Temat: Cena równowagi. Działanie mechanizmu rynkowego.(Procesy dostosowawcze)

Cena równowagi

Cena równowagi to taka cena przy której podaż jest równa popytowi na dany towar tzn. jest to cena przy której nie ma żadnych nadwyżek i niedoborów po stronie popytu i podaży.

RÓWNOWAGA RYNKOWA

popyt (D) i podaż(S). A-nadwyżka popytu, niedobór podaży B – niedobór popytu, nadwyżka podaży

Punkt przecięcia D i S jest równowagą cenową(P0)

Rzadko zdarza się by uzyskać i utrzymać cenę równowagi.

Jeżeli cena rynkowa będzie różna od ceny równowagi, wyższa bądź niższa to następują pewne nadwyżki lub niedobory po stronie popytu lub podaży.

Jeżeli cena rynkowa będzie wyższa od ceny równowagi to wystąpi nadwyżka podaży(niedobór popytu).

Jeżeli cena rynkowa będzie niższa od ceny równowagi to wystąpi nadwyżka popytu(niedobór podaży).

Działanie mechanizmu rynkowego polega na wzajemnym dopasowywaniu się ceny popytu i podaży.

Na rynku występują procesy dostosowawcze które „poszukują cenę równowagi”.

1. Jak zareaguje cena i podaż na zmiany popytu(wzrost lub spadek)?

Odp.: Wzrost popytu powoduje wzrost ceny i podaży.(kształtuje się nowa cena równowagi)

Spadek popytu powoduje spadek ceny i podaży.(kształtuje się nowa cena równowagi)

Wykres(popyt – podaż)

1. Jak zmieni się popyt i cena pod wpływem zmiany podaży?

Odp.: Spadek podaży powoduje wzrost ceny i spadek popytu.(kształ. się nowa cena równ.)

Wzrost podaży powoduje spadek Ceny i wzrost popytu.(kształ. się nowa cena równ.)

Wykres(popyt – podaż)

Najbardziej elastyczna jest Cena, popyt a najmniej elastyczna jest podaż.

Elastyczność cenowa popytu:

Elastyczność cenowa popytu pozwala ocenić, zmierzyć siłę wpływu zmiany ceny na rozmiary popytu.

Miernikiem tej siły jest wskaźnik elastyczności cenowej popytu obliczany według następującego wzoru:

E_d(p) – cenowa elastyczność popytu,

– wyrażona w procentach zmiana zgłaszanego zapotrzebowania na dobro w sztukach,

– wyrażona w procentach zmiana ceny.

Jest to stosunek relatywnej(%) zmiany popytu do względnej, relatywnej(%) zmiany ceny.

Wskaźnik ten informuje o tym jak zmieni się popyt na dane dobro(o ile % wzrośnie lub zmaleje) jeżeli cena wzrośnie lub zmaleje o 1%.

Wskaźniki te wyliczane są ze znakiem ujemnym ponieważ zależność między cena a popytem jest odwrotna. Dlatego chcąc określić siłę wpływu ceny na popyt trzeba brać pod uwagę wartość bezwzględną czyli moduł.

Przykład: Sprzedaż telewizorów w danym okresie wynosiła 200 szt. przy cenie 1000zł/szt. wzrost ceny telewizorów do 1200zł/szt. spowodował spadek sprzedaży do 150szt. w analogicznym okresie. Oblicz wskaźnik elastyczności cenowej popytu na telewizory (Ed) i zinterpretuj wynik.

D1=200szt. t1=1000

D2=100szt. t2=1200

150-200/200 = -50 wynik 1.21 / 1200-1000/1000=200

Wzrost ceny telewizorów o 1% powoduje spadek popytu na telewizory o 1.21%

Spadek Ceny o 1% powoduje wzrost popytu na telewizory

o 1.21%

Biorąc pod uwagę wielkość wskaźników elastyczności cenowej popytu można wyróżnić następujące rodzaje popytu:

Popyt małoelastyczny – E<1 ale >0 reakcja popytu na cenę jest niewielka. Dotyczy to głównie dóbr podstawowych. W tym przypadku opłaca się cenę podnieść.

Popyt proporcjonalny(jednostkowy) – E=1 reakcja popytu na cenę jest taka sama(popyt i cena spada o 2%)(potrzeby wyższe od podstawowych)

Popyt elastyczny – E >1 popyt mocno reaguje na zmiany ceny. (dobra wyższego rzędu, luksusowe np.: kino, muzea, rozrywki, koncerty) w tym przypadku warto cenę obniżać= wzrost popytu.

