności współpracy z wieloma osobami będzie zależeć wynik i efekt jego pracy. Nic co ma wpływ bezpośredni czy pośredni na stan bhp w zakładzie nie powinno odbywać się poza kontrolą behapowca. Podnoszenie poziomu bezpieczeństwa w zakładzie to nie tylko zmniejszenie liczby wypadków i ich ciężkości oraz chorób zawodowych, ale to również ograniczenie awarii, utrzymanie produkcji czy usług w sensie jakości.

Nie tylko kontrola i monitorowanie stanu bhp, ale również profilaktyka należy do wiodących zadań służby bhp. Behapowiec o wysokich kwalifikacjach zawodowych, asertywny i pragmatyczny w swych działaniach ma szansę na sukces w swej pracy.

Behapowiec powinien- znać swoje miejsce i rolę jaką odgrywa w zakładzie, znać zadania oraz swoje możliwości w organizowaniu działań służby bhp między innymi:

Zadania służby bhp określone rozporządzeniem w sprawie. służby bhp.

§ 2. 1. Do zakresu działania służby bhp należy:

1) przeprowadzanie kontroli warunków pracy oraz przestrzegania przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, ze szczególnym uwzględnieniem stanowisk pracy, na których są zatrudnione kobiety w ciąży lub karmiące dziecko piersią, młodociani, niepełnosprawni, pracownicy wykonujący pracę zmianową, w tym pracujący w nocy, oraz osoby fizyczne wykonujące pracę na innej podstawie niż stosunek pracy w zakładzie pracy lub w miejscu wyznaczonym przez pracodawcę,

2) bieżące informowanie pracodawcy o stwierdzonych zagrożeniach zawodowych, wraz z wnioskami zmierzającymi do usuwania tych zagrożeń,

3) sporządzanie i przedstawianie pracodawcy, co najmniej raz w roku, okresowych analiz stanu bezpieczeństwa i higieny pracy zawierających propozycje przedsięwzięć technicznych i organizacyjnych mających na celu zapobieganie zagrożeniom życia i zdrowia pracowników oraz poprawę warunków pracy,

4) udział w opracowywaniu planów modernizacji i rozwoju zakładu pracy oraz przedstawianie propozycji dotyczących uwzględnienia w tych planach rozwiązań techniczno-organizacyjnych zapewniających poprawę stanu bezpieczeństwa i higieny pracy,

5) udział w ocenie założeń i dokumentacji dotyczących modernizacji zakładu pracy albo jego części, a także nowych inwestycji, oraz zgłaszanie wniosków dotyczących uwzględnienia wymagań bezpieczeństwa i higieny pracy w tych założeniach i dokumentacji,

6) udział w przekazywaniu do użytkowania nowo budowanych lub przebudowywanych obiektów budowlanych albo ich części, w których przewiduje się pomieszczenia pracy, urządzeń produkcyjnych oraz innych urządzeń mających wpływ na warunki pracy i bezpieczeństwo pracowników,

7) zgłaszanie wniosków dotyczących wymagań bezpieczeństwa i higieny pracy w stosowanych oraz nowo wprowadzanych procesach produkcyjnych,

8) przedstawianie pracodawcy wniosków dotyczących zachowania wymagań ergonomii na stanowiskach pracy,

9) udział w opracowywaniu zakładowych układów zbiorowych pracy, wewnętrznych zarządzeń, regulaminów i instrukcji ogólnych dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy oraz w ustalaniu zadań osób kierujących pracownikami w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy,

10) opiniowanie szczegółowych instrukcji dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy na poszczególnych stanowiskach pracy,

11) udział w ustalaniu okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy oraz w opracowywaniu wniosków wynikających z badania przyczyn i okoliczności tych wypadków oraz zachorowań na choroby zawodowe, a także kontrola realizacji tych wniosków,

12) prowadzenie rejestrów, kompletowanie i przechowywanie dokumentów dotyczących wypadków przy pracy, stwierdzonych chorób zawodowych i podejrzeń o takie choroby, a także przechowywanie wyników badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy,

13) doradztwo w zakresie stosowania przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy,

14) udział w dokonywaniu oceny ryzyka zawodowego, które wiąże się z wykonywaną pracą,

15) doradztwo w zakresie organizacji i metod pracy na stanowiskach pracy, na których występują czynniki niebezpieczne, szkodliwe dla zdrowia lub warunki uciążliwe, oraz doboru najwłaściwszych środków ochrony zbiorowej i indywidualnej,

16) współpraca z właściwymi komórkami organizacyjnymi lub osobami, w szczególności w zakresie organizowania i zapewnienia odpowiedniego poziomu szkoleń w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz zapewnienia właściwej adaptacji zawodowej nowo zatrudnionych pracowników,

