Woda jako środowisko życia

Woda jako środowisko życia

Woda w organizmach żywych
Stany skupienia wody

klasa IV

Cel ogólny lekcji:

  • stwarzanie możliwości dostrzegania i poznawania w przyrodzie całości i tworzących ją elementów

Cele szczegółowe lekcji:

  • uczeń nazywa stany skupienia w jakich woda występuje w przyrodzie;

  • uczeń dokonuje charakterystyki wody jako substancji;

  • uczeń wskazuje wpływ temperatury na zmiany stanu skupienie;

  • uczeń potrafi wskazać niebezpieczeństwa związane z wodą;

  • uczeń wymienia dziedziny, w których jest wykorzystywana woda;

  • uczeń samodzielnie analizuje tabelę "Zawartość wody w organizmach żywych";

  • uczeń potrafi udowodnić, że woda występuje w trzech stanach skupienia

  • uczeń opisuje zjawiska fizyczne (parowanie, topnienie, skraplanie).

Czas realizacji:

Temat przewidziany jest na trzy jednostki lekcyjne.

Materiały, środki dydaktyczne:

  • probówka,

  • łapa drewniana,

  • drewniana taca,

  • dwa szkiełka zegarkowe,

  • palniki spirytusowe,

  • butelka z wodą,

  • pojemnik z zamarzniętą wodą,

  • bryła lodu lekko zabarwiona,

  • szklana miska,

  • preparat chełbi modrej,

  • cienki plasterek surowego ziemniaka,

  • kolba stożkowa i kulista,

  • karty pracy.

Metody pracy:

  • pogadanka,

  • pokaz praktycznego działania (doświadczenie),

  • dyskusja,

  • praca w grupach.

Formy pracy:

  • indywidualna,

  • grupowa,

  • zbiorowa.

Tok zajęć:

  1. Wprowadzenie do lekcji - odgadnięcie wyrazów ukrytych w pionowych kolumnach magii liter - karta pracy nr 1.
     

  2. Pogadanka - nawiązanie do odgadniętych haseł, którymi są nazwy zbiorników wodnych. W nich występuje woda w stanie ciekłym, woda słodka lub morska. Czy woda zawsze jest w stanie ciekłym? Woda zamarza, paruje, stany skupienia są zmienne, woda w rzekach również jest w różnej postaci.

Wniosek: woda zamarza i paruje.

 

  1. Uzupełnienie karty pracy nr 2. (stany wody)
     

  2. Pokaz. Kiedy i w jakich warunkach woda występuje w poszczególnych stanach skupienia?

    • Szklanka z zamarzniętą wodą i zakręcona butelka z wodą (włożyć ją jeszcze w woreczek foliowy).
      Wniosek: Woda zamarzając zwiększa swoją objętość. Inne ciała ciekłe zamarzając zmniejszają swoją objętość.

    • Obserwacja kostek lodu - przykład ciała stałego, kruszenie kostki lodu młotkiem.
      Wniosek: lód jest twardy, a zarazem kruchy.

    • Ogrzewanie rozkruszonego lodu w probówce (palnik spirytusowy, łapa drewniana).
      Wniosek: lód (ciało stałe) zmienił się w wodę (ciało ciekłe). Zjawisko to nazywamy topnieniem.

    • Ogrzewanie wody w probówce.
      Wniosek: W trakcie ogrzewania woda zmienia się w parę wodną. Zjawisko to nazywa się parowaniem.

    • Ogrzewanie wody do temperatury 100 oC i obserwacja zjawiska skraplania (u wylotu probówki przytrzymać szkiełko zegarkowe lub lusterko).
      Wniosek: Na szkiełku zegarkowym pojawiają się krople wody. Zjawisko zmiany pary wodnej w ciecz nazywamy skraplaniem.

    • Pokaz pływającej góry lodowej (uwaga - bryłę lekko zabarwić).
      Wniosek: lód pływa po powierzchni wody, jest częściowo zanurzony w wodzie, ponieważ jest lżejszy od wody. Większa część lodu zanurzona jest pod wodą (9/10), mniejsza jest widoczna nad wodą. Potoczne powiedzenie: "Ta sprawa to tylko wierzchołek góry lodowej" czyli mała część czegoś wielkiego.

