Definicje komunikacji, komunikowania i komunikowania się
komunikacja – proces przekazywania informacji; nadawca i odbiorca nie są tutaj ważni
komunikowanie – jednostronny przekaz informacji od nadawcy do odbiorcy
komunikowanie się – przekazywanie i odbieranie informacji z możliwością zamiany ról między nadawcą a odbiorcą (sprzężenie zwrotne)
NADAWCA PRZEKAZ ODBIORCA
Nadawca
- osoba, grupa osób, instytucja, która bezpośrednio lub pośrednio udostępnia informację; są one często połączone wspólnym zainteresowanie
-informacje, dziennikarze, publicyści, partia
-rodzaj komunikatora, który stara się przekazać informację
Przekaz, komunikat
- informacja przekazywana od nadawcy do odbiorcy
- może być dźwiękowy, muzyczny, ikonograficzny
-zasięg (ile odbiorców odbiera komunikat)
-zakres tematyczny
-liczba odbiorców np. publiczność, audytorium (na stałe jest odbiorcą określonych mediów)
-dana informacja przekazywana od nadawcy do odbiorcy
-zawartość, treść
Odbiorca
- zamierzony bezpośredni adresat wypowiedzi nadawcy
- może być indywidualny/ zbiorowy; stały(audytorium)/ zmienny (publiczność)
Ważne jest, aby nadawca i odbiorca posługiwali się tym samym kodem.
Zadania mediów
artykulacja informacji – mowa, pismo, elektryczność, zapis
rejestrowanie i magazynowanie informacji
transmisja
przetwarzanie, odtwarzanie, wyszukiwanie informacji
organizacja dyfuzji (przenikania)
Znaki (forma, treść, forma znacząca) i ich charakter
oznaki, symptomy
ikoniczne
werbalne
niewerbalne
Odbiorca i jego recepcja
postrzeganie (wzrok, słuch)
rozumienie
interpretacja
zapamiętywanie
wykorzystywanie informacji
Modele komunikacji
Model komunikacji Jacobsona
Nadawca - Komunikat – Odbiorca
|
Kod (język werbalny i niewerbalny)
|
Kontakt
|
Kontekst (sytuacja, otoczenie)
|
Kanał (mowa, pismo, pośredni, bezpośredni)
Model komunikacja H. Lasswella
Model przekazu sygnału cybernetycznego C. Shannona
Szumy – zewnętrzne, wewnętrzne
- zakłócenie w procesie komunikacji; wszystkie dźwięki towarzyszące nadawaniu i odbieraniu sygnału
Piramida McQuail
Komunikacja masowa media
Komunikacja instytucjonalna instytucja - instytucja
K o m u n i k a c j a g r u p o w a grupa - grupa
K o m u n i k a c j a i n t e r p e r s o n a l n a ja - ty
Komunikacja intropersonalna (wewnątrzosobowa) rozmowa z samym sobą
Różne sposoby opisywanie komunikacji
Zależność nadawca – odbiorca
werbalna – niewerbalna
ustne – pisemne
bezpośrednie – pośrednie
Zależność komunikowania
jednokierunkowe – dwukierunkowe (nadawca, odbiorca)
symetryczne (taka sama ranga, kod między nadawca a odbiorcą) – niesymetryczne (nadawca „wyżej” niż odbiorca)
formalne (zasady, reguły, rytuał, np. protokół dyplomatyczny) – nieformalne (otwartość duża, celowa)
informacyjne – perswazyjne (wpływanie na odbiorcę)
Rewolucje dotyczące komunikacji
dotyczące mowy (słowa, uczucia)
dotyczące pisma (hieroglify, zmiana cywilizacji i kultury)
dotyczy druku (rozpowszechnienie komunikacji i środka masowego przekazu)
dotyczy Internetu (komunikacja elektroniczna)
Porozumienie się między ludźmi
alokucja – układ jednego nadawcy i wielu odbiorców; jednokierunkowa; np. wykład
konwersacja – układ dwóch partnerów; nadawca odbiorca; np. face to face
konsultacje – zwracanie się partnera, aby uzyskać określoną informację
rejestracja – dotyczy wprowadzenia danych do centrum informacyjnego i przyporządkowanie ich da bazy informacji
Kryteria komunikacji
Rodzaje komunikacji
międzyludzka
+prywatna +publiczna
mogą być pośrednie albo bezpośrednie
Zastosowanie kodów
obraz
obraz + język
obraz + język +dźwięk
język
dźwięk
pismo
pismo + ikoniczne
ZALEŻY OD MEDIÓW
Odwołanie do rzeczywistości
komunikacja polityczna
komunikacja codzienna, potoczna