17) współpraca z laboratoriami upoważnionymi, zgodnie z odrębnymi przepisami, do dokonywania badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia lub warunków uciążliwych, występujących w środowisku pracy, w zakresie organizowania tych badań i pomiarów oraz sposobów ochrony pracowników przed tymi czynnikami lub warunkami,

18) współpraca z laboratoriami i innymi jednostkami zajmującymi się pomiarami stanu środowiska naturalnego, działającymi w systemie państwowego monitoringu środowiska, określonego w odrębnego przepisach,

19) współdziałanie z lekarzem sprawującym profilaktyczną opiekę zdrowotną nad pracownikami, a w szczególności przy organizowaniu okresowych badań lekarskich pracowników,

20) współdziałanie ze społeczną inspekcją pracy oraz z zakładowymi organizacjami związkowymi przy:

a) podejmowaniu przez nie działań mających na celu przestrzeganie przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, w trybie i w zakresie ustalonym w odrębnych przepisach,

b) podejmowanych przez pracodawcę przedsięwzięciach mających na celu poprawę warunków pracy,

21) uczestniczenie w konsultacjach w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, a także w pracach komisji bezpieczeństwa i higieny pracy oraz w innych zakładowych komisjach zajmujących się problematyką bezpieczeństwa i higieny pracy, w tym zapobieganiem chorobom zawodowym i wypadkom przy pracy,

22) inicjowanie i rozwijanie na terenie zakładu pracy różnych form popularyzacji problematyki bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ergonomii.

Uprawnienia służby bhp określone w rozporządzeniu w sprawie służby bhp.

§ 3. Służba bhp jest uprawniona do:

1) przeprowadzania kontroli stanu bezpieczeństwa i higieny pracy, a także przestrzegania przepisów oraz zasad w tym zakresie w zakładzie pracy i w każdym innym miejscu wykonywania pracy,

2) występowania do osób kierujących pracownikami z zaleceniami usunięcia stwierdzonych zagrożeń wypadkowych i szkodliwości zawodowych oraz uchybień w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy,

3) występowania do pracodawcy z wnioskami o nagradzanie pracowników wyróżniających się w działalności na rzecz poprawy warunków bezpieczeństwa i higieny pracy,

4) występowania do pracodawcy o zastosowanie kar porządkowych w stosunku do pracowników odpowiedzialnych za zaniedbanie obowiązków w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy,

5) niezwłocznego wstrzymania pracy maszyny lub innego urządzenia technicznego w razie wystąpienia bezpośredniego zagrożenia życia lub zdrowia pracownika albo innych osób,

6) niezwłocznego odsunięcia od pracy pracownika zatrudnionego przy pracy wzbronionej,

7) niezwłocznego odsunięcia od pracy pracownika, który swoim zachowaniem lub sposobem wykonywania pracy stwarza bezpośrednie zagrożenie życia lub zdrowia własnego albo innych osób,

8) wnioskowania do pracodawcy o niezwłoczne wstrzymanie pracy w zakładzie pracy, w jego części lub w innym miejscu wyznaczonym przez pracodawcę do wykonywania pracy, w wypadku stwierdzenia bezpośredniego zagrożenia życia lub zdrowia pracowników albo innych osób.

§ 3a. Uprawnienia, o których mowa w § 3, przysługują również pracownikowi zatrudnionemu przy innej pracy oraz specjaliście spoza zakładu pracy, o których mowa odpowiednio w art. 23711 § 1 i 2 Kodeksu pracy.

Wymienione uprawnienia w rozporządzeniu są dla służby bhp narzędziem przy pomocy którego realizuje swoje zadania w zakładzie pracy.

3.2 Badanie okoliczności i przyczyny oraz tworzenie dokumentacji z wypadku przy pracy

Podstawą tego działania jest Rozporządzenie Rady Ministrów z 28 lipca 1998r. w sprawie ustalenie okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy oraz sposobu ich dokumentowania, a także zakresu informacji zamieszczanych w rejestrze wypadków przy pracy (Dz. U. nr 115, poz. 744 ze zm.).

Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z 16 września 2004r. w sprawie wzoru protokołu ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy (Dz. U. nr 227, poz. 2298).

Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z 8 grudnia 2004 w sprawie statystycznej karty wypadku przy pracy (Dz. U. nr 269, poz. 1672).

Za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołanie przyczyną zewnętrzną powodującą uraz lub śmierć, które wystąpiły w związku z pracą.

Nagłe zdarzenie, przyczyna zewnętrzna, uraz lub śmierć, związek przyczynowy z pracą muszą wystąpić jednocześnie.

Nagłość zdarzenia występuje wtedy, gdy czas zdarzenia nie przekracza jeden dniówki roboczej tj. czas pracy od jej rozpoczęcia do zakończenia.

Uraz to uszkodzenie tkanek ciała lub narządów człowieka w skutek działania czynnika zewnętrznego.

