grafik zatoka sztuki

POZYTYWIZM, HENRYK MARKIEWICZ

  1. Nadbudowa ideologiczna

Cztery modele światopoglądowe, których cechą wspólną jest ukierunkowanie społeczno-polityczne, natomiast płaszczyzna filozoficzna jest słabo rozbudowana, mało oryginalna.

  1. Nurt postromantyczny

-pierwsze piętnastolecie popowstaniowe, manifesty emigracyjne i galicyjskie

-filozofia : spirytualizm ( przewaga czynnika uczuciowego nad intelektualnym)

-postulaty moralne, odrzucenie ugody z zaborcami, sprawiedliwość, wiara w Opatrzność

-zróżnicowanie ideologii, od demokratyzmu szlacheckiego do haseł rewolucji i socjalizmu

  1. Tradycjonalizm

-głosił prymat prawd religii objawionej,

-polskość=katolicyzm

-podkreślenie wartości tradycji, hierarchiczność

- hasła pracy organicznej, legalnej działalności na rzecz państwa

  1. Pozytywizm

-scjentyzm, monizm przyrodniczy,

-eudajmonistyczny utylitaryzm ( „akceptacja postępowania użytecznego ze względu na zaspokojenie potrzeb i pomyślności ludzi, wartościowanie jednostek i grup społecznych ze względu na ich szeroko rozumianą produktywność” , tj. tworzenie nowych wartości materialnych i duchowych, postulat wolności jednostki, równość praw, szans, obowiązków, praktycyzm

-monizm przyrodniczy, determinizm, utylitaryzm

!!! Pojęcia te wyjaśnione były przy omawianiu Pleśni świata. ;)

  1. Ideologia socjalistyczna

-przeciwstawiała się pozytywizmowi w dziedzinie ekonomii i socjologii oraz w programie polityczno-społecznym zapowiadającym obalenie kapitalizmu

  1. Publicystyka (na tle rozwoju prasy)

  1. emigracja

- 1864-1871, aktywność emigracji postyczniowej, głównie skrzydło demokratyczne

-30 tytułów, niskonakładowe, ubogie, krótkotrwałe

-najdłużej ukazujący się dziennik „ Głos Wolny”, stanowisko umiarkowanie demokratyczne, red. A. Żabicki

-„Ojczyzna” ( między prawicą czerwonych, a obozem białych, współpraca Kraszewskiego)

-- „Wytrwałość”, lewica czerwonych, red. W. Sabowski

- „Przyszłość”, „Gmina”, „Rzeczpospolita Polska”, „Zmowa” , lewica czerwonych

- „Wiara”, „Polska”, umiarkowane prawicowe, ks. K. Żuliński

- „ Rocznik Towarzystwa Historyczno-Literacki”, konserwatyzm

- w publicystyce emigracyjnej przeważały tematy : aktualna tematyka polityczno-społeczna, dzieje i ocena powstania, rozważania nad przyszłością, temat odbudowy Polski

  1. sytuacja ogólna prasy krajowej

-druga połowa XIX wieku, szybki rozwój, zróżnicowanie (ukazywały się 83 periodyki w język polskim)

-rozrost sfery odbiorców, udoskonalenia techniczne, ułatwienia w kolportażu, sytuacja polityczna

-Pisma codzienne :

stałe elementy tych pism: felieton lub odcinek [powieści, nowele, opowiadania], recenzje literackie, naukowe, teatralne, muzyczne, cotygodniowe pogawędki o aktualnych wydarzeniach

- felietony pisali : Lam, Świętochowski, Prus, Sienkiewicz, Gomulicki, Jankowski

- tygodniki, dwutygodniki,

-magazyny ilustrowane („Tygodnik Ilustrowany”), sztuka, literatura, materiały pamiętnikarskie, historyczne,

-magazyny dla kobiet (wzory, wykroje), tygodniki satyryczne i humorystyczne

-miesięczniki, forma książkowa, nakład -1000ezg.

-prasa adresowana do „inteligentnego ogółu”

  1. w zaborze rosyjskim

-kurierki „Kurier Warszawski”, „Kurier Codzienny” ,”Kurier Poranny” [praca zastraszana represjami, charakter apolityczny)

- „Gazeta Warszawska”, „Gazeta Polska” (charakter mieszczański)

- „Biblioteka Warszawska”, „Tygodnik Ilustrowany” (charakter konserwatywny)

-Bezprogramowość i zaniedbanie spraw krajowych wywołała sprzeciw młodych publicystów ( Świętochowski, Ochorowicz, Chmielowski, Bogacki) tzw. „młodzi”., „młoda prasa”

- próbowali sformułować własne stanowisko polityczno-społ., aktywność Orzeszkowej i Prusa

- gazety młodych : „Przegląd Tygodniowy”, „Niwa” (cykl artykułów Chmielowskiego, rozprawa Orzeszkowej)

- „Ateneum” , miesięcznik naukowo-literacki, redaktor- Chmielowski,

-nasilenie ofensywy pozytywistycznej 1871-1874, polityka, ekonomia, społ., filozofia

-praca organiczna, legalna działalność, krzewienie świadomości narodowej

-krytyka zacofania ekonomicznego, postulaty by zakładać fabryki, warsztaty, unowocześnienie produkcji rolnej, szkolnictwo zawodowe, potrzeba rozwoju rzemiosła

-adresatem programów były klasy inteligentne

- zwalczanie ksenofobii i fanatyzmu,nacisk na reformę oświaty i wychowania (sprawa żydowska)

-praca u podstaw,

-postęp techniczny

-inspiracje filozoficzne ( Comte, Spencer, Buckle) :

- kryzys, przeciwnicy pozytywizmu : socjalizm i konserwatyzm

- Proletariat, klasa robotnicza , „Równość”, „Walka klas”, nielegalne pisma

-krytykowana ucisk narodowy, ugodowość klas

- „Niwa”, „Słowo” krytyka radykalnych wątków pozytywistycznych

- tygodnik „Prawda”, Świętochowski, felieton Liberum Veto, przestrzegał przez zaborcami

  1. W zaborze austriackim

-względna swoboda wypowiedzi

-rozpatrywanie sytuacji narodowej, praca organiczna, orientacja proaustriacka

- główny dział polityczny między liberałami, a konserwatystami

-ważniejsze czasopisma wychodziły w Krakowie i Lwowie

-konserwatyści: Rozprawy i eseje na łamach periodyków {„Przegląd Polski”)

- demokraci : prasa codzienna, felieton, satyra

- publicystyka klerykalna („ Przegląd Lwowski”), polemika z teorią Darwina

-„Przegląd Polski”, stanowisko konserwatywne, w niektórych kwestiach liberalne

- liberałowie : „Gazeta Narodowa”, „Dziennik Polski”

  1. W zaborze pruskim

-Walka między orientacją klerykalną( „Kurier Poznański”) i liberalno-narodową(„Dziennik Poznański”

-główna wytyczna : praca organiczna

-sieć prasy ludowej ( „Przyjaciel Ludu”)

- „Gazeta Olsztyńska”, świadomość przynależności narodowej, obrona polskich praw językowych

- prasa śląska, poruszana kwestia robotnicza


Wyszukiwarka