PRZYJĘCIE LUB ODRZUCENIE SPADKU

1. Z chwilą otwarcia spadku spadkobierca nabywa spadek (choćby nawet o tym nie wiedział) - spadek przechodzi z mocy samego pra­wa bezpośrednio na spadkobiercę (spadkobierców)

   1. ale w ciągu 6 miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swego powołania spadkobierca może złożyć

      1. oświadczenie o przyjęciu spadku

         1. wprost

         2. z dobrodziejstwem inwentarza

      2. lub oświadczenie o odrzuceniu spadku

         1. prawo podmiotowe kształtujące

   2. dopóki termin ten nie upłynie lub spadkobierca nie złoży wcześniej oświadczenia o przyjęciu spadku przej­ście na spadkobiercę praw i obowiązków majątkowych spadkodawcy ma charak­ter tymczasowy

   3. SP/gmina podlega co do zasady przepisom, które stosuje się do innych spadkobierców, ale

      1. SP ani gmina nie mogą odrzucić spadku (jeśli jest powołany do spadku z ustawy)

         1. jeśli z testamentu to może odrzucić spadek

      2. SP ani gmina nie składają oświadczenia o przyjęciu spadku, a spadek uważa się za przyjęty z dobrodziejstwem inwentarza (jeśli jest powołany do spadku z ustawy)

         1. jeśli z testamentu to może przyjąć spadek wprost

      3. SP nie może być wyłączony od dziedziczenia przez testament negatywny

2. TERMIN DO PRZYJĘCIA LUB ODRZUCENIA SPADKU

   1. wynosi 6 miesięcy od dnia w którym spadkodawca dowiedział się o tytule swego powołania

   2. termin zawity – termin do wykonania prawa kształtującego

   3. jeżeli spadkobierców jest kilku, biegnie on odrębnie dla każdego spadkobiercy

   4. początek biegu terminu:

      1. termin ten zazwyczaj biegnie od dnia w którym spadkobierca dowiedział się o śmierci spadkodawcy i wiedział o tym, że jest z nim spokrewniony w taki sposób, że będzie powołany do spadku z ustawy w najbliższej kolejności lub znał treść ć testamentu

         1. ale nie zawsze, np. jeśli testament odnaleziono później niż w chwili otwarcia spadku bądź inny spadkobierca odrzucił spadek

      2. jeżeli spadkobierca nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych termin ten biegnie od dnia w którym przedstawiciel ustawowy dowiedział się o tytule powołania spadkobiercy

         1. jeśli spadkobierca nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych i nie ma przedstawiciela ustawowego termin biegnie od dnia w którym został ustanowiony przedstawiciel ustawowy i dowiedział się o tytule powołania spadkobiercy bądź od dnia ustania przyczyny jego ustanowienia

   5. skutki niezłożenia w terminie żadnego oświadczenia

      1. zasada: istnieje fikcja prawna, że spadkobierca przyjął spadek wprost

      2. wyjątek: istnieje fikcja prawna, że spadkobierca przyjął spadek z dobrodziejstwem inwentarza jeśli

         1. spadkobiercą jest

            1. osoba nie mająca pełnej zdolności do czynności prawnych

            2. osoba, co do której istnieje podstawa do jej całkowitego ubezwłasnowolnienia

            3. osoba prawna

         2. chociaż 1 ze współspadkobierców przyjął spadek z dobrodziejstwem inwentarza

         3. chociaż 1 ze współspadkobierców nie złożył żadnego oświadczenia i jest osobą która w takim przypadku przyjmuje spadek z dobrodziejstwem inwentarza

3. SYTUACJA SPADKOBIERCY W OKRESIE TYMCZASOWEGO NABYCIA SPADKU

   1. spadkobierca nie może zbyć spadku ani udziału w spadku w całości, ani w części

   2. spadkobierca nie może uzyskać stwierdzenia nabycia spadku

   3. odpowiedzialność za długi spadkowe ograniczona przedmiotowo - cum viribus hereditas

   4. prawo polskie nie zna przyjęcia spadku w sposób dorozumiany – nawet jeśli spadkobierca objął spadek i zarządzał nim jak swoją własnością dopóki nie upłynie termin może go odrzucić

      1. do rozliczeń między spadkobiercą który spadkiem zarządzał, a potem go odrzucił i spadkobiercami, którzy zamiast niego doszli do spadku stosuje się odpowiednio przepisy o negotiorum gestio

