2.3. Hydrografia
Obszar projektowanych prac hydrogeologicznych leży w zlewisku Morza Bałtyckiego, w dorzeczu Wisły i należy do zlewni nr.21 – Zlewnia Nidy. Przez teren projektowanych prac geologicznych przepływa jedna rzeka - Mozgawa. W całości znajduje się ona na terenie gminy Wodzisław i jest prawym dopływem rzeki Mierzawy w dorzeczu rzeki Nidy.
Rzeka Mierzawa jest prawobrzeżnym dopływem Nidy. Ma długość 59,6 km i powierzchnię zlewni równą 563,6 km². Otacza od wschodu i północy teren projektowanych prac geologicznych. Jej źródła znajdują się w miejscowości Bryzdzyn (położonej na południowy-zachód od obszaru projektowanych prac). Rzeka uchodzi do Nidy w okolicach Pawłowic koło Pińczowa.
Rzeka Nida to lewy dopływ górnej Wisły o długości całkowitej 151,2 km i powierzchni dorzecza 3862 km2. Rzeka ta powstaje z połączenia Białej i Czarnej Nidy w miejscowości Brzegi koło Chęcin. Do największych dopływów Nidy zaliczane są: Brzeźnica (16,8 km), Mierzawa (59,6 km) i Maskalisa (21,6 km). Nida to typowa rzeka nizinna, której szerokość wynosi od 6 do 60 m, a głębokość od 0,4 do 2,6 m. Wokół Garbu Pińczowskiego rzeka tworzy zakole i przyjmuje z prawej strony dopływ Mierzawę. Na tym odcinku ma charakter przełomowy. Dolina wcina się w osady kredowe, zwęża się do 450 m i rozdziela na dwa baseny: basen Skowronna Dolnego i basen ujścia Mierzawy.
Na południe od projektowanych prac geologicznych znajduję się rzeka Mozgawka (lewy dopływ Mozgawy), a na wschodzie Stokówka.
Zbiorniki wód powierzchniowych na obszarze projektowanych prac znajdują się w dolinie Mozgawy w Wodzisławiu jako sztuczne zbiorniki wodne w formie stawów.
2.4. Jakość wód powierzchniowych
W ramach realizacji zadań Państwowego Monitoringu Środowiska obowiązek badania i oceny jakości wód powierzchniowych w zakresie elementów fizykochemicznych, chemicznych i biologicznych zgodnie z art.155a ust. 2 ustawy z dnia 18 lipca 2001 roku – Prawo wodne (tekst jednolity Dz. U. z 2012, poz. 145 z późn. zm. wraz z rozporządzeniami wykonawczymi) należy do obowiązków wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska.
W latach 2011-2012 monitoring jakości wód powierzchniowych realizowany był zgodnie z „Programem Państwowego Monitoringu Środowiska Województwa Świętokrzyskiego na lata 2010-2012”, zatwierdzonym przez Głównego Inspektora Ochrony Środowiska.
W roku 2011 badania realizowano w 32 punktach pomiarowo-kontrolnych (ppk) oceniających 31 JCWP, natomiast w roku 2012 – w 34 ppk (w tym: 31 stanowiły ppk na rzekach i 3 ppk na zbiornikach zaporowych) monitorujących łącznie 32 JCWP.
Badania stanu jednolitych części wód powierzchniowych prowadzone były w ramach monitoringu: diagnostycznego, operacyjnego, badawczego oraz monitoringu obszarów chronionych w zakresie i z częstotliwością, określonymi w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 15 listopada 2011 r. w sprawie form i sposobu prowadzenia monitoringu jednolitych części wód powierzchniowych i podziemnych (Dz. U. nr 258, poz. 1550).