Kodeks pracy, art. 234 §1 nakłada na pracodawcę obowiązek ustalenia okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy.

W razie zdarzenia wypadkowego pracodawca jest obowiązany:

- udzielić pierwszej pomocy poszkodowanemu,

- zabezpieczyć miejsce wypadku,

- zbadać okoliczności i przyczyny wypadku,

- sporządzić właściwą dokumentację wypadku.

Zabezpieczenie polega na tym, że miejsce wydarzenia powinno być pozostawione w takim stanie w jakim wydarzył się wypadek.

Za wypadek śmiertelny uważa się taki wypadek w wyniku którego zgon poszkodowanego nastąpił natychmiast lub w ciągu 6 miesięcy od daty wypadku.

Za wypadek zbiorowy uważa się zdarzenie w wyniku którego zostają poszkodowane przynajmniej dwie osoby.

Ciężki wypadek przy pracy to zdarzenie w wyniku którego nastąpiło ciężkie uszkodzenie cała jak: utrata wzroku, słuchu, mowy, zdolności płodzenia lub inne uszkodzenia ciała albo rozstrój zdrowia naruszające podstawowe funkcje organizmu, a także choroby nieuleczalne lub zagrażające życiu, trwała choroba psychiczna, trwała, całkowita lub znaczna niezdolność do pracy w zawodzie albo trwałe, poważne zeszpecenie lub zniekształcenie ciała.

Pracodawca powołuje zespół powypadkowy, który działa w składzie dwuosobowym.

W skład zespołu wchodzą: pracownik służby bhp oraz społeczny inspektor pracy. Jeżeli w zakładzie nie powołano służby bhp w skład zespołu wchodzi pracodawca lub inny pracownik wykonujący zadania służby bhp. W przypadku gdy w zakładzie nie działa społeczna inspekcja pracy, w skład zespołu może wchodzić pracownik powołany przez pracodawcę, który powinien posiadać dobrą znajomość zagadnień bhp.

Do podstawowych zadań zespołu powypadkowego należy:

Dokonanie oględzin miejsca wypadku oraz stwierdzenie wszystkich materialnych okoliczności, mających związek z wypadkiem, jest konieczne w szczególności przy wypadkach o charakterze ciężkim, jak również o złożonych przyczynach technicznych.

W sytuacjach, w których poszkodowany znajduje się pod opieką lekarską, rozmowa może odbywać się tylko za zgodą lekarza. Przesłuchując poszkodowanego zespół powinien przede wszystkim ustalić szczegółowy przebieg wydarzenia oraz wszelkie okoliczności, które zachodziły przed wydarzeniem i po wydarzeniu. Poszkodowany powinien podać ewentualnych świadków zdarzenia.

Zespół powypadkowy powinien ustalić świadka wypadku już na etapie dokonywania oględzin miejsca wypadku. Podobnie jak w przypadku przesłuchania poszkodowanego należy zwrócić szczególna uwagę na okoliczności samego zdarzenia jak też sytuacji poprzedzającej wydarzenia późniejsze.

Opinia lekarza jest konieczna przy tych wydarzeniach, w których są wątpliwości czy wypadek nastąpił z przyczyn wewnętrznych czy zewnętrznych. W wypadkach skomplikowanych pod względem technicznym, mających charakter katastrofy, konieczne może być zasięgnięcie opinii specjalisty.

Zespół powypadkowy powinien poddać analizie całość zebranych materiałów, powinien ustalić wnioski, które zapobiegną bądź ograniczą możliwość wystąpienia podobnych wypadków. Wnioski mogą mieć charakter przedsięwzięć technicznych lub osobowych. Opis wypadku powinien być precyzyjny, należy podać wszystkie informacje mające wpływ na ustalenie szczegółów zdarzenia, oraz inne informacje dotyczące pracownika np.: o przeszkoleniu z zakresu bhp, badaniach lekarskich, odzieży roboczej oraz stosowaniu ochron osobistych. Bardzo ważne ustalenie to czy uznaje się zdarzenie za wypadek przy pracy. Należy wnikliwie zbadać szczegóły opierając się na faktach, w przypadku nie uznania należy podać przyczynę i podstawę prawną takiej decyzji a okoliczności ustalenia winnego muszą być udowodnione. Kiedy protokół jest sporządzony z jego treścią zapoznaje się poszkodowanego w celu umożliwienia poszkodowanemu zgłoszenia lub jego rodzinie uwag na piśmie do protokołu. Zgodnie z rozporządzeniem w cytowanym wyżej komisja na sporządzenie protokołu ma 14 dni od chwili powzięcia wiadomości o wypadku, wszelkie zdarzenia powodujące przedłużenie tego terminu powinny być odnotowane w protokole. Po sporządzeniu protokołu przedkłada się go pracodawcy do zatwierdzenia, który ma na tę czynność 5 dni. Zatwierdzony protokół za potwierdzeniem przekazuje się poszkodowanemu, lub jego rodzinie. Po zakończeniu prac z protokołem, należy sporządzić statystyczną kartę wypadku wg wzoru określonego rozporządzeniem Ministra Gospodarki i Pracy z 8 grudnia 2004 – Dz. U. nr 269, poz.2672. Kartę należy sporządzić i przekazać do właściwego urzędu statystycznego w terminie 15 dni roboczych po miesiącu, w którym wykonany został protokół powypadkowy. Część 2 – uzupełniającą karty wypełnia się i wysyła w terminie 6 miesięcy od daty zatwierdzenia protokołu .23

