Bakterie charakteryzuje duża różnorodność kształtów i wielkości. Komórki bakteryjne są średnio ok. 10 razy mniejsze od komórek organizmów eukariotycznych. Osiągają od 0,5 do 5 mikrometrów wielkości. Kilka gatunków, na przykład Thiomargarita namibiensis i Epulopiscium fishelsoni, może dorastać nawet do połowy milimetra i są widoczne gołym okiem. Do najmniejszych bakterii należą wszystkie z rodzaju Mycoplasma. Mają wielkość taką jak największe wirusy, osiągają maksymalnie 0,3 mikrometra. Niektóre bakterie mogą być jeszcze mniejsze, ale ultramikrobakterie nie zostały na razie dokładnie zbadane

Bakterie o kształcie kulistym – ziarenkowce (łac. coccus, z gr. kókkos – ziarno, nasiono) stanowią większość. Częsty jest też kształt pałeczki (łac. baculus – drążek). Niektóre bakterie o podłużnym kształcie są lekko wygięte w kształcie przecinka, dlatego nazywane są przecinkowcami (łac. vibrio). Inne mogą być w kształcie spirali – śrubowce (łac. spirilla), lub ściśle zwiniętych sprężynek – krętki (łac. spirochetae). Niewiele gatunków ma inne, specyficzne kształty[19]. Różnorodność kształtów zależna jest od występowania i rodzaju ściany komórkowej bakterii oraz jej cytoszkieletu. Może ona wpłynąć na zdolność bakterii do zdobywania składników odżywczych, przemieszczania się w cieczach i ucieczki przed drapieżnikami oraz na możliwości czepne powierzchni komórki

Formy morfologiczne

Osobny artykuł: Kształt bakterii.

Kształty kolonii bakteryjnych

ziarniaki, Micrococcus

dwoinki, Diplococcus

czwórniak, Tetracoccus

paciorkowce, Streptococcus

gronkowce, Staphylococcus

pakietowce, Sarcina

pałeczki, Bacterium

laseczki, Bacillus

maczugowce, Corynebacterium

przecinkowce, Vibrio

śrubowce, Spirillum

krętki, Spirochaeta

promieniowce, Actinomyces

prątki, Mycobacterium

Budowa komórki[edytuj | edytuj kod]

Wszystkie bakterie mają stosunkowo prostą budowę komórkową. Nie mają jądra komórkowego, chloroplastów, mitochondriów, aparatu Golgiego[25], które są charakterystyczne dla komórek eukariotycznych. Zamiast jądra komórkowego mają jedną dużą, kolistą i nieupakowaną cząsteczkę DNA, czyli genofor, oraz niewielkie koliste cząsteczki DNA – plazmidy.

Budowa bakterii – 1. Pile, 2. Plazmid, 3. Rybosomy, 4. Cytoplazma, 5. Błona zewnętrzna, 6. Ściana komórkowa, 7. Otoczka, 8. Nukleoid, 9. Wić

Głównymi składnikami komórek bakteryjnych są:

cytoplazma – substancja koloidalna, wypełniająca wnętrze komórki,

nukleoid – obszar cytoplazmy, w którym znajduje się nić DNA,

otoczka – ściana o funkcji szkieletowej, na niej są zawieszone rzęski,

ściana komórkowa, która pełni funkcję ochronną, w jej skład wchodzi mureina,

błona komórkowa – struktura oddzielająca wnętrze komórki od świata zewnętrznego,

rybosomy – organelle służące do produkcji białek,

rzęski i wici, które są wypustkami pełniącymi funkcję ruchową, nie we wszystkich typach bakterii są obecne.