Odnowa biologiczna
Superkompensacja –to odbudowa związków energetycznych z nadwyżką. Faza to powstaje po treningu. Po treningu musi wystąpić zmęczenie, a po zmęczeniu odpoczynek. Czyli praca-zmeczenie-odpoczynek. Im większa praca, tym większe zmęczenie oraz większa superkompensacja. Jednak zbyt duża praca może doprowadzić do braku superkompensacji. Faza ta występuje po 24-48h, utrzymuje się od 7-8 do 10-14 dni, po tym czasie powraca do stanu wyjściowego.
Zmęczenie – adekwatne do potrzeb wyczerpanie składników energetycznych ustroju lub zmiana funkcji w wyniku wykonywanej pracy, prowadząca do obniżenia wydolności
2 stadia zmęczenia
I – zmęczenie ukryte – wydajność pracy nie obniża się, ale wykonywanemu ćwiczeniu towarzyszą zmiany w układach funkcjonalnych, praca odbywa się przy znacznym wzroście częstości tętna, napięciu mm i pobudzeniu układu nerwowego oraz intensywnej przemianie materii
II – zmęczenie jawne – dalsze podtrzymywanie pracy w zmęczeniu ukrytym prowadzi do narastania zmęczenia i przejścia w zmęczenie jawne
Typy zmęczenia wg Zaciorskiego
Umysłowe – np. przy grze w szachy
Czuciowe – w wyniku napiętej pracy analizatorów – np. wzrokowego u strzelców sportowych
Emocjonalne – jako wynik intensywnych przeżyć emocjonalnych – np. po zawodach lub po przezwyciężeniu lęku
Fizyczne – wywołane pracą mięśniową.
Lokalne(miejscowe) – w pracy bierze udział mniej niż 1/3 ogólnej ilości mięśni ciała
Regionalne – w pracy bierze udział od 1/3 do 2/3 mięśni ciała
Ogólne – w pracy bierze udział ponad 2/3 mięśni ciała
Odpoczynek – powrót cech fizjologicznych do poziomu wyjściowego po pracy niewyczerpującej. Mamy dwie fazy odpoczynku
1 faza – przez pierwsze 2-4 min po zaprzestaniu pracy następuje gwałtowny spadek tętna, ciśnienia krwi, wentylacji płuc, zużycia tlenu, rytmu oddechowego, wzrasta wydalanie CO2 i koncentracja kwasu mlekowego
2 faza – powolniejszy spadek wszystkich wskaźników fizjologicznych w zależności od długości i intensywności wysiłku
Praca niewyczerpująca - nie prowadzi do obniżenia zdolności do pracy ( np. rozgrzewka) – wystarczy odpoczynek
Praca wyczerpująca – prowadzi do spadku zdolności do pracy – konieczna jest odnowa
Odnowa biologiczna – jest to świadome działanie na ustrój za pomocą różnych naturalnych środków i warunków środowiskowych, mające na celu ułatwienie przyśpieszenia i wzmożenie fizjologicznych procesów wypoczynkowych z powiększeniem jego zdrowia i wydolności.
Zadania odnowy bilogicznej:
1. Aktywizacja procesów wypoczynkowych
Ułatwienie biologicznych tendencji do wyrównania zaburzeń powstałych pod wpływem wykonywanej pracy fizycznej. Może nastąpić pod wpływem masażu oraz stosowanej diety.
2. Profilaktyka i zmniejszenie skutków przeciążeń powolnych
Do przeciążeń powolnych doprowadza wielokrotne, choćby minimalne przekraczanie wytrzymałości poszczególnych ogniw układu ruchu lub organów wewnętrznych. Zmiany powolne mogą przez długi czas nie zaburzać sprawności zawodnika w sposób zauważalny przez trenera a nawet niego samego.
Mikrourazy doprowadzające do przeciążeń powolnych mają charakter: mechaniczny (statyczno-dynamiczny), termiczny (zimno-gorąco), toksyczny (przewlekłe zakwaszenia).
Mikrourazy w dyscyplinach sportowych:
- zmiany kości rąk i stawów łokciowych u bokserów
- zmiany zwyrodnieniowe i przerostowe kręgosłupa okolicy lędźwiowej u ciężarowców i judoków
- stawów kolanowych u piłkarzy ręcznych
- zmiany mm łydek, stopy i zapalenia ścięgna Achillesa u biegaczy
- uszkodzenia mm równoległobocznych u miotaczy
- uszkodzenia mm dwugłowego u skoczków
3. Hartowanie
Jest to uodpornienie organizmu na zmiany warunków środowiskowych przez ćwiczenia mechanizmów adaptacyjnych. W metodyce hartowania psychofizycznego obowiązują zasady: systematyczności, stopniowania oraz przeciwstawności bodźców. Stan odporności psychofizycznej i wysokiej zdolności adaptacyjnej musi być podtrzymany regularnymi ćwiczeniami i krótkimi choćby zabiegami, gdyż w przeciwnym wypadku zakres ogólnego zespołu przystosowania zmniejsza się.
Różnica w odnowie biologicznej a odpoczynku polega na tym, że odpoczynek stosujemy po wysiłku, który nie doprowadził do obniżenia zdolności do pracy, nie był wysiłkiem wyczerpującym.
Natomiast gdy wysiłek prowadzi do zmęczenia i spadku zdolności do pracy, musi upłynąć dłuższy okres czasu do zlikwidowania objawów zmęczenia i powrotu zdolności do pracy to wtedy konieczna jest odnowa sił organizmu.