Choroby wątroby
U bydła wątroba jest dostępna do badanie fizykalnego po stronie prawej w 10-11 przestrzeni międzyżebrowej (omacywanie i opukiwanie).
U koni brak dostępności w warunkach fizjologicznych.
Zazwyczaj u zwierząt gospodarskich występują wtórne choroby tego narządu.
Objaw główny chorób wątroby - Żółtaczka \ Icterus \.
Hemolityczna - związana jest z nadmiernym rozpadem krwinek czerwonych.
Wątrobopochodna - powstaje przy działaniu na komórki wątrobowe toksyn, czynników infekcyjnych lub jako wynik zatkania lub uciśnięcia przewodów żółciowych
Żółtaczkę oceniamy na błonach śluzowych i na skórze w okolicy wymienia.
Barwniki żółciowe występują we krwi w dwu postaciach: bilirubina pośrednia (wolna) i bilirubina bezpośrednia (związana), która składa się z pigmentu I i II. Całość stanowi bilirubinę całkowitą.
Poziom bilirubiny całkowitej we krwi wynosi:
U krowy od 0,1 do 0,4 mg% (1,9-7,0 µmol/l),
U konia 0,8 - 1,5 mg% (13,7-25,6 µmol/l).
UWAGA!
Takie poziomy bilirubiny powodują, że u konia objawy żółtaczki występują stosunkowo szybko (np.: żółtaczka głodowa), natomiast u bydła pojawienie się żółtaczki jest zawsze objawem znacznego uszkodzenia wątroby (należy prowadzić dokładny monitoring poziomu bilirubiny we krwi).
Inne objawy towarzyszące schorzeniom wątroby
Zaburzenia żołądkowo - jelitowe (biegunki na przemian z zaparciami),
Niestrawność,
Wzrost parametrów ogólnych,
Śpiączka wątrobowa (coma hepatica), gdy ustaną funkcje wątroby (hepatargia),
Zespól wątrobowo-mózgowy (syndroma hepatocerebrale) - objawy podobne do zapalenia mózgu: szał na przemian z apatią (wynik wpływu amoniaku, mocznika, metioniny na centralny układ nerwowy),
Badania fizykalne wątroby:
Oglądanie:
Okolica prawego dołu głodowego (brak zmian za wyjątkiem marskości przerostowej /cirrhosis hepatis hypertrophica/ w przebiegu, której dochodzi do powiększenie powłok brzusznych),
Omacywanie:
Rozpoczynamy je od 8-9 pmż. Idąc z przodu do tyłu, w pierwszej lini opukowej, a następnie z góry na dół w kolejnych przestrzeniach między- żebrowych, oceniając objawy bolesności lub podwyższenie ciepłoty
Opukiwanie:
W pierwszej linii opukowej płuc, najpierw od przodu ku tyłowi, a następnie w miejscu przejścia wypuku jawnego płuc (w okolicy 10-11 pmż.) w pole stłumienia wątrobowego dodatkowo z góry na dół w poszczególnych pmż.
Uwaga!
W stanach chorobowych zazwyczaj dochodzi do powiększenia pola stłumienia wątrobowego w kierunku przednio - dolnym (np.: u owiec w przebiegu motylicy wątrobowej, u koni w przebiegu białaczki, u bydła przy hepatosteatosis).
Punkcja:
Wykonujemy ją po stronie prawej w środku pola stłumienia wątrobowego lub w miejscu przecięcia przez linię łączącą staw barkowy z guzem biodrowym
U konia 14 pmż.,
U krowy 11 pmż.,
U owiec i psów 8 pmż..
Próby czynnościowe i enzymatyczne oraz badania dodatkowe przydatne w diagnozowaniu schorzeń wątroby:
Poziom bilirubiny,
Poziom cholesterolu,
Poziom glukozy,
Poziom białka i jego frakcji (proteinogram),
Badania enzymatyczne: AST, ALT, GGT, GLDH, arginaza i inne próby wątrobowe,
Badania dodatkowe: RTG, USG, biopsja.
Podział chorób wątroby:
Zapalenia
Zwyrodnienia
Marskość
Choroby dróg żółciowych
Ogólnie dzielimy je na:
Miejscowe i rozsiane.
Zapalenia
Ropne ( hepatitis purulenta)
U przeżuwaczy bardzo często w przebiegu zapalenia żwacza, jako zespól żwaczowo-wątrobowy (w postaci zapalenie lub ropni wątroby, rumenitis liver abscessus) - przyczyną infekcji jest uszkodzenie przez drobnoustroje chorobotwórcze błony śluzowej żwacza, a następnie przerzuty do wątroby,
U jagniąt i cieląt przyczyną ropni są przerzuty infekcji z naczyń żylnych pępka
Ropnie mogą powstawać w przebiegu urazowego zapalenia czepca i otrzewnej.
Nieropne (hepatitis non purulenta)
Limfocytarne, często przy salmonellozie.