komunikacja ekonomiczna
Kryterium adresatów (uczestnicy komunikacji, odbiorcy)
Kryterium zasięgu
międzynarodowa
między kulturalna
lokalna
regionalna
wewnętrzna np. w instytucji
zewnętrzna
Modele komunikowania się
Modele komunikowania się to słowne lub graficzne przedstawienie obrazujące proces komunikowania się w schematycznej i uproszczonej formie
Rodzaje modeli
strukturalne
dynamiczne
funkcjonalne
linearne
Model transmisji
aktu perswazyjnego Lasswella (patrz wyżej)
przekazu sygnału Shannona (patrz wyżej)
topologiczny Lewina
np. prasowe agencje
pojęcie selekcjonera (wybieranie informacji dostarczanych do jednostek)
dwustopniowego przepływu informacji i opinii (Katza i Lazarsfelda)
pojęcie przywódcy opinii (decyduje jaki typ informacji i do kogo będzie przesłany)
odbiorca rozmawia z innymi na temat komunikatu, wymiana poglądów i opinii, np. seriale
selekcji B. Westleya i M. MacLeana
informacje są cały czas są sprawdzane i selekcjonowane
komunikator zawodowy, pośrednik
audytorium może przekazać informacje do redakcji
Model rytualny
przedstawiony za pomocą metafory np. choinki ->święta
oparty na emocjach
komunikowanie ma charakter celebracyjny, dekoracyjny
nastawiony na odbiorcę
przekaz jest wieloznaczny i zależy od skojarzeń i symboli ukrytych w kulturze
nacisk na psychiczną satysfakcję nadawcy i odbiorcy
Model rozgłosu
Komunikowanie jako pokazywanie i przyciąganie uwagi
medium uwaga odbiorcy
cel mediów – pozyskanie audytorium, nabywanie publiczności
podstawa: rozrywka i reklama
Modele recepcji
przekaz jest konstruowany ze znaków mających swe detonacje i konotacje, zależne od nadawcy i odbiorcy
przekazy medialne są otwarte i i polisemantyczne
komunikatory kodują przekazy zgodnie z ideologicznym i instytucjonalnym odczytaniem
odbiorca przyjmuje tylko część odczytań zakodowanych przez nadawcę
odbiorca nie zgadza się na przekazywanymi informacjami; odczytanie opozycyjne, zgodne z ich postawami, odrzucają przekazy
Modele społeczno – kulturowe
zależne od kultury
Modele z uwzględnieniem wiedzy społeczeństwa
Model klasyczny
Paradygmaty naukowe
Paradygmaty naukowe – zbiór najważniejszych koncepcji i założeń w danym okresie dziedziny
Paradygmat dominujący – media do publiczność; co myśleć, co robić
Paradygmat instytucjonalny – w mediach masowych; o czym myśleć
Paradygmat krytyczny – media mówią o czym nie myśleć
Paradygmat techniczny – jak myśleć i gdzie należeć
Teoria agenda setting
Twórcy : Maxwell McCombas i Donald Showa
środki masowego przekazu wywierają wpływ na zakres I hierarchię myślenia
media tworzą hierarchiczną strukturę informacji przekazywanych publiczności
media mają wpływ na to o czym ludzie myślą
w mediach dokonuje się selekcja wiadomości (gate keeperzy)
tworzy się hierarchia ważności wydarzeń
Pakt faktograficzny
KOMUNIKAT
kiedy? gdzie? (miejsce i czas)
kto?
jak? (tekst) dlaczego?
po co? (cel, intencja)
odbiorcy?
o czym temat?
Model procesu, agenda – setting
Twórcy: Maxwell E. McCombs i Donald L. Shaw
wydarzenia / sprawa
wybór newsów
zdarzenie
krótkotrwałe
łatwo zauważalne
jednorazowe
znaczące (ważne dla odbiorców)
zgodne z oczekiwaniami (przewidywalne)
niespodziewane
powtarzalne
dotyczące państw ważnych (dominacja polityce)
dotyczące elit społecznych
spersonifikowane
rodzaje medium informacyjnego np. w gazecie zostają zapamiętane dłużej
rodzaj historii
stopień emocjonalności
zainteresowanie / wiedza
potrzeba informacji
dostęp do mediów -> dostęp do ludzi
wiedza społeczna(warunkuje zachowania, poglądy)
zachowanie społeczne
Media być może zazwyczaj nie odnoszą spektakularnych sukcesów w narzucaniu ludziom „co powinni myśleć”, lecz niezwykle skutecznie mówią "o czym powinni myśleć”.