Monitoring wód powierzchniowych, funkcjonują- cy w Polsce w ramach systemu Państwowego Monitoringu Środowiska (PMŚ), realizowany jest w punktach pomiarowych sieci krajowej, w odniesieniu do wyznaczonych jednolitych części wód powierzchniowych (JCWP), które oznaczają oddzielne i znaczące elementy wód powierzchniowych, takie jak: struga, strumień, potok, rzeka, kanał lub ich części, sztuczny zbiornik wodny, jezioro lub inny naturalny zbiornik wodny, morskie wody wewnętrzne, wody przejściowe lub wody przybrzeżne. Są to podstawowe jednostki w gospodarowaniu wodami.
Monitoring diagnostyczny prowadzi się w celu:
• dostarczenia ogólnej oceny stanu wód powierzchniowych w każdej zlewni i podzlewni dorzecza,
• ustalenia stanu w JCWP występujących na obszarach chronionych przeznaczonych do ochrony siedlisk lub gatunków dla których utrzymanie lub poprawa stanu wód jest ważnym czynnikiem w ich ochronie,
• zaprojektowania przyszłych programów monitoringu,
• dokonania oceny długoterminowych zmian stanu JCWP w warunkach naturalnych, z powodu szeroko rozumianych oddziaływań antropogenicznych,
• określenia długoterminowych trendów zmian stężeń substancji priorytetowych i innych zanieczyszczających ulegających bioakumulacji w osadach lub w faunie i florze.
Podstawę wykonywania badań stanowi:
1. Ustawa z dnia 18 lipca 2001r. – Prawo wodne (Dz U z 2012 r., poz. 145 z późn. zm: art. 47, ust. 5 i 6, art. 155a, art.156 ust. 2),
2. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 4.10.2002 r. w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać wody śródlądowe będące środowiskiem życia ryb w warunkach naturalnych (Dz U Nr 176, poz. 1455),
3. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dn. 27 listopada 2002 r. w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać wody powierzchniowe wykorzystywane do zaopatrzenie ludzi w wodę przeznaczoną do spożycia (Dz U Nr 204, poz. 1728),
4. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie kryteriów wyznaczania wód wrażliwych na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych (Dz U Nr 241, poz. 2093),
5. Projekt rozporządzenie Ministra Środowiska w sprawie elementów jakości i definicji klasyfikacji stanu ekologicznego oraz potencjału ekologicznego wód powierzchniowych (art. 38a ust. 2 Ustawy Prawo wodne),
6. Projekt rozporządzenie Ministra Środowiska w sprawie kryteriów i sposobu oceny stanu wód powierzchniowych (art. 38a ust. 3 Ustawy Prawo wodne),
7. Projekt rozporządzenie Ministra Środowiska w sprawie form i sposobu prowadzenie monitoringu wód powierzchniowych oraz podziemnych (art. 155b ust. 1 Ustawy Prawo wodne).
Pobór prób do badań i oznaczenia analityczne wykonywało Laboratorium Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska posiadające Certyfikat Akredytacji Laboratorium Badawczego nr AB 106. W roku 2010 pobrano ogółem 463 próby wody i materiału biologicznego do analiz fizyko-chemicznych, bakteriologicznych i hydrobiologicznych, z których wykonano łącznie 8 500 oznaczeń
Badane rzeki to: Bobrza, Brzeźnica, Chodcza, Czarna Nida, Grabówka, Jedlnica, Łososina, Maskalis, Mierzawa, Nida, Silnica, Sufraganiec, Warkocz, Nidzica, Czarna Staszowska, Koprzywianka, Opatówka, Kanał Strumień, Strzegomka, Wisła, Kamionka, Kamienna, Szewnianka, Lubianka, Młynówka, Oleśnica, Świślina, Czarna Maleniecka, Czarna Struga, Czarna Włoszczowska. Na rzekach Mozgawa, Mozgawka i Stokówka nie został przeprowadzony monitoring jakości wód powierzchniowych. Podstawą oceny i klasyfikacji stanu JCWP za 2010 r. było rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 20 sierpnia 2008 roku w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych (Dz. U. Nr 162, poz.1008), z uwzględnieniem nowych granic klas dla fitobentosu, makrofitów oraz fitoplanktonu (wytyczne GIOŚ). W klasyfikacji nie uwzględniono wyników badań makrobezkręgowców bentosowych z uwagi na brak wartości granicznych dla tych elementów biologicznych. Jednolite części wód powierzchniowych dzielą się na pięć klas:
I – o bardzo dobrym stanie ekologicznym
II – o dobrym stanie ekologicznym
III – o umiarkowanym stanie ekologicznym
IV – o słabym stanie ekologicznym
V – o złym stanie ekologicznym
Klasa jakości parametrów wchodzących w skład elementów biologicznych określana jest poprzez porównanie wartości wskaźnika z wartościami granicznymi. O wyniku oceny decyduje element biologiczny, któremu nadano najmniej korzystną klasę.