Popyt Sztywny – E=0 przy każdej cenie popyt jest zawsze taki sam. ( np. leki, kwestia uzależnień) W tym przypadku opłaca się cenę podnosić.

Popyt doskonale elastyczny- Ed= ∞(nieskończoność) , przy każdej zmianie ceny, popyt może bardzo ulec zmianie.

Paradoksy rynkowe

Paradoksy rynkowe – to sytuacje nietypowe które dotyczą niezgodnych z prawem popytu reakcji popytu na cenę. Czyli przy wzroście ceny popyt również wzrasta.

Paradoks Roberta Giffena – sytuacja ekonomiczna, w której popyt na dane dobro wzrasta pomimo wzrostu ceny. Sytuacja taka ma miejsce przy bardzo niskich dochodach konsumentów i przy wzroście cen dóbr niższego rzędu, zwanych dobrami Giffena. Cena dobra Giffena jest relatywnie niższa od innych substytutów lub dane dobro nie posiada bliskich substytutów (np. chleb), dlatego popyt rośnie. Giffen zauważył że wzrost ceny chleba spowodował wzrost popytu na chleb. Ten paradoks spowodował splot pewnych okoliczności, w tym czasie wzrosły ceny wszystkich dóbr żywnościowych(mięsa, sery), natomiast nie wzrosły dochody konsumentów. Dlatego konsumenci zastępują droższe dobra żywnościowe relatywnie tańszym chlebem.

Paradoks Thorsteina Veblena – dotyczy dóbr luksusowych i najbogatszych grup społecznych, jest to wzrost wielkości popytu na dobra luksusowe mimo wzrostu cen tych dóbr. Bogaci konsumenci kupują towar mimo wzrostu cen w celu pokazania swojej zamożności(efekt snoba) możliwości kupna tego czego nie mogą kupić biedniejsi konsumenci.

D - popyt
P - cena towaru
Q - ilość jednostek towaru, którą konsumenci chcą zakupić po danej cenie

Paradoks Spekulacyjny – przy wzroście ceny rośnie również popyt na dane dobra. Wiąże się z oczekiwaniami inflacyjnymi. Przy postępującej inflacji(rosnących cenach) niektórzy konsumenci dokonują zakupów w celach spekulacyjnych. Dziś kupie taniej za miesiąc sprzedam drożej – jeżeli ta inflacja będzie postępować.

Elastyczność krzyżowa popytu

Elastyczność krzyżowa popytu(mieszana) – dotyczy reakcji popytu na dane dobro pod wpływem zmiany ceny dobra substytucyjnego lub komplementarnego. Wskaźnik tej elastyczności informuje jak zmieni się popyt na dane dobro(o ile % wzrośnie lub zmaleje) jeżeli cena dobra komplementarnego lub substytucyjnego wzrośnie lub zmaleje o 1%

Wskaźnik wyraża się następującym wzorem:

E_xy= |∆d_x/d_x : ∆P_y/P_y |

gdzie:

• E_dx(py) - mieszana elastyczność popytu,

• - procentowa zmiana popytu na dobro (usługę) x,

• - procentowa zmiana ceny dobra (usługi) y.

Stosunek względnej(%) zmiany popytu na jedno dobro (X)

do względnej zmiany ceny drugiego dobra (Y)

Wskaźnik ten w przypadku dóbr substytucyjnych ma wartość dodatnią.(bez modułu jest >0)

Ponieważ wzrost ceny danego dobra powoduje wzrost popytu na dobro substytucyjne.

A spadek ceny to spadek popytu na dobro substytucyjne.

Wartość wskaźnika informuje o sile substytucji.

Gdy drożeje jedno dobro to substytut tanieje i konsumenci przerzucają się na (tańszy)substytut.

W przypadku dóbr komplementarnych wskaźnik elastyczności krzyżowej ma wartość ujemną.

Ponieważ wzrost ceny danego dobra powoduje spadek popytu na dobro komplementarne.

A spadek ceny danego dobra powoduje wzrost popytu na dobro komplementarne.

Jeżeli wskaźnik elastyczności krzyżowej jest Exy = 0 tzn. że dobra X i Y SA od siebie niezależne. ( nie są ani substytucyjne ani komplementarne) są obojętne.

mgr inż. Adam Maleńki ;-P