TEORIA UŻYTKOWANIE I KORZYŚCI
Reprezentanci: F. Katz, J.C. Blunter
Fazy rozwoju i badań:
OPISU – dotyczy grup odbiorczych; np. gospodynie; zawężony okręg odbiorców
OPERCJONALIZACJI – co medią robią z ludźmi, ale co ludzie robią z mediami korelacja otoczenia, radia, prasy; transmisja dziedzictwa kulturowego (socjalizacja); rozrywka, zabawa, co ludzie oczekują od mediów (korzyści z korzystania z mediów)
WYJAŚNIENIA – badania stosowane na szerokim środowisku
Podstawowe założenia:
aktywne audytorium
celowość w użytkowaniu mediów
media konkurują z innymi sposobami zaspokajania potrzeb (spacer, piwo, teatr)
odbiorca sam wybiera środek masowego przekazu (radio, Internet, telewizja, gazety)
ma przynieść korzyści (seriale, audycja, element rozrywki, media mają bawić, nie być ambitne, ale proste)
Co bierzemy pod uwagę kształtując tą teorię?
struktura społeczeństwa i poziom kultury
struktura środków masowego przekazu (media publiczne a prywatne)
zwyczajowe zachowania wobec mediów
przekonania i oczekiwania środowisk w tym alternatywnych
kwestia potrzeby
postawa: akceptacja, ignorancja
Treści przekazu:
zachowanie komunikacyjne (konsumpcja, ignorancja)
efekt (korzyści; skutki poznawcze, emocjonalne, behawioralne <akcja, reakcja>)
Charakterystyka osobnicza:
duże korzyści odbieramy z punktu psychicznego i społecznego
wartość oczekiwana
czy audytorium jest aktywne
satysfakcja z oglądanych programów
Jak korzystamy, co oczekujemy:
rozywka
zwyczaj (integralna część całego dnia)
wygoda
relaks
czas
tania rozrywka
Społeczna użyteczność:
możliwość interakcji
relaks lub ucieczka od problemów
ucieczka od nudy
zagłębianie rzeczywistości
porada (porównanie, potrzeba wiedzy; propozycja -> użycie mediów -> konsumpcja; efekty konsekwencje)
Perspektywy rozwijania się teorii:
co oferują nam media, co oglądają ludzie, co będzie grane prowadzenie szerokich badań, aby przyciągnąć odbiorców
KOMUNIKACJA NIEWERBALNA
Komunikujemy nie słowem ale gestem.
Fenomen komunikowania niewerbalnego:
Odbiór komunikatu 80%
To jak się zachowujemy co robi nasze ciało jest ważniejsze od komunikowania językowego.
System komunikacji słuchowej – to co słyszymy i jak słyszymy
System komunikacji wizualnej – to co widzimy i w jaki sposób komunikujemy się może to być system kinetyczny (gesty)
System proksemiczny – kwestia odległości w jakiej odległości komunikujesz się
System komunikacji poprzez przedmioty – np. świecie ,które tworzą nastrój
System komunikacji pozawzrokowej – komunikowanie się przez dotyk np. badania lekarskie, molestowanie
System węchowy – reakcja na zapach np. krzywimy się kiedy coś śmierdzi
System wzorkowy – mówi nam o tym co robią oczy, jak komunikujemy się za pomocą twarzy
Rodzaje komunikacji :
- gestykulacja (głowa, ręce, nogi)
- mimika twarzy ( trzy grupy zachowań naszej twarzy ; radość, smutek, obojętność)
- dotyk i kontakt fizyczny w zróżnicowanej formie od łagodnego dotyku do bicia, kontakt fizyczny, ozdoby, ubiór, kanał wokalny (barwa głosu) , wymiana spojrzeń, dystans między rozmówcami (intymny, publiczny), pozycja ciała w rozmowie (kwestia napięcia i rozluźnienia ciała) , organizacja środowiska (architektura wnętrz),
-dźwięki paraglingwistyczne (dźwięki typu : eeee, aaaa, yyyy)
*Amerykanie twierdzą ,że wystarczy 5 sekund na wyrobienie sobie o kimś zdania, zależy to od głosu danej osoby.
