dr Aleksandra Piotrowska

Wprowadzenie do psychologii

Wymagania egzaminacyjne

1. Psychologia jako nauka

Psychologia przednaukowa – poglądy Platona i Arystotelesa. Psychologia animistyczna i introspekcyjna. Przedmiot psycholo­gii i jego zmiany na przestrzeni XIX i XX wieku.

1. Koncepcje psychologiczne człowieka

Psychoanaliza – główne założenia koncepcji Freuda (id, ego i superego; pojęcie konfliktów). Behawioryzm – znaczenie otocze­nia jako źródła bodźców i wzmocnień. Psychologia humanistyczna – człowiek dążący do samorealizacji. Psychologia poznaw­cza – człowiek przetwarzający informacje.

1. Uczenie się i pamięć

Uczenie się jako proces prowadzący do modyfikacji zachowań wskutek gromadzenia doświadczeń. Główne rodzaje uczenia się (warunkowanie klasyczne jako kojarzenie znaczenia bodźców i instrumentalne jako kojarzenie reakcji z ich skutkami), ich znaczenie w życiu i rozwoju człowieka.

Pamięć. Badania klasyczne i pamięć w teoriach przetwarzania informacji (pamięć ultrakrótkotrwała, krótkotrwała i długo­trwała, deklaratywna i proceduralna, semantyczna i epizodyczna).

1. Procesy regulacyjne czynności

   1. Procesy percepcyjne

Percepcja – tworzenie (a nie bierne kopiowanie) jednostkowej, obrazowej reprezentacji rzeczywistości materialnej. Wraże­nia i spostrzeżenia. Aktywny charakter spostrzegania (widoczny np. w występowaniu złudzeń, stałości wielkości, jasności itp.). Rola cech bodźca, tła, uprzednich doświadczeń i emocji podmiotu dla przebiegu i efektów percepcji.

1. Procesy intelektualne

Rola wyobraźni w poznawaniu rzeczywistości; wyobraźnia twórcza i odtwórcza.

Myślenie jako poznawanie uogólnione – tworzenie pojęć, poznawanie abstrakcji, poznawanie pośrednie. Struktura myślenia (rodzaje materiału spostrzeżenia, wyobrażenia i pojęcia; operacje intelektualne – analiza, synteza, uogólnianie, abstrahowa­nie, porównywanie; reguły – algorytmy i heurystyki); istota pojęć jako reprezentacji uogólnionej całej klasy obiektów.

1. Procesy emocjonalne

Emocje jako odzwierciedlanie stosunku jednostki do rzeczywistości - ich funkcja (wykrywanie wartości i zmiana ilości mobilizowa­nej energii); cechy emocji, ich fizjologiczne podłoże.

1. Pojęcie stresu

Jego przyczyny i skutki.

1. Procesy motywacyjne

Motywacja jako proces regulacyjny – cechy motywacji i jej rola, determinanty motywacji (na atrakcyjność celu i przekonanie o możliwości jego osiągnięcia); pojęcie potrzeby; regulacyjna funkcja emocji i motywów (ich wpływ na procesy poznawcze, na kierunek, energię i sprawność działania – prawa Yerkesa-Dodsona).

1. Różnice indywidualne

   1. Zdolności

Zdolności – ogólne (inteligencja) i zdolności specjalne; teorie inteligencji (Spearmana, Cattela); rola czynników wrodzonych i wpływów środowiska w determinowaniu zdolności; diagnoza inteligencji; istota ilorazu inteligencji; inteligencja wybitna i upośledze­nie umysłowe.

1. Temperament

Temperament i jego rola w determinowaniu zachowania – typologie a teorie opisowe; regulacyjna koncepcja Strelaua; podsta­wowe cechy temperamentu (reaktywność i aktywność, parametry czasowe), wpływ temperamentu na działanie.

1. Osobowość

Ogólna charakterystyka różnych grup teorii osobowości; teorie czynnikowe na przykładzie „Wielkiej piątki”, teoria Reykow­skiego – osobowość jako system nadrzędnej integracji i regulacji zachowań (mechanizmy poznawcze: struktura ja, sieć opera­cyjna i sieć wartości).