DIAGNOZA HOLISTYCZNA DZIECKA
Symbol dziecka: Tomek
Wiek dziecka: 5 lat 2 miesiące
Rozpatrując przypadek Tomka posłużyłam się metodą obserwacji oraz wywiadu stosując arkusz obserwacji dziecka, a także rozmowę z matką, wychowawcą i dziadkami chłopca.
Opis czynników warunkujących rozwój w okresie płodowym, okołoporodowym
i wczesnego dzieciństwa:
Rozwój dziecka w okresie płodowym i niemowlęcym przebiegał prawidłowo. Ciąża i poród przebiegały bez komplikacji. Dziecko przyszło na świat drogą naturalną, a matka nie chorowała podczas ciąży. Dziecko otrzymała po porodzie 8 punktów w skali Appgar. Matka dbała o siebie w okresie ciąży, nie piła alkoholu oraz nie zażywała innych używek. Ojciec Tomka jest alkoholikiem od kilkunastu lat. W rodzinie nie stwierdzono żadnych chorób dziedzicznych. Tomek karmiony był naturalnie do 8 miesiąca, następnie z powodu zaniku pokarmu matka przeszła na pokarm sztuczny. W wieku 4 lat podczas wizyty u okulisty wykryto u chłopca nieznaczny astygmatyzm, co wiązało się z tym, że musiał zacząć nosić okulary korekcyjne. Tomek nie chorował długotrwale, jedynie kilkukrotnie na drobne przeziębienia. Chłopiec jak na swój wiek i w porównaniu do rówieśników jest wysoki oraz lekko otyły.
5) Opis środowiska rodzinnego i lokalnego:
Tomek jest jedynakiem. Wychowuje się w rodzinie niepełnej. Wychowuje go jedynie matka i dziadkowie, gdyż ojciec chłopca po tym gdy się dowiedział o ciąży odszedł i nie można z nim nawiązać kontaktu. Warunki mieszkaniowe są dobre. Chłopiec wraz z matką, babcią i dziadkiem mieszkają w parterowym domu, w którym znajdują się trzy pokoje, kuchnia i łazienka. Standard życia jest również dobry. Matka chłopca pracuje jako księgowa (ukończyła technikum ekonomiczne), dziadek pracuje od kilkunastu lat za granicą. Tomkiem od 1 roku życia zajmowała się babcia, matka poszła do pracy po urlopie macierzyńskim. Chłopiec w wieku 4 lat zaczął uczęszczać do przedszkola. W środowisku lokalnym rodzina cieszy się pozytywną opinią, chłopiec jest zawsze czysto ubrany, zadbany, nie odróżnia się od rówieśników. Chłopca z matką łącza raczej ciepłe stosunki. Do babci odnosi się z pewnym dystansem, zaś w dziadku widzi swojego bohatera, lecz nie może pogodzić się z tym, że rzadko bywa w domu. Matka i babcia są w stosunku do Tomka nadopiekuńcze. Chłopiec nie potrafi samodzielnie założyć kurtki, bucików, nie wie że rzeczy należy odłożyć na miejsce w szafce, a nie rzucić gdzie się ma ochotę. Nie potrafi sprzątnąć po sobie zabawek, oczekuje że ktoś to za niego zrobi. Nie szanuje i nie przywiązuje wagi do swoich rzeczy (często te zabawki, które przynosi do przedszkola gubi). Babcia chłopca pozwala mu na wszystko byleby tylko jej nie przeszkadzał i był cicho. Matka zaś jest niekonsekwentna, bezradna i zagubiona w swoich działaniach, co chłopiec wykorzystuje by uzyskać swoje cele. U dziecka zaspokojona jest potrzeba bezpieczeństwa. Chłopiec jest często nagradzany, głownie za dobre zachowanie, a prawie w ogóle nie jest karany. Babcia przyznaje się dać mu klapsa, gdy nie daje sobie z nim rady. Dziecko nie ma w domu żadnych obowiązków, gdyż wszystko za niego wykonują babcia i matka. Matka gdy tylko może poświęca czas chłopcu, ale przez pracę sprowadza się to do dwóch, trzech godzin dziennie. Chłopiec organizuje sobie czas wolny sam, otoczony jest mnóstwem zabawek. Czasami babcia zaprowadza go do wnuka sąsiadów, gdzie spędzają czas na wspólnej zabawie w gry komputerowe. Udział rodziny i dziecka w kulturze sprowadza się do uroczystości organizowanych w przedszkolu oraz sporadycznych wyjazdów do kina zainicjowanych przez dziadka chłopca. Tomek przebywając w środowisku domowym ma rzadki kontakt z rówieśnikami, gdyż zamyka się w domu. W przedszkolu dzieci go lubią tylko czują przed nim respekt z powodu jego zachowań agresywnych.