Zakwalifikowanie wskaźników należących do elementów fizykochemicznych do jednej z pięciu klas jakości wód dokonywane jest poprzez porównanie najgorszej jego wartości lub wartości percentyla 90 (dla wskaźników mierzonych
12 lub więcej razy w roku), z wartościami granicznymi określonymi dla klas I-II
(zał. 1-4 rozporządzenia) oraz z wartościami granicznymi dla stanu ekologicznego dobrego i wyższego niż dobry (zał.5 do rozporządzenia).
Klasyfikacja stanu chemicznego dokonywana jest na podstawie analizy wyników pomiarów substancji priorytetowych oraz innych zanieczyszczających
z punktu pomiarowego danej JCWP. Podstawę oceny stanowi porównanie średnich lub maksymalnych stężeń z prób w danym roku z wartościami granicznymi
dla poszczególnych substancji (zał. 8 rozporządzenia).
Dominującymi wskaźnikami decydującymi o klasie jakości wód są przede wszystkim wskaźniki:
bakteriologiczne - ogólna liczba bakterii coli, liczba bakterii grupy coli typu kałowego,
tlenowe - BZT5, ChZT-Cr, ChZT-Mn, OWO
biogenne – związki azotu i fosforu
zasolenia – przewodność, substancje rozp., siarczany
biologiczne – chlorofil „a”
fizyczne – barwa i zapach
Rzeka Mierzawa (prawostronny dopływ Nidy) podzielona jest na 2 JCWP: Mierzawa do Cieku od Gniewięcina o typie cieku 6 oraz Mierzawa od Cieku od Gniewięcina do ujścia o typie cieku 9 (mała rzeka wyżynna węglanowa), która monitorowana była w punkcie Mierzawa – Pawłowice (2,0 km biegu rzeki). W roku 2012 i 2010 badano JCWP pod kątem kontroli poziomu zanieczyszczeń substancjami priorytetowymi, natomiast w roku 2011 w roku 2011 badania prowadzono w ramach monitoringu diagnostycznego, operacyjnego oraz monitoringu obszarów chronionych. Potencjał ekologiczny oceniono jako słaby, o czym zadecydowała IV klasa ichtiofauny (2012). Inne elementy biologiczne, sklasyfikowano następująco: makrobezkręgowce bentosowe – II klasa (2010) oraz fitobentos – II klasa (2011) i makrofity – III klasa (2011). Wskaźniki fizykochemiczne oraz specyficzne zanieczyszczenia syntetyczne i niesyntetyczne (2011) nie przekraczały norm dla klas I-II. Elementom hydromorfologicznym przypisano II klasę. Wody ocenianej JCWP spełniały dodatkowe wymagania dla obszarów chronionych (bytowanie ryb, eutrofizacja komunalna). Stan chemiczny oceniono jako dobry (z niskim poziomem ufności). Ogólny stan wód (z wysokim poziomem ufności) oceniono jako zły, ze względu na słaby potencjał ekologiczny.