3.3 Analiza stanu BHP

Analizę stanu bhp sporządzają pracownicy służby bhp na podstawie (§2 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia Rady Ministrów z 2 września 1997 r. w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy; (Dz. U. nr 109, poz. 704 ze zm.)). Przedstawiają pracodawcy co najmniej raz w roku, okresową analizę stanu bhp. Analiza powinna dotyczyć wszystkich obszarów, zagadnień, całej tematyki związanej i mającej wpływ na bezpieczeństwo i higienę pracy pracowników.
W analizie powinna znaleźć się:

Przedstawiona lista nie będzie dotyczyła każdego zakładu. Każdy zakład powinien mieć opracowaną własną listę analizy stanu bhp uwzględniającą wszystkie aspekty bhp.

Analiza stanu bhp jest potrzebna pracodawcy który ma w ten sposób jasność w kwestii bhp w swoim zakładzie umożliwiając pracodawcy skuteczne działania w celu poprawy warunków bhp w swojej firmie.24

3.4 Szkolenie wstępne , instruktaż ogólny

Pracodawca ma obowiązek szkolić pracowników z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy na szkoleniu wstępnym które składa się z :

- instruktażu ogólnego,

- instruktażu stanowiskowego.

Służba bhp ma obowiązek szkolić pracownika przed dopuszczeniem go do pracy na szkoleniu wstępnym w zakresie ogólnym

Instruktaż ogólny zapoznaje pracownika z podstawowymi przepisami bhp zawartymi w :

Instruktaż ogólny przechodzą wymienieni przed dopuszczeniem do pracy:

Instruktaż ogólny w danym zakładzie pracy odbywa się na podstawie opracowanego szczegółowego programu szkolenia, opracowanego przez organizatora.

Ukończenie szkolenia powinno być potwierdzone zaświadczeniem, a odpis powinien być przechowywany w aktach osobowych pracownika.

Czas trwania instruktażu powinien być zgodny ze szczegółowym programem opracowanym przez zakład ale nie mniej jak 3 godziny.

Podstawą prawna tego szkolenia jest Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 27 lipca 2004r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. nr 180, poz. 1860 ze zm.), które wprowadza ramowe programy na podstawie, których opracowuje się szczegółowe programy szkoleń dla stanowisk w zakładzie pracy.

W przypadku gdy w zakładzie nie jest utworzona służba bhp instruktaż prowadzi pracodawca, który sam wykonuje takie szkolenie, lub pracownik wyznaczony przez pracodawcę posiadający zasób wiedzy i umiejętności zapewniający właściwą realizację programu instruktażu, mający aktualnie zaświadczenie o ukończeniu wymaganego szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy.25

ROZDZIAŁ 4. WSPÓŁPRACA Z ORGANAMI KONTROLNYMI

4.1 Państwowa Inspekcja Pracy

Kodeks pracy art. 184 §1 oraz ustawa z dnia 13 kwietnia 2007r. o Państwowej Inspekcji Pracy (Dz. U. nr 89, poz. 589) dają podstawę prawną działania Państwowej Inspekcji Pracy. Ustawa ustanawia podległość Państwowej Inspekcji Pracy bezpośrednio Sejmowi RP.

Ważnym zadaniem spoczywającym na Państwowej Inspekcji Pracy jest prowadzenie kontroli w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy. Kontrolę przeprowadza w zakładzie inspektor pracy- bez wcześniejszego uprzedzenia. Okazując legitymację służbową może wejść na teren każdego zakładu.

O fakcie rozpoczęcia kontroli inspektor powiadamia kierownika zakładu.

Ważną sprawą jest to, że w trakcie kontroli decydujące słowo należy do inspektora pracy. Dobrze jest aby pracownik służby bhp potrafił w trakcie kontroli wykazać się znajomością przedmiotu udzielając fachowych odpowiedzi. Wzbudzi to zaufanie u inspektora pracy.

Końcowym efektem kontroli przez inspektora pracy jest sporządzenie protokołu z kontroli.