Poprzez nadawanie niewerbalne komunikowane są :
Przekazywanie emocjonalności (niepewność, wściekłość)
Przekazywanie znaczeń (używanie gestów ,,Kocham Was , jesteście dla mnie najlepsi” – mając zaciśniętą pięść –>wtedy oceniamy to jako kłamstwo)
Funkcja metakomunikacyjna (znaczenie sprzeczne z przekazywaniem werbalnym i niewerbalnym)
Skuteczność komunikacji niewerbalnej
Przekazywanie sugestii
*Trzeba uważać w momencie oceniania drugiej osoby, czasami źle odczytujemy sygnały, gesty drugiej osoby.
Jak klasyfikować różnego typu gesty ?
Klasyfikacja Etmana i Friesena – UWAGA TO BĘDZIE NA TEŚCIE
Emblematy – sygnały cielesne , system gestykulacyjny (puszczanie pocałunków)
Ilustratory – ruchy mimiczne, piktogramy (malunki,obrazeczki ) ,które ilustrują nam wypowiadany tekst np. mówione i gestykulowane przez księdza ,,Pan z Wami’’
Wskaźniki emocji – mające na celu pokazanie naszej ekspresji, są związane z określoną sytuacją (zaczerwienie twarzy, pocenie się, plamy na szyi trzęsące się ręce)
Regulatory konwersacyjne – gesty ,które pozwalają nam prowadzić rozmowę , a więc element werbalny, mówią nam o tym kiedy możemy wejść w rozmowę
(wchodzenie komuś w momencie kiedy robi przerwę w mówieniu lub opada z intonacją)
Adaptory – najtrudniej odbierane gesty , wynikające z adaptacji środowiska
GESTY ZWIĄZANE Z WZROKIEM (MOWA OCZU) – Zachowanie wzrokowe
* oczy = emocje
Poziom intymności = ilość uśmiechów + długość poziomu intymności = ilość uśmiechów + długość wzajemnych spojrzeń + dystans fizyczny + intymność tematu
Niekoniecznie spojrzenie jest intymne , czasem służy do monitorowania (np. Pani na wykładzie)
Uciekanie wzrokiem może być wyznacznikiem kłamstwa
Kobiety częściej używają komunikacji wzrokowej niż mężczyźni
Ekstrawertycy częściej wymieniają spojrzenia, introwertycy rzadziej
Manipulując wpatrujemy się głęboko w oczy drugiej osoby
Wzrok opadający ( kiedy się nudzimy, jesteśmy zmęczeni, zasypiamy)
KONTAKA I DOTYK
Bardzo potrzebny.
Pierwszy zmysł
Typy:
funkcjonalno – proksemiczny -> człowiek jako przedmiot
grzecznościowo – rytualny -> uwarunkowany dotykowo
przyjacielsko – koleżeński -> rozbudowany
miłosno – intymny -> nacechowany emocjonalnie
seksualno – pobudzający -> partner jako obiekt erotyczny
Kontakt przez dotyk zmienia percepcję
Przyzwolenie na dotyk.
Brak przyzwolenie -> molestowanie.
Zasady kontaktu:
W kontaktach publicznych należ wystrzegać się kontaktów bardzo emocjonalnych
Nie należy podchodzić do osoby od tyłu (może to wywołać efekt obronny)
Krzywdzenie drugiej osoby – ma konsekwencje prawne
ZACHOWANIA
Rodzaje zachowań:
ciepłe
otwarte patrzenie w oczy
rozpromieniona twarz;
dotykanie, ale nie w miejscach publicznych
ruch głową „tak”
otwarta pozycja
żywa gestykulacja)
zimne
zwężone oczy
niepatrzenie w oczy
surowa powaga
ograniczona gestykulacja
wysoko podniesiona głowa
Zimnie zachowania często są zdominowane przez zachowania ciepłe, wtedy trzeba zachować postawę obojętną.
Większość zachowań ma charakter podświadomy. Nie wolno na podstawie jednego gestu osądzać drugiej osoby. Tylko ciąg zachowań werbalnych daje nam informacje o znaczeniach zachowania, o osobowości drugiego człowieka.