 

  1. Podawanie przykładów występowania wody w kuchni w różnych stanach skupienia - pogadanka.

    • Lód w lodówce i zamrażarce

    • Skroplona para wodna na szybach

    • Krople wody na pokrywach z gotującą się wodą

    • Para z czajnika, woda z kranu

 

  1. W jaki sposób można stwierdzić obecność wody w żywych organizmach?

Pokaz: ogrzewanie cienkiego plasterka ziemniaka na szkiełku zegarkowym. Drugie szkiełko trzymamy nad ogrzewanym ziemniakiem.
Wniosek: W ziemniaku znajduje się woda. Podczas ogrzewania plasterka zachodzi proces parowania i skraplania wody.

 

  1. Pogadanka - Oznaki obecności wody w organizmach żywych:

    • "płaczące rośliny" - filodendron, scindapsus

    • z soczystych części roślin można wycisnąć sok (aloes, cytryna, pokrzywa, babka zwyczajna).

    • Człowiek wydziela łzy, pot, mocz, katar, posiada krew, ciałko szkliste w oku, łuszczenie się skóry pod wpływem wysuszenia.

 

  1. Jaka jest zawartość w organizmach żywych?

Porównanie na podstawie tabeli i rysunku ciała ludzkiego i chełbi modrej.
Analiza tabelki przedstawiającej zawartość wody w różnych organach człowieka - karta pracy nr 3.

 

  1. Opisywanie wody jako substancji:

    • Rozpuszczalnik substancji odżywczych

    • Woda jest w ciągłym ruchu - paruje, skrapla się

    • Woda przemieszcza się pod powierzchnią Ziemi

    • Przyjmuje kształt naczynia, w którym się znajduje: sprawdzić w probówce, kolbie kulistej i stożkowej.

 

  1. Wykorzystywanie wody w różnych stanach skupienia przez człowieka - woda pitna, przemysłowa, dla rolnictwa, przemysłu, transportu, połów ryb, rekreacja i sport (sporty zimowe, kajaki, pływanie, wędkowanie, plażowanie).

Uwaga: Zaakcentować przestrogi w czasie zabaw na zamarzniętych jeziorach, rzekach, rzucanie kulkami śniegowymi, zjeżdżanie na sankach w stronę ulicy).

 

  1. Dyskusja na temat: Czy można obejść się bez wody? Każdy uczeń samodzielnie wypełnia kartę pracy nr 4.
     

  2. Woda - przyjaciel czy wróg? - praca w grupach, poszukiwanie rozwiązań - karta pracy nr 5.
     

  3. Podsumowanie zajęć.
     

  4. Prac domowa - karta pracy nr 6.

Informacje dla nauczyciela:

Ciecz:

substancja w stanie ciekłym o określonej objętości, lecz o nieokreślonej postaci, przybiera kształt naczynia, w którym się znajduje.

Gaz:

substancja w stanie lotnym, nie mająca określonego kształtu ani objętości, przybiera kształt naczynia , w którym się znajduje i wypełnia je całkowicie.

Ciało stałe:

substancja w stanie stałym, mająca ściśle określony kształt i objętość.

Właściwości wody w różnych stanach skupienia.

Co jest przyczyną zmiany stanów skupienia wody? W jakich warunkach następuje zmiana stanów skupienia?

Lód zajmuje więcej miejsca niż woda, z której powstał. Woda zamarzając zwiększa swoją objętość. Zamarznięta woda może rozsadzić rury kanalizacyjne, butelki pozostawione na mrozie. W grudkach ziemi woda zamarzając rozsadza je. W ten sposób ułatwia rolnikom spulchnianie gleby (celowość jesiennej orki w polu i na działce). Zamarzająca woda może zniszczyć rośliny rozsadzając kanaliki przewodzące soki roślinne.

Woda - przyjaciel czy wróg?

W załączeniu (karty.doc - 44KB) 6 kart pracy.

Wyszukiwarka