klasa II (wody dobrej jakości)
− spełniające wymagania dla wód powierzchniowych wykorzystywanych do spożycia po typowym uzdatnianiu fizycznym i chemicznym,
− wykazujące niewielki wpływ oddziaływań antropogenicznych;
klasa III (wody zadowalającej jakości)
− spełniające wymagania dla wód powierzchniowych wykorzystywanych do spożycia po typowym uzdatnianiu fizycznym i chemicznym,
− wykazujące umiarkowany wpływ oddziaływań antropogenicznych;
klasa IV (wody niezadowalającej jakości)
− spełniające wymagania dla wód powierzchniowych wykorzystywanych do spożycia po wysokosprawnym uzdatnianiu fizycznym i chemicznym,
− wykazujące zmiany ilościowe i jakościowe w populacjach biologicznych na skutek oddziaływań antropogenicznych;
2.5. Budowa geologiczna i warunki hydrogeologiczne
W obszarze występują dwa główne zbiorniki wód podziemnych: Niecka Miechowska (NW) GZWP nr 408 (C3) i Niecka Miechowska (NE) nr 409 (C3).
Poziom wodonośny w utworach kredy dolnej (Cr1) ujmowany jest w rejonie Małogoszczy i związany jest z występowaniem piaskowców i piasków. Ze względu na nieznaczne rozprzestrzenienie tych utworów poziom ten nie ma znaczenia użytkowego.
Poziom wodonośny w utworach kredy górnej(Cr3) jest podstawowym źródłem zaopatrzenia w wodę do celów komunalnych i przemysłowych regionu. Zwierciadło wody występuje na głębokości 15-50 m i może występować pod niewielkim napięciem hydrostatycznym. Wydajności potencjalne studni wierconych są zróżnicowane i najczęściej wynoszą 10-30 m3/h i 50-70 m3/h, lokalnie wydajności studni dochodzą do 120 m3/h. Poziom ten jest słabo izolowany od powierzchni terenu, w związku z tym narażony jest na zanieczyszczenia z powierzchni
Projektowany obszar Klemencice – Wodzisław znajduje się w regionie Niecki Miechowskiej (Nidziańskiej). Region ten obejmuje obszar struktury synklinalnej o przebiegu NW – SE, zawarty pomiędzy Monokliną Krakowską a Górami Świętokrzyskimi. Granicę zachodnią i wschodnią wyznacza zasięg utworów kredowych spoczywających na utworach jurajskich. Od strony południowej jednostka ta przylega do Zapadliska Przedkarpackiego. Północną granicę stanowi wypiętrzenie (elewacja) utworów jurajskich, oddzielające synklinę miechowską od synkliny łódzkiej.
Na terenie całego powiatu jędrzejowskiego poziomy wodonośne występujące w utworach jury i kredy stanowią Główne Zbiorniki Wód Podziemnych GZWP. Ochrona GZWP wynika na tych obszarach z istniejących i obowiązujących przepisów.
Główne Zbiorniki Wód Podziemnych w obrębie powiatu to:
GZWP 408 – Niecka Miechowska NW (Cr3)
GZWP 409 – Niecka Miechowska SE (Cr3)
GZWP 416 – „Małogoszcz” (J3)
Występują tu dwa piętra wodonośne: czwartorzędowe i kredowe.
Wodonośne poziomy piętra czwartorzędowego występują w piaszczystych i żwirowych utworach rzecznych, rzecznolodowcowych i lodowcowych. Największe znaczenie użytkowe mają wody w poziomach występujących w dolinach rzek, a szczególnie Nidy, Nidzicy, Pilicy i Szreniawy. Wody te mają przeważnie zwierciadło swobodne, a lokalnie nieznacznie napięte. Są to wody słodkie, zwykle o podwyższonej zawartości żelaza.
