1.Źródła prawa - są to akty władzy państwowej, zawierające przepisy prawne. Prawo obowiązuje wówczas, gdy jest ono podane na piśmie np. w Dzienniku Ustaw. Tworzą hierarchicznie zbudowany system, w którym każde ma swoje miejsce. Źródłami obowiązującymi w Polsce są:
KONSTYTUCJA
↓
USTAWY
↓
RATYFIKOWANE UMOWY MIĘDZYNARODOWE
↓
ROZPORZĄDZENIA (AKTY WYKONAWCZE)
Wszystko musi być zgodne z Konstytucją. Można odmówić stosowania prawa, które jest sprzeczne z ważniejszym aktem.
Rozporządzenia muszą być zgodne z ustawami.
Prawo wspólnotowe (np. Unia Europejska) obejmuje:
Dyrektywy – nie obejmują obywateli, skierowane do władz państwowych
Rozporządzenia – odpowiednik ustal, raczej mała ilość, obowiązują każdego obywatela
Polska ustawa=dyrektywna wspólnotowa
2. Norma prawna - konkretne nakazy i zakazy postępowania, które nas obowiązuj, to wynikająca z przepisów reguła postępowania, wydana lub usankcjonowana przez państwo, zagwarantowana przymusem. Zbudowana jest z 3 części:
hipotezy - każda norma prawna znajduje zastosowanie tylko w pewnej sytuacji (kiedy stosować prawo)
dyspozycji - wskazuje obowiązujący w danej sytuacji sposób zachowania, co należy zrobić, a co jest zabronione
sankcji - mówi, jakie ujemne skutki pociągnie za sobą niezastosowanie się do dyspozycji
W prawie ogólnym sankcja najczęściej nie jest. Państwo stara się rozwiązać konflikt ekonomicznie.
3.Podział przepisów prawa :
bezwzględnie obowiązujące - nie możemy ich w żaden sposób zmienić, zawierają niepodważalny nakaz państwa, od wypełnienia którego nie można się uchylić
względnie obowiązujące - strony umowy zobowiązane są w trakcie jej wykonania postępować zgodnie z normami dyspozytywnymi tylko wtedy, gdy spraw, których ta norma dotyczy nie uregulowały inaczej w umowie
semiimperatywne - to przepisy po części bezwzględnie i względnie obowiązujące, można je zmienić tylko na czyjąś korzyść, występuje w przypadku, gdy jedna ze stron jest ekonomicznie silniejsza
4.WYKŁADNIA PRZEPISU PRAWA ??
RADWAŃSKI
I. Wykładnia prawa
Uwagi wstępne
wykładnia to swoisty proces myślowy polegający na ustalaniu właściwego znaczenia tekstów prawnych, stanowiących podstawę do zrekonstruowania poszukiwanej normy prawnej;
dokonuje sąd jedynie w zakresie koniecznym do rozstrzygnięcia konkretnej sprawy → wykładnia sądowa należy do tzw. wykładni operacyjnej (praktycznej) podporządkowanej bezpośrednio funkcji stosowania prawa;
rozpowszechniony pogląd – clara non sunt interpretanda argumenty przeciwne:
wg współczesnej semiotyki wykładania zawsze jest konieczna, aby można było przypisać jakikolwiek sens zespołowi kresek na papierze;
w/w pogląd niedopuszczalny ze względu na subiektywizację procesu wykładni, która jest niezgodna z zasadą praworządności → od sędziego zależałoby czy treść przepisu budzi wątpliwości czy nie;
bezzasadne monopolizowanie werbalnej (językowej) dyrektywy wykładni;
dlatego słuszniejszy jest pogląd interpretatio cessat in claris → na tą paremię powołał się SN w 1998 r.;
dyrektywy wykładni powinny być jednolite i przestrzegane przez wszystkie organy powołane do interpretacji prawa, ale ich treść nie jest ustalana normatywnie, ale w doktrynie → powszechnie akceptowany model wykładni zakłada występowanie dyrektyw wykładni: językowych, systemowych i funkcjonalnych;
Dyrektywy językowe (wykładnia językowa)
odwoływanie się do reguł znaczeniowych i składniowych powszechnego języka etnicznego (polskiego), przy uwzględnieniu swoistych reguł języka prawniczego oraz ustanowionych przepisami prawnymi (nadają specyficzne znaczenie, precyzują ich treść);
założenie, że prawodawca właściwie posługuje się językiem, w którym wysławia normy prawne → założenie, że każde słowo użyte w tekście jest potrzebne i nie może być pominięte w toku wykładni → założenie, że tym samym słowom należy przypisywać to samo znaczenie → postulat uwzględniania nie tylko tzw. przepisu bazowego (zrębowego) ale i innych postanowień aktu prawnego (nakaz semiotyki rozpatrywanie przepisu na tle całego tekstu);
sędzia może opierać się nie tylko na własnej wiedzy, ale również korzystać z pomocy słowników i biegłych (tak orz. SN z 1998 r.);
wykładania ta wspierana przez paralingwistyczne środki wyrazu, min.: organizacja przestrzenna tekstu (wyodrębnienie tytułów, nagłówków, podział na artykuły, paragrafy, punkty etc.), ale same napisy umieszczone jako tytuły pewnych części tekstu prawnego nie stanowią dostatecznej podstawy do konstruowania norm prawnych;
5. Prawo podmiotowe - korzystna sytuacja jednostki (np. prawo wyborcze)
3 rodzaje praw podmiotowych:
roszczenie - sytuacja, gdy jedna osoba czegoś żąda, a druga ma obowiązek spełnienia tego
roszczenie wymagalne - termin roszczenia już nadszedł
roszczenie niewymagalne - termin wymagalności jeszcze nie nadszedł
uprawnienie kształtujące - są to nasze jednostronne prawa do kształtowania stosunku prawnego, sami możemy podjąć decyzję, bez zgody drugiej osoby, która musi się pogodzić z daną sytuacją
zarzut - prawo do odmowy spełnienia roszczenia
zarzut trwały - anuluje roszczenie, nie będziemy musieli go wykonać
zarzut przejściowy - można przejściowo (chwilowo) nie wykonać roszczenia
potrącenie - anulacja roszczeń (zarzut trwały)
redukcja - każdy dostaje trochę, ale nie wszystko
system pierwszeństwa (preferencji) przy redukcji
zastaw rejestrowy - może być ustanowiony w celu zabezpieczenia wierzytelności państwowych osób prawnych, krajowych i zagranicznych banków oraz krajowych podmiotów gospodarczych. Do ustanowienia zastawu rejestrowego potrzebna jest pisemna umowa między osobą uprawnioną do rozporządzania przedmiotem zastawu (zastawcą) a wierzycielem (zastawnikiem) oraz wpis do rejestru zastawu.
system mieszany -składa się z redukcji i preferencji. Gdy nie mamy wystarczającej sumy pieniędzy do zapłaty roszczeń, dzielimy poszkodowanych (wierzycieli) na grupy i następnie wprowadza się system preferencji:
1. wynagrodzenie prawników
↓
2. pracownicy (zaległe pensje)
↓
3. podatki
↓
4. przedsiębiorca, kontrahenci
↓
5. odsetki starsze niż rok
W obrębie grupy następuje redukcja, gdy zabraknie już pieniędzy (zazwyczaj już od 3-4 grupy).