6) Charakterystyka dziecka:
Chłopiec w porównaniu do swoich rówieśników nie jest samodzielny. Nie potrafi się rozebrać, ani zawiązać bucików. Gdy przyszedł do przedszkola nie umiał posługiwać się łyżką czy widelcem. Czekał, aż ktoś go nakarmi. Tomek potrafi rozwiązywać problemy, ale po instrukcję działań zwraca się do nauczyciela. Jednak, gdy jakaś czynność mu nie wychodzi, porzuca ją. Po namowach nauczyciela, zwróceniu uwagi na chłopca powraca do pracy i kończy ją. Tomek bardzo często bawi się sam, a jeśli już bawi się z rówieśnikami to musi być przywódcą zabawy. Jeśli się z nim ktoś nie zgadza to Tomek obraża się i rezygnuje ze wspólnej zabawy. Przez takie zabawy chłopiec często popada w konflikty. Często zdarza się, że kłamie, zrzuca winę na inne dzieci, jest agresywny. Bije dzieci, szczypie, pluje, przezywa dzieci i zdarza mu się używać wulgaryzmów. Tomek nie wysłuchuje poleceń nauczyciela do końca, tylko zaczyna szybko chaotycznie, czasem bezmyślnie działać. Dopiero, gdy nauczyciel poświęci mu indywidualną uwagę, wtedy wykonuje wszystkie polecenia do końca i dokładnie. Chłopak jest uparty i nie wykonuje poleceń wychowawcy np. tych dotyczących sprzątania po sobie zabawek lub układania i wieszania swojego ubrania. Zdarza się, że dorosłych traktuje jak rówieśników, wtrąca się w ich rozmowy, dogaduje, a nawet przedrzeźnia. Tomek nie lubi prac manualnych, jeżeli już musi coś zrobić robi to szybko i byle jak, żeby jak najszybciej skończyć. Poprawnie posługuje się nożyczkami, dobrze kreśli linie, jego rysunki są adekwatne do wieku. Chłopiec zna literki, ale nie potrafi jeszcze ich składać w słowa. Niechętnie podejmuje działania na ćwiczeniach gimnastycznych. Z czego może wynikać jego niewielka otyłość. Wykonuje tylko te, które mu się podobają, potrafi utrzymać równowagę, przeskakiwać przedmioty, jego sprawność lokomocyjna jest w miarę poprawna. Chłopiec wypowiada się jedynie na tematy, które go interesują. Jego składnia zdania nie zawsze jest poprawna, ale ma duży zasób słownictwa. Bardziej woli rozmawiać z dorosłymi niż z dziećmi. Słuch Tomka jest poprawnie rozwinięty, dobrze słyszy rytm, muzykę. Zaś rok temu wykryto u niego nieznaczny astygmatyzm, w związku z czym musi nosić okulary korekcyjne. Tomek ma problemy z zapamiętywaniem tekstu, czytaniem oraz składaniem literek w słowa. Chłopiec wykazuje duże zdolności matematyczne. Interesuje się także zjawiskami przyrodniczymi. Zawsze dumnie wspomina o dziadku, dzięki któremu tak wiele wie na te tematy. Chłopiec nie wykazuje dojrzałości szkolnej, potrzebne jest mu poświęcenie wiele uwagi i czasu. Cechy, które wskazują na deficyty czy zaniedbania w rozwoju to na pewno brak metod wychowawczych, a także liberalny styl wychowywania. Wpływ na zachowanie chłopca ma na pewno też brak ojca oraz nadopiekuńczość matki i babci, a także brak czasu poświęcanego chłopcu na jego rozwój. Poważnym problemem dziecka jest także jego agresywne zachowanie.
7) Dziecko nie posiada opinii z Poradni Psychologiczno – Pedagogicznej.
8) Wnioski:
Na podstawie moich własnych obserwacji, wywiadów z rodziną oraz wychowawcą mogę stwierdzić, ze największym problemem Tomka jest jego agresywne zachowanie, a także nadopiekuńczość opiekunów oraz jednocześnie za mała ilość poświęcanego mu czasu. Wpływ na to zachowanie ma zapewne również brak ojca w życiu dziecka.