   5. transmisja

      1. gdy spadkobierca zmarł w okresie gdy nabycie przez niego spadku miało charakter tymczasowy sytuacja prawna polegająca na tymczasowym nabyciu spadku przechodzi w drodze dziedziczenia na transmitariuszy - osoby powołane do spadku po zmarłym spadkobiercy (transmitencie) transmitariusze mogą złożyć oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu tego spadku

         1. termin do złożenia tego oświadczenia nie może się skończyć wcześniej aniżeli termin do złożenia oświadczenia co do spadku po transmitencie

      2. transmitariusz jest powołany do 2 spadków - po 1. spadkodawcy i po transmitencie

         1. może przyjąć oba spadki

         2. może odrzucić oba spadki

         3. może odrzucić spadek po 1. spadkodawcy, a przyjąć po transmitencie

         4. nie może odrzucić spadku po transmitencie a przyjąć po 1 spadkodawcy – żeby dziedziczył po 1 spadkodawcy musi dziedziczyć po transmitencie

4. SKUTKI PRZYJĘCIE SPADKU

   1. przyjęcie spadku wywiera skutek wsteczny od chwili otwarcia spadku

   2. nabycie spadku staje się definitywne – w szczególności spadkobierca nie może odrzucić spadku

5. SKUTKI ODRZUCENIA SPADKU

   1. spadkobierca, który spadek odrzucił, zostaje wyłączony od dziedziczenia, tak jakby nie dożył otwarcia spadku fikcja prawna, że spadkobierca ten nigdy nie nabył spadku i spadek bezpośrednio, od chwili jego otwarcia, przypadł tym spadkobiercom, którzy go ostatecznie odziedziczyli

   2. szczególna regulacja ochrony pauliańskiej przy odrzuceniu spadku

      1. art. 1024

         1. jeżeli spadkobierca odrzucił spadek z pokrzywdzeniem wierzycieli

         2. każdy z wierzycieli, którego wierzytelność istniała w chwili odrzucenia spadku

         3. może żądać, żeby odrzucenie spadku zostało uznane za bezskuteczne w stosunku do niego

         4. wg przepisów o ochronie wierzycieli w razie niewypłacalności dłużnika

            1. uprawnienie to wygasa

               • po 6 miesiącach od chwili powzięcia wiadomości o odrzuceniu spadku

               • ale nie później niż z upływem 3 lat od odrzucenia spadku

      2. przesłanki

         1. PRZEDMIOTOWE (OBIETYWNE)

            1. w chwili żądania ochrony musi istnieć wierzytelność

            2. przedmiotem zaskarżenia może być odrzucenie spadku przez dłużnika

            3. odrzucenie spadku musi być dokonana z pokrzywdzeniem wierzycieli

               • można o tym mówić tylko wtedy gdy spadkobierca był niewypłacalny już w chwili otwarcia spadku

            4. czynność dokonana przez dłużnika z pokrzywdzeniem wierzycieli musi przynieść korzyść majątkową osobie 3.

         2. doktryna stoi na stanowisku, że PRZESŁANKI PODMIOTOWE NIE MUSZĄ BYĆ SPEŁNIONE

            1. dłużnik odrzuca spadek ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli

            2. spadkobierca ,któremu spadek ostatecznie przypadł musi wiedzieć lub przy zachowaniu należytej staranności mogła się dowiedzieć, że dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli

      3. jeśli spełnione są przesłanki ochrony paulińskiej wierzyciel może żądać, aby odrzucenie spadku przez dłużnika dokonane z pokrzywdzeniem wierzycieli było uznane za BEZSKUTECZNE WZGLĘDEM NIEGO (przypadek rozszerzonej skuteczności wierzytelności)

         1. jeśli tak się stanie wierzyciel może dochodzić zaspokojenia z majątku spadkowego tak jak gdyby ten spadek został przyjęty przez spadkobiercę będącego dłużnikiem i z pierwszeństwem przed wierzycielami spadkobierców którym spadek ostatecznie przypadł

zrzeczenie się	odrzucenie spadku
umowa	jednostronna czynność prawna
może nastąpić tylko za życia spadkodawcy	może nastąpić jedynie po otwarciu spadku
obejmuje zstępnych zrzekającego się, jeżeli nie postanowiono inaczej	wyłącza od dziedziczenia tylko spadkobiercę, który spadek odrzucił
nie może być zaskarżone przez wierzycieli zrzekającego się	wierzyciele mogą zaskarżyć odrzucenie spadku