6. Podmiot stosunku prawnego - rzeczy, wokół których tworzy się relację prawną (coś materialnego, wyodrębnionego z przyrody) np. wynajem mieszkania
!zwierzęta, dobra kultury i organy nie są traktowane jak rzeczy!
!rzeczy wyłączone z obrotu to narkotyki i organy!
Rzecz - w sensie prawnym i ekonomicznym są to tylko istniejące części przyrody, które występują w stanie pierwotnym, bez względu na to, czy ma jakąś wartość majątkową
nieruchomości
grunty (wyodrębniony obszar powierzchni ziemi), zawsze ma swojego właściciela
budynki (są nierozerwalnie połączone z gruntem) użytkowanie wieczyste - grunt należy do państwa, użytkownik wieczysty może na nim wybudować budynek, sprzedać go, ale musi płacić za użytkowanie
lokale (możemy być właścicielem, mieszkanie nie należy do gruntu)
ruchomości - wszystko, co nie jest w/w jest ruchomością
rzeczy oznaczone co do gatunku (określone są wg cech rodzajowych; rzeczy te są takie same, właścicielem stajemy się dopiero, gdy dostaniemy daną rzecz do ręki)
rzeczy oznaczone co do tożsamości (określone wg cech indywidualnych; jest tylko jedna taka rzecz istniejąca na świecie, jeżeli ją kupimy natychmiast stajemy się właścicielem)
pożytki z rzeczy - dochody, które zarabiamy na rzeczy będąc jej właścicielem np. to co wyrośnie na naszym gruncie należy do nas
pożytki naturalne - to, co natura stworzy na naszym gruncie jest naszą własnością
pożytki cywile - na podstawie stosunku cywilnoprawnego np. czynsz z mieszkania
pożytki z prawa - dochody, które prawo to przynosi zgodnie ze swym społeczno-gospodarczym przeznaczeniem
RADWAŃSKI
Części składowe rzeczy i przynależności.
Części składowe (art. 47)
potrzebne do rozdzielenia rzeczy złożonych (elementy niejednorodne w różny sposób ze sobą sprężone) od rzeczy posiadających części, które nie mogą być przedmiotem odrębnych praw rzeczowych.
by dany element był uznany za część składowa musi spełniać określone warunki:
więź fizykalno-przestrzenna – niemożność odłączenia bez zniszczenia rzeczy (§ 2);
więź funkcjonalna – niemożność odłączenia bez zmiany przeznaczenia rzeczy (§ 2);
połączenie trwałe (§ 3)
Części składowe mogą posiadać tak nieruchomości jak ruchomości;
Wyjątki:
art. 48 – budynki lub ich części oraz drzewa i inne rośliny, jeśli stanowią tak przepisy szczególne;
art. 49 – urządzenia służące do odprowadzania lub doprowadzania wody, pary, gazu, prądu elektrycznego oraz inne urządzenia podobne nie należą do części składowych gruntu lub budynku, przez który biegną, jeżeli wchodzą w skład przedsiębiorstwa lub zakładu.
Częścią składową rzeczy mogą być też prawa związane z jej własnością (art. 50) → rozciągnięcie też na te prawa dyspozycji art. 47 § 1 kc (nie mogą być odrębnym prawem)
Nie zakazane jest dokonywanie podziały rzeczy i przekształcenia jej części składowych w rzeczy samoistne, choć zakazy takie mogą być formułowane w przepisach szczególnych (zakaz podziału gruntów rolnych) lub wynikać z konstrukcji praw związanych z rzeczą (np. służebności).
Nie zakazane też jest podejmowanie zobowiązań dot. części rzeczy, posiadania ich, czy oznaczenia szczególnego sposoby wykonywania praw rzeczowych na określonej rzeczy.
Przynależności
samoistna rzecz ruchoma, związana z inna rzeczą (ruchomą lub nieruchomością), tj. rzeczą główną.
Cechy:
ta sama osoba właścicielem;
przynależność jest potrzebna do korzystania z rzeczy głównej zgodnie z jej przeznaczeniem;
przynależność jest z rzeczą główną w faktycznym i stałym związku, a przemijające pozbawienie jej faktycznego związku z rzeczą główną nie powoduje utraty charakteru przynależności.
art. 52 – czynności prawna dotycząca rzeczy głównej, dot. też przynależności – o ile przepisy szczególne lub sama umowa nie stanowi inaczej.
inne konsekwencje prawne tego pojęcia – np. egzekucja skierowana do nieruchomości obejmuje też jej przynależności; a wg KWU hipoteka obejmuje nieruchomość wraz z przynależnościami.
7. Podmioty w stosunkach prawnych - strony, wokół których tworzy się relację prawną
Osoba fizyczna - odnosi się do człowieka, jako uczestnika stosunków cywilnoprawnych
zdolność prawna - zdolność bycia podmiotem prawa np. rodzic niemowlaka umiera i mimo, że nic nie rozumie dziedziczy wszystko po tym rodzicu (od chwili urodzenia, nawet życie płodowe, aż do śmierci)
dobra (prawa) osobiste - jakieś wartości, które przysługują człowiekowi i są godne ochrony np. nasze życie, zdrowie, wolność osobista, dobre imię, dane osobowe, pseudonim artystyczny, wizerunek, tajemnice korespondencji. Możemy żądać pieniędzy (zadośćuczynienia) z tego tytułu.
zadośćuczynienie - szkoda za naruszenie praw osobistych (krzywda)
odszkodowanie - szkoda za naruszenie praw majątkowych
Jeśli ktoś naruszył nasze dobra osobiste to on musi dowieść, że jest niewinny, my nie musimy mu niczego udowadniać; wzajemne naruszenia dóbr osobistych nie zwalniają z odpowiedzialności.
Zdolność do czynności prawnej - zdolność do dokonywania czynności prawnych, zdolność do tworzenia lub zakończenia czynności prawnej samodzielnie, własnymi działaniami, zależy od wieku lub/i rozwoju psychicznego:
brak zdolności do czynności prawnej mają:
osoby do 13 roku życia
osoby ubezwłasnowolnione całkowicie
Wszystko, co te osoby robią same jest nieważne. Za te osoby działają przedstawiciele ustawowi (dzieci -> rodzice; osoby ubezwłasnowolnione -> opiekuni)
Drobne bieżące sprawy życia codziennego - mogą być dokonywane przez w/w osoby, ale muszą być fair, nikogo te czynności nie powinny krzywdzić.
Jeżeli w/w osoba pełni rolę "posłańca" może ona załatwiać sprawy większe od drobnych bieżących spraw życia codziennego.
ograniczona zdolność do czynności prawnych:
osoby między 13-18 rokiem życia
osoby ubezwłasnowolnione częściowo
Mogą zasadniczo robić "wszystko", ale za zgodą przedstawicieli ustawowych.
Jeżeli dostali coś do własnego rozporządzenia np. jakiś prezent mogą tym zarządzać wg własnych zasad, nie pytając nikogo o zgodę.
Mogą się swobodnie gdzieś zatrudnić (w większości przypadków za zgodą przedstawiciela ustawowego).
