EKONOMIA PRODUCENT
Producent (przedsiębiorstwo) przetwarza czynniki produkcji na dobra.
Formy organizacyjna i prawna określają zdolność do mobilizowania kapitału oraz odpowiedzialność właściciela za straty.
Prawo własności – rozstrzyga, co jest czyje . Od prawa własności zależy przede wszystkim to, do kogo należą przedsiębiorstwa, czyli kto decyduje o sposobie produkcji dóbr i kto z tej produkcji korzysta. Pr. Własności składa się z wielu szczegółowych norm.
Kiedy prawo do decydowania i korzystania przysługuje konkretnym osobom, własność jest prywatna, kiedy zaś ono grupie osób, własność jest wspólna.
Przedsiębiorstwo jednoosobowe – w Polsce nazywa się „osobami fizycznymi prowadzącymi działalność gospodarczą na własny rachunek w celu osiągnięcia dochodu” . Nie mają odrębnej osobowości prawnej, co sprawia, że za wszelkie zobowiązania firmy odpowiada właściciel. Może to oznaczać ( dla niego) utratę majątku osobistego.(dom, samochód);
Spółka – przedsiębiorstwo należące do więcej niż 1 osoby; jej właściciele (wspólnicy) mają ściśle określone szerokie uprawnienia do decydowania i do udziału w efektach działania firmy.
Spółki jawne nie mają osobowości prawnej. (Podobnie jak w przeds. 1osob. Wspólnicy odpowiadają za zobowiązania firmy);
Spółki kapitałowe – mają osobowość prawną. Są zdolne do czynności prawnych- mogą ( niezależnie od właścicieli ) występować jako samodzielny podmiot gospodarujący. Spółkami kapitałowymi są spółki z ograniczoną odpowiedzialnością i spółki akcyjne.
Spółki akcyjne
Rynek pierwotny - sprzedawane są nowe emisje akcji,( w ten sposób spółka może zwiększać zasób posiadanych. Kupując akcje, inwestorzy nabywają prawa, z których najważniejsze są :
-prawo do decydowania i prawo do udziału w zyskach ( Dywidenty)
dywidendy (ich źródłem jest ta część zysku, której spółka nie przeznacza na inwestycje w
przedsiębiorstwie)
NAJWYŻSZA WŁADZA SPÓŁKI -> Walne zgromadzenie akcjonariuszy ( podejmuje decyzje większością głosów )
Pakiet konrolny
Rynek wtórny
Własność prywatna
Zysk całkowiy – stanowi różnicę utargu całkowitego i kosztu całkowitego
Utarg całkowity TR -> inaczej przychód całkowity – wartość dóbr sprzedawanych przez przedsiębiorstwo w pewnym okresie ;
Utarg całkowity to iloczyn liczby sprzedawanych jednostek dobra Q, i ceny, P ( TR = P * Q ).
Utarg krańcowy - to przyrost utargu całkowitego wywołany zwiększeniem sprzedaży o jednostkę.
Koszt całkowity jest to wartość czynników produkcji zużytych w tym okresie.
Wielkość kosztów zmiennych zależy od wielkości produkcji, a więc przedsiębiorstwo ma wpływ na ich rozmiary.
Problem Pana i Sługi – mówi o rozdzieleniu własności i kontroli. Celem przedsiębiorstwa jest zysk.
Maksymalizacja zysku
Rachunek wyników i bilans przedsiębiorstwa, to najważniejsze dokumenty informujące o jego sytuacji finansowej.
Rachunek wyników – ( rachunek strat i zysków) zwykle dotyczy jednego roku; Informuje on o ważnych dla przedsiębiorstwa zdarzeniach, które wpłynęły na wielkość utargu całkowitego i kosztu całkowitego. Przedstawia powstałe w pewnym okresie przychody przedsiębiorstw ze sprzedaży i odpowiadające im koszty.
Ogólna postać i budowa rachunku zysków i strat:
1. Zysk/strata na sprzedaży (brutto) – ( + przychody ze sprzedaży netto, - koszty wytworzenia sprzedanych wyrobów)
2. Zysk/strata na sprzedaży (netto) ( - koszty ogólne zarządu, - koszty sprzedaży)
3. Zysk/strata na działalności operacyjnej ( + przychody, - koszty operacyjne)
4. Zysk/strata na działalności gospodarczej ( + przychody, - koszty finansowe)
5. Zysk/strata brutto ( + zyski, - straty nadzwyczajne)
6. Zysk/strata netto (- podatek dochodowy)
jako amortyzacja – zostaje uwzględniona jedynie roczna wartość zużycia tych dóbr kapitałowych. Jest to tzw. Zasada współmierności – oznacza, że w rachunku wyników uwzględnia się tylko te koszty, które poniesiono w celu uzyskania przychodów.