Taki protokół musi być podpisany przez pracodawcę, który ma możliwość wniesienia do protokołu swoich zastrzeżeń w przypadku poważnych i uzasadnionych wątpliwości.

Inspektor pracy po sporządzeniu protokołu w dalszej kolejności może sporządzić: wystąpienie pokontrolne, które sporządzone jest z zaznaczeniem uchybień, nie stanowiących bezpośredniego zagrożenia życia i zdrowia. Wystąpienie może zawierać zalecenia szybkiej poprawy warunków pracy, może też zawierać wniosek o ukaranie osób winnych zaniedbań stwierdzonych w protokole.

W decyzji nakazowej stwierdza poważne uchybienia i zaniedbania dotyczące zagadnień, które były kontrolowane.

Przy każdym zarządzeniu nakazowym inspektor podaje podstawę prawną swej decyzji nakazowej.

W przypadkach szczególnie drastycznych zaniedbań inspektor pracy nadaje takiemu zarządzeniu rygor natychmiastowej wykonalności. Pracodawca ma możliwość odwołania się od decyzji inspektora pracy do Okręgowego Inspektora Pracy, odwołanie takie nie wstrzymuje jednak obowiązku wykonania zarządzeń nakazowych.

Podmiot kontrolowany musi wykonać zarządzenia nakazowe inspektora.

3.6 Państwowa Inspekcja Sanitarna

Państwowa Inspekcja Sanitarna podlega ministrowi zdrowia. Podstawą działa jest ustawa z 14 marca 1985r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (tekst jednolity Dz. U. z 1998r. Nr 90, poz. 575 z póź. zm.).

Powołana została do nadzoru nad warunkami:

Zadaniem Państwowej Inspekcji Sanitarnej między innymi jest kontrolowanie i badanie higienicznych warunków pracy.

W zakładach dotyczących higieny pracy Państwowa Inspekcja Sanitarna wykrywa zagrożenia zdrowotne i określa warunki w środowisku pracy, by zapobiegać powstawaniu chorób zawodowych przez polepszenie stanu higieniczno-sanitarnego.

Państwowa Inspekcja Sanitarna kontroluje stanowiska pracy, stosowania ochron osobistych i urządzeń ochronnych (wentylacja, klimatyzacja), kontrole stosowanych technologii i materiałów, kontrole wykonywania pomiarów czynników szkodliwych przez laboratorium na stanowiskach pracy, kontrole stanu pomieszczeń socjalnych i higieniczno-sanitarnych.

Sprawdza czy zakład posiada wyniki badań w środowisku pracy oraz czy częstotliwość ich wykonania jest zgodna z obowiązującymi przepisami.

Najczęściej w zakładzie wykonuje się badania czynnika rakotwórczego i mutagennego. Jeżeli NDS przekracza 0,5 to badania wykonuje się co najmniej raz na trzy miesiące.
Jeżeli NDS czynnika jest w przedziale 0,1 do 0,5 dopuszczalnej normy badania przeprowadza się raz na dwa lata, a w przedziale 0,5- 1 co roku.

Na podstawie ustawy z dnia 14 styczna 2001r. o substancjach i preparatach chemicznych (Dz. U. nr 11, poz. 84 z póź. zm.) Państwowa Inspekcja Sanitarna nadzoruje przestrzeganie przez osoby wprowadzające do obrotu substancje lub preparaty chemiczne , obowiązków wynikających z w/w. ustawy.

Podstawę prawną działalności Państwowej Inspekcji Sanitarnej w zakresie chorób zawodowych określa rozporządzenie Ministra Zdrowia z 1 sierpnia 2002r. w sprawie sposobu dokumentowania chorób zawodowych i skutków tych chorób (Dz. U. nr 132, poz. 1121).

Państwowa Inspekcja Sanitarna opiniuje projekty budowy i rozbudowy obiektów i instytucji. Terenowi inspektorzy sanitarni maja prawo do kontrolowania wszystkich instytucji i zakładów pracy, stanowisk pracy, laboratoriów itp. Przedmiotem zainteresowania inspektora sanitarnego jest higiena pracy. Pożądane jest aby w kontroli uczestniczył pracownik służby bhp w zakładzie, pozwoli to na bieżące podejmowanie działań eliminujących niejasności, oraz doprowadzając do uzgodnień merytorycznych w poprawie stwierdzonych uchybień. 26

3.7 Społeczna Inspekcja Pracy

Ustawa z 24 czerwca 1983r o Społecznej Inspekcji Pracy (Dz. U. z dnia 30 czerwca 1983r, nr 35, poz. 163 z póź. zm.) oraz Kodeks pracy art. 185 §1 stanowi „Społeczną kontrolę bezpieczeństwa i higieny pracy, sprawuje Społeczna Inspekcja Pracy”.