Drobne bieżące sprawy życia codziennego są zawsze ważne, nawet jeśli są krzywdzące.
pełna zdolność do czynności prawnych
osoby powyżej 18 roku życia
Osoby prawne - organizacje stworzone przez ludzi i na wzór ludzi np. możemy stworzyć fundację, zorganizować partię, zawiązać spółkę itp. Mają własny majątek. Ma prawo do tajności korespondencji, prawo do renomy itp. Organizacje prawne są dobrym sposobem koncentracji kapitału, dają nam możliwość ograniczenia ryzyka
Najczęściej tworzone osoby prawne:
spółka z o.o. (z ograniczoną odpowiedzialnością)
spółka akcyjna
Organy osób prawnych - jedna lub kilka osób fizycznych, którym powierzamy prowadzenie danej działalności gospodarczej np. zarząd.
Prowadzenie osoby prawnej jest kosztowne:
podatek dochodowy od osób fizycznych (PIT)
podatek dochodowy od osób prawnych (CIT) 2 razy pobierany
8.Konsument - osoba fizyczna, która dokonuje pewnych działań nie związanych z działalnością gospodarczą
9.Działalność gospodarcza - mogą ją prowadzić osoby fizyczne. Jest prowadzona we własnym imieniu. Muszą być spełnione 3 warunki: jest
zarobkowa (chcemy zarabiać)
zorganizowana (wymaga przygotowania, warsztatu pracy)
ciągła (działalność ma być stale wykonywana)
Przedsiębiorca - każdy, kto prowadzi własną działalność gospodarczą we własnym imieniu. Przedsiębiorcą może zostać osoba fizyczna, prawna i ustawowa.
10.Czynność prawna - to nasze działanie, zachowanie, które w naszym mniemaniu ma wywołać jakiś skutek prawny. Aby ta czynność się wykonała jest potrzebne:
oświadczenie woli - jakiekolwiek zachowanie, z którego można się domyślać, że chcemy dokonać jakiejś czynności prawnej np. złożenie podpisu pod umową
umowa - czynność prawna, gdzie spotykają się zgodne ustalenia jakichś stron (co najmniej 2 stron)
uchwała - czynność prawna, gdzie jest dużo oświadczeń woli, ale nie muszą być zgodne, są wybierane drogą większościową
Oświadczenie woli uznajemy za złożone, kiedy dotarło do adresata i miał możliwość zapoznania się z nim. Jeśli konsument składa oświadczenie woli liczy się to od momentu wysłania; od momentu złożenia oświadczenia woli osoba jest nim związana
Wady oświadczeń woli - są to sytuacje, w których teoretycznie działamy na własną rękę, ale państwo może ingerować, aby nas chronić. Wskazują, w jakich okolicznościach pewne stany psychiki lub wiedzy człowieka, towarzyszące składaniu oświadczenia woli, uwzględniane są przez system prawny, określają wpływ na ważność czynności prawnych.
Rodzaje wad:
brak świadomości lub swobody - należy rozumieć to jako sytuację, gdy osoba składająca oświadczenie woli znajdowała się w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli - w szczególności dotyczy to choroby psychicznej
brak świadomości - np. zostaliśmy czymś odurzeni i podjęliśmy decyzję
brak swobody - jesteśmy zmuszeni coś zrobić np. przystawienie pistoletu do głowy i kazanie podpisania czegoś
pozorność - nie ważne jest to, co robimy dla pozorów np. przeniesienie swoich praw majątkowych na kogoś innego w celu ukrycia go przed komornikiem, najczęściej na innego członka rodziny, tak aby móc z tego majątku swobodnie korzystać
błąd - jest to niezgodność między obiektywną rzeczywistością a jej odbiciem w świadomości człowieka. Jeśli błąd dotyczy czynności prawnej i jest istotny to możemy się od tej czynności uchylić kiedy: adresat błąd wywołał, chociażby bez swej winy; wiedział o błędzie czy mógł go z łatwością zauważyć (czynność odpłatna).
Mamy 2 rodzaje błędów:
mylne wyobrażenie i stanie faktycznym np. kupno kopii zamiast oryginału
mylne wyobrażenie dotyczące treści oświadczenia woli tzw. pomyłka np. w ofercie sprzedaży zamiast 100 000zł było 10 000zł
podstęp - świadome wprowadzenie jakieś osoby w błąd lub umocnienie jej błędnego przekonania, a także przemilczenie istotnych informacji, gdy był obowiązek ich udzielenia.
groźba - zapowiedź wyrządzenia komuś jakiegoś zła, możemy się uchylić jeżeli groźba jest poważna, celowa, bezprawna (grożenie czymś, co jest nielegalne)
Błąd, podstęp i groźba - póki nie skorzystamy z prawa do odwołania się od umowy póty ta umowa obowiązuje. Możemy pisemnie złożyć oświadczenie o uchylenie w terminie do 1 roku.
11.Czynności prawne:
czynności zobowiązujące (jedna strona zobowiązuje się do jakiejś czynności)
czynności rozporządzające (rozporządzanie swoim majątkiem w świetle poprzedniego zobowiązania)
czynności o podwójnym skutku (zobowiązująco-rozporządzające)
12.Treść czynności prawnej - mamy swobodę kształtowania treści czynności prawnej, próby obejścia przepisów są nieważne, jeśli część czynności prawnej jest nieważna to tylko tę część wykluczamy z umowy bądź zastępujemy ją czymś innym
Nawet jeżeli coś nie jest wprost zakazane przez przepisy, może być niezgodne z zasadami moralnymi czy współżycia społecznego.
Elementy treści czynności prawnej:
elementy przedmiotowo istotne essentialia negotii - muszą się pojawić na umowie, żeby wiedzieć co to jest za czynność prawna i aby była skuteczna np. przy sprzedaży - zobowiązanie do przeniesienia własności i wydania rzeczy oraz zobowiązanie do zapłaty za nią ceny
elementy nieistotne naturalia negotii - nie muszą się pojawić, aby doszły to skutku, czasami są względnie ustanowione przez przepisy prawne np. czas wykonania zobowiązania
elementy dodatkowe accidentalia negotii - nie muszą być zawarte w umowie, ale jeżeli chcemy, żeby tam się znalazły to sami musimy je tam zapisać, wynikają z woli podmiotów, zastrzeżenie podmiotów polegające na tym, że muszą one wystąpić by czynność prawna była skuteczna
13. Forma czynności prawnej - sposób, w jaki czynność prawna zostaje wyrażona na zewnątrz np. umowę można zawrzeć w formie ustnej (ogólnie to jak ma wyglądać oświadczenie woli), potrzeba dowodów, że jakaś czynność została dokonana; jawność - czynność zostaje ujawniona np. Urzędowi Skarbowemu, pewne czynności wymagają ingerencji prawnika
Hierarchia form prawnych (każda forma wyższa zawiera niższe):
zwykła forma pisemna - musimy mieć coś na piśmie z własnoręcznym podpisem i z treścią zawartą wyłącznie nad nim
↑
data pewna - polega na stwierdzeniu wiążącym, że dana czynność została wykonana w określonym czasie np. pieczątka notariusza z datą
↑
podpisy poświadczone - notariusz zamieszcza na dokumencie klauzulę stwierdzającą własnoręczność podpisu przez osobę wskazaną w klauzuli, można samemu sporządzić umowę tylko notariusz potwierdza, że dokument został podpisany w jego obecności
↑
akt notarialny - notariusz w naszej obecności sporządza umowę, oryginał zostaje w kancelarii, my dostajemy jedynie odpis z podpisem notariusza, notariusz tłumaczy konsekwencje każdego przepisu, punktu w umowie
oświadczenia składane elektronicznie - dowolność formy, jest to równoznaczne z potwierdzeniem czegoś
podpis elektroniczny = zwykła forma pisemna, elektronicznie nie można załatwić niczego co wymaga notariusza
bankowość elektroniczna - wydruki z Internetu nie wymagają pieczątki, są równoznaczne z formą pisemną
ePUAP (elektroniczna Platforma Usług Administracji Publicznej) - ogólnopolska platforma teleinformatyczna służąca do komunikacji obywateli z jednostkami administracji publicznej w ujednolicony, standardowy sposób.