Plan pracy z dzieckiem:
skierowanie chłopca na badania do Poradni Psychologiczno – Pedagogicznej;
zachęcanie dziecka do wysiłku, pozostawienie więcej czasu na wykonanie pracy, chwalenie za postępy;
nawiązanie współpracy z matką w celu uświadomienia jej braku należytego czasu poświęcanego dziecku;
indywidualne kontakty opiekunów Tomka z Poradnią Psychologiczną;
poświęcanie dziecku więcej uwago, rozmawianie, pokazywanie właściwych wzorców do naśladowania;
stosowanie ciekawych metod pracy, takich jakie zainteresują dziecko;
pomoc dziecku w kontrolowaniu emocji;
postępowanie względem dziecka konsekwentnie, wyznaczenie granic co można, a co jest zabronione.
ARKUSZ DIAGNOSTYCZNY
| Data | Czas obserwacji | Sytuacja | Opis zachowania dziecka | Obserwowana sfera |
|---|---|---|---|---|
| 8.10.2012 | 2 godz. | spontaniczno-zabawowa | Tomek jest dzieckiem dojeżdżającym. Wchodząc do szatni czeka, aż ktoś przyjdzie i zdejmie mu ubranie, gdy nikt się nie pojawia zrzuca kurtkę na ziemię, ściąga buciki i biegnie boso do sali. Po zwróceniu uwagi o powieszeniu ubrań oraz założeniu kapci odpowiada „ja nie umiem”. Jest dzieckiem upartym, ale dzięki poświęceniu mu uwagi, zachęceniu i pochwaleniu - wiesza kurtkę. Wchodząc do sali zabiera samochody i bawi się sam w kącie sali. Zawołany przez kolegów bawi się z nimi, ale on musi być jej „szefem”, organizatorem i przewodnikiem. W momencie, gdy któryś z kolegów chce przewodzić - obraża się i odchodzi burząc budowlę, siada obrażony. Po skończonej zabawie, gdy wszystkie dzieci sprzątają Tomek ucieka, kryje się, mówi że nie będzie sprzątać, bo „po co?, nie chcę, nie będę”. W trakcie śniadania chłopiec czeka, aż ktoś go nakarmi. Gdy nauczycielka zwraca uwagę, ze w przedszkolu dzieci same zjadają śniadanko, pokazuje mu za wzór inne, bardziej samodzielne dzieci – Tomek podejmuje próby samodzielnego jedzenia. | Społeczna: -umiejętność organizowania zabaw; -postawa wobec kolegów. Manipulacyjna. Czynności samoobsługowe. |
| 8.10.2012 | 2 godz. | Sytuacja celowa z zakresu pojęć matematycznych. | Tomek na zajęciach siada i jest zainteresowany zajęciem z pojęć matematycznych, którym towarzyszy pacynka Gapcio i tworzywa naturalne. W momencie, gdy nauczycielka opowiada o umiejętnościach liczenia Gapcia (pacynka liczy błędnie, przeskakuje liczby itp.) Tomek zwraca mu uwagę, poucza go, potrafi prawidłowo liczyć i zauważa błędy. W trakcie przeliczania zbiorów Tomek liczy prawidłowo i potrafi odpowiadać na stawiane pytania – argumentując, iż wie, ze dobrze liczy, ponieważ razem z dzieckiem spacerując rywalizują między sobą, prawidłowo wszystko przeliczając. Jest dzieckiem aktywnym i otwartym w momencie zainteresowania zajęciem. | Umysłowa: -umiejętność prawidłowego liczenia; -umiejętność prawidłowego udzielania odpowiedzi. |
| 8.10.2012 | 45 min. | Sytuacja zorganizowana w ogródku przedszkolnym. | Zabawa w piaskownicy. Tomek wymyśla zabawę w budowanie zamku z piasku i dużego basenu. Zabiera prawidłowe narzędzia (łopatki, taczki, grabie). Podchodzą do niego koledzy pytając czy mogą budować razem z nim. Odpowiada „tak”. Zaczynają kopać, nasypywać. W pewnym momencie jeden z chłopców próbuje zbudować zamek na swój sposób co nie podoba się Tomkowi, mówi: „nieładnie, to nie ma tak być”. Kiedy chłopiec dalej chce budować po swojemu, Tomek zaczepia go, szarpie i bije łopatką po głowie i mówi: „przestań, bo to zburzę i nie będę się z wami bawić”. Obraża się i odchodzi po drodze szczypiąc z nerwów niewinną dziewczynkę bawiącą się obok. Chłopcy długo wołają go by przyszedł z powrotem się z nimi bawić. Dopiero wtedy, gdy przystają na to, że Tomek będzie rządzić wraca do nich i zgodnie się bawią. | -umiejętność posługiwania się potrzebnymi narzędziami; -stosunek do pracy i kolegów; -przejawy inicjatora zabaw; -kreator pomysłów |