Zasada memoriału – w rachunku wyników wszystko jest rejestrowane od razu, w momencie powstania zobowiązania lub należności.
Zasada współmierności – w rachunku wyników uwzględnia się tylko te koszty, które poniesiono w celu uzyskania przychodów.
Zysk ekonomiczny (nadzwyczajny) stanowi nadwyżkę utargu całkowitego nad ekonomicznym kosztem całkowitym, który inaczej niż koszt księgowy - obejmuje koszt alternatywny działalności.
Zysk normalny
Bilans przedsiębiorstwa to lista tego, co firma ma ( aktywa ), i tego, co firma jest winny innym ( pasywa). Kolumna „pasywa” to lista różnych zobowiązań. Aktywa są zawsze równe pasywom ( za sprawą wartości netto umieszonej po str. Prawej, czyli stronie pasywów).
Aktywa – posiadany przez przedsiębiorstwo majątek (np. ilość gotówki w baku, należności u
odbiorców, zapasy towarów w magazynach, wartość budynku fabryki).
Pasywa – to, co firma jest winna innym (np. niezapłacone rachunki, nie wypłacone wynagrodzenia,
dług hipoteczny,, kredyt bankowy).
Konkurencja doskonała gdy przedsiębiorstwo może sprzedać dowolną ilość dobra, w zasadzie nie obniżając ceny.( przedsiębiorstwa, które są niewielkie).
Linia popytu (D) jest pozioma. Na rynku doskonałej konkurencji można zwiększyć sprzedaż, praktycznie nie obniżając ceny. Linia popytu na produkty przedsiębiorstwa jest pozioma(D) , cena (P) równa się utargowi krańcowemu (MR),a utarg całkowity (TR) zwiększa się proporcjonalnie do wielkości sprzedaży.
Utarg krańcowy - to przyrost utargu całkowitego wywołany zwiększeniem sprzedaży o jednostkę.
Na rynku konkurencji Doskonałej MR = P. Pod wpływem zwiększenia sprzedaży o jednostkę TR zwiększa się o wysokość P.
Konkurencja niedoskonała – na rynku konkurencji niedoskonałej, aby zwiększyć sprzedaż, trzeba obniżyć cenę. Linia popytu na produkty przedsiębiorstwa opada, cena jest większa od utargu krańcowego, a utarg całkowity najpierw rośnie w miarę zwiększania się produkcji, a potem maleje.
Na rynku konkurencji niedoskonałej sprzedaż wzrasta tylko pod warunkiem obniżenia P.
MR jest niższy od P.
Zmianę utargu całkowitego przy wzroście sprzedaży o jednostkę nazywamy utargiem krańcowym ( MR)
Koszt całkowity (TC) stanowi wartość zużytych czynników produkcji. O jego poziomie decyduje metoda produkcji i ceny czynników produkcji. Metody produkcji różnią się pracochłonnością i kapitałochłonnością. Ekonomicznie efektywne są te z technicznie efektywnych metod produkcji, które przy danych cenach czynników produkcji są najtańsze.Zmiany cen czynników wpływają na to, które metody produkcji są wybierane przez przedsiębiorstwa. Znając funkcję produkcji i ceny czynników, można ustalić całkowity koszt wytworzenia poszczególnych ilości dobra.
Koszt całkowity zależy od ilości i ceny zużywanych zasobów i zwiększa się wraz ze wzrostem wielkości produkcji.
Znając koszt całkowity (TC) możemy ustalić koszt przeciętny (AC) i koszt krańcowy (MC) odpowiadający kolejnym jednostkom produkcji.
Koszt przeciętny (AC) to część kosztu całkowitego przypadająca na jednostkę produktu. Koszt przeciętny to koszt całkowity podzielony przez wielkość produkcji.
Koszt krańcowy (MC) to zmiana kosztu całkowitego spowodowana zwiększeniem się produkcji o jednostkę. Koszt krańcowy to przyrost kosztu całkowitego wywołany zwiększeniem sprzedaży o jednostkę. Wykresy ilustrujące zmiany kosztów przeciętnego i krańcowego mają najczęściej kształt litery „U” .. Koszt krańcowy zawsze zrównuje się z kosztem przeciętnym w minimum wykresu kosztu przeciętnego.
KOSZT PRZECIĘTNY ZWIĘKSZA SIĘ, GDY KOSZ KRAŃCOWY JEST OD NIEGO WIĘKSZY, NATOMIAST ZMNIEJSZA SIĘ WTEDY, GDY KOSZT KRAŃCOWY JEST OD NIEGO MNIEJSZY.