14.Skutki niedochowania formy czynności prawnej (rygor):
rygor nieważności ad solemnitatem - czynności nie wywołują skutków prawnych
rygor wywołanie pewnych skutków prawnych ad eventum - czynność jest ważna, ale nie w pełni. Nie wywołuje nieważności, a pociąga za sobą niewystąpienie wskazanych w ustawie konsekwencji prawnych, które by wystąpiły, gdyby forma została zachowana
rygor dowodowy ad probatione - nie dochowanie formy prawnej jest równoznaczne z ograniczeniem korzystania z dowodów przed sądem np. z zeznać świadków
* Jeżeli forma nic nie mówi o rygorze w zwykłej formie pisemnej to obowiązuje ten najniższy rygor.
* Jeżeli forma nic nie mówi o rygorze w dacie pewnej, podpisach poświadczonych i akcie notarialnym to obowiązuje ten najwyższy rygor.
* Strony mogą między sobą mogą wprowadzić jakiś rygor.
Pomiędzy przedsiębiorcami może istnieć taka forma prawna, że jedna strona podpisze umowę, a druga nie mając żadnych zastrzeżeń wyraża tym samym zgodę, że to co w niej jest zawarte będzie obowiązujące, mimo że w ogóle nic nie podpisał.
Można dokonywać interpretacji wykładni prawnej; ważny jest język, zachowanie, wszystko to, co towarzyszyło czynności prawnej. Ważna jest zgoda pomiędzy stronami - wtedy sąd nie może inaczej interpretować.
Zgodny zamiar stron - wspólne uzgodnienie istotnych dla danego typu czynności prawnej postanowień bądź w samej umowie, bądź poza nią (np. w rokowaniach). Uwzględnienie zgodnego zamiaru stron wyrażającego się w umowie nie pozwala na ograniczenie zabiegów interpretacyjnych tylko do jednego postanowienia umowy; przeciwnie, w każdej kwestii należy objąć analizą wszystkie postanowienia jej dotyczące.
15.Wadliwość czynności prawnej:
nieważność bezwzględna - narusza przepisy ogólnie obowiązujące, czynność nie wywołuje żadnych skutków prawnych; jest ona nieważna od samego początku i to z mocy prawa, ma charakter definitywny i każdy zawsze może się na nią powołać
nieważność względna (wzruszalność):
czynność prawna wzruszalna wywołuje wszystkie określone w jej treści skutki prawne, ale w sytuacjach w ustawie wskazanych skutki te mogą ulec uchyleniu lub zmianie, jeżeli uprawniona osoba skorzysta z przysługującego jej w tym względzie prawa podmiotowego i to we wskazanym terminie
czynność prawna może być wzruszona przez:
samo (pozasądowe) oświadczenie woli uprawnionego podmiotu, np. art. 88 kc
konstytutywne orzeczenie sądu, prowadzące do unieważnienia albo do zmiany treści czynności prawnej, np. art. 705 kc, art. 388 kc;
konsekwencje wzruszenia czynności następują ze skutkiem wstecznym (ex tunc);
ograniczone terminem zawitym, gdyż chodzi tu o realizację uprawnienia kształtującego, a nie roszczenia;
bezskuteczność zawieszona - tymczasowe wstrzymanie skutków dokonanej czynności prawnej do momentu nadejścia określonego zdarzenia. Ustawa wskazuje sytuacje, w których powstaje stan bezskuteczności oraz zdarzenie, od którego zależy pełne ziszczenie się czynności prawnej np. osoba sama może potwierdzić czynność prawną po uzyskaniu pełnej zdolności do jej wykonania
bezskuteczność względna - ta konstrukcja służy ochronie interesów osoby trzeciej poprzez uznanie za bezskuteczną względem nie danej czynności prawnej, przy jednoczesnym utrzymaniu ważności czynności, tzn. wywołuje ona skutki między jej uczestnikami → czynność ta jest od samego początku ważna, a jedynie wobec określonych osób nieskuteczna.
Ma zastosowanie:
z mocy samego prawa (tzw. przedmiotowo-względna)
z mocy konstytutywnego orzeczenia sądu (tzw. podmiotowo-względna)
16. Warunek - zastrzeżenie, które uzależnia powstanie lub ustanie skutku prawnego od zdarzenia przyszłego i niepewnego. Może być:
dodatni (pod warunkiem, że coś się stanie)
negatywny/ujemny (coś się dzieje zakładając, że nic się nie zmieni):
warunek zawieszający (uzależnia powstanie skutków czynności prawnych; dopiero po wystąpieniu warunku coś się stanie)
warunek rozwiązujący (uzależnia ustanie skutków czynności prawnych; skutek prawny ustaje po spełnieniu warunku)
Termin - wiąże powstanie lub ustanie skutków czynności prawnych z określonym zdarzeniem
przyszłym i pewnym. Możemy odwlec w czasie pewne skutki zdarzeń dzięki niemu.
Obliczanie terminów:
oznaczony w dniach - kończy się z upływem ostatniego dnia terminu (o północy) przy czym nie liczy się dnia, w którym doszło do zdarzenia np. 18.11.13 (pon) liczymy od 19.11.13 (wt) termin upłynie 25.11.13 (pon) o 24:00
oznaczony w tygodniach, miesiącach lub latach - kończy się z upływem dnia, który odpowiada początkowemu dniu terminu
w miesiącach: liczy się go jako 30 dni np. termin miesięczny liczony od dnia 3 czerwca upłynie z końcem 3 lipca; termin 3-miesieczny rozpoczęty 30 listopada upłynie 28 (lub 29) lutego w zależności od tego, który z nich będzie ostatnim dniem miesiąca. Jednakże, gdyby termin 3-miesięczny zapoczątkowany został 29 lutego to zakończy się on nie w ostatnim dniu maja, lecz 29 dnia tego miesiąca
w latach: liczy się go jako 365 dni
jeżeli termin oznaczono jako początek, środek, koniec miesiąca - należy to zrozumieć jako:
początek: 1-wszy dzień miesiąca
środek: 15-ty dzień miesiąca
koniec: 28,29,30,31-ty dzień miesiąca (w zależności od ilości dni w danym miesiącu)
!! jeżeli koniec terminu przypada na dzień ustawowo wolny od pracy to termin nam się wydłuża do końca następnego dnia roboczego np. miesięczny termin zapłaty rozpoczynający się 3 kwietnia upływa 3 maja. 3 maja jest dniem ustawowo wolnym od pracy, więc płatności możemy dokonać także 4 maja. Gdyby jednak dzień 4 maja wypadał w niedzielę, czyli dzień ustawowo uznany za wolny od pracy, płatności należałoby dokonać najpóźniej w pierwszym nie świątecznym dniu po takiej świątecznej kumulacji.
