Złota Orda - państwo Mongołów nad Wołgą i Kamą

W początkach XIII w. księstwa ruskie zostały najechane przez plemiona Mongołów, którzy przybyli ze Środkowej Azji, pod dowództwem Dżingis-chana. W 1223 r. Mongołowie rozgromili zjednoczone wojska książąt wielkoruskich nad rzeką Kałką na nizinie nad Morzem Azowskim, poczym podporządkowali sobie kolejno księstwo Kijowskie, Bułgarię Kamską, księstwa riazańskie i włodzimiersko-suzdalskie aż do Nowogrodu na północy. Mongołowie wszędzie po sobie zostawiali zgliszcza miast i osad i tysiące zabitych. Niektóre księstwa ruskie, jak perejasławskie, czernichowskie i siewierskie, po straszliwych zniszczeniach i pogromach, przestały w ogóle istnieć. Część zachodnich księstw ruskich dostało się wtedy pod panowanie Wielkiego Księstwa Litewskiego.

W podbitych księstwach władza książąt ruskich została utrzymana, lecz na ich dworach przebywali namiestnicy chana, którzy pilnowali poboru podatków i rekrutów do mongolskiej armii Złotej Ordy. Konsekwen-cją panowania mongolskiego było zerwanie kontaktów prawosławnej Rusi z Bizancjum (Cesarstwem Łacińskim) i jej izolacja od Europy Zachodniej.

Po 1260 r. środkowo-azjatyckie imperium Mongołów zaczęło się stopniowo rozpadać. Natomiast na tere-nach wschodniej Europy, w rejonie rzeki Kamy i środkowej Wołgi, Mongołowie założyli państwo Złotą Ordę, ze stolicą w Seraju u ujścia Wołgi do Morza Kaspijskiego. W połowie XV w. uległo ono podziałowi na kilka oddzielnych chanatów: Kazański, Krymski, Astrachański i Syberyjski. Najdłużej z nich, bo aż do 1774 r., przetrwał Chanat Krymski ze stolicą w legendarnym Bakczyseraju. Państwo to utrzymywało się głównie z łupieżczych wypraw czambułów mongolsko-tatarskich na sąsiednie ziemie nad Donem, Dnieprem i Dniestrem.

1223- zwycięstwo Czyngis-chana nad wojskami księstw wielkoruskich nad rzeką Kałką

1236-1240- podbój Rusi przez Batu-chana

1380- bitwa na Kulikowym Polu między wojskami ruskimi a Złotą Ordą, zwycięża książę Dymitr

1480- armia tatarska dowodzona przez chana Wielkiej Ordy Achmata ruszyła na Moskwę, aby wymusić na jej władcy zaległą daninę. Chan, napotkawszy ruskie wojska nad rzeką Ugrą, nie odważył się na atak i w listopadzie odszedł w stepy – umownie przyjęty koniec mongolskiej dominacji nad Rusi