PKB= konsumpcja+inwestycje+wydatki rządowe+eksport-import, PKN= PKB – amortyzacja, PNB=PKB+wpływy z narodowych czynników produkcji za granica-dochody zagranicznych w Polsce, PNN=PNB-amortyzacja, Produkt realny oszacowany jest wg cen stałych czyli cen z okresu przyjętego za bazowy, Nominalny produkt oszacowany jest na podstawie cen bieżących, Deflator PKB- niwelowanie zmian w wysokości PKT spowodowane wzrostem cen(nominalne PKB/Realne PKB *100%), REALNE PKB= liczba ludności *realny PKT per capita. Współczynnik aktywności zawodowej – oddział aktywnych zawodowo w ogólnej liczbie ludności *100%, Wskaźnik zatrudnienia- udział zatrudnionych w ogólnej liczbie ludności w wieku produkcyjnym. Bezrobocie koniunkturalne- związane z występowanie cykli koniunkturalnych, Bezrobocie strukturalne- wynika z niedostosowań struktury podaży zasobów ludzkich i popytu na nie. Bezrobocie sezonowe. Bezrobocie technologiczne- wynika z postępu technologicznego. Bezrobocie dobrowolne. Bezrobocie frykcyjne- wybieranie i poszukiwanie nowych miejsc pracy jest efektem naturalnego ruchu na rynku pracy. Bezrobocie krótkookresowe –max 3 mies. Bezrobocie średniookresowe- 3-6 mies. Bezrobocie długookresowe 6-12 mies. Bezrobocie długotrwałe powyżej roku. Formy występowania bezrobocia: Bezrobocie ukryte –osoby które nie są ujęte w statystykach bezrobocia. Bezrobocie jawne- osoby ujęte w statystykach. Bezrobocie naturalne – opiera się na założeniu że w każdej gospodarce rynkowej jest pewna część osob bezrobotnych. Inflacja-zjawisko wzrostu cen w gospodarce, Stagflacja= Inflacja+ zahamowanie wzrostu PKB. Stumflacj=Inflacja-PKB, Dezinflacje= polega na spadku stopy inflacji. Deflacja- spadek poziomu cen. Miary inflacji: stopa inflacji-mierzy zmiane przeciętnego poziomu cen w kolejnościach okresowych, Wskaźnik cen dóbr i usług konsumpcyjnych CPI określa wzrost cen koszyka inflacyjnego w skład którego wchodzą dobra powszechnego użytku. Wskaznik cen dóbr i usług produkcyjnych PPI, deflator PKB. Inflacje dzielimy na: Pełzająca –do 5% w skali roku, umiarkowana- 5-15% w skali roku, galopująca- kilkadziesiąt %, hiperinflacja- <100% w skali roku. Luka inflacyjna – nadwyżka globalnego popytu nad globalną podażą. Teorie wyjaśniające powstanie inflacji: Teoria monetarna – nadmierna podaż pieniądza, równanie Fishera M*V=P*V( M-podaż pieniądza, V –Szybkość obiegu pieniądza, P-przeciętny poziom cen, V-Realny produkt). Teoria dochodowa inflacji- jej głównym elementem jest koncepcja luki inflacyjnej, Jest nazywana inflacją nabywców A wśród przyczyn wyróżnia się nadmierne wydatki budżetowe albo przeinwestowana gospodarka. Teoria kosztowa inflacji(Podażowa)- zakłada, że głównych źródeł wzrostu cen upatruje się we wzroście kosztów wytwarzania niezależnych od popytu na towar. Występuje zjawisko zwane spiralą(zjawisko polegające na samoczynnym mechanizmie dostosowania cenowego mającego na celu zabezpieczenie realnej wartości dochodów. Polityka pieniężna, polityka monetarna – część polityki gospodarczej, polegająca na systematycznych działaniach mających na celu zapewnienie stabilności cen, czyli niskiej inflacji. Cele polityki pieniężnej: Cel finalny (główny i nadrzędny) – jest to odpowiednio zdefiniowany cel ogólnogospodarczy wynikający z realizacji polityki gospodarczej danego kraju. Przykładowo w Polsce celem finalnym NBP jest „utrzymanie stabilnego poziomu cen przy jednoczesnym wspieraniu polityki gospodarczej rządu o ile nie ogranicza to realizacji tego celu” (Ustawa o NBP z 1997 r.).
• Cel pośredni – wyznaczenie określonej kategorii ekonomicznej, która pozostaje w stabilnej relacji z celem finalnym. Przykładowo w Polsce NBP stosuje strategię bezpośredniego celu inflacyjnego, choć dopiero w 2004 r.Rada Polityki Pieniężnej ustaliła wysokość owego celu inflacyjnego na 2,5 proc. z możliwością odchylenia do 1 punktu procentowego w górę lub w dół. Oznacza to, że roczny wskaźnik CPI powinien w każdym miesiącu znajdować się jak najbliżej 2,5 proc.[2]
• Cele operacyjne, które zależą od celu finalnego i powinny wpływać na cel pośredni:
1. Kontrola stóp procentowych
2. Kontrola przyrostu podaży pieniądza
3. Stabilizowanie poziomu kursu walutowego
4. Kształtowanie masy pieniądza rezerwowego
5. Kształtowanie poziomu stóp procentowych
Działania banku centralnego w ramach celów operacyjnych można podzielić na:
• Politykę restrykcyjną (twardą), której celem jest zmniejszanie podaży pieniądza poprzez sprzedaż papierów wartościowych na otwartym rynku, podwyższanie stóp procentowych, zmiany poziomu rezerw obowiązkowych – jest to polityka antyinflacyjna.
• Politykę ekspansywną (miękką), której celem jest zwiększanie podaży pieniądza poprzez zakup papierów wartościowych na otwartym rynku, obniżanie stóp procentowych, obniżanie poziomu rezerw obowiązkowych.