17. ZAWIERANIE UMÓW
UMOWY
Zasada swobody umów:
swoboda w zawieraniu umowy, w wyborze kontrahenta, w kształtowaniu treści umowy, w wyborze formy zawarcia umowy
zakres: elementy przedmiotowo istotne muszą być!
decydujące elementy: bezwzględne przepisy prawa, decydujemy z kim zawrzeć umowę i po co
Ograniczenia zawierania umów:
nakazy zawierania umów np. ubezpieczenie obowiązkowe, OC
wybór kontrahenta w obowiązkowej procedurze wyłaniania kandydatów - w trybie przetargowym lub aukcyjnym np. zamówienia publiczne
zakazy dokonywania określonych typów czynności z innymi niż ze wskazanymi rodzajami podmiotów np. umowy ubezpieczeniowe tylko z zakładami ubezpieczeniowymi
czasem ustawa wymaga indywidualnej decyzji administracyjnej np. założenie banku w postaci spółki akcyjnej
Jeżeli ktoś zobowiązał się do zawarcia jakieś umowy i później chce się z tego wycofać może zostać pozwany przez drugą stronę.
Typowe sposoby zawierania umów:
oferta - oświadczenie drugiej stronie chęć zawarcia umowy, musi zawierać stanowcze oświadczenie i mieć wszystkie konieczne elementy czynności prawnej. Ofertą jest wystawienie rzeczy w miejscu sprzedaży, na widok publiczny z oznaczeniem ceny. Jest ona propozycją stanowczą. Umowa jest zawierana w chwili otrzymania przez składającego ofertę oświadczenia o jej przyjęciu. Oferent jest ofertą związany. Oferta złożona w postaci elektronicznej wiąże składającego, jeżeli druga strona niezwłocznie potwierdzi jej przyjęcie.
Oferta. Co można zrobić?:
- zastrzec termin ofert np. do wyczerpania zapasów
- gdy ktoś składa nam ofertę w rozmowie to musimy się od razu zdecydować
- oferent nie może narzucić swojej oferty, nie ma kompetencji od jednostronnego ustalania reguł znaczeniowych tj. nie może uznać biernej postawy za akceptację.
Chociaż istnieją sytuacje , gdzie bierne zachowanie się oznacza przyjęcie oferty, ale tylko wtedy, gdy uzasadnia to kontekst sytuacyjny np. między przedsiębiorcami, którzy zostają w stałych stosunkach gospodarczych; brak niezwłocznej odpowiedzi uznaje się za przyjęcie oferty.
Oświadczenie woli, w którym adresat przyjmuje ofertę z zastrzeżeniem zmiany lub uzupełnieniem treści uważa się za nową ofertę. Pierwotny adresat występuje w nowej roli - oferenta (lustrzane odbicie).
negocjacje - strony wymieniają informację o okolicznościach mogących mieć wpływ na ich decyzję co do zawarcia umowy, formułują swoje oceny co do gospodarczych wartości proponowanych świadczeń oraz uzgadniają treść umowy. Strony nie są związane swoimi oświadczeniami, zachowując swobodę decyzji co do zawarcia umowy aczkolwiek powinny to robić w sposób zgodny z dobrymi obyczajami, a nie tylko dla pozoru. Strona, która rozpoczęła lub prowadziła negocjacje z naruszeniem dobrych obyczajów jest zobowiązana do naprawienia szkody
zawarcie umowy w dobrej wierze - uzgodnienie wszystkich postanowień umowy, które były przedmiotem negocjacji - stanowi podstawę, że umowa została zawarta; nie można prowadzić negocjacji, jeśli wiemy, że nie chcemy podpisać umowy
list intencyjny (memorandum) - jest swoistą umową, ponieważ podmioty prowadzące negocjacje zgodnie dają w nich wyraz wspólnych interesów i to w formie pisemnej:
nie ma charakteru definitywnej umowy
nie kreuje obowiązku jej zawarcia
można uznać je jako umowę określającą postępowanie stron w trakcie negocjacji
aukcja i przetarg - mają charakter postępowania wielostronnego i eliminacyjnego w celu uzyskania jak najlepszej oferty, rozpoczyna je ogłoszenie publiczne lub wysłanie informacji do konkretnych adresatów, należy podać wszelkie istotne informacje (gdzie i kiedy się odbędzie) lub podać miejsce, gdzie możemy się o nich dowiedzieć
aukcja - postępowanie ustne lub elektroniczne; polega na składaniu coraz to korzystniejszych ofert. Oferta licytacyjna przestaje go wiązać gdy ktoś inny złoży korzystniejszą ofertę. Zawarcie umowy następuje z chwilą "przybicia".
przetarg - postępowanie zasadniczo w formie pisemnej; oferty nie są składane w toku bezpośredniego i równoczesnego komunikowania się, niekoniecznie wygrywa oferta z najlepszą ceną, a najkorzystniejsza
Każda osoba, która jest niezadowolona z przebiegu i wyniku przetargu/aukcji oraz potrafi udowodnić, że w/w były ustawione może żądać ponowienia przetargu/aukcji.
Wadium - obowiązek wpłacenia lub zabezpieczenia uczestników określonej sumy. Gdy uczestnik nie wpłacił wadium nie jest dopuszczony do aukcji lub przetargu. Gdy zapłacił, po zawarciu umowy organizator jest zobowiązany je zwrócić.
W razie niedojścia umowy do skutku:
wskutek tego, że uczestnik uchyla się od zawarcia umowy, mimo że jego oferta została wybrana - organizator może zatrzymać sumę wpłaconego wadium albo dochodzić zaspokojenia z przedmiotu zabezpieczenia
Gdy organizator uchyla się od zawarcia umowy z uczestnikiem, którego ofertę wybrał - uczestnik może żądać podwójnego wadium albo naprawienia szkody w granicach negatywnego interesu umowy
18. PRZEDSTAWICIELSTWO I PEŁNOMOCNICTWO
Przedstawicielstwo ustawowe - osoba upoważniona przez prawo, może decydować o osobie, która jej podlega (dziecko - rodzic, osoba ubezwłasnowolniona - opiekun)
Pełnomocnictwo - prawo do wykonania jakieś czynności prawnej zamiast danej osoby (mocodawcy), opiera się na zaufaniu. Może być udzielone w dowolnej formie. Można je cofnąć w każdym czasie, bez wyjaśnień, należy tylko odebrać dokument potwierdzający byciem pełnomocnikiem danej osoby
Pełnomocnik nie musi mieć pełnej zdolności do czynności prawnych, musi być to co najmniej zdolność ograniczona.
Gdy ma dokonać czynności prawnej w formie szczególnej (np. z datą pewną) to pełnomocnictwo winno być udzielone w takiej samej formie.
Substytucja - dalsze pełnomocnictwo - my dajemy komuś pełnomocnictwo, a ta osoba z kolei daje je komuś innemu; substytuci działają zawsze w imieniu mocodawcy, ich pozycja nie różni się od pełnomocników bezpośrednich
Nie występuje coś takiego jak pełnomocnictwo absolutne!