Wielkość przeciętna , a wielkość krańcowa: 
Krótki okres : PRAWA MALEJĄCYCH PRZYCHODÓW
W krótkim okresie koszt całkowity ( TC) składa sięz kosztów stałych (FC) i kosztów zmiennych ( VC) .
TC = FC + VC
W krótkim okresie koszty stałe ( FC) nie zmieniają się, niezależnie od wielkości produkcji. Koszty zmienne (VC) są tym większe,im przedsiębiorstwo więcej wytwarza. Koszty stałe (FC) + koszty zmienne (VC) = kosztowi całkowitemu (TC). PRAWO MALEJĄCYCH PRZYCHODÓW:
Prawo malejących przychodów
Długi okres : korzyści i niekorzyści skali
Korzyści skali oznaczają spadek długookresowego kosztu przeciętnego (AC) , w miarę wzrostu produkcji. Natomiast niekorzyści skali to inaczej wzrost długookresowego kosztu przeciętnego.
3 główne przyczyny występowania korzyści skali:
- niepodzielność dóbr kapitałowych(czyli np. maszyn, budowli itp.)
- vwzrost skali produkcji bywa warunkiem wdrożenia postępu organizacujnego i technicznego , zwiększenia specjalizacji pracy oraz wzrostu wydajności i zmiejszenia kosztów przeciętnych. ( reguła dwóch trzecich)
- isnieją jeszcze stochastyczne korzyści skali. (prawo wielkich liczb) – (np. zdarza się, że maszyna zużywa więcej energii niż przewidywano).
Koszyści skali oznaczają, że koszty przeciętne zmniejszają się w miarę wzrostu produkcji, (wykres a) . Jednocześnie zaczynają działać przyczyny odpowiedzialne ze niekorzyść skali:
-wraz ze wzrostem produkcji pojawiają się trudności z zarządzaniem.
-zwiększenie produkcji często powoduje niekorzystną zmianę warunków.
(rysunek b -> Qb) wielkość produkcji do której dochodzi to optimum techniczne ! ; od pewnej wielkości produkcji przyczyny za niekorzyści skali biorą górę nad przyczynami powodującymi korzyści skali, co sprawia, że krzywa kosztów przeciętnych przestaje opadać i zaczyna się wznosić.
Kiedy zaś po osiągnięciu przez wielkość produkcji pewnego poziomu (Qb) koszt przeciętny przestaje maleć, lecz zamiast natychmiast wzrosnąć – pozostaje stały ,mimo, że produkcja nadal się zwiększa, mówimy o Minimalnej efektywnej skali produkcji;
Np.:
Maksymalizacja zysku – przedsiębiorstwo powinno zwiększać produkcję dopóty, dopóki utarg krańcowy przewyższa koszt krańcowy wyprodukowania kolejnej jednostki produkcji.
Zysk całkowity (TP) zwiększa się, jeśli zysk krańcowy (MP) jest większy od 0. Zysk krańcowy (MP) = utarg krańcowy (MR) – koszt krańcowy (MC) . MP = MR – MC
KOSZTY PRZECIĘTNE W KRÓTKIM I DŁUGIM OKRESIE
Na rysunku wyżej tylko dla wielkości QA krótkookresowe koszty przeciętne, SACa, są równe długookresowym kosztom przeciętnym, LACa, ponieważ kapitał jest tu w najlepszy możliwy sposób dostosowany do wytworzenia tej własnie ilości dobra QA, pracę zaś można optymalnie wykorzystać zarówno w krótkim, jak i w długim okresie. Natomiast dla innych niż QA wielkości produkcji (np. dla Qb) krótkookresowe koszty przeciętne ,SACb, są większe od długookresowych kosztów przeciętnych, LACb, ponieważ w przypadku tych wielkości produkcji zasób kapitał jest optymalnie dostosowany do wytwarzania innej niż produkowana ilość dobra (QA, a nie QB).
PONIEWAŻ LINIA LAC OBWODZI LINIE SAC, WIĘC JEST NAZYWANA ICH OBWIEDNIĄ.
Kapitał trwały
Funkcja produkcji
Nieefektywność X
Zysk księgowy
Amortyzacja – utrata wartości dobra kapitałowego w ciągu roku, będąca rezultatem wykorzystania
tego dobra w procesie produkcji.
Zysk nadzwyczajny – zysk przekraczający dochód, który właściciel przedsiębiorstwa mógłby
otrzymać w postaci odsetek, wypożyczając swój kapitał według rynkowej stopy procentowej.
Zysk nadzwyczajny jest prawidłowym wskaźnikiem rzeczywistej efektywności wykorzystania środków
finansowych, zaangażowanych przez ich właścicieli w określoną działalność gospodarczą.
Wyszukiwarka