DRAMATURGICZNA KONCEPCJA ŻYCIA SPOŁECZNEGO
Twórca: Erving Goffman
zakłada interakcjonizm między nadawcą a odbiorcą i występujące sprzężenie zwrotne; komunikacja interpersonalna
oparta na bezpośrednich interakcjach
książka: „Człowiek w teatrze życia codziennego”
komunikowanie to teatr
ludzie przywdziewają maski komunikując się
INTERAKCJA to wzajemny wpływ jednostek znajdujących się w poszczególnych interakcjach (powszechne działanie, poszczególne interakcje można określić jako poszczególnie działania)
WSTĘP działalność danego uczestnika w danej interakcji
AKTOR osoba występująca na scenie
WIDOWNIA, PUBLICZNOŚĆ, OBSERWATOR
ROLA, PUNKT PROGRAMU każdy przyjmuje sytuacyjnie wyznaczoną rolę
SCENA miejsce gdzie odbywa się występ
KULISY LUB ZAPLECZE miejsce gdzie przygotowuje się występ
Modele:
dramaturgiczny ->codzienne życie
rytuał – interakcyjnego -> wdzieranie, roli, maski
strategiczny -> role schematów w danym działaniu np. egzamin ustny
wchodzi do tego strategia i rytuał
Robienie, wywieranie wrażenia:
elementy werbalno estetyczne (wizerunek, robienie twarzy, zachowanie werbalne, występy nie zawsze muszą być udane)
elementy wnętrza (fasada osobista <ruchy, ubiór, mowa> i miejsce)
Goffman jako pierwszy zaczął badać komunikację face to face.
KOMUNIKACJA PŁCI
Kobieta a rodzaj.
Uogólnienia związane z płcią i komunikacją.
Badacze twierdzą, że jest więcej podobieństw niż różnie między komunikacją płci.
Pewne cechy występują zarówno u mężczyzn jak i u kobiet.
Płeć jest faktem, natomiast gender to kwestia idei i poglądów.
DIALEKTY RODZAJOWE
Twórcy: Debora Tannen
Brak podłoża feministycznego.
Odmienny styl komunikacji.
Mężczyźni należą do innej kultury, kobiety do innej.
Rozpatrują dialekty rodzajowe.
Kobiety – konstrukcja psychiczna związana z procesem socjalizacji; istnieje potrzeba łączności; zrozumienie, opowiadanie.
Mężczyźni – status i władza elementem komunikacji.
Wypowiedzi publiczne:
Chętniej robią to mężczyźni w przeciwieństwie do kobiet.
Kobiety dużą mówią:
Ponieważ są szczegółowe, emocjonalne, mają rozbudowaną narrację .
Mężczyźni nastawiają się na sprawozdanie.
Kobieta stara się umniejszyć swoją rolę, a mężczyźni podkreślają swoją rolę.
Różnie sposoby słuchania:
Kobieta słucha aktywnie, używa gestów.
Mężczyzna – Kobieta -> kobieta powinna słuchać bez przytakiwania, bo mężczyzna chce przejąć kontrolę
Pytania
Kobiety uważają, że pytanie utrwalają i podtrzymują komunikację
Konflikt
Kobiety -> potok słów, nadmierna agresywność
Mężczyzna -> wychodzi
Dlaczego tak jest? Kobieta musi się wygadać, a mężczyzna mówiąc dolewają ognia do oliwy
Wrażliwość, emocjonalność
Kobieta -> ma większą emocjonalność, niewerbalność
Postawiono dużo zarzutów dla tej teorii, takie jak frasobliwość, uogólnienie obserwacji.
Nie da się zmuszać mężczyzn aby zmienili zachowania kobiece i na odwrót.
Zachowania komunikacyjne narzuca nam kultura.
Gender – idea, myśl .
TEORIA PUNKTÓW WIDZENIA
Twórcy: Sandra Harding i Julia T. Wood
Punkt widzenia - > perspektywa, widok, pozycja .
Inny punkt widzenia u kobiet został zepchnięty na margines.
Mężczyźni są w centrum.
Punkt widzenia ma wpływ na światopogląd.
Ludzie znajdują się na przeciwległych stronach.