Umocowanie prawne Społecznej Inspekcji Pracy jest bardzo dobre, w stosunku do pracodawców. Rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie wypadków przy pracy określiło prawo społecznego inspektora pracy do udziału w komisji, ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy (Dz. U. nr 115, poz. 744).

Społeczny inspektor pracy wyraża zgodę na uruchomienia maszyn i urządzeń po wypadku.

Wszystkie uprawnienia jakie otrzymał społeczny nadzór dotyczą tylko tego zakładu, w którym pracownik wybrany na społecznego inspektora pracy pracuje.

Struktura S.I.P. w dużym zakładzie

W praktyce w większości zakładów działa tylko zakładowa społeczna inspekcja pracy.

Struktura społecznej inspekcji pracy określa kompetencje poszczególnych społecznych inspektorów pracy. Zakładowy społeczny inspektor pracy nie jest przełożonym oddziałowych i grupowych społecznych inspektorów pracy.

Organizatorem wyborów społecznych inspektorów pracy są organizacje związkowe na podstawie regulaminu wyborów S.I.P.

Kadencja społecznego inspektora pracy trwa 4 lata. Czynne i bierne prawo wyborcze mają wszyscy pracownicy, którzy świadczą pracę na umowę o pracę. Wyborów dokonuje się w sposób bezpośredni na zebraniu załogi do 300 pracowników oraz sposób pośredni- powyżej 300 zatrudnionych pracowników, gdzie wybierani są oddziałowi i grupowi S.I.P.

Do uprawnień S.I.P. zaliczyć można: zapewnienie przez pracodawcę odpowiednich warunków realizacji zadań (art. 14 ustawy o S.I.P.), pokrywanie kosztów związanych z działalnością S.I.P., które dotyczą: zakupu książek, zaleceń i uwag S.I.P. szkoleń podstawowych i okresowych S.I.P., prenumeraty prasy fachowej. zaopatrzenia w przepisy, działalności administracyjno- biurowej, podróży służbowych, na zakup odzieży i ochron osobistych.

Do uprawnień S.I.P. zgodnie z art. 4 ustawy o S.I.P.

Uprawnienia przysługują wszystkim społecznym inspektorom pracy.

W wyniku stwierdzenia nieprawidłowości w zakresie prawa pracy SIP występuje z zaleceniami usunięcia uchybień. Zalecenia mogą dotyczyć : terminu lub wstrzymania pracy, urządzenia ,robót. Służba bhp współdziała ze społeczną inspekcja pracy oraz ze związkami zawodowymi działającymi w zakładzie we wspólnym działaniu mającym na celu przestrzeganie przepisów bhp i poprawy warunków pracy.

Społeczni inspektorzy pracy wykonują swoje zadania poza godzinami pracy w tych przypadkach zachowują prawo do wynagrodzenia .

Społecznych inspektorów z ich pracy rozliczają związki zawodowe oraz pracownicy zakładu.27

PODSUMOWANIE I WNIOSKI

System prawny jaki obowiązuje w Polsce tworzy służbę bhp , nakłada obowiązki i daje uprawnienia w celu wywiązania się z tych obowiązków.

Działalność pracowników służby bhp jest bardzo ważna , charakteryzuje się wielorakim działaniem . Praca uwarunkowana jest środowiskiem pracy jakie istnieje w danym zakładzie pracy. Bardzo ważnym elementem w służbie bhp jest sam pracownik, jego doświadczenie przygotowanie zawodowe, wielorakie umiejętności organizacyjne oraz cechy osobowości wpływające na jakość pracy i pragmatykę jego pracy. Dynamicznie zmieniające się warunki środowiska pracy wymagają elastyczności i szybkiej reakcji ze strony służby bhp, ponieważ z bezpieczeństwem pracowników nie można czekać , natychmiastowa reakcja , nawet wstrzymanie pracy maszyny czy innego urządzenia przyniesie mniej strat, niż miałoby dojść do wypadku czy katastrofy. Wymienione oraz inne czynniki jakie występują w pracy służby bhp zadają kłam obiegowym , negatywnym opiniom o służbie bhp. Służba bhp i jej działalność to rzeczywiście są wymierne koszty , ale w wyniku tej działalności są też często korzyści niewymierne , ponieważ nie można kalkulować kiedy chodzi o życie lub zdrowie ludzi – pracowników.

Przedstawione w pracy wybrane aspekty pracy służby bhp jednoznacznie wskazują na potrzebę funkcjonowania służby bhp w zakładach pracy. Problemem staje się przygotowanie merytoryczne nowych kadr na poziomie gwarantującym jakość pracy tych pracowników.

