Wiedza o literaturze 30 październik 2013

glosolalie – zbitki brzmień,

„Pociągi pod specjalnym nadzorem”

Vladislav Fuks „Palacz zwłok” – kochający mąż i ojciec pewnego dnia zabija rodzina, pod wpływem ideologii nazistowskiej, uświadamia sobie, że jest Niemcem w związku z żydówką

Dziecinna wyliczanka z książki i filmu – zobrazowanie wyrzutów sumienia(rybką jest dziecko, matka, wielorybem jest ojciec), tęsknota, pragnienie, żeby momenty, w których bohater był szczęśliwy wróciły; poczucie dobrze spełnionego zadania, dla bohatera miałaby być to zabawa; absurd i szaleństwo bohatera(wyliczanka, puste pomieszczenie)

Człowiek z pozoru przewidywalny może okazać się ukrytą beeestią.

Fabuła(dla formalistów treść rozumiana tradycyjnie, układ wydarzeń chronologiczna),

Sjużet

Wyliczanki przyciągnęły uwagę formalistów(jako absurdalne, trochę straszne, pełne agresji) – poziom strachu. Coś, co powinno być bezpieczne i przewidywalne, jest obciążone przewidywalnością i grozą.

Usamodzielnienie się i uwolnienie materialnej warstwy dzieła dzięki rosyjskim formalistom.

Malarmee: „To nie z myśli robi się wiersze, robi się je ze słów”-

Nespal cykl wierszy „Abeceda” – 1924 r. nowe podejście do słów, komentarze do liter alfabetu, z obrazkami(fotografie – gimnastyczka w kostiumie, układa ciało w kolejne litery alfabetu),

Nie da się rozdzielić formy i treści. Forma jest elementem treści. To jak dzieło jest zrobione staje się elementem nośnym dla treści.

Goja „Rozstrzelanie powstańców…”(moment śmierci, rozstrzelanie, jeszcze są ludzie); Picasso(fragmentaryzacja ciała, nie ma osób, nie ma z kim walczyć, wyższy stopień dramatyzacji śmierci, materia, fragmenty, do czego przynależą, po co) – narastający dramatyzm doświadczenia wojny, ponieważ robi się ona zdehumanizowana i traktuje nas jak materię

W toku rozwoju historii literatury – proces kanonizacji i dekanonizacji gatunków.

Gatunek powieści jest uważany za gatunek gorszy(oderwania od rzeczywistości). W II poł. XIX w. zmieniło się podejście do powieści – zaczęła się liczyć.

XX w. – powieść umarła, jako gatunek się skończyła.

XXI w. – powrót do powieści

Druga zasługa: Formaliści zauważyli, że gatunki mają swoje lepsze i gorsze czasy.

Trzecia zasługa formalistów: zwrócenie uwagi na narracje

Sjużet, a fabuła

Fabuła, to taka kolejność wydarzeń, które zachowują ciąg przyczynowo - skutkowy. Wydarzenia można przestawiać, porządek wydarzeń w dziele literackim nie musi powielać ciągu logicznego. Sjużet – fabuła, która jest konstruowana i dekonstruowana w swojej logice zdarzeń wg pewnego zamysłu autora; kompozycja tekstu – w jakim porządku są ułożone wydarzenia. Tak ajk wymyślił autor, tworząc nowy sens za pomocą sjużetu.

Formaliści zwrócą uwagę na wzrost doniosłości dygresji.

Maksymalizowanie kompozycji sjużetowej – „Gra w klasy”

Świat jako mozaika

Novalis: „Ludzie oglądają świat, jak dywanik po lewej stronie, czyli zarys wzoru. W lepszym świecie, wszystko jest wyraźniejsze. Póki co widzimy niewyraźnie”

Świat jako my odbieramy jako atomy, które spadają na mózg.

Propp „Morfologia bajki” – celem pokazanie, to, że niezależnie w jakim kręgu kulturowym powstała bajka, kiedy, to są schematy bohaterów, niezależnie od tego, o czym jest bajka, wypełniają się.

Świat daje się odkryć struktury fabularne, bez względu na to, w jakiej kulturze powstała, daje się wyróżnić schematy, które można rozpisać na wzory – FORMALIŚCI

Formaliści ze strukturalistami

Związki personalne, 1920 – ros. Językoznawca R. Jakobson wyjeżdża z Moskwy i przyjeżdża do Pragi Praskie koło lingwistyczne, okres, kiedy nauka o lit. Tworzona na gruncie czeskiej jest w awangardzie światowej

• Strukturalizm

Jan Łukarzowski – „Światła wielkiego miasta”