Teoria ta pasuje do różnych teorii feministycznych
Podstawa: Hegel; pan i niewolnik
Inne: ciemiężyciel, wykorzystanie, grupa dykryminiowana
TO NIE JEST KWESTIA BIOLOGII TYLKO PUNKTU WIDZENIA
Kobiety jako grupa ZMARGINELIZOWANA
Powtórzenie z poprzedniej teorii:
mężczyzna -> autonomia
kobieta -> empatyczność, otwartość
Kultura narzuciła nam rolę, socjalizacja wskazała co mamy robić.
Nie można tego ujednolicić na wszystkie kultury.
Warunki ekonomiczne, rasa, seksualność również warunkują punkt widzenia.
Pogwałcenie kodu kulturowego.
Miejsce na drabinie społecznej:
Inne zachowanie grupy w centrum a inne zachowanie grupy zmarginalizowanej.
Poglądy zależne od hierarchii.
Cechy różniące:
podrzędne: większa motywacja aby zrozumieć zachowania
obiektywizm: kobiety próbują zrozumieć, często nie reagują; ta grupa, która jest niżej potrafi czasem obiektywniej zrozumieć
zadania: zadaniem kobiety jest macierzyństwo, mężczyzna nie jest w stanie jej zastąpić
Retoryka zapraszająca:
Poprzez rozmawianie i argumentacje traktuje się na równi grupę centralną i marginalną.
Świadomość różnic.
Zniwelowanie.
TEORIA ZAGŁUSZANEJ GRUPY
Twórca: Cheris Kramarae
Jest korenspondycyjna do teorii punktu widzenia.
Dotyczy jeżyka stworzonego przez mężczyzn.
Zagłuszona grupa.
Jedni rozmawiają publicznie, inni tylko prywatnie.
Język publiczny: mężczyźni.
Język prywatny: kobiety.
Inaczej żyją mężczyźni a inaczej kobiety (zależy to od klasycznych doświadczeń).
Wypowiedzi mężczyzn: publiczne.
Wypowiedzi kobiece: domowe
Język:
Różnice między językiem kobiet a mężczyzn.
U kobiet występuje więcej określeń.
Wypowiedzi mężczyzn są uporządkowane, logiczne.
Mężczyźni są strażnikami wypowiedzi.
Pewne określenia i zagadnienia występują tylko i kobiet.
Rewizja w centrum leksykalnym:
Niektóre określenia tylko dla mężczyzn, niektóre tylko dla kobiet
PODSUMOWANIE
Różne punkty widzenia, różne kultury.
Ważne jest miejsce w którym się znajdujemy.
Kobiety są w grupie zagłuszanej, ale próbują z niej wyjść.
Historia mediów
Informacja posiada kilka cech:
niematerialna (chodź nośnik lub substrat jest materialny)
niezużywalna
niewyczerpywana
kumulowana (zbieramy, archiwizujemy, udostępniamy)
odnawianie
nie jest materialnie pozbywalna
ma wartość (tekst)
przetwarzać, tworzyć, przekazać, przetrzymywać
Społeczeństwo informacyjne:
Nie jesteśmy zawsze stanie się nią posługiwać ze względu na ilość.
Epoki komunikacyjne:
era znaków i sygnałów
homo sapiens -> homo logens
powstanie języka i mowy
era pisma
5 tys. lat temu
kończy prehistorię
era druku
powoduje komunikację masową
500 -600 lat temu
do XVIII wieku
era telekomunikacji
XIX wiek
fotografia, telefon, telewizja
era komputera
przełom XIX i XX wiek
Potem rozwijały się bardzo szybko.
Mowa otwiera epokę oralną.
Rozgraniczenie między człowiekiem a zwierzęciem.