Rodzaje pełnomocnictw:
szczególne - dotyczy indywidualnie określonych czynności prawnych; upoważnienie do jednej konkretnej czynności
rodzajowe - upoważnienie do pewnego typu czynności; wskazuje określoną kategorię czynności prawnych, do których umocowany jest pełnomocnik.
ogólne - obejmuje umocowanie do czynności zwykłego zarządu, wymaga zachowania formy pisemnej (ad solemnitatem)
prokura - pełnomocnictwo swoiście przystosowane do działalności gospodarczej przedsiębiorcy
udzielenie:
mogą tylko przedsiębiorcy (osoba fizyczna, prawna, ułomna osoba prawna)
wymaga formy pisemnej ad solemnitatem
przedsiębiorca powinien zgłosić fakt udzielenia prokury do rejestru przedsiębiorców
prokurent:
musi to być osoba fizyczna, mająca pełną zdolność do czynności prawnych
nie może być przeniesiona na inne osoby przez prokurenta
prokurent może ustanowić pełnomocników do poszczególnych czynności lub rodzajów
zakres:
można ustanowić kilku prokurentów - łącznie lub oddzielnie, jak również prokurę oddziałową
odnosi się do reprezentowanego przedsiębiorcy, w zakresie związanym z innymi podmiotami z prowadzenie przedsiębiorstwa
nie można zbyć przedsiębiorstwa, oddać go do czasowego korzystania, zbywać i obciążać nieruchomości
prokurent składający oświadczenie woli w postaci pisemnej powinien złożyć swój podpis zgodnie ze wzorem w rejestrze oraz wskazać, że występuje w roli prokurenta
wygaśnięcie
odwołanie
wykreślenie przedsiębiorcy z rejestru
ogłoszenie upadłości
likwidacja
przekształcenie przedsiębiorstwa
śmierć prokurenta
Osoby czynne w lokalu przedsiębiorstwa mają automatyczne pełnomocnictwo np. sprzedawca w jakieś sieci supermarketów.
Pełnomocnik rzekomy - osoba, która podaje się za pełnomocnika a nią nie jest lub łamie zakres pełnomocnictwa; to co robi nie wywołuje skutków prawnych dla mocodawcy.
Gdy ktoś działa bez upoważnienia w naszym imieniu, a decyzja podjęta przez tę osobę się nam podoba i wyszła nam na dobre możemy ją bez problemu zaakceptować.
19. PRZEDAWNIENIE I TERMINY ZAWITE
20.Zobowiązanie - to stosunek prawny, gdzie jedną stroną jest wierzyciel (może czegoś żądać od dłużnika), a drugą jest dłużnik (który ma obowiązek względem wierzyciela); prawa i obowiązki dotyczą tylko i wyłącznie tych dwóch osób, ma charakter względny
wierzytelność - prawa właściciela
dług - obowiązek dłużnika, jeżeli dług zostanie wykonany to wierzytelność wygasa
odpowiedzialność - ujemne następstwa jakie prawo przewiduje, jeżeli dłużnik nie spełni swojego długu ponosi odpowiedzialność
odpowiedzialność osobista
odpowiedzialność całym swoim majątkiem, takim, jakim w danym momencie dysponujemy
Ograniczenie odpowiedzialności osobistej:
odpowiedzialność kwotowa - odpowiedzialność całym swoim majątkiem, ale do jakiejś kwoty, wartości
odpowiedzialność do pewnej masy majątkowej - odpowiadamy jakąś częścią swojego majątku
Dobrodziejstwo inwentarza - sposób przyjęcia spadku polegający na ograniczeniu odpowiedzialności za długi spadkowe do wysokości określonego inwentarza stanu czynnego spadku, nie zagrażamy naszemu dotychczasowemu majątkowi. Jego przeciwieństwem jest przyjęcie spadku "wprost", oznaczające rozszerzenie odpowiedzialności za długi spadkowe, bez ograniczeń wynikających ze stanu czynnego spadku. W wyniku takiego przyjęcia wierzyciel może dochodzić swego roszczenia z wartości spadku, a gdyby była ona niewystarczająca, to również z majątku osobistego spadkobiercy.
odpowiedzialność rzeczowa - odpowiedzialność jednym konkretnym przedmiotem z naszego majątku. Wierzyciel może się zaspokoić z tej jednej rzeczy zawsze niezależnie od tego czyja ona w danym momencie jest (odpowiedzialność ponosi każdoczesny właściciel rzeczy, którym nie musi być dłużnik); gwarancję zaspokojenia wierzyciela daje oznaczony przedmiot majątkowy, którym zabezpieczono wierzytelność.
hipoteka - obciążenie nieruchomości, możemy to sprawdzić w księgach wieczystych
zastaw - ograniczone prawo rzeczowe, ustanawiane w celu zabezpieczenia wierzytelności, najważniejszą cechą zastawu jest to, że może być ustanowiony jedynie na rzeczach ruchomych (rejestr zastawów) - możemy sprawdzić czy dany przedmiot nie jest obciążony jakimś zobowiązaniem
Skarga pauliańska -(ochrona wierzyciela w razie niewypłacalności dłużnika) - dłużnik jest właścicielem swojego majątku. Jeżeli dłużnik pomniejszał swój majątek, żeby pokrzywdzić wierzycieli i przez to stał się niewypłacalny to wierzyciel będąc w stanie udowodnić mu, że specjalnie uszczuplił swój majątek może zgłosić sprawę do sądu i żądać zwrotu rzeczy od osób trzecich, które dane rzeczy z majątku dostały. Wierzyciel musi jeszcze udowodnić, że ta osoba trzecia, która wzbogaciła sie na rzeczach od dłużnika wiedziała lub przy zachowaniu należytej staranności mogła się dowiedzieć, że przyjmując te rzeczy wyrządza krzywdę wierzycielowi.
Łatwo można domniemać taką skargę gdy:
osoba dostała tę rzecz za darmo (darowizna)
i kiedy domniemuje się, że osoba wzbogacona jest w bliskich stosunkach z dłużnikiem
Świadczenie - zachowanie, do którego dłużnik jest zobowiązany; zachowanie się dłużnika zgodne z treścią zobowiązania zadośćuczyniające godnemu ochrony interesowi wierzyciela. Świadczenie może polegać na działaniu (czynność faktyczna lub prawna) lub na zaniechaniu
świadczenie jednorazowe - dla określenia treści i rozmiaru zachowania się dłużnika nie trzeba odwoływać się do czynnika czasu. Świadczenie jednorazowe dokonuje się w pewnym dłuższym lub krótszym odcinku czasu, jednakże element ten nie wpływa na treść i rozmiar świadczenia, lecz wskazuje sposób jego wykonania np. świadczenie polegające na wydaniu lub przeniesieniu własności rzeczy, można rozłożyć na raty
świadczenie okresowe - dla opisania treści i rozmiaru świadczeń okresowych konieczny jest element czasu. Są to czynności powtarzające się cyklicznie, w określonych z góry odstępach czasu. Polegają one na periodycznym spełnianiu świadczeń pieniężnych lub rzeczy zamiennych. Czynnik czasu wyznacza treść świadczenia a także globalny ich rozmiar np. wynajem mieszkania
świadczenie ciągłe - polegają one na określonym (stałym) zachowaniu się dłużnika w czasie trwania zobowiązania. Mogą one przybierać postać zaniechania i działania. Jeżeli zostały ustanowione na czas oznaczony, to wygasają z upływem terminu, chyba, że strony go przedłużyły np. praca
świadczenia pieniężne - jest powszechne i charakterystyczne; dłużnik przekazuje sumę pieniężną wierzycielowi. Może wybrać walutę w jakiej chce zapłacić, chyba, że wierzyciel zastrzega sobie konkretną walutę. (klauzula efektywnej zapłaty -> zastrzeżenie umowne, w którym strony umawiają się, że wykonanie zobowiązania wyrażonego w walucie obcej może nastąpić wyłącznie przez spełnienie świadczenia w tej walucie. Klauzula efektywnej zapłaty może występować w dwóch wariantach - może nakładać zobowiązanie na dłużnika, albo tylko upoważniać go do spełnienia świadczenia wyłącznie w walucie obcej. W pierwszym przypadku, jedynym sposobem uregulowania długu jest zapłata dokonana w umówionej walucie zagranicznej. W drugim natomiast dłużnik ma prawo wyboru: czy dokonać zapłaty w walucie zagranicznej wskazanej w umowie, czy też w pieniądzu krajowym, bowiem obie postaci zapłaty doprowadzą do wygaśnięcia zobowiązania.)
