Proces socjalizacji

Socjalizacja jest to proces, w którym poprzez swoje doświadczenia jednostka nabywa zachowań ludzkich. Z drugiej strony jednostka uczy się funkcjonowania w kulturze. Jest to proces kształtowania się osobowości ludzkiej i z drugiej strony – relacja ze społeczeństwem i ........... warunkami życiowymi. Jednostka ludzka ze swoimi dyspozycjami psychicznymi i fizycznymi staje się dojrzała społecznie.
Aspekt socjologiczny – rozwój osobowości – osiągany każdorazowo stan zorganizowania struktury motywacji właściwej warstwy postaw i kompetencji wpisany w biografię jednostki jako rezultat radzenia sobie jednostki z wymogami środowiska i własnego „ja”.
Założenia teorii socj.:
1. Społeczeństwo wywiera realny wpływ na rozwój osobowości
2. Jesteśmy nie tylko przedmiotami socj. – istota ludzka staje się aktywnym podmiotem zdolnym do życia
społecznego nie tylko poprzez przystosowanie się do środowiska społ. i materialnego, lecz też poprzez
aktywne działanie w jego obrębie.

Etapy socjalizacji

Płaszczyzny:
1. Całe społeczeństwo, które wyznacza granice procesu społecznego. Komponenty: struktura
ekonomiczna, polityczna, socjalna, kulturalna.
2. Instytucje. Komponenty: zakłady pracy, media, szkoły, uniwersytety, wojsko, wspólnoty wyznaniowe
3. Interakcje i czynności. Komponenty: relacje rodzice-dzieci, uczeń-nauczyciel, komunikowanie się z
przyjaciółmi, krewnymi.
4. Podmiot. Komponenty: wzory doświadczeń, nastawienia, wiedza, struktury emocjonalne i poznawcze
Fazy i etapy:
* niemowlęctwa (0-1)
* wczesne dzieciństwo (2-4) – przedszkole
* dzieciństwo (5-12) – szkoła
* młodość (13-16-18) – osiągnięcie dojrzałości płciowej, ukończenie szkoły średniej/
* wiek dojrzały (16-18-65) – założenie własnej rodziny
* starość (pow. 65) – emerytura
Etapy innego punktu widzenia:
- pierwotny (kształtowanie się osobowości przed osiągnięciem dojrzałości, wpływ głównie rodziców)
- wtórny (w obrębie instytucji np. szkoły)
- tercjalny (trzeciorzędowy – poprzez media)
Odbywają się one jednocześnie.

Socjalizacja niefortunna – jej wyniki są negatywne, nie osiąga swoich celów w prawomocny sposób.
Rezultat – powstanie dewiacji osobniczych – złamanie norm (tak dewiacje definiuje grupa) – przestępstwo lub dziwactwo. Dewiacja zależy od rodzaju społeczności, okoliczności, skali. Nie wszystkie zachowania mniejszościowe i nietypowe traktowane są jako dewiacja.
Dewiacja – adaptacja człowieka w społeczeństwie przybiera charakter anomiczny – pobawiony unormowania lub nie przestrzeganie norm.
Anomia (Merton) – zderzenie między normami a celami jednostki w obrębie kultury. Cele życiowe są nieosiągalne, bezsens działań, brak pomocy przyjaciół.
Adaptacja:
1. konformizm – jednostka akceptuje cele, normy i układ instytucjonalny w społeczeństwie.
Charakter anomiczny:
2. innowacja – akceptacja celów, ale nie środków
3. rytualizm – aprobata środków, ale ignorancja celów
4. wycofanie się ucieczka – odrzucenie celów i środków
5. bunt kontranomia – normy alternatywne
RESOCJALIZACJA
Proces radykalnej zmiany osobowości – pozbawienie znaczenia dotychczasowych źródeł doświadczenia społecznego, odizolowanie jednostki od jej dotychczasowego środowiska, osiągnięcie trwałej zmiany albo tylko natychmiastowego podporządkowania się.
Goffman „O instynktach totalnych”
Środki – poniżanie, degradacja, zawstydzenie, profanacja jaźni (np. przymusowe ostrzyżenie, brak prywatności). Profanacja jaźni polega na manifestacyjnym poniżeniu tożsamości człowieka.
Wykorzenieniu towarzyszy budowa nowej jaźni, stosowanie systemu nagród i kar.
Cel: konformizm (podporządkowanie się wzorom, zach. – posłuszeństwo) zewnętrzny i wewnętrzny (problem postawy).
Postawa antycypowana zachowanie ze względu na grupy odniesienia (normatywnego). Jeszcze do niej nie należymy.

Typy przystosowania społecznego jednostki

Jest to jeden z procesów społecznych Adaptacja społ. to proces dostosowywania się jednostki do warunków konkretnej rzeczywistości społ. Odbywa się na drodze socjalizacji, w czasie której jednostki nabywają niezbędnej kompetencji kulturowej, umożliwiającej im sprawne funkcjonowanie w nowych sytuacjach społ.
Etapy:
¨ rozpoznanie nowej sytuacji i jej definicja
¨ reorientacja psychologiczna (człowiek uczy się nowych wzorów zachowań, systemów wartości itd., ale
ich nie akceptuje)
¨ tolerancja (akomodacja)
¨ asymilacja (identyfikacja z nowymi wzorami)
Typy:
1. Konformizm – jednostka akceptuje cele, normy i układ instytucjonalny w społeczeństwie
2. Innowacja – akceptacja celów, ale nie środków
3. Rytualizm – aprobata środków, ale ignorancja celów
4. Wycofanie się (ucieczka) – odrzucenie celów i środków
5. Bunt – kontranomia – normy alternatywne
Typy te (5) mają charakter anomijny.