Pismo wzięło się z obrazu o charakterze umownym
(petrogramy – malowane, petroglify – rzeźbione, wyryte w kamieniu)
Rozwija się w dwóch kierunkach:
+symbole
+znaczenie
Pośrednia faza: ideogramy – określają idę
piktogramy – za pomocą obrazów, informacja
pismo sznurkowane: naszywanie muszelek na tkaninach
pismo obrazkowe: kojarzenie, kolor, układ
pismo oparte na znakach o charakterze obrazków -> pismo chińskie
przyporządkowanie znaków do sylab -> plemiona semickie
skąd alfabet? Od Greków -> system znaków i odpowiadających im głosek i liter a potem ich łączenie
nośniki odpowiednie do systemu
rzeźbienie znaków np. pismo klinowe
alfabet morsa oparte na klinowym
tabliczki gliniane, rylce
tabliczki woskowe
papirus
Rzymianie ->składanie kartek, tabliczek woskowych, kodeks
Skrybowie
Drogie książki
DRUK
Tusz i papier wynalezione przez chińczyków
Druk blokowy
Dużo znaków
Nie przeszło do Europy bo było to państwo zmknięte a pismo było okryte tajemnicą
Dotarło jedynie przez jeńców
Druk – I drzeworyt
II druk czcionek (miedziany)
Europa XV wiek
Gutenberg – z prazy do wyciskania
Zrobienie czcionek i układanie ich
Biblia
Inkunabuły – pierwsze książki
Powstawania warsztatów i rozpowszechnianie ich
Powstanie prasy i innych maszyn
Zecerskie z wałem papieru
Era ołowiu
Inny skład, fotografia
Maszyna do pisania
Drukarki laserowe atramentowe
Wiązka światła
Aparaty
Litografia
Fotografia
Nowa technika
Światłoczułe materiały
Film Lumiere
Fale dźwiękowe
Telefon
Płyta grafonomonowa, gramofon
Telegraf, faks
Rewolucja dźwiękowa
Radio, telewizja
Komputery
Media współczesne rozwijają się szybciej
Spirala milczenia (ang. spiral of silence)
pojęcie z pogranicza badań społecznych, psychologii i nauk politycznych, spopularyzowane przez Elisabeth Noelle-Neumann (ur. 1917 - zm. 2010), niemiecką badaczkę opinii publicznej, założycielkę Institut für Demoskopie Allensbach. Wyczerpujący wykład dotyczący tego pojęcia można znaleźć w książce jej autorstwa pt. „Spirala milczenia” („Die Schweigespirale. Őffentliche Meinung – unsere soziale Haut”, 1980, wyd. polskie 2004).
Pojęcie to dotyczy tendencji do ukrywania przez niektóre osoby, biorące udział w rozmaitych badaniach opinii, swoich rzeczywistych poglądów, spowodowane przeświadczeniem, że są one sprzeczne z opinią większości społeczeństwa (w szczególności może dotyczyć to bieżącego poparcia dla partii i liderów politycznych). Przeświadczenie to wynika z kolei z obserwacji tego, co dominuje w przekazach medialnych, wystąpieniach osób mających znaczący wpływ na kształtowanie się opinii publicznej czy po prostu codziennych dyskusjach ludzi w pracy, na ulicy itp. Jeżeli w mediach i debacie społecznej zaczyna przeważać poparcie dla określonej partii politycznej, jej programu itp. to część osób mająca przeciwne poglądy, zaczyna je ukrywać, w obawie przed krytyką, izolacją społeczną itp. W przypadku, gdy osoby takie mają okazję uczestnictwa w jakichś sondażach (np. dotyczących poparcia dla partii politycznych), to część z nich może odmawiać udziału w badaniu albo deklarować, wbrew własnym przekonaniom, poparcie dla tej partii politycznej, dla której poparcie społeczne w chwili obecnej rośnie.
W konsekwencji mamy do czynienia ze swoistym paradoksem, czymś w rodzaju samospełniającej się przepowiedni. Im więcej osób ukrywa swoją faktyczną opinię, uznawaną przez nich za mniejszościową, tym w większym stopniu zaczyna dominować opinia domniemanej większości. Osoby ukrywające swoją opinię uzyskują potwierdzenie słuszności swoich obaw: znajdują się w mniejszości (co jednak wcale nie musi być zgodne z prawdą).
W ten sposób spirala milczenia może się „nakręcać” aż do momentu, kiedy nie wydarzy się coś, co pozwoli na ujawnienie tym osobom ich faktycznych przekonań. Takim zdarzeniem są zwykle wybory polityczne, w trakcie których głosujący korzystają z pełnej anonimowości i oddając głos mogą wreszcie wyrazić swoje rzeczywiste preferencje. To właśnie może tłumaczyć dlaczego czasami wyniki jakichś wyborów politycznych różnią się znacznie od wyników wcześniejszych sondaży i prognoz wyborczych.
Kiedy osoby ukrywające swoje przekonania zaczynają orientować się, że wcale nie są w takiej mniejszości, jak im się wcześniej wydawało, to zaczynają śmielej ujawniać swoją opinię, a spirala milczenia może zacząć „kręcić” się w drugą stronę.