Stworzono system szkolenia w zawodzie technik bhp oraz studia podyplomowe w zakresie bhp . O ile dla techników bhp postawiono wymagania techniczne to w szkoleniu podyplomowym nie ma ograniczeń w postaci wymogów przygotowania technicznego .Pozwalają na to podstawy prawne takiego szkolenia , które są nie precyzyjne lub jak w przypadku pracodawców wykonujących zadania służby bhp znacznie obniżono wymagania kwalifikacyjne . Są propozycje aby wprowadzić egzamin państwowy dla podyplomówek. Przypomina to czasy kiedy starano się dopasować człowieka do maszyny a nie odwrotnie.

Trzeba stworzyć system edukacji o wysokim poziomie nauczania a wybór pozostawić człowiekowi. Jednak i te aktualnie obowiązujące podstawy prawne dają możliwości służbie bhp w zakładzie pracy przyczynienia się do poprawy warunków pracy i eliminowania sytuacji niebezpiecznych dla zdrowia i życia pracowników.

Bibliografia

1. Bernacik Z. Zarządzanie ryzykiem pożarowym w obiektach budowlanych, ODDK Gdańsk 1999 rok,

2. Ciborski P. Vademecum BHP. ODDK Gdańsk 1998 rok,

3. B. Dołęgowski, S. Janczała, Praktyczny Przewodnik Dla Służb BHP wydanie VII Ośrodek Doradztwa i Doskonalenia Kadr sp. z o.o. Gdańsk 2008,

4. T. Fijałkowski, Kodeks Pracy, Wydawnictwo WGP Warszawa 2010, s. 166- 167,

5. Filipkowski S. Bezpieczeństwo i Higiena Pracy , Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne, Bytom 1976 rok.

6. Karczewski J. System Zarządzania Bezpieczeństwem Pracy ODDK, Gdańsk 2000 rok,

7. F. Małysz, BHP w zakładzie pracy t 2, Wydawnictwo Biblioteczka Pracownicza, Warszawa 2008,

8. Rączkowski B. Instruktaż ogólny ODDK, Gdański 2001 r. BHP w praktyce ODDK Gdańsk 2004 rok

9. Rutkowski , Poradnik Społecznego Inspektora Pracy, Główny Inspektorat Pracy-Departament Informacji i Promocji, Warszawa 2005 r.

10. Skuza L. , Co warto wiedzieć o ryzyku zawodowym ODDK Gdańsk 1998 r. ,

11. Smoliński D. Zanim nadejdzie kontrola , ODDK Gdańsk, 199 9 r. ,

12. Zieliński L. 22 zadania służby bhp, Wydawnictwo Sigma –not, Kraków sp. z o.o. 2009 rok,

13. Źrółko J., Mirkowska M., Szkolne problemy bhp Związek Nauczycielstwa Polskiego Ośrodek Usług Pedagogicznych i Socjalnych w Zielonej Górze , Zielona Góra 2002 rok.,

Artykuły prasowe

1. Kowalski J. Wymagania dotyczące specjalisty bhp ATEST Ochrona Pracy 09/2005,

2. Z. Niczyporuk, Nowe spojrzenie na ochronę pracy, „Atest Ochrony Pracy”, 2009, nr 6,

3. Z. Niczyporuk, Egzamin państwowy dla behapowców, „Atest Ochrony Pracy”, 2009, nr 7,

4. M. Nościusz, Ministerstwo bezpieczeństwa pracy, „Atest Ochrony Pracy”, 2010, nr 4,

Dokumenty elektroniczne

1. Służba BHP- zasady powołania, obowiązki, uprawnienia 2010-05-28

www.smartbhp.pl/hse.html 2010-05-08

2. http: :/romagvil.blog.onet.pl/Prawdziwe –początki-służb-bhp-w,2,ID362333959,DA2009- 02-01,2010-05-08

3. http://www.abc.com.pl/nowości-branżowe/897/8 2010-05-08

4. www.bezpieczeństwo-eksploatacji.pl/15845.html, 2010-05-18

5. http://forum.prawników.pl/lofiversion/index.php/t53986.html 2010.05.12

6. http://www.prawo.egospodarka.pl/36643,Sluzba-BHP-zasady-powołania-obowiązki- uprawnienia

7. Kadry/artykul/tworzenie;sluzb,2010.06.02, http://msp.money.pl/wiadomości/Kadry/artykul/tworzenie;sluzb,185,0,213433.html

8. http://www.prawo.egospodarka.pl/36643,Sluzba-BHP-zasady-powołania-obowiązki-uprawnienia 2010.05.18

9. A. Balosiewicz, Cechy osobowości pracowników służby bhp, 2010.06.02, http://www.bhponline.pl/sluzba-bhp/cechy_osobowosci_pracownikow_sluzby_bhp_221.htm

10. Behapowców problem własny, 2010.05.18

http://www.abc.com.pl/problem/1200/8 ,

11. Zakres wiadomości i umiejętności w zawodzie technik bezpieczeństwa i higieny pracy, 2010.05.13, http://www.testy.egzaminzawodowy.info/test-99-technik-bezpieczenstwa-i-higieny-pracy-bhp-styczen-2009.html