1. OŚWIADCZENIE O PRZYJĘCIU LUB ODRZUCENIU SPADKU

   1. jest to czynność prawna jednostronna

   2. jeśli zostało złożone pod warunkiem lub z zastrzeżeniem terminu jest nieważne

   3. nie może być odwołane

   4. może być złożone tylko w formie przewidzianej ustawą pod rygorem nieważności

      1. można je złożyć ustnie lub na piśmie z podpisem urzędowo poświadczonym

   5. składa się je przed sądem rejonowym lub przed notariuszem

      1. właściwy jest sąd spadku (wtoku postępowania o stwierdzenie nabycia spadku) lub sąd właściwy ze względu na miejsce zamieszkania spadkobiercy

   6. składa je

      1. spadkobierca

         1. osobiście

         2. za pośrednictwem pełnomocnika pełnomocnictwo powinno być pisemne z podpisem urzędowo poświadczonym

      2. przedstawiciel ustawowy za zezwoleniem sądu opiekuńczego - w imieniu spadkodawcy, który nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych

         1. zezwolenie sądu opiekuńczego nie jest konieczna jeśli przyjęcie spadku następuje z dobrodziejstwem inwentarza

      3. spadkobierca ograniczony w zdolności do czynności prawnych osobiście za zgodą przedstawiciela ustawowego (koniczne jest zezwolenie sądu opiekuńczego)

         1. zezwolenie sądu opiekuńczego nie jest konieczna jeśli przyjęcie spadku następuje z dobrodziejstwem inwentarza

      4. imieniu osoby prawnej - organ tej osoby prawnej

   7. jest niepodzielne: spadkobierca nie może spadku częściowo przyjąć, a częściowo odrzucić

      1. wyjątki:

         1. spadkobierca, który do części spadku jest powołany jako spadkobierca ustanowiony, a do innej jako spadkobierca podstawiony, może jedną z tych części przyjąć lub odrzucić niezależnie od przyjęcia lub odrzucenia drugiej części

         2. spadkobierca może odrzucić udział spadkowy przypadający mu z tytułu przyrostu, a przyjąć udział przypadający mu jako spadkobiercy powołanemu ale nie może postąpić odwrotnie

         3. spadkobierca powołany do spadku zarówno z mocy testamentu, jak i z mocy ustawy może spadek odrzucić jako spadkobierca testamentowy, a przyjąć spadek jako spadkobierca ustawowy

   8. jeśli w oświadczeniu o przyjęciu spadku nie ma zastrzeżenia, że spadkobierca przyjmuje spadek z dobrodziejstwem inwentarza, oznacza przyjęcie proste

   9. wady oświadczenia woli o przyjęciu lub odrzuceniu spadku

      1. przymus - oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku złożone w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli jest bezwzględnie nieważne

      2. pozorność nie wchodzi w rachubę – oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku nie składa się 2. stronie

      3. błąd – można się uchylić od skutków prawnych oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku jeśli

         1. wystąpił błędu

            1. co do treści oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku

            2. i był istotny subiektywnie oraz obiektywnie - błąd uzasadniający przypuszczenie, że gdyby spadkobierca działał pod wpływem błędu i oceniał sprawę rozsądnie, nie złożyłby oświadczenia tej treści

         2. i uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia powinno nastąpić przed sądem i wymaga zatwierdzenia przez sąd

         3. i spadkobierca powinien jednocześnie oświadczyć, czy i jak spadek przyjmuje czy go odrzuca

         4. termin zawity: 1 rok od chwili wykrycia błędu

      4. podstęp – można się uchylić od skutków prawnych oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku jeśli

         1. błąd został wywołany podstępnie

            1. nawet jeśli nie dotyczył treści oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku i nie był istotny

         2. uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia powinno nastąpić przed sądem i wymaga zatwierdzenia przez sąd

         3. i spadkobierca powinien jednocześnie oświadczyć, czy i jak spadek przyjmuje czy go odrzuca

         4. termin zawity: 1 rok od chwili wykrycia błędu

      5. groźba - można się uchylić od skutków prawnych oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku jeśli

         1. spadkodawca złożył oświadczenie pod wpływem bezprawnej groźby jeżeli z okoliczności wynika, że mógł się obawiać, że jemu samemu lub innej osobie grozi poważne niebezpieczeństwo osobiste lub majątkowe (groźba poważna)

         2. i uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia powinno nastąpić przed sądem i wymaga zatwierdzenia przez sąd

         3. i spadkobierca powinien jednocześnie oświadczyć, czy i jak spadek przyjmuje czy go odrzuca

         4. termin zawity: 1 rok od chwili kiedy stan obawy ustał

      6. spadkobierca, który pod wpływem błędu, podstępu lub groźby nie złożył żadnego oświadczenia w terminie, może w powyższy sposób uchylić się od skutków prawnych niezachowania terminu