Specjacja allopatryczna – typ specjacji, czyli powstawania nowych gatunków, w której decydującą rolę odgrywa powstanie bariery geograficznej, uniemożliwiającej fizyczny kontakt pomiędzy rozdzielonymi populacjami. Przykładem takiej bariery może być powstanie rzeki lub krateru bądź też rozsunięcie się płyt kontynentalnych. Ponieważ nowo powstałe populacje nie mogą się ze sobą krzyżować, nie zachodzi między nimi wymiana genów, a ewolucja każdej populacji odbywa się niezależnie, nawet jeśli warunki środowiskowe w obu miejscach pozostają identyczne. Po pewnym czasie zmiany w obu populacjach mogą okazać się tak duże, że krzyżowanie się pomiędzy nimi jest niemożliwe (izolacja rozrodcza), co oznacza, że powstały nowe gatunki.
Specjacja sympatryczna – rodzaj specjacji, czyli powstawania nowych gatunków opisywany w teorii ewolucji, różniący się znacząco od specjacji allopatrycznej. Populacje poddane specjacji sympatrycznej nie są rozdzielone geograficznie i dzielą ten sam obszar występowania. Różnica powstaje na skutek mutacji np. zwiększenia liczby chromosomów, która utrudnia krzyżowanie się organizmów. Przez jakiś czas krzyżowanie z istniejącą już populacją jest możliwe, ale z czasem staje się coraz trudniejsze prowadząc do powstania nowego gatunku.
Ewolucja izolacji rozrodczej
Mechanizmy rozrodczej izolacji:
Prezygotyczne - mechanizmy, które umożliwiają powstawanie mieszańcowej zygoty pomiędzy dwoma gatunkami.
IZOLACJE:
Etologiczna; etologia - to nauka dotycząca różnych zachowań zwierząt;
Ekologiczna - to zamieszkiwanie nisz ekologicznych różnego rodzaju; osobniki różnych populacji nie mają sposobności spotkania się;
Sezonowa - wynika z różnicy w porach kwitnienia czy też rozrodu;
Gametyczna - dotyczy ginięcia gamet obcych w rozrodczych narządach żeńskiego osobnika, obumierania zygot;
Mechaniczna - płciowe narządy osobników nie są do siebie dopasowane a to uniemożliwia zapłodnienie;
Postzygotyczne - dochodzi między dwoma gatunkami do zapłodnienia lecz niemożliwy jest rozwój potomstwa. Przyczyny:
Letalność zygot - powstałe mieszańce giną już na etapie zarodka
Sterylność (bezpłodność) mieszańców F1
Depresja - polega na tym, iż mieszańce F1 to organizmy płodne i żywotne; F2 z kolei giną albo są bezpłodne.
Rodzaje specjacji:
Filetyczna - dotyczy powstania gatunku B z gatunku A;
Właściwa - dotyczy powstania z gatunku A gatunków A, B... Doprowadza do wzrostu ilości gatunków.
Rodzaje właściwej specjacji:
Skokowa (nagła) - to wyodrębnienie się nagłe gatunku nowego na skutek dużej mutacyjnej zmiany np. poliploidyzację (czyli zwielokrotnienie);
Stopniowa (ciągła) - gdy gatunek powoli powstaje, niewielkie ewolucyjne zmiany częstości genu kumulujące się w każdym kolejnym pokoleniu, stopniowo doprowadzając do wytworzenia osobników, które nie mogą krzyżować się z macierzystymi osobnikami zatem uznać je należy za gatunek nowy.
Rodzaje stopniowej specjacji:
allopatryczna (geograficzna) - typ specjacji, w której udział bierze geograficzna bariera. Macierzysty oraz nowo powstały gatunek oddzielone są geograficzną bariera (góry, ocean, pas lądu, rzeka). Geograficzna bariera uniemożliwia spotykanie osobników izolowanych z macierzystymi a także uniemożliwia między nimi wymianę.
sympatryczna (ekologiczna) - kiedy macierzysty oraz nowo powstały gatunek nie są oddzielone geograficznie. Jeśli grupa osobników określonego gatunku w środowisku zajmie odmienną ekologiczną niszę to działanie ewolucyjnych czynników doprowadzić może do powstania różnic pomiędzy grupą tą a macierzystym gatunkiem. Kiedy wytworzony zostanie mechanizm rozrodczej izolacji to grupę zmienioną uznać należy za gatunek nowy.
Teorie endosymbiotyczną zaproponował Konstantin Mereszkowski w 1905 r . Współczesną organelarną endosymbiotyczną teorię ze sporymi oporami wdrożyła w 1966 Lynn Margulis [2] proponując, że mitochondria, plastydy w tym chloroplasty oraz kinetosomy 9+2 wici pochodzą od bakteryjnych endosymbiontów i zostały przyswojone przed wyewoluowaniem mechanizmu eukariotycznej mitozy.
Najprawdopodobniej mitochondria pochodzą od proteobakterii, a chloroplasty od cyjanobakterii.
Pierwsze eukarionty (pierwotniaki, rośliny, grzyby i zwierzęta) wykształciły się w drodze seryjnej endosymbiozy prostszych form.
Można zatem przyjąć pogląd, że chloroplasty to dawne bakterie fotosyntetyzujące, a mitochondria to dawne bakterie tlenowe (lub bakterie fotosyntetyzujące, które utraciły zdolność do fotosyntezy). Te endosymbionty były wchłaniane przez komórkę gospodarza, lecz nie były trawione. Przeżyły one i rozmnażały się wraz z komórką gospodarza, dlatego też następne pokolenia gospodarzy także zawierały endosymbionty. Między tymi dwoma organizmami powstała zależność mutualistyczna, a ostatecznie endosymbiont utracił zdolność samodzielnego życia poza organizmem gospodarza.
Postuluje się, że w niektórych grupach glonów (eugleniny, bruzdnice, złotowiciowce, brunatnice, okrzemki i in.) chloroplasty są zredukowanymi innymi endosymbiotycznymi glonami, co jest określane jako wtórna endosymbioza.