12. M. Golińska, Szkolenia wstępne w formie instruktażu ogólnego 2010.05.23 http://bhp.wieszjak.pl/szkolenia-bhp/221093,szkolenie-wstepne-w-wformie-instruktazu-ogolnego

  1. www.bezpieczeństwo-eksploatacji.pl/15845.html, 2010-05-18↩

  2. www.bezpieczeństwo-eksploatacji.pl/15845.html, 2010-05-18↩

  3. http://forum.prawników.pl/lofiversion/index.php/t53986.html 2010.05.12↩

  4. służba BHP- zasady powołania, obowiązki, uprawnienia 2010-05-28 http://www.prawo.egospodarka.pl/36643,Służba-BHP-zasady-powołania-obowiązki.↩

  5. infoprawnicy.pl/prawo-pracy/10-porady-prawne/489-sluzba-bhp.html 2010.05.12↩

  6. http://www.prawo.egospodarka.pl/36643,Sluzba-BHP-zasady-powołania-obowiązki-uprawnienia 2010.05.18↩

  7. http://msp.money.pl/wiadomości/Kadry/artykul/tworzenie;sluzb,185,0,213433.html 2010.06.02↩

  8. ATEST ochrona Pracy 09/2005: Wymagania dotyczące specjalisty bhp- czasopismo.↩

  9. http://www.prawo.egospodarka.pl/36643,Sluzba-BHP-zasady-powołania-obowiązki-uprawnienia 2010.05.18↩

  10. B. Dołęgowski, S. Janczała, Praktyczny Przewodnik Dla Służb BHP wydanie VII Ośrodek Doradztwa i Doskonalenia Kadr sp. z o.o. Gdańsk 2008↩

  11. Atest Ochrony Pracy 09/2005, Wymagania dotyczące specjalisty bhp, „Atest Ochrony Pracy”, 2005, nr 9, s. 8.↩

  12. T. Fijałkowski, Kodeks Pracy, Wydawnictwo WGP Warszawa 2010, s. 166- 167↩

  13. B. Dołęgowski, S. Janczała, Praktyczny poradnik dla służby bhp, ODDK, Gdańsk 2008, s. 24- 25↩

  14. F. Małysz, BHP w zakładzie pracy t2, Wydawnictwo Biblioteczka Pracownicza, Warszawa 2008, s95- 102↩

  15. F. Małysz, BHP w zakładzie pracy t 2, Wydawnictwo Biblioteczka Pracownicza, Warszawa 2008, s. 105- 106↩

  16. A. Balosiewicz, Cechy osobowości pracowników służby bhp, 2010.06.02, http://www.bhponline.pl/sluzba-bhp/cechy_osobowosci_pracownikow_sluzby_bhp_221.html↩

  17. http://www.abc.com.pl/problem/1200/8 , 2010.05.18↩

  18. Z. Niczyporuk, Nowe spojrzenie na ochronę pracy, „Atest Ochrony Pracy”, 2009, nr 6, s. 14↩

  19. Niczyporuk,Z., Egzamin państwowy dla behapowców, „Atest Ochrony Pracy”, 2009, nr 7, s. 8- 9↩

  20. Nościusz,M., Ministerstwo bezpieczeństwa pracy, „Atest Ochrony Pracy”, 2010, nr 4, s. 8↩

  21. Zakres wiadomości i umiejętności w zawodzie technik bezpieczeństwa i higieny pracy, 2010.05.13, http://www.testy.egzaminzawodowy.info/test-99-technik-bezpieczenstwa-i-higieny-pracy-bhp-styczen-2009.html↩

  22. L. Zieliński, 22 zadania służby bhp, Wydawnictwo SIGMA-NOT sp. z o.o., Kraków 2009, s. 8- 9↩

  23. Dołęgowski B., Janczała S., Praktyczny przewodnik dla służby bhp, Wydawca Ośrodek Doradztwa i Doskonalenia Kard sp. z o.o., Gdańsk 2008, s. 139- 156↩

  24. L. Zieliński, 22 zadania SŁUŻBY BHP Wydawnictwo SIGMA-NOT sp. z o.o., Kraków 2009, s.33-38.↩

  25. B. Rączkowski, Instruktaż Ogólny, ODDK sp. z o. o. Gdańsk 2001, s. 3-7.↩

  26. B. Dołęgowski, S. Janczała, Praktyczny poradnik dla służby bhp, Wydawca Ośrodek Doradztwa i Doskonalenia Kadr sp. z o.o., Gdańsk 2008, s. 105-123↩

  27. T. Rutkowski, Poradnik Społecznego Inspektora Pracy, Państwowa Inspekcja Pracy Główny Inspektor Pracy, Warszawa 2005, s. 32-42↩


Wyszukiwarka