Objawy kliniczne zapalenia wątroby:
Mało typowe, gdyż bardzo często na plan pierwszy wysuwają się objawy choroby, w trakcie której doszło do rozwoju zapalenia,
Zażółcenie błon śluzowych,
Rozpoznanie opiera się na badaniu fizykalnym przez omacywanie i opukiwanie (łatwe u bydła, psów). U bydła w stanach ropnych, przy mało specyficznym obrazie choroby, podstawą jest stwierdzenie powiększenia pola stłumienia wątrobowego, podwyższenia poziomu prób wątrobowych oraz leukocytozy z przesunięciem obrazu w lewo (neutrofilia).
Zwyrodnienia
U bydła występuje najczęściej tłuszczowe zwyrodnienie wątroby (hepatosteatosis) - rozsiana, przewlekła choroba wątroby (jest to nadmierne odkładanie się tłuszczu w hepatocytach, stwierdzana, gdy przynajmniej 5% komórek uległo stłuszczeniu). Przyczyną są zaburzenia gospodarki węglowodanowo-tłuszczowej.
Mogą być spowodowane zatruciem preparatami fosforanowymi, arsenowymi, ołowiem, nadmiarem pasz białkowych,
Martwicze zwyrodnienie wątroby może być następstwem hemoglobinurii poporodowej. Bakteryjna hemoglobinuria bydła i owiec (wywołuje Clostridium hemoliticum) występuje najczęściej na pastwiskach powodziowych, a jej objawy to: nadostra toksemia, gorączka, bradykardia i niemiarowość, charakterystyczne występowanie hemoglobiny w moczu, uszkodzenie nerek (w moczu białko i wałeczki), żółtaczka, może dochodzić do śpiączki. W wątrobie występują drobne wybroczyny i ogniska martwicze.
Rozpoznanie: powiększenie wątroby, dodatnie testy wątrobowe i głównie biopsja.
Marskość
Przerostowa
Rozrost tkanki śródmiąższowej i równoczesny zanik miąższu wątroby, co prowadzi do bardzo znacznego powiększenia wątroby (wygląd guzowaty) i wodobrzusza,
Występuje u wszystkich gatunków zwierząt, ale niezbyt często,
Związana jest z pewnymi rejonami kraju, gdzie panuje określony system żywienia. Opisywano ją po zatruciu koniczyną szwecką, makuchami lnianymi, brachą ziemniaczaną,
Towarzyszy schorzeniom inwazyjnym, głównie motylicy wątrobowej,
Najczęściej obserwowano ją u koni (objawy: otępienie, szybkie męczenie, chudnięcie, objawy morzyskowe oraz powiększenie pola stłumienia wątrobowego - tuż za tylnym brzegiem płuc po stronie prawej).
Zanikowa
Występuje u świń, koni i psów
Choroby dróg żółciowych
np. zapalenie dróg żółciowych na tle motylicy wątrobowej.
Kamica żółciowa (cholelithiasis)
Obecność kamieni w woreczku lub złogów w przewodach żółciowych
W naszym klimacie sporadycznie, często w krajach o surowym klimacie
Do kamicy usposabia przebieg ciąży.
Bezpośrednio kamicę powodują: procesy zapalne w drogach żółciowych i zahamowanie odpływu żółci ( tworzy się rdzeń - najczęściej mogą to być bakterie, leukocyty, włóknik, złuszczony nabłonek, na którym osadzają się sole mineralne, zwykle cholesterol i bilirubinian wapnia,
Powyższy rodzaj kamicy jest mniej kłopotliwy od osadu przyściennego, który gromadzi się w naczyniach i może zamurować przewody żółciowe,
Najmniej uciążliwy jest piasek
Objawy:
Niekiedy brak,
Ostre powstają, gdy kamień zostaje przesunięty i zatka przewód żółciowy. Objawy kolkowe występują nagle, a po 2-3 dniach pojawia się żółtaczka oraz zaburzenia w trawieniu, następnie obserwuje się objawy samozatrucia, może także dojść do zejścia śmiertelnego.
Lekami z wyboru są środki przeciwbólowe i rozkurczowe np. Biovetalgin, oraz osłona antybiotykowa.
Ogólne zasady leczenie schorzeń wątrobowych:
Leczenie choroby podstawowej
Wspomaganie w tworzeniu glukozy (glukoneogeneza):
Propionian sodowy,
Glikol propylenowy,
Glicerol,
Glikokortykoidy,
Neopropiowet,
Propiosan
Usuwanie tłuszczu z komórek wątroby (substancje o działaniu lipotropowym):
Metionina: iv,
Chlorek choliny: per os,
Co,
Zn,
Cu,
Witamina B12 (intrawit im, sc).
Ochrona wątroby przed szkodliwymi substancjami:
Metionina,
Cysteina,
Witaminy C, E,
Antybiotyki,
Evetsel: im.
Zmniejszenie ketogenezy wątroby:
glukoza 20, 40%: iv,
glicerol,
glikol propylenowy,
propionian sodowy,
ketomix: per os,
Neopropiowet.
Zwiększenie wydzielania żółci:
Bykahepar: iv, im, sc,
Clanohepar i.m.,
Menbuton i.m.,
Vetahepar i.m.
Zwiększenie usuwania endo- i egzogennych toksyn z przewodu pokarmowego:
(środki przeczyszczające, środki pochłaniające):
Natrium i magnesium sulfuricum,
Oleum parafini,
Carbo medicinalis: per os.