Zapłata może mieć formy takie jak:
zapłata gotówką - przenosimy na wierzyciela pewne znaki pieniężne
zapłata pieniądzem bankowym - brak znaków pieniężnych, bank prowadzi dla nas rachunek, gdzie znajduje się zapis środków
zapłata pieniądzem elektronicznym - pewne wartości są zapisane na pewnym nośniku materialnym (np. na karcie płatniczej)
Zasada nominalizmu - mówi o tym, że zobowiązanie pieniężne zostaje spełnione przez zapłatę tej samej sumy pieniężnej, na jaką opiewał dług w chwili jego powstawania; dłużnik powinien spełnić świadczenie pieniężne, w kwocie wynikającej z wcześniejszego zobowiązania.
Waloryzacja świadczeń pieniężnych - waloryzacja ma zapewnić wierzycielowi to, że otrzyma taką wartość jaka mu się należy
klauzula waloryzacyjna w umowie - musimy odnieść się do jakiegoś miernika wartości
klauzula walutowa - wskazujemy jako miernik inną walutę
klauzula towarowa - rynkowa cena jakiegoś towaru
klauzula kruszcu - wartość metali i kamieni szlachetnych
klauzula indeksowa - odwołują się do publicznie znanych wskaźników gospodarczych
Istotna zmiana siły nabywczej pieniądza: Sądowa waloryzacja świadczeń pieniężnych zwana też małą klauzulą rebus sic stantibus jest instytucją prawa cywilnego pozwalającą na sądową zmianę wysokości świadczenia w razie istotnej zmiany siły nabywczej pieniądza po powstaniu zobowiązania.
Odsetki - świadczenia uboczne świadczone w tych samych przedmiotach co świadczenie główne, są liczone w zależności od danej stopy procentowej i okresu czasu, w którym korzystaliśmy z sum pieniężnych, rozliczane są cyklicznie, nie redukują kwoty nominalnej
odsetki kapitałowe - pełnią funkcję waloryzacyjną, a także funkcję pewnego wynagrodzenia dla kogoś, kto pozwolił korzystać z jego środków
odsetki za opóźnienie - pełnią funkcję odszkodowawczą, mogą wynikać z umowy stron lub przepisów prawa (13% w skali roku- odsetki ustawowe, 10% w skali roku - odsetki podatkowe)
Ustawa o terminach zapłaty w transakcjach handlowych - po 30 dniach od dostarczenia towaru dostawca ma prawo naliczać odsetki ustawowe (13%), a po 60 dniach odsetki podatkowe (10%)
Odsetki maksymalne wynoszą 16% w skali roku, wierzyciel nie może narzucić większych odsetek
Świadczenie podzielne - jeśli jest więcej niż 1 dłużnik, dzieli się po równo między nich (podzielne, gdy zobowiązanie może być spełnione częściowo bez uszczerbku dla świadczenia lub przedmiotu; świadczenie jest podzielne, jeżeli może być spełnione częściowo bez istotnej zmiany przedmiotu lub wartości).
Świadczenie niepodzielne - (solidarność - wynika z tego, że świadczenie jest niepodzielne albo za umową stron albo z przepisu ustawy.
2 rodzaje solidarności:
bierna (kliku dłużników, jeden wierzyciel) - może wedle własnego wyboru żądać wykonania zobowiązania w całości lub w części od wszystkich dłużników łącznie, od kilku z nich lub od każdego z osobna. Spełnienia świadczenia przez któregokolwiek z dłużników zwalnia z długu pozostałych. Ten, kto spełnił świadczenie może jednak domagać się od pozostałych współdłużników zwrotu w częściach równych przypadających na nich części (roszczenie zwrotne), chyba że co innego wynika z umowy lub innego stosunku prawnego istniejącego między współdłużnikami. Źródłem solidarności biernej może być ustawa lub czynność prawna np. 1 z 3 dłużników zapłacić 6 tys. z 6 tys. długu. Może on domagać się zwrotu od pozostałych 2 współdłużników po 2 tys. czyli razem 4 tys.
czynna (jeden dłużnik, wielu wierzycieli) - po stronie wierzycieli występuje kilka osób uprawnionych do przyjęcia świadczenia od jednego dłużnika, który może wedle własnego wyboru spełnić świadczenie do rąk któregokolwiek z nich, przez co zwolni się z długu wobec pozostałych. Jednakże po wytoczeniu powództwa przez jednego z wierzycieli dłużnik powinien spełnić świadczenie właśnie jemu. Źródłem solidarności czynnej może być tylko czynność prawna.
Umowy odnoszące się do osób trzecich:
umowa o świadczenie na rzecz osoby trzeciej - polega na tym, że w umowie zastrzeżonej dłużnik spełni świadczenie na rzecz osoby trzeciej. Osoba ta może żądać bezpośrednio od dłużnika spełnienia zastrzeżonego świadczenia; wierzyciel każe spełnić swojemu dłużnikowi świadczenie jakiejś innej osobie, beneficjentowi; np. umowa przewozu kurierem, polisa ubezpieczeniowa na życie na rzecz dzieci.
umowa o świadczenie przez osobę trzecią - dłużnik obiecuje wierzycielowi, że jakaś osoba trzecia coś zrobi na rzecz wierzyciela np. instytucja gwarancji
umowa o zwolnienie dłużnika przez osobę trzecią z obowiązku świadczenia - jeżeli osoba trzecia zobowiązała się przez umowę z dłużnikiem zwolnić go od obowiązku świadczenia jest ona odpowiedzialna względem dłużnika za to, że wierzyciel nie będzie od niego żądał spełnienia świadczenia np. jeżeli my jesteśmy sprawcą szkody komunikacyjnej i poszkodowany dochodzi naprawienia szkody tylko od nas, powinnyśmy złożyć wniosek o przyznanie naszego zakładu ubezpieczeń w ramach polisy OC. (Jeżeli osoba trzecia nie wywiąże się z umowy to ponosi odpowiedzialność odszkodowawczą względem dłużnika. Ponosi także odpowiedzialność za szkodę, ale względem dłużnika, bo wierzyciel do osoby trzeciej nie mają zupełnie nic wspólnego)
Odpowiedzialność odszkodowawcza - u kogoś powstał jakiś uszczerbek, a jakaś osoba jest zobowiązana do naprawy tej szkody, uszczerbku (zwykle sprawca uszczerbku).