Piętro kredowe stanowi główny zbiornik wód podziemnych regionu i składa się z dwóch poziomów: dolnego i górnego. Poziom dolny związany jest z piaskami i piaskowcami dolnej kredy. Wody tego poziomu są użytkowane w obszarze płytkiego występowania zwierciadła w strefie wychodni utworów wodonośnych, w brzeżnych częściach niecki. Poziom górny tworzą wody zawarte w systemie szczelin w obrębie wapieni, margli i opok górno kredowych. Zwierciadło wód jest przeważnie swobodne, a tylko lokalnie nieznacznie napięte. Występujące wśród utworów wodonośnych wkładki nieprzepuszczalnych margli powodują, że w wielu miejscach omawiany poziom jest wielowarstwowy. W przeważającej części niecki, w strefie krążenia, są to wody słodkie. W południowej części niecki występują wody mineralne typu chlorkowego lub siarczanowego.
Wody podziemne tego obszaru występują w utworach górno kredowych. Niecka Miechowska NW to część w granicach woj. o pow. 336km kw., posiadająca zasoby dyspozycyjne około 1750m sześć. / h, z kolei Niecka Miechowska SE jest częścią w granicach woj. o pow. 2240km kw., posiadającą zasoby dyspozycyjne około 11 790m sześć. / h. Zwierciadło wody występuje na głębokości 15 – 50m i może występować pod niewielkim napięciem hydrostatycznym
2.6. Jakość wód podziemnych
Zgodnie z art. 155a ust. 2 ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. – Prawo wodne (tekst jednolity Dz. U. z 2005 r. Nr 239 poz. 2019 z późn. zm.) badania i oceny stanu wód powierzchniowych oraz stanu wód podziemnych dokonuje się w ramach państwowego monitoringu środowiska. Do wykonywania badań i oceny stanu wód podziemnych w zakresie elementów fizykochemicznych i ilościowych ustawa Prawo wodne zobowiązuje państwową służbę hydrogeologiczną (art. 155a ust. 5). Natomiast zakres i sposób prowadzenia badań monitoringowych wód podziemnych reguluje rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 13 maja 2009 r. w sprawie form i sposobu prowadzenia monitoringu jednolitych części wód powierzchniowych i podziemnych (Dz. U. Nr 81 poz. 685). Badania i klasyfikację wód podziemnych w 2009 roku wykonał Państwowy Instytut Geologiczny w Warszawie przy koordynacji Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska.
Zakres badań wód podziemnych w ramach monitoringu operacyjnego obejmował elementy fizykochemiczne, charakteryzujące rodzaj zidentyfikowanej działalności człowieka, mającej wpływ na badane wody podziemne, w tym:
− elementy ogólne: odczyn, ogólny węgiel organiczny, przewodność elektrolityczna, temperatura, tlen rozpuszczony, twardość ogólna;
− wskaźniki nieorganiczne: amoniak, antymon, arsen, azotany, azotyny, bar, beryl bor, chlorki, chrom, cyjanki wolne, cyna, cynk, fluorki, fosforany, glin, kadm, kobalt, magnez, mangan, miedź, molibden, nikiel, ołów, potas, rtęć, selen, siarczany, sód, srebro, tal, tytan, uran, wanad, wapń, wodorowęglany, żelazo.
Ocena stanu wód podziemnych jest dokonywana na podstawie rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 23 lipca 2008r. w sprawie kryteriów i sposobu oceny stanu wód podziemnych (Dz U Nr 143, poz.896).
Najbliższy punkt monitorujący znajduję się na północny-wchód od obszaru prac geologicznych, w Chmielniku oddalonym o ok. 45km.
