Podstawowe pojęcia filozoficzne

Filozofia – zajmuje się abstrakcjami; to ciągle ponawiana próba odpowiedzi na podstawowe zagadnienia światopoglądowe dotyczące sensu świata, własnego w nim miejsca i reguł pozyskiwania wiedzy prawdziwej.

Trzy obszary badań filozoficznych:

1. Ontologia – zwana inaczej teorią bytu (metafizyką). Niekiedy w odróżnieniu od metafizyki jest uznawana za teorie realnej rzeczywistości dostępnej w poznaniu empirycznym (dostępnym).

Byt – to wszystkie rzeczy, które tworzą rzeczywistość np. ludzie, przedmioty.

 

Dualizm - istnieją dwa światy: materialny i duchowy.

Monizm – albo istnieje świat materialny, albo duchowy.

Materializm – istnieje tylko świat materialny.

Idealizm – istnieje byt duchowy.

 

1. Antropologia – jest to nauka o człowieku, współcześnie występuje w postaci samodzielnej dyscypliny np. antropologii filozoficznej. Człowiek jest:

•  

  • typową częścią świata materialnego

  • zwieńczeniem specyficznym

  • elementem świata zwierzęcego

  • bytem duchowym

 

1. Teoria poznania:

Epistemologia – inaczej teorie wiedzy lub metodologia poznania.

Gnoseologia – teorie poznania, poszukuje odpowiedzi na pytania o granice poznania, źródła wiedzy, metody jej zdobywania, rodzaje i jej własności.

 

Poznanie jest to świadoma czynność zmierzająca do uzyskania informacji o czymś i jednocześnie efekt tej informacji.

 

Relacja poznawcza – związek między podmiotem (np. człowiek) a przedmiotem poznania (np. Bóg).

 

Akty poznawcze – są to czynności służące zdobywaniu wiedzy o rzeczywistości. Mogą być poznawane jako:

•  

  • proces myślowy

  • akty wiary

  • intuicja

  • przeczucia

Spór o pochodzenie wiedzy:

•  

  • Racjonalizm genetyczny – najważniejszy jest świat idei, materializm nie jest ważny.

  • Empiryzm genetyczny – wszelka wiedza pochodzi wyłącznie z doświadczenia.

Metody zdobywania wiedzy:

•  

  • Racjonalizm metodologiczny – jest to pogląd w teorii poznania głoszący niezależność poznania i wiedzy od doświadczenia zmysłowego, o sposobach zdobywania wiedzy oraz o jej wartości, o której decydują wyłącznie czynniki rozumu.

  • Empiryzm metodologiczny – pogląd w teorii poznania zakładający, że doświadczenie zmysłowe jest podstawowym sposobem zdobywania wiedzy. Empiryści nie kwestionują roli rozumu w poznaniu, jednak negują możliwość zdobywania wiedzy wyłącznie na podstawie aktów myślowych.

  • Irracjonalizm – negacja racjonalizmu i empiryzmu.

  • Intuicjonizm – intuicja jest narzędziem poznawczym, najdoskonalszym.

  • Iluminizm – poznanie na drodze oświecenia umysłu przez Boga.

Aksjologia – jest to nauka o wartościach moralnych, etycznych, estetycznych, poznawczych.

Wartość – to wszystko co jest dla nas cenne lub co czyni to coś cennym.

Dziedziny, do których wartość się odnosi:

• estetyczne

• etyczne

• poznawcze

• ogólno-kulturowe

• religijne

Etyka – to nauka o moralności. Wyróżnia się trzy działy:

• opisowa (badanie moralności historycznej, psychologicznej, socjologicznej)

• normatywna (bada czym jest dobro najwyższe)

• metaetyka (filozofia moralna, logika etyki)

Estetyka – nauka o pięknie, teoria sztuki. Dwa działy:

• teoretyczna (teoria wartości estetycznych, dzieł sztuki, piękna natury, przeżycia i oceny estetycznej, twórczości artystycznej)

• stosowana (estetyka życia i działania, pedagogika i dydaktyka estetyczna)