Żeby komuś przypisać odpowiedzialność odszkodowawczą:
musi powstać szkoda
ta szkoda wynikła w wyniku jakiegoś zdarzenia (istnieje związek przyczynowy pomiędzy zdarzeniem a powstałą szkodą)
musi być jakaś osoba odpowiedzialna za wykonanie uszczerbku/szkody
Odpowiedzialność za szkody, które są przyczynowo związane ze zdarzeniem, sprawca szkody odpowiada za normalne następstwa np. wjechaliśmy komuś w tył samochodu, ta osoba wysiada wściekła z tego samochodu i przypadkowo poślizgnęła się i złamała nogę, my nie odpowiadamy za jej uszczerbek na zdrowiu, ponieważ nie ma to nic wspólnego z tym, że wjechaliśmy tej osobie w tył.
Rodzaje odpowiedzialności - reguły, które opisują jak wygląda odpowiedzialność odszkodowawcza
odpowiedzialność kontraktowa - złe lub nienależyte wykonanie kontraktu
odpowiedzialność deliktowa - jakieś działanie negatywnie oceniane przez prawo, odpowiedzialność wynika z przepisu prawa, nawet jeśli nie było wcześniejszego zobowiązania między dłużnikiem a wierzycielem np. pobicie, zniszczenie mienia
odpowiedzialność gwarancyjno-repartycyjna - np. ubezpieczenie, towarzystwo ubezpieczeń zależnych wypłaca odszkodowanie za coś od czego się ubezpieczyliśmy, bezpośrednio za szkodę zakład nie jest odpowiedzialny
Zasady odpowiedzialności - reguły mówiące kto jest odpowiedzialny, kto jest zobowiązany do wyrównania tego uszczerbku/szkody:
zasada winy - odpowiedzialność odszkodowawczą ponosi ten, kto jest winny (sprawca ma negatywny sposób myślenia o innej osobie i chciał wyrządzić umyślnie szkodę)
zasada ryzyka - ktoś ponosi odpowiedzialność zawsze niezależnie od tego, czy jest winny czy nie, chyba że szkoda powstała w wyniku siły wyższej np. ruch drogowy, prowadzenie przedsiębiorstwa z wykorzystaniem urządzeń mechanicznych
zasada słuszności - pojawia się rzadko; nie liczy się prawo, ale sprawiedliwość (względy moralne i etyczne), sprawcą szkody i poszkodowanym jest osoba fizyczna np. jeżeli biedak ukradnie coś do jedzenia od milionera to z zasad moralnych sąd nie będzie żądać odszkodowania względem milionera
zasada gwarancyjno-repartycyjna - zakład ubezpieczeń społecznych jest zobowiązany do zapłaty odszkodowania za szkodę
szkoda - ma charakter majątkowy
krzywda - ma charakter niemajątkowy; uszkodzenie naszego zdrowia, zarówno fizycznie jak i psychicznie
szkoda na mieniu - uszkodzenie naszego majątku
szkoda na osobie - występują konsekwencje majątkowe i niemajątkowe, odpowiedzialność jest pełna; sprawca również ponosi odpowiedzialność za utracone korzyści z tytułu szkody (nie tylko to co utraciliśmy, ale też to co mogliśmy zyskać nie będąc poszkodowanym)
Zasada pełnego odszkodowania - trzeba uwzględnić pozytywne następstwa szkody np. zamiast naprawy samochodu nowy samochód co by było równoznaczne z naszą szkodą
Przyczynienie się do szkody - sam poszkodowany przyczynił się do szkody lub do rozrostu szkody
Otrzymując odszkodowanie możemy go wykorzystać jak chcemy, niekoniecznie zgodnie z przeznaczeniem.
21.UMOWY
Umowa - zgodne oświadczenie woli dwóch stron
Zasada swobody zawierania umów - decydujemy z kim podpisujemy umowę, co zawiera (przepisy prawa konkretyzują co wolno zawrzeć, co trzeba, a czego nie wolno)
Wzorzec umowy - dotyczy jakiekolwiek dokumentu przedstawionego przez przedsiębiorcę, który ma stypizowany schemat; warunki nie są częścią umowy, nie musimy się na nie zgadzać ani podpisywać pod nimi, a i tak muszą nas obowiązywać - musi być nam doręczony przed zawarciem umowy (obowiązek przedsiębiorcy) np. regulamin w autobusie, na stronie internetowej.
2 dyrektywy:
jednoznaczny - musi być napisany zrozumiałym językiem, aby większość wiedziała o co chodzi (jeśli wzorzec stworzony jest w sposób zawiły to wątpliwości rozstrzyga się na korzyść klienta)
zrozumiały- jeśli nie jest jasny lub nie można odczytać treści, odbiorca nie musi się do niego stosować
Jeżeli uda nam się wynegocjować korzystniejsze warunki niż te we wzorcu, to ważniejsza jest umowa podpisana niż wzorzec; nie musimy się do niego stosować.
Jeśli przy długotrwałej umowie przedsiębiorca zmieni wzorzec, klient może go zaakceptować lub rozwiązać umowę.
Regulacje dotyczące ochrony konsumentów - przepisy mogą dotyczyć różnych umów albo takich umów, że konsument byłby jedną ze stron
Niedozwolone klauzule umowne - występują w umowach zawieranych przez przedsiębiorców z konsumentami. Są niedozwolone z tego powodu, iż w sposób rażący naruszają prawa klienta oraz zasadę równości stron; są sprzeczne z dobrymi obyczajami. Nie ma wyczerpującej listy, która zawierałaby wszystkie postanowienia umowne, które zostały uznane za nielegalne. Kodeks cywilny w art. 3853 zawiera jedynie wyliczenie tych najczęściej stosowanych. W pozostałych przypadkach o tym, czy dane postanowienia są niedozwolone decydują sądy.
Umowy zawierane poza lokalem przedsiębiorstwa (np. akwizytorzy) - taka osoba musi przedstawić dokument tożsamości, przedstawić przedsiębiorstwo jakie reklamuje, upoważnienie od przedsiębiorcy, doręczyć na piśmie umowę i poinformować nas o możliwości odstąpienia od umowy - prawo bezwzględne, nie musimy mieć konkretnego powodu, ale mamy 10 dni od podpisania umowy
Umowy zawierane na odległość (zakupy przez Internet lub telefon) - powodem ochrony jest to, że nie możemy dotknąć przedmiotu, przedsiębiorca musi udostępnić dane o sobie, o sposobie reklamacji, technicznym przebiegu składania zamówienia, informacje o przedmiocie; mamy 10 dni na odstąpienie od umowy, przedsiębiorca także może chronić się przed konsumentem - nie musi podawać terminu realizacji umowy, ma na wysłanie 30 dni od zawarcia umowy
!! 01.06.2014 wchodzą w życie ogólne regulacje dotyczące ochrony konsumentów - 10 dni odstąpienia od umowy wydłuża się do 14 dni, przy odstąpieniu od umowy konsumentom będzie zwracany koszt za odesłanie towaru (najtańszy koszt przesyłki), prawo odstąpienia nie dotyczy produktów, z których zerwaliśmy już folię np. film bądź produktów szybko psujących się.