Ocenę jakości wód podziemnych przedstawiono w tabeli:
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | 332 | Baćkowice | 123 | D3 | 20 | Ca, HCO3 | NO3 | V | V | |
| 2 | 499 | Chmielnik | 122 | Trm | 15.3 | NO3 | III | III | ||
| 3 | 500 | Kurozwęki | 122 | Trm | 17 | Ca | III | III | ||
| 4 | 2313 | Grabki Duże | 122 | Q | 16 | K,HCO3 | NH4, Ca, Ni | IV | IV | |
| 5 | 2665 | Tursko Małe | 125 | Q | 9.5 | NH4 | Mn, Fe | V | IV | |
| 6 | 2666 | Osiek | 125 | Q | 4 | Temp, NH4, F, Ni | TOC, SO4, Fe | Mn | V | IV |
| 7 | 2667 | Wiązownica Duża | 125 | Tr | 27.1 | Ca | III | III | ||
| 8 | 2668 | Zimnowoda | 125 | Tr | 13 | II | II | |||
| 9 | 2669 | Zawidza | 125 | Tr | 3.2 | Ca | III | III | ||
| 10 | 2670 | Szewce | 125 | Q | 1.5 | Mn, Ca, HCO3 | III | III | ||
| 11 | 2703 | Smerdyna | 125 | Trm | 21.5 | NO3 | III | III | ||
| 12 | 2704 | Sulisławice | 125 | Trm | 37 | HCO3, Fe | III | III | ||
| 13 | 2705 | Mściów | 125 | Q | 1.5 | Tlen rozp., Mn, Ca, HCO3, Fe | SO4 | IV | IV | |
| 14 | 2911 | Ożarów | 105 | Cr3 | 34 | Fe | III | III |
Lokalizację punktów pomiarowych przedstawiono na mapie:
Wody II klasy wystąpiły w 1 punkcie (7.1%), III klasy w 8 punktach (57.2%), IV klasy w 4 punktach (28.6%), V klasy w 1 punkcie (7.1%).
Klasyfikacja elementów fizykochemicznych stanu wód podziemnych obejmuje pięć klas jakości wód podziemnych:
I – wody bardzo dobrej jakości, w których wartości elementów fizykochemicznych są kształtowane wyłącznie w efekcie naturalnych procesów zachodzących w wodach podziemnych i nie wskazują na wpływ działalności człowieka,
II - wody dobrej jakości, w których wartości niektórych elementów fizykochemicznych są podwyższone w wyniku naturalnych procesów zachodzących w wodzach podziemnych i nie wskazują na wpływ działalności człowieka albo jest to wpływ bardzo słaby,
III – wody zadowalającej jakości, w których wartości elementów fizykochemicznych są podwyższone w wyniku naturalnych procesów zachodzących w wodach podziemnych lub słabego wpływu działalności człowieka,
IV – wody niezadowalającej jakości, w których wartości elementów fizykochemicznych są podwyższone w wyniku naturalnych procesów zachodzących w wodach podziemnych oraz wyraźnego wpływu działalności człowieka
V – wody złej jakości, w których wartości elementów fizykochemicznych potwierdzają znaczny wpływ działalności człowieka.
Badania stanu chemicznego jednolitych części wód podziemnych na terenie województwa świętokrzyskiego w 2008 roku wykonano w ramach monitoringu operacyjnego w 9 punktach sieci krajowej (zlokalizowanych w powiatach sandomierskim (2669 – Zawidza, 2670 – Szewce, 2704 – Sulisławice, 2705 – Mściów)
i staszowskim (2665 – Tursko Małe, 2666 – Osiek, 2667 – Wiązownica, 2668
– Zimnowoda, 2703 – Smerdyna) z częstotliwością 2 razy do roku, w roku 2007
w ramach monitoringu diagnostycznego z częstotliwością raz do roku i monitoringu operacyjnego raz do roku. Wyniki badań wskazują na przewagę wód dobrej jakości (78%)-klasa I, II, III nad wodami złej jakości (22%)-klasa IV i V. W odniesieniu
do roku 2007 w dwóch punktach – Sulisławice i Mściów nastąpiła poprawa jakości wody z klasy IV na II